Writing for Media. Its very important skill.

1. बी. ए. भाग ३ सत्र ५
पुस्तक : साहित्य सरिता भाग ३
प्रा. डॉ. हिजय िैितकि
मिाठी हिभाग
मिात्मा गाांधी कला, हिज्ञान आहि स्ि. न. पां. िाहिज्य
मिाहिद्यालय आिमोिी

2. प्रकिि ५ : प्रसािमाध्यमाांसाठी लेखनन
o`ŸklaLFkk ;k jkT;laLFksP;k pkSFkk LRkaHk
^o`ŸklaLFkk ;k jkT;laLFksP;k pkSFkk LraHk vlrkr* vls dkykZby ;k
fopkjoarkus EgVys vkgs- vls Eg.k.;kps dkj.k vls dh] o`Ÿki=s]
vkdk’kok.kh] nwjn’kZu vkf.k fp=ok.kh gh tuek/;es izHkkoh vlyh rjh
R;k}kjs gks.kkÚ;k izlkj.kkps Lo:i rkRdkfyd vlrs- rs iqUgk ,sdrk fdaok
ikgrk ;sr ukgh- i.k orZekui= m|k f’kGs tjh >kys rjh R;kyk lanHkZewY;
jkgrs vkf.k R;krhy ckreh utjsvkM gksÅ ‘kdr ukgh- izxYHk lektkP;k
thoukr o`Ÿki=kaps LFkku usgehp vuU;lk/kkj.k vlrs- o`Ÿki=s gs
lekttkx`rhps dke djhr vlrkr- lekt o ‘kklu ;kaP;k O;ogkjkoj vadq’k
Bso.;kps dke orZekui=s djhr vlrkr] Eg.kwup ^canqdhis{kkgh
orZekui=kaph Hkhrh jkT;dR;kZauk usgeh okVr vkyh vkgs* vls
dkykZby Eg.krks- vFkkZrp o`ŸklaLFkk ;k jkT;lLFksP;k pkSFkk
LRkaHk vkgsr-

3. o`Ÿki=s vkf.k fu;rdkfyds ;krhyQjd
1- Bjkfod dkykus T;kps izdk’ku gksrs R;kl fu;rdkfyds vls Eg.krkr- o`Ÿki=s
gs izR;sd fno’kh izdkf’kr gksr vlrkr-R;kauk nSfud vlsgh EgVys tkrs-
2- o`Ÿki=s gs ns[khy fu;rdkfydsp vkgsr] ijarq ;k nksgksaP;k mÌs’kkar
vkf.k Lo:ikr Qjd vlrks-
3- jktdkj.k] lektdkj.k] vFkZdkj.k] O;kikj m|ksx ;k vkf.k ;klkj[;k thoukP;k
vusdfo/k {ks=krhy njjkstP;k ?kMkeksMh] gkypkyh orZekui=s
vkiY;ki;Zar iksgpfor vlrkr-
4- fu;rdkfydkaP;k izdk’kukyk orZekui=kais{kk vf/kd vo/kh feGrks-
R;keqGs ,[kk|k fo”k;koj] ?kVusoj fparu d:u] lanHkkZPkk ‘kks/k ?ksÅu
ys[ku dj.;klkBhosG feGr vlrs- orZekui=krhy ys[kukyk osG feGr ulrsR;kyk
osGs’kh Li/kkZdjkoh ykxrs-
5- yksdkauk ckrE;k ns.ks] yksdtkx`rh dj.ks] lektkP;k nkafHkdrsps
[kaM.k d:u yksderkyk ;ksX; fn’kk nk[kfo.;kps egŸokps dk;Z orZekui=s
djhr vlrkr- orZekui=krhy ys[ku vxzys[k] fparu] LQqVys[k v’kk

4. •एका हिहिष्ट कल्पनेतील सत्य उलगडून दाखनहिताना ते हकती अर्थपूिथ
आिे याची पडताळिी म्ििजेच हसद्धता कििे आिश्यक आिे. ते सत्य
कधी व्याििारिक अनुभिातून, कधी ऐहतिाहसक उदािििातून, ग्रांर्ाच्या
आधािे ति कधी जीिनातील आपल्या प्रत्यक्ष अनुभिातूनिी हसद्ध िोत
असते. या पद्धतीने हसद्धता कििे िा कल्पनाहिस्तािाचा प्राि िोय.
• कल्पनाविस्ताराच्या लेखनाला परीक्षेच्या दृष्टीने बंधन असते. ही
कल्पनाविस्ताराच्या लेखनाची मयाादा आहे. ही मयाादा फार महत्त्िाची आहे.
कारण आपल्याला जीिनात अनेक अनुभि येतात. त्या सिाांची दाखल घ्यायची
तर वकतीतरी पृष्ठे वलहािी लागतील. पण हा परीक्षेत विचारलेला प्रश्न असल्याने
याची दखल घेऊन वलवहण्यािर मयाादा घातली जाते. सामान्यत: सुमारे २५
ओळी ही कल्पनाविस्ताराच्या लेखनाची मयाादा असते.

5. १. सुरुिातीला हिचािलेल्या कल्पनाहिस्तािाचा अर्थ हििद किािा.
२. सांतिचन हकां िा काव्यपांक्ती असतील ति त्या सांताचे हकां िा किीचे नाि
हलिािे.
३. प्रत्येक अनुभिासाठी हकां िा हिचािासाठी स्ितांत्र परिच्छेद असािा.
४. त्याच अर्ाथचे सत्य जि इति म्ििीतून आले असेल त्याांचा उल्लेखन किािा.
जसे, ‘प्रयत्नाांती पिमेश्वि’, ‘के ल्याने िोत आिे िे’, ‘प्रयत्ने िाळूचे कि
िगहडता तेलिी गळे’, ‘यत्न तो देि जािािा’, ‘उद्योगाचे घिी लक्ष्मी िास
किी’ इ.
५. नांति प्रत्यक्ष अनुभि, ग्रांर्ानुभि, ऐहतिाहसक घटना अिी हसद्धता द्यािी.
६. कल्पनाहिस्तािात पाल्िाळ नको, काटेकोिपिा असािा.
७. िेिटी ‘उपसांिाि’ असा िब्द न हलहिता कल्पनाहिस्तािाचे ममथ उलगडून
दाखनिािे. कल्पनाहिस्तािात ‘प्रस्तािना’, ‘उपसांिाि’, ‘मूल्यमापन’ असे
िब्द हलिायचे नसतात.

6. १. प्रयत्नाांती पमेश्वि
२. पैसा िेच जीिनाचे सिथस्ि नव्िे
३. र्ाांबला तो सांपला
४. बिुजन हिताय बिुजन सुखनाय
५. जे का िांजले गाांजले
६. लिानपि दे ग देिा
७. िुद्ध बीजापोटी फळे िसाळ गोमटी
८. सुसांगती सदा घडो
९. मिािे पिी कीतीरूपे उिािे
१०. सत्यमेि जयते
११. िृक्षिल्ली आम्िा सोयिे िनचिे
१२. ग्रांर् िेच गुरु
१३. समतेचा ध्िज उांच धिािे
१४. मािसा मािसा कधी िोिील मािूस
१५. स्िामी हतन्िी जगाचा आई हिना हभकािी
१६. खनिा तो एकची धमथ जगाला प्रेम अपाथिे
१७. अनांत अमुची ध्येयिक्ती
१८. कष्टाची बिी भाजीभाकिी
१९. अहत तेर्े माती
२०. सुसांगती सदा घडो