Autor: Tomasz Kalitko. Materiał powstał w ramach projektu ElektroReKreacje przy dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

1. OBECNOŚĆ RECYCLINGU W SZTUCE
Natura - naturalizm
Natura inspirowała artystów, od kiedy powstały pierwsze świadectwa działania człowieka w obszarze
kultury.
Począwszy od malowideł na ścianach groty Lascaux z okresu paleolitu przez wszystkie okresy
w kulturze i sztuce artyści inspirują się naturą.
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Lascaux2.jpg
Dążenie do coraz to dokładniejszego odwzorowania otaczającego nas świata było obecne tak
w malarstwie jak i w rzeźbie, aż do XIX w. i momentu powstania fotografii. Ten moment przyjęło się
podawać jako początek odejścia od ilustrowania rzeczywistości w sposób realistyczny. Ściganie się
z fotografią nie miało sensu, choć nie oznacza to bynajmniej że natura zniknęła z horyzontu
zainteresowań artystycznych eksperymentów.
Pejzaż to motyw i natchnienie dla twórców wszystkich epok, z jednej strony przez wieki
eksploatowany w sposób instrumentalny będąc tłem dla sceny rodzajowej, czy bitwy, w XIX w. staje
się motywem samym w sobie i tak juz pozostaje, zmienia się natomiast podejście do niego, a raczej
ingerencje w niego.
Land Art
Przykładem zupełnie innej artykulacji i wrażliwości artystycznej jest sztuka ziemi, Land Art . Sam
termin powstał w połowie XX w. i zaowocował dając inspirację do powstania sztuki ekologicznej.
Niezwykle interesującym przedstawicielem sztuki ekologicznej jest Jarosław Kozakiewicz, który
prezentuje fantastyczne wizje, utopijnych wprawdzie, projektów, jednakże bardzo inspirujących
w odbiorze. Jego film pt.” Natura do mieszkania” z 2007 r. w których pokazuje blokowiska zarośnięte

2. roślinnością, przedstawia rozwiązanie na niezbyt ekonomiczne w eksploatacji sypialnie wielkich
miast.
Czy też druga praca Transfer z 2006 r., w którym Artysta prezentuje ciekawy pomysł łączenia
punktów miasta za pomocą tuneli wypełnionych czystym powietrzem.
Pochodzenia sztuki ekologicznej można upatrywać w sztuce ziemi, która w sposób bezpośredni
jednoczy się z otoczeniem.
Jeden z sztandarowych projektów tego nurtu to praca Robert’a Smithson’a , Spiral Jetty. To olbrzymia
spirala poukładanych kamieni tworzących charakterystyczną drogę.
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Spiral-jetty-from-rozel-point.png
Wspomniany wcześniej Jarosław Kozakiewicz W projekcie” Mars” buduję olbrzymiej wielkości części
ciała jak uszy, nos.. i umiejscawia je w różnych częściach globu tym samym ją personalizując.
W tym nurcie świetnie czują się również takie gwiazdy jak Christo and Jeanne-Claude, że przypomnę
tylko pracę Surrounded Islands, Biscayne Bay, Miami, Florida, 1980-83,
http://culturedart.blogspot.com/2010/11/surrounded-islands.html

3. Ekologia w sztuce
Opisując zjawiska ekologiczne w sztuce nie można zapomnieć o Teresie Murak. Jej prace od lat 70
można umiejscowić w nurcie Land Artu. Ostatnie realizacje zaś przenoszą ciężar zainteresowań na
płaszczyznę feminizmu.
http://culture.pl/pl/wydarzenie/performance-i-wystawa-teresy-murak-w-podkowie-lesnej
Recycling i readymade
Dla artystów dobór materiałów jak i miejsca rzadko jest przypadkowy, bardzo często to z czego
wykonane jest dzieło nadaje mu znaczenia symbolicznego , stwarza określone konotacje.
Czymś innym jest dzieło namalowane, a czymś innym jest wyrzeźbione.
Pablo Picasso w swoich przeróżnych odsłonach przez pewien czas zajmował sie rzeźbą i wśród
wielokrotnie humorystycznych wypowiedzi artystycznych pojawiały się prace właśnie z recyclingu.
Istotne jest by zaznaczyć, iż oczywiście, taki termin nie funkcjonował w latach 40-tych ubiegłego
wieku. Praca pt. „Głowa byka” 1943 r. to rzeźba, w której Picasso wykorzystuje siodełko i kierownicę
rowerową do stworzenia uproszczonego portretu byka. Artysta w tej formie wykorzystuje tak
charakterystyczne przedmioty i nadaje im zupełnie innej funkcji i znaczenia.
http://butterfield-reignbeau.blogspot.com/2011/05/picasso.html

4. Takie postawy artystyczne zapoczątkował Marcel Duchamp wstawiając do galerii suszarkę do
butelek, koło od roweru , czy w końcu pisuar nadając mu nazwę „Fontanna” w 1917r.
http://www.historiasztuki.com.pl/kodowane/005-00-08-HISTORIA-RZEZBY-MODERNIZM.php
http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Fontaine-Duchamp.jpg
Duchamp używa terminu Readymade od 1915 r. i tworzy jedną z największych rewolucji
artystycznych w dziejach sztuki. Wspomniana praca „Fontanna” w 2004 roku zostaje wybrana na
najbardziej wpływowe dzieło XXw.
Trzeba wspomnieć, że artystą chętnie pozyskującym inspiracje w przedmiotach codziennego użytku
lub nawet śmieciach, nadając im „nowego życia” był nasz rodzimy artysta Władysław Hasior.
W pracach Pamięci dzieciom Zamojszczyzny, z 1970, czy też Wyszywanie charakteru, z 1974, ale
i wielu innych Hasior tworzy zupełnie inną jakość, używając przedmiotów gotowych.
Wykorzystywanie konotacji jakie wiążą się z funkcją przedmiotu tworzy zupełnie inny komunikat,
bardzo często zaskakujący i trafny.
http://info.galerie.art.pl/galerie/hasior.html

5. Na koniec chciałem wspomnieć o współcześnie tworzącym twórcy, którego sztuka jest na granicy
Readymade, a rzeźby tradycyjnej.
Jerzy Gąsiorek tworzący w Gorzowie Wlkp. potrafi w sposób niepowtarzalny dostrzec w przedmiocie
jego ukryte znaczenia i wydobyć je z pomocą często prostych lub niewielkich zabiegów.
http://malarstwo-klosowicz.pl.tl/-g-W-KR%26%23280%3BGU-SZTUKI-g--_-Wtorkowe-spotkania-z-rysunkiem-i-malarstwem.---g-In-the-CIRCLE-OF-ART-g--_-Tuesday-h-s-meeting-with-the-drawing-and-painting-.-.htm
Jak widać recykling nie jest nowy w świecie sztuki, choć przybiera różne formy i nazwy jest obecny
juz od dekad.
dr Tomasz Kalitko
Tekst ma charakter dydaktyczny, edukacyjny.