1. HELP
inspiratie
magazine
In dit magazine
29personen
aan het woord
Spoedhulp
Jeugd
in Transitie
Goede spoedhulp is
vlug, veilig, vakkundig
en versterkend
Vereniging Spoedhulp
Jeugd presenteert visie:
4 V’s,
3 aanbevelingen

2. Spoedhulp Jeugd in transitie:
4 V’s, 3 AanbevelingenJeugdzorg is in transitie.Dat geldt ook voor crisishulp voor jeugdigen en
hun gezinnen.De Jeugdwet legt de verantwoordelijkheid daarvoor bij
de gemeenten en regio’s.Maar wat is dat precies,goede spoedhulp voor
jeugd? En hoe organiseer je dat op een goede manier? Op basis van ja-
renlange ervaring in het werken met verschillende vormen van crisishulp
komt de Vereniging Spoedhulp Jeugd tot de volgende aanbevelingen:
Goede spoedhulp voor jeugd en gezin is:
• Vlug: Zowel vlug op de plaats van de crisiszijn om de ernst in te schatten vanwegerisico’s,als vlug aan het werk vanwegeveranderingsmogelijkheden.Dat maakt24-uurs beschikbaarheid en een korteaanrijdtijd noodzakelijk.
• Veilig: Voor kinderen en jongeren in crisisof bij huiselijk geweld dient de veiligheidte worden geborgd,zowel fysiek als emo-tioneel.Waar nodig wordt direct de nood-zakelijke hulp gerealiseerd.Wat dat betreftmoet spoedhulp jeugd kunnen beschikkenover een scala van ambulante interven-tiemogelijkheden en zo nodig gebruikkunnen maken van het eigen netwerk vande cliënt (opvang door familie,vrienden,buren),crisispleegzorg en crisisopvang.
• Vakkundig: Crisissituaties zijn per definitieheftig.Daarom moet een crisiswerkerstevig in zijn/haar schoenen staan.Boven-dien moet er professioneel een inschattinggemaakt kunnen worden van de crisissitu-atie,de mogelijke veiligheidsrisico’s en dewijze waarop de crisis effectief kan wordenbestreden.Daarbij is ook van belang omzorgvuldig in te schatten,wanneer hetgeen crisis is en de aanvragende hulp-verlener met advies bij te staan.Kortom:spoedhulp is een vak apart.
• Versterkend: Op het moment van eencrisis staat een gezin het meest open voorverandering.Dan kan maximaal van deeigen krachten gebruik gemaakt worden(empowerment en oplossingsgericht) omeen structurele oplossing te realiseren.Spoedhulp jeugd gaat niet alleen om hetkind,maar om het hele gezin.
Voor goede spoedhulp voor jeugd en gezinis voldoende schaalgrootte nodig,doch nietgroter dan noodzakelijk.
3 Aanbevelingen:
1 Maak de visie van de gemeenten voor aan-sturing (het‘wat’) leidend voor de invullingvan een adequate,integrale uitvoering vanspoedhulp jeugd door de aanbieders vancrisishulp (het‘hoe’).
2 Zorg dat aanbieders van crisishulp ruimtekrijgen om de huidige kennis en profes-sionals in te kunnen zetten.Dat geeft demeeste kwaliteit en veiligheid.
3 Maak de veranderingen in spoedhulpniet alleen onderwerp van gesprek tussengemeenten en de provinciale jeugdzorg,maar ook in de samenwerking tussenprovinciale jeugdzorg,ggz en lvb.
Meer weten?
Kijk op www.spoedhulpjeugd.n l
Voorwoord
Crisishulp? Zo doen wij dat!
Er is speciale zorg nodig om
te voorkomen dat de crisis
escaleert.
3Er ontstaat een verstoring in
het gezin door interne of
externe factoren.
1 Het gezin komt bij de
huisarts en/of gemeentelijke
voorzieningen zoals het
Centrum voor Jeugd en
Gezin of een wijkteam.
2 2014: Bureau Jeugdzorg verwijst
voor 28 dagen door naar crisishulp.
2015: gemeentelijke voorzieningen
zoals het Centrum voor Jeugd en
Gezin en een wijkteam schakelen
gespecialeerde spoedhulp in en
blijven betrokken.
In kaart brengen
van de situatie.
kost de uitvoering van één
spoedhulp traject.
doelgroep bereikt. hulp bij acute
crisis
binnen
4 Indien nodig biedt Spoed-
hulp jeugd een tijdelijk
veilige plek bij een familie,
schoolvriend,pleeggezin of
crisisgroep.
5 Zodra de crisis is
opgeheven kan het
wijkteam verder of wordt
aanvullende hulp
ingeschakeld.
6
2 uur
Hulp bij
spoed
binnen
24 uur
is aan de behandel-
integriteit voldaan.
pagina
8
pagina
10
pagina
13
pagina
15
Volop stof tot
nadenken M
et de transitie van Jeugd-
zorg krijgen instellingen,
gespecialiseerd in spoedhulp
voor jeugd en gezin,met nieuwe
opdrachtgevers te maken.Waren dat
voorheen de provincies,het worden
de gemeenten.
Dat vraagt erom dat we als Vereni-
ging Spoedhulp Jeugd een duide-
lijke positie innemen.Wanneer is er
precies sprake van een crisis? Welke
expertise en interventie is daarvoor
nodig? Hoe kunnen we laten zien dat
spoedhulp een vak apart is? Daarover
zullen we de komende tijd veel met
gemeenten en transitiemanagers in
gesprek gaan.
Op basis van jarenlange ervaring in
het werken met verschillende vor-
men van crisishulp,wil de Vereniging
Spoedhulp Jeugd graag een actieve
bijdrage leveren aan‘hoe nu verder’.
In een open dialoog,met leden maar
zeker ook met niet-leden.Dus denk
met ons mee over een gezamenlijke
standaard voor crisishulpverlening.
Ga met ons in gesprek over wat
goede spoedhulp precies is.
Kennis ontwikkelt zich veel sneller
door het met elkaar te delen.In dit
magazine treft u daarom volop stof
tot nadenken over hoe we de spoed-
hulp voor jeugd een stap verder kun-
nen brengen.Veel leesplezier,inspira-
tie en nieuwe inzichten toegewenst.
Rob C.P.Hartings
Voorzitter Vereniging Spoedhulp Jeugd
Colofon
‘HELP’is eenmalige
uitgave van de Vereniging
Spoedhulp Jeugd.
www.spoedhulpjeugd.nl
Het team van
Magazine on the Spot:
Redactie
Robin Ouwerkerk en
Eric Went
Eindredactie
Eric Went
Vormgeving
Nanda Alderliefste
Fotografie
Sanneke Fisser
Infographic
Loek Weijts
Film
Jan Stap
www.magazine-on-the-spot.nl
pagina
7
32Inhoudsopgave

3. Deskundigen van ambulante spoedhulp
zullen moeten beseffen dat zij voortaan
iets moeten toevoegen aan wat wijkteams
in de eerstelijns niet kunnen.“Dat is een
totaal andere positie dan wanneer je via
de indicatieroute een cliënt krijgt aange-
dragen”,waarschuwt Lex Meiberg.
Meiberg is in Deventer teamleider Buurtcoach en
nauw betrokken bij het opzetten van sociale wijk-
teams in die stad.“Belangrijk is dat deze teams gaan
snappen wanneer er specialistische hulp bij moet
komen”,stelt hij.Maar ook is belangrijk hoe dat dan
gebeurt.Meiberg:“We moeten zien te voorkomen
dat allerlei organisaties en instituties als generalisten
gaan landen in deze teams.Dan is het namelijk oude
wijn in nieuwe zakken.Beter is het om echt met elkaar
op weg te gaan,met mensen die bereid zijn om het
anders te doen.Wat gebeurt er als je professionals
losmaakt van hun oude protocollen en in een nieuw
team plaatst? Die zoektocht,daar gaat het straks om.
En die zal met vallen en opstaan gaan.”
Andere opstelling
Specialisten zullen eraan moeten wennen dat zij
straks echt vanuit de burger moeten vertrekken.
Meiberg:“Lukt het dan om de omstandigheden
leidend te maken en niet de protocollen? Mijn
advies zou zijn:laten we teruggaan naar de
eenvoud.Waarom hebben we ooit voor dit werk
gekozen? Dat was niet vanwege de bureaucra-
tie.”
Ook zullen zij moeten begrijpen dat ze
voortaan in wijkteams worden ingevlogen
om iets toe te voegen.Meiberg:“Voort-
Lex Meiberg,Meiberg Consult
‘Wat voeg jij
toe als
professional?’
en nu de praktijk…
Anneruth Holvast,Parlan
Leerpunt:“Buurtteams moeten op tijd
specialisten inschakelen.Gemeenten:ver-
mijd dat generalisten in de wijkteams alles
aan moeten kunnen.”
Actiepunt:“We moeten meer aansluiting
zoeken bij de wijkteams,en ons als ambu-
lante spoedhulp beter profileren.Morgen
meteen een plan maken wie er bij welk
wijkteam op de koffie gaat.”
De methodiek Ambulante Spoedhulp
(ASH) bestaat al sinds 2007 en de Vereni-
ging wil deze methodiek een stapje verder
brengen.Orthopedagoge Mariska van der
Steege van Van Montfoort neemt de hand-
schoen op.
Wat is een crisis? Wanneer is er sprake van een crisis?
Wanneer spreken we van een acute crisis en wan-
neer gaat het om spoedhulp? Wat zijn werkzame
elementen van crisishulp en spoedhulp? En welke
eigenschappen en instrumenten zijn essentieel bij het
vakmanschap van de crisishulpverlener?
Van der Steege:“Als zo’n methode al jaren geldt,zie
je dat er paragrafen aan worden toegevoegd,dat er
passages worden veranderd.Daardoor is de ASH ver-
waterd.Het is een kerstboom geworden met wel heel
veel ballen.Mijn vraag is of de methodiek nog doet
wat-ie zou moeten doen.Wat kan geschrapt? Wat
moet worden toegevoegd?”
Mariska van der Steege,Van Montfoort
Procedure Ambulante Spoed-
hulp Jeugd onder de loep
Iedereen kan meewerken
Van der Steege stelt dat de basis van de originele
ASH misschien nog best voldoet.De doelen daar-
van zijn het opheffen of dempen van de crisis,de
veiligheid en basisroutines in een gezin herstellen,
maar ook analyse,taxatie en ordening van de situ-
atie en de problematiek in het gezin,en het geven
van advies voor en het toeleiden naar vervolghulp.
Maar zijn die momenten hard te maken? Wanneer
is er een spoedeisende situatie waarbij binnen 24
uur vervolgcontact nodig is? Wanneer is de crisis
afdoende opgeheven? Van der Steege:“En zeg dan
niet dat dit na 28 dagen is.Die 28 dagen voor spoed-
hulp zijn ooit geformuleerd als een indicatie.En nu
zie je hulpverleners en instellingen zich daarnaar
richten.De meeste spoedhulptrajecten duren nu
dus 27 à 28 dagen.Terwijl ik ervan overtuigd ben dat
veel trajecten eerder kunnen worden afgesloten.”
En dan speelt nog de vraag hoe de ASH zich ver-
houdt tot de nieuwe wet.Van der Steege:“Daarom
is het goed om de ASH eens goed tegen het licht te
houden.En daar kan iedereen aan meewer-
ken.”
Meer weten? Mail dan naar:
mvds@vanmontfoort.nl
en nu de praktijk…
Klaasje Visscher,Timon
Leerpunt:“Het is goed om toe-
komstgericht na te denken over
hoe ASH eruit moet gaan zien.”
Actiepunt:“We zullen in onze orga-
nisatie moeten bespreken hoe ver
we met ASH willen gaan:moeten
we ons louter specialiseren op het
bezweren van crises of daarnaast
ook onze competenties vergroten?
Kortom:er moet een duidelijke visie
op de toekomst komen.”
‘We moeten
terug naar
de eenvoud’
‘ASH is een
kerstboom
geworden’
aan worden ze ergens bij gehaald waar de eerstelijns
in charge blijft.Dat vraagt om een andere opstel-
ling.Deskundigen uit de tweedelijns zullen moeten
knokken voor geld bij gemeenten.Gemeenten zullen
daarbij steeds vaker de vraag stellen:‘Wat voeg jij dan
precies toe?’Daar zal de ambulante spoedhulp een
goed antwoord op moeten definiëren.”
Meer weten? Mail info@lexmeiberg.nl
54Doorontwikkeling ASH Sociale wijkteams

4. Position paper ASH
Elke ouder wil meewerken
aan het oplossen van ge-
zinsproblemen.Dat is de
overtuiging van Willeke van
der Zand van Vocas Trainin-
gen.De methode Signs of
Safety is een middel om de
regie bij het gezin te hou-
den.
Signs of Safety,door Van der Zand
omgedoopt tot Focus op Veilig-
heid,bestaat uit een aantal stap-
pen:een Zorgen- en krachtenana-
lyse,de 3 Huizen,Woord en Beeld,
het Netwerk in kaart en beeld
brengen,het Veilige huis,het Net-
werkoverleg en een Veiligheids-
plan.Om de veiligheid binnen een
gezinssysteem goed in kaart te
brengen,zullen alle stappen door-
lopen moeten worden.
Via tekst en tekening is hierbij
een grote rol weggelegd voor de
kinderen.Zo tekenen kinderen bij
de 3 huizen een droomhuis,een
veilig en een onveilig huis.“Die
tekeningen zijn bijzonder waarde-
vol”,aldus Van der Zand.“Ze maken
heel inzichtelijk wie wel en wie niet
tot de veilige omgeving van een
kind horen.En door tekeningen
beseffen ouders vaak voor het
eerst hoe een kind het leven thuis
ervaart.Dat maakt dat ze in bewe-
ging komen.”
Cruciaal bij Signs of Safety is com-
mitment van de ouders.Daarnaast
is een belangrijk principe dat er
geen dader-discussie is.Bovendien
is alles transparant:Jeugdzorg stelt
weliswaar kaders,maar het gezin
mag de oplossing aandragen.
Van der Zand:“Focus op Veiligheid
biedt geen garanties.Maar als je
dit hele traject hebt doorlopen,
kun je wel zeggen dat het gezin
zoveel mogelijk heeft gedaan om
het kind thuis te laten blijven of
terug te laten komen.”
Meer weten?
Kijk op de website.
Eergerelateerd geweld is een struikelblok
voor veel jeugdhulpverleners.De culturele
groepen waar eerwraak zich afspeelt zijn
vaak zorgmijdend.Bovendien vergt het
onderkennen en interveniëren veel inter-
culturele kennis.
Eerwraak botst met een principe in de Nederlandse
jeugdhulpverlening.Want waar openheid,directheid
en individualiteit voorop staan in de westerse be-
nadering,werkt dat binnen veel culturen (dus niet
religies) anders.Willeke van der Zand specialiseerde
zich in eergerelateerd geweld:“Binnen culturen waar
familie-eer een rol speelt,is sprake van een duidelij-
ke hiërarchie.Iedereen kent zijn plaats en de positie
bepaalt wat wel en niet kan worden gezegd.”
Dat betekent dat in groepsgesprekken eergerelateerd
handelen niet boven tafel komt.Wil de jeugdhulp-
verlening iets kunnen bereiken in besloten gemeen-
schappen,dan zal zij haar visie van transparantie en
openheid moeten herzien.“Alleen individuele ge-
sprekken met gezinsleden zorgen ervoor dat iedereen
Willeke van der Zand, Vocas Trainingen
‘Houd de regie bij het gezin’
‘Eerwraak vraagt om individuele aanpak’
Spoedhulp Jeugd in transitie
4 V’s, 3 aanbevelingen
‘Eerwraak
botst met
ons open-
heidsprincipe’
openlijk zijn verhaal kan doen en niet in de knel komt
met familie- of gemeenschapshiërarchie.Pas dan
komen de eerste signalen van geweld met eermotief
op tafel.”
Meer weten? Kijk op www.vocastrainingen.nl
Jeugdzorg is in transitie.Dat geldt ook voor crisishulp voor jeugdigen en
hun gezinnen.De Jeugdwet legt de verantwoordelijkheid daarvoor bij
de gemeenten en regio’s.Maar wat is dat precies,goede spoedhulp voor
jeugd? En hoe organiseer je dat op een goede manier? Op basis van jaren­
lange ervaring in het werken met verschillende vormen van crisishulp
komt de Vereniging Spoedhulp Jeugd tot de volgende aanbevelingen:
Goede spoedhulp voor jeugd en gezin is:
• Vlug: Zowel vlug op de plaats van de crisis
zijn om de ernst in te schatten vanwege
risico’s,als vlug aan het werk vanwege
veranderingsmogelijkheden.Dat maakt
24-uurs beschikbaarheid en een korte
aanrijdtijd noodzakelijk.
• Veilig: Voor kinderen en jongeren in crisis
of bij huiselijk geweld dient de veiligheid
te worden geborgd,zowel fysiek als emo-
tioneel.Waar nodig wordt direct de nood-
zakelijke hulp gerealiseerd.Wat dat betreft
moet spoedhulp jeugd kunnen beschikken
over een scala van ambulante interven-
tiemogelijkheden en zo nodig gebruik
kunnen maken van het eigen netwerk van
de cliënt (opvang door familie,vrienden,
buren),crisispleegzorg en crisisopvang.
• Vakkundig: Crisissituaties zijn per defini-
tie heftig.Daarom moet een crisiswerker
stevig in zijn/haar schoenen staan.Boven-
dien moet er professioneel een inschatting
gemaakt kunnen worden van de crisis,de
veiligheid en de wijze waarop – met ook
de expertise van GGz,LVB en verslavings-
zorg – de crisis kan worden bestreden.
Daarbij is ook van belang om zorgvuldig
in te schatten wanneer het geen crisis is,of
advies aan de aanvragende hulpverlener
afdoende is.Kortom:spoedhulp is een vak
apart.
• Versterkend: Op het moment van een
crisis staat een gezin het meest open voor
verandering.Dan kan maximaal van de
eigen krachten gebruik gemaakt worden
(empowerment en oplossingsgericht) om
een structurele oplossing te realiseren.
Spoedhulp jeugd gaat niet alleen om het
kind,maar om het hele gezin.
Voor goede spoedhulp voor jeugd en gezin
is voldoende schaalgrootte nodig,doch niet
groter dan noodzakelijk.
3 Aanbevelingen:
1 Maak de visie van de gemeenten voor aan-
sturing (het‘wat’) leidend voor de invulling
van een adequate,integrale uitvoering van
spoedhulp jeugd door de aanbieders van
crisishulp (het‘hoe’).
2 Zorg dat aanbieders van crisishulp ruimte
krijgen om de huidige kennis en profes­
sionals in te kunnen zetten.Dat geeft de
meeste kwaliteit en veiligheid.
3 Maak de veranderingen in spoedhulp niet
alleen onderwerp van gesprek tussen ge-
meenten en de provinciale jeugdzorg,maar
ook in de samenwerking tussen provinciale
jeugdzorg,ggz en lvb.
Meer weten?
Kijk op www.spoedhulpjeugd.nl
76Focus op veiligheid/Eerwraak

5. 33
16
Spoedhulp in transitie
Goede spoedhulp voor
jeugd en gezin is:
Resultaten Families First Resultaten Ambulante Spoedhulp Jeugdzorg
Crisishulp? Zo doen wij dat!
Er is speciale zorg nodig om
te voorkomen dat de crisis
escaleert.
3Er ontstaat een verstoring in
het gezin door interne of
externe factoren.
1 Het gezin komt bij de
huisarts en/of gemeentelijke
voorzieningen zoals het
Centrum voor Jeugd en
Gezin of een wijkteam.
2 2014: Bureau Jeugdzorg verwijst
voor 28 dagen door naar crisishulp.
2015: gemeentelijke voorzieningen
zoals het Centrum voor Jeugd en
Gezin en een wijkteam schakelen
gespecialeerde spoedhulp in en
blijven betrokken.
Jaarlijks maken 11.000jeugdigen gebruik
van spoedeisende zorg,waarvan een groot deel
Ambulante Spoedhulp (ASH) of Families First.
(bron:Jeugdzorg Nederland 2013)
In kaart brengen
van de situatie.
is uithuisplaatsing
voorkomen.
Bij
Traject Families First
(gem.28 dgn) kost
maximaal
is de crisis opgeheven en
de situatie weer veilig
voor kinderen.
Uitvoerende
instellingen.
Uitvoerende
instellingen.
van 4500 onderzochte
gezinnen werd de
doelgroep bereikt. hulp bij acute
crisis
binnen
4 Indien nodig biedt Spoed-
hulp jeugd een tijdelijk
veilige plek bij een familie,
schoolvriend,pleeggezin of
crisisgroep.
5 Zodra de crisis is
opgeheven kan het
wijkteam verder of wordt
aanvullende hulp
ingeschakeld.
6
2 uur
Hulp bij
spoed
binnen
24 uur
VLUG VEILIG
VAKKUNDIG VERSTERKEND
QQ
80%
94%
van de
gezinnen
82%van de
gezinnen
Bij
Bij
is aan de behandel-
integriteit voldaan.
ASH veiligheidstaxatie
binnen 1 dag,24/7 opvang-
plek achter de hand
wanneer veiligheid kind
acuut in het geding is.
79%
van de
gezinnen
Bij
24/7
98Feiten en cijfers

6. Dataverzameling over de kwaliteit van je hulp-
verlening is een hoop gedoe.Maar je kan er ook
je voordeel mee doen,stelt Inge Bastiaanssen,
onderzoeker bij Praktikon.“Het kan je helpen
om de kwaliteit van je interventies te verhogen.”
Volgens Bastiaanssen onderscheiden Families First en Ambu-
lante Spoedhulp zich van veel andere jeugdzorginterventies
omdat zij de uitvoering en uitkomsten van hun zorg moni-
toren door middel van een kwaliteitssysteem.“Crisishulp is
daarmee een goed eind op weg”,stelt zij.“De volgende stap is
om cijfers ook echt te gaan gebruiken.”
Bastiaanssen is bij Praktikon verantwoordelijk voor de kwa-
liteitstoetsing van Families First en Ambulante Spoedhulp.
“De manier waarop Families First aan dataverzameling doet
is een schoolvoorbeeld van hoe het zou moeten”,vindt zij.
“Sinds 1994 worden er stelselmatig gegevens verzameld
over de kwaliteit van Families First .Onderzoek heeft ervoor
gezorgd dat Families First kan aantonen dat de interventie
doeltreffend is.Dit heeft geleid tot een goede kwalificatie op
de Databank Effectieve Jeugdinterventies,namelijk effectief
volgens eerste aanwijzingen.Sinds een aantal jaren volgt
Ambulante Spoedhulp dit goede voorbeeld.”
Leren van elkaar
Gegevens verzamelen over je effectiviteit is mooi,maar
als het daar bij blijft laat je kansen liggen,vindt Bas-
tiaanssen.“Vergelijk bijvoorbeeld de gegevens van
jouw eigen instelling maar eens met de landelijke
cijfers.Dan kan je niet alleen zien waar je goed in
bent,maar ook waar nog verbeteringen mogelijk
zijn.Op die manier kan je leren van elkaar en
een meet- en verbeterbeweging op gang bren-
gen.Dat zal alleen maar helpen om interven-
ties naar een (nog) hoger plan te tillen.”
Meer weten? www.praktikon.nl
‘Breng een
meet- en
verbeter-
beweging
op gang’
Inge Bastiaanssen,Praktikon:
‘Ga cijfers
benutten’
en nu de praktijk…
Marieke van Pernis,Cardea ASH/FF
Leerpunt:“Cijfers vanuit onderzoek
zijn belangrijk om te professionaliser-
en,profiteren en presenteren,zeker in
de huidige tijd met de transitie.”
Actiepunt:“Ik ga in mijn team meer
aandacht vragen voor onderzoek en
hoe we cijfers kunnen gebruiken.Via
kwaliteitsmetingen kunnen we ASH
en FF namelijk doorontwikkelen.”
In Friesland hebben een aantal zorginstel-
lingen een meldpunt voor spoedeisende
jeugd gerealiseerd met een zo kort moge-
lijke‘aanrijtijd’: Spoed4Jeugd.Het meld-
punt is 24/7 bereikbaar voor kinderen en
jeugdigen tot 18 jaar,waarbij geen twee-
delijns zorg is ingezet.Het Friese model is
ook elders in den lande bruikbaar.
Spoed4jeugd is zelf geen zorgaanbieder,maar zet wel
de bestaande zorgpaden van de betrokken zorgaan-
bieders in.En snel ook nog:vanaf het eerste telefoon-
tje naar Spoed4Jeugd tot de inzet van een zorgaan-
bieder duurt niet langer dan 45 tot 60 minuten.
Volgens projectleider Erwin Beers kan dat alleen
maar omdat er‘geen gedoe aan de voorkant’is.“Als
de bal wordt aangespeeld,neem je hem aan.Discus-
sies of onenigheid vinden achter de schermen plaats,
zodat de crisismelding niet gefrustreerd wordt.Doel is
louter zo snel mogelijk de ambulant hulpverlener in te
kunnen zetten voor een gezin in crisis.”
Duurzame oplossing
Belangrijk daarbij is de technische ondersteuning,
in de vorm van een speciaal ontworpen webbased
applicatie.Daarin wordt gedurende het hele proces
de cliëntkaart geactualiseerd.“Beschrijving van de
spoedeisende situatie wordt vervolgens door de
triagist gebruikt om de zorgtoewijzing op te baseren”,
aldus Beers.De melding wordt afgesloten door alle
verzamelde informatie naar de‘voordeur’van de zorg-
aanbieders te sturen.
Evaluatie toont aan dat zowel melders als mede-
werkers positief zijn over Spoed4Jeugd.Ook zijn de
kosten laag,zo’n 325 euro per melding,heeft Beers
becijferd:“Werkers die ingeschakeld worden zijn na-
melijk al regulier werkzaam bij zorginstellingen.”Maar
misschien nog het belangrijkste:“De investering in
vertrouwen en niet in de wens naar marktaandeel of
positie maakt het echt een duurzame oplossing.”
Erwin Beers,Spoed4Jeugd:
Spoed4Jeugd: snel,
goedkoop en duurzaam
en nu de praktijk…
Ellen Westendorp,Crisisafdeling GGZ-J Karakter
locatie Almelo
Leerpunt:“Iedereen moet achter de beslis-
bomen en het geprotocolleerde proces staan.
Deze moeten bovendien ondersteund worden
door een goed technisch systeem.”
Actiepunt:“Ik ga onze manager transitie
duidelijk maken dat je alleen korte opnames in
de GGZ kunt realiseren als de ambulante zorg
wordt opgeschaald.Dat moeten gemeenten en
zorgverzekeraars ook goed snappen.”
‘We zetten
in op
snelheid’
Meer weten? Kijk op www.spoed4jeugd.nl
1110 KwaliteitsmetingenHet Friese model

7. Ook bij spoedhulp in gezinnen kan het
netwerk worden ingeschakeld.Bij veel
jeugdhulpverleners bestaat daar bewust
of onbewust weerstand tegen.Dat consta-
teren Henk Smelik en Rob van Kuijk,am-
bulant hulpverleners bij Lindenhout.“Het
netwerk is in alle fasen van hulpverlening
in te zetten.”
Dat spoedhulpverleners het netwerk rondom gezin-
nen vaak buiten beschouwing laten,is best te verkla-
ren,aldus Van Kuijk.“Iedereen is weliswaar getraind in
het organiseren van een netwerkberaad,maar in de
spoedhulpfase komt dat er vaak niet van.”De reden?
Hulpverleners vinden dat complex.Het kost tijd.En
gezinnen zeggen vaak dat ze geen netwerk hebben.
Of dat ze hun netwerk niet willen belasten.
Smelik:“Met zoeken en bellen is altijd een net-
werk samen te stellen.Natuurlijk,het ene
netwerk is sterker dan het andere.Maar de
verwachting een zwak netwerk aan te treffen
kan nooit reden zijn om dan maar af te zien
van een Eigenkracht-conferentie.”
Het niet organiseren van zo’n bijeenkomst in
de spoedhulpfase berust vooral op vooroorde-
len,denken Smelik en Van Kuijk.En dat terwijl
juist daaruit duurzame oplossingen voortko-
men.Eigenkracht werkt immers ook in
crisissituaties.
In Nieuw-Zeeland is het organi-
seren van een Eigenkracht-con-
ferentie bij gezinscrises zelfs bij
wet geregeld.Smelik:“Bij ons is
echter de vraag hoe we mensen
kunnen stimuleren zo’n bijeen-
komst überhaupt te beleggen.
Dus waar komt toch die weer-
stand vandaan?”
Henk Smelik en Rob van Kuijk, Lindenhout
‘Vergeet het
netwerk niet’
en nu de praktijk…
Ieke Kater,Elker Spoedzorg
Leerpunt:“Door te vragen naar tradities
en verjaardagen kun je zicht krijgen op het
netwerk dat je kunt inzetten.Dat hoeven niet
veel mensen te zijn:ook een of twee mensen
vormen een netwerk.”
Actiepunt:“Ik ga met trots en plezier deelne-
men aan het georganiseerde netwerkberaad/
zorgoverleg en op het werk zeggen dat we
belangrijke standaardstappen moeten gaan
zetten bij netwerkaanpak.”
‘Bestuurders: toon
regentenmoed’
‘Jeugdzorg en
schuldvraag’
‘Waarom
toch die
weerstand?’
‘H
et is een ongemakkelijke waarheid.
Maar we zullen met incidenten
moeten leren leven’.Zo besluit
René Peters,wethouder sociale zaken,
jeugd,onderwijs en integratie in Oss zijn
column‘Jeugdzorg en schuldvraag’.
Weten waar deze column precies over gaat?
Bekijk dan hier het filmpje
L
even zonder risico bestaat niet.Dat stelt
prof.dr.Ira Helsloot,bijzonder hoogleraar
Besturen van Veiligheid aan de Radboud
Universiteit.Een bekende valkuil voor bestuur-
ders,die keuzes moeten maken over het aan-
wenden van middelen,is de risico-regelreflex,
constateert hij.“Dat wil zeggen de reflex om,
vooral na incidenten,elk risico uit te sluiten.Dit
leidt vaak tot disproportionele investeringen
waar de primaire zorgtaak onder lijdt.Juist in
crisishulpverlening zijn incidenten echter niet
uit te sluiten en moet daarom de onveiligheid
bewust bestuurd worden.”
Helsloot schetst vier bestuurskundige principes
en pleit ervoor dat bestuurders weer eens een
beetje‘regentenmoed’durven te tonen.“In deze
economisch zware tijden kunnen we ons geld
namelijk wel beter besteden.Je kunt je veilig-
heidseuro immers maar een keer uitgeven.”
Kijk hier het filmpje
1312 Visies van buitenEigenKracht

8. Blik op de toekomst
“Kwaliteitsmetingen van wat we doen
zijn belangrijk.Daardoor kunnen we
van practice-based evidence naar
evidence-based practice.”
“Het in kaart brengen van en adequaat handelen
bij veiligheidsrisico’s,is basisvaardigheid van elke
Spoedhulpverlener.”
“Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat jeugd-
zorg per jaar 15.000 levensjaren redt.Maar het kan
nog beter.”
‘Spoedhulp in transitie’: dat was het onderwerp van een
studiedag van de Vereniging Spoedhulp Jeugd.Ruim 130
deelnemers kwamen op maandag 23 juni naar Antropia
Cultuur en Congrescentrum om daar voor te sorteren op
de toekomst.De hoogtepunten in woord en beeld.
“We zitten vaak zo in systemen te
denken dat we vergeten waar het
eigenlijk om gaat:allereerst zorgen
dat de spoedhulp goed geregeld is.”
1
Gemeenten krijgen de
regie bij jeugdzorg.Voor
jeugdzorg­instellingen is
het dus meer dan voorheen van
belang om te investeren in de
relatie met de lokale politiek.En
meer specifiek met de wethouder.
Dat kan met een protocol voor
beleidsambtenaren én met een
korte notitie voor de wethouder,
waarin de wethouder wordt
gewezen op de werkwijze van en
risico’s bij ambulante jeugdzorg.
Tegelijkertijd is het nuttig hem
uit te nodigen om eens een dagje
mee te lopen.
2
Het verlenen van spoed-
hulp is een vak.Ambulan-
te spoedhulpverleners zijn
gedreven,nieuwsgierig,willen bij-
leren en kunnen zich aanpassen
aan snel veranderende situaties.
De Vereniging blijft studiedagen
en expertmeetings organiseren,
om het vak door te ontwikkelen
en de verbinding met de wijk-
teams,met de GGz en LVB te ver-
sterken.Want goede spoedhulp
kan niet gehinderd worden door
domeinvraagstukken of barrières
tussen sectoren.
3
Hoe groot het vakman-
schap van de hulpverlener
ook is,100 procent veilig
voor ieder kind bestaat niet.De
consequenties van een verkeerde
inschatting kunnen verstrekkend
zijn.Er zullen altijd incidenten
blijven,die in de media groots
worden uitgemeten.Bestuurders
van jeugdzorginstellingen horen
ook in dergelijke gevallen achter
hun medewerkers te staan.En
wethouders achter de jeugdzorg­
instelling.
Zes mensen aan tafel: Rob Hartings (bestuurder van Youké en voorzitter van de Vereni-
ging Spoedhulp Jeugd),René Peters (wethouder jeugd in Oss),professor Ira Helsloot
(voorzitter van Stichting Crisislab),Coen Dresen (bestuurder van Juzt),José Schilderinck
(bestuurder van Ambiq) en Hans Tönjes (projectleider Vereniging Spoedhulp Jeugd).Het
onderwerp: de transitie van Jeugdzorg.De opbrengst: 3 aanbevelingen waarmee de
vereniging Spoedhulp Jeugd verder gaat.
3 aanbevelingen
1514Spoedhulp in transitie

9. 5Gratis adviezen aan
gemeenten,wijkteams
en het bestuur van de
Vereniging Ambulante
Spoedhulp.
Klik op de foto’s voor de films.
Layla Ariba
Mirte Loeffen
Samira Ahmiane
Rozemarie Spijkerman
Roos Workala
Tijdens de studiedag‘Spoedhulp in transitie’van de Vereniging Spoedhulp Jeugd zijn
zeven masterclasses gegeven.Meer weten? Klik hier voor de online presentaties.
16Mijn advies aan...