SlideShare a Scribd company logo
1 of 71
Download to read offline
erik@vanvooren.be 1
Zelfsturende teams
& participatief leiderschap
WE CAN
WORK IT OUT
prof. Erik Van Vooren
Contactgegevens
• Interesse in een bedrijfsinterne presentatie of
workshop?
• Prof. Erik Van Vooren
• erik@vanvooren.be
• Tel 09 330 52 39
• www.vanvooren.be
www.meerslow.blogspot.be @erikvanvooren
erik@vanvooren.be 2
Boeken
• We can work it out, Erik Van Vooren, Lannoo
Campus
(niet meer in boekhandel, bestel via erik@vanvooren.be)
• Meer SLOW, minder stress, Erik Van Vooren,
Lannoo
• Wijsheid van de Ezel, Erik Van Vooren, Lannoo
(niet meer in boekhandel, bestel via erik@vanvooren.be)
• Ann Baeke, Leider zonder masker,
Lannoo Campus
• Joost Callens, De Kwetsbare Leider,
Lannoo Campus
• Frederic Laloux, Reinventing
Organizations, Lannoo Campus
• Michele Mees, De Gebalanceerde
leider, Yin Books
• Wouter Torfs, Werken met hart en ziel,
Lannoo Campus
De pedagogische aanpak
1.  Amuseleren 2. Participeren
erik@vanvooren.be 3
3 Inspirerende cadeau’s
1ste cadeau:
Tips voor zelfsturende
teams & participatief
leiderschap
erik@vanvooren.be 4
2de cadeau:
Tips voor
inspirerende boeken
Bonus
3de cadeau:
Genieten van
tijdloze muziek
erik@vanvooren.be 5
Muziek laat niemand onberoerd
Muziek is voor de ziel,
wat de maan is voor de nacht
Deel 1:
Evoluties in
leiderschap &
teamwerk
erik@vanvooren.be 6
Impulsief Rood
•  Macht & angst als basis
•  Chefs & voetvolk
•  KT opportunistische focus
•  Team = onderdanig
•  Leider = agressief
•  Metafoor = wolvenroedel
Conformistisch Amber
•  Formele regels & hiërarchie
•  Top down: command & control
•  Titels, rangen, uniformen
•  Stabiliteit primeert
•  Leider = paternalistisch
•  Team
• Afgelijnde formele taken & processen
•  Metafoor = leger
erik@vanvooren.be 7
Prestatiegericht Oranje
•  Groei & winst & optimalisatie
•  Concurrentie verslaan/markt
veroveren
•  Innoveren om voorop te blijven
•  Leider = technocraat
•  Team
•  Meritocratie
•  Command & control on the what
•  Freedom on the how
•  Metafoor = machine
erik@vanvooren.be 8
Symptonen?
• Work-life balans verstoord?
• Burn-out & depressie
– 14% vd werknemers (en stijgend)
• Betrokkenheid?
– 43% actief afgehaakt
– 22% voelt zich niet betrokken
– 35% voelt zich betrokken
• 86% zaakvoerders ligt wakker
Bronnen: Stichting Burnout & Tower Watson & Unizo
(emotionele)
Uitputting
Persoonlijk
falen
Cynisme/
desinteresse
De duivelse burn-out spiraal
erik@vanvooren.be 9
Teamwerk in een VUCA
omgeving
•  Volatile
• Uiterst veranderlijk
•  Uncertain
• Onvoorspelbaar & verrassend
•  Complex
• Chaos & verwarring
•  Ambigu
• Wazig, tegenstrijdig
“Het grootste gevaar in woelige tijden
zit niet in de woelingen.
Het grootste gevaar is handelen
volgens de logica van gisteren”
Peter Drucker
erik@vanvooren.be 10
“We kunnen de problemen niet oplossen
op hetzelfde bewustzijnsniveau waarop
ze werden gecreëerd. ”
Albert Einstein
Pluralistisch Groen
•  Loskomen van oranje schaduw
•  Cultuur gedreven
•  Leider = dienende leider
•  Team
• Empowerment
• Waarden gedreven
• Stakeholders model
•  Metafoor = familie
erik@vanvooren.be 11
Nieuwe organisatievorm?
“Is het mogelijk organisaties opnieuw uit
te vinden (…) die werk productief,
vervullend en zinvol maken?”
Evolutionair Cyaan
•  Zelfsturende teams
•  Gelijkwaardige relaties
•  Geen hiërarchie of compromis
•  Heelheid
•  Holistische visie op de mens
•  Evolutief doel
•  Niet voorspellen & controleren van de toekomst
•  Samen “ontdekken & ontwikkelen” van de toekomst
•  Metafoor
•  Levend organisme
erik@vanvooren.be 12
Voorbeelden?
•  FAVI
•  Metaalsector
•  500 werknemers
•  Sun Hydraulics
•  Hydraulische onderdelen
•  900 werknemers
•  AES (Applied Energy Services)
•  Energiesector
•  40.000 medewerkers
•  BSO/origin
•  IT consulting
•  10.000 werknemers
Deel 2:
Rock’n roll
als inspiratie voor
zelfsturende
teams?
erik@vanvooren.be 13
Waarom is dit een bijzonder
team?
Waarom bijzonder team?
• Geen dirigent
• Iedereen zet zich ten volle in
• Iedereen heeft eigen rol
• Maken een gezamelijk eindproduct
• Ze “spelen” muziek
• Ze vormen “a band”
erik@vanvooren.be 14
T
E
A
M
Together
Everybody
Achieves
Magic
In één woord…
erik@vanvooren.be 15
Talent-mix

Heading

Engagement

Belief(s)

Effective communication

Accountability

Trust

Leadership

Evolve

Stress

T

H

E 

B

E

A

T

L

E

S

Spelregels voor succesvolle zelfsturende
teams?
Evolve
Effective
Communi-
cation
Heading Talent
Mix
@Leader-
ship
Account-
ability
Trust
StressEnthu-
siasm
TEAM
EFFEC-
TIVENESS
TEAM
SPIRIT
Belief(s)
Zelfsturend team = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 16
Waar ging het fout?
• Te intens/uitgekeken op mekaar
• Verstikt/verlies eigen identiteit
• Uiteenlopende visies/
temperament
• Wegvallen van de verbinder
• Komst van brandversneller
The Beatles
Principles
in actie
erik@vanvooren.be 17
Evolve
Effective
Communi-
cation
Heading Talent
Mix
@Leader-
ship
Account-
ability
Trust
StressEnthu-
siasm
TEAM
EFFEC-
TIVENESS
TEAM
SPIRIT
Belief(s)
CONTEXT
Van Liverpool naar Hamburg en
terug
• Liverpool
– Grauw & grijs
– Sporen van WO II
– Ierse immigranten
– Muziek import uit VS
• Hamburg
– Grosse Freiheit
• Opkomst piratenzenders
• Opkomst koopkrachtige teenagers
Context
erik@vanvooren.be 18
Abbey Road Studio’s
Context
Beperkende of versterkende context?
Context
erik@vanvooren.be 19
Wanneer evolueren mensen/organisaties
naar ander bewustzijnsniveau?
• Wanneer een belangrijke (LEVENS)UITDAGING
niet vanuit het huidig wereldbeeld kan opgelost
worden
• Evolutie is onzeker & verwarrend
• Moed om oude zekerheden los te laten
• Eenzaam
• Niet afdwingbaar
• Wel: omgeving scheppen die bevorderlijk is voor
groei
Context
Schep de juiste omgeving & systemen
• Inrichting werkruimte?
• Aantal teamleden?
• 80/20 regel?
• Teamleden evalueren elkaar
• Geen organogram & “titel-cultuur”
• Geen managers, werknemers of personeel
maar “medewerkers”
• Denken in termen van rollen, niet functies
– Verhoogt flexibiliteit & aanpassingsvermogen
• Intranet logbook met rollen
Context
erik@vanvooren.be 20
Vrijheid én verantwoordelijkheid
• Cultuur van veiligheid
• Aanmoediging om elkaar verantwoordelijk
te houden
• Nodige vaardigheden aanleren
• Instrumenten ter beschikking stellen
Context
Geen rigide organogram
maar organisch evoluerende netwerken
Context
erik@vanvooren.be 21
Geen anarchie, wel…
• Op elkaar afgesteld systeem van structuren,
processen en praktijken die bepalen hoe
– Teams worden opgezet
– Besluiten worden genomen
– Rollen gedefinieerd en verdeeld
– Salarissen worden vastgesteld
– Mensen worden aangenomen en ontslagen
Context
Context
erik@vanvooren.be 22
LEADERSHIP
Samenwerken = levend raderwerk
Rol van de leider
• RUIMTE creëren & bewaken om
– RICHTING te kiezen (waarom)
– RELATIES uit te bouwen (wie)
– ROLLEN af te stemmen (hoe)
– RESULTATEN te halen (wat)
– Niet zozeer een manier van DOEN
– Wel een manier van ZIJN
Leader-
ship
erik@vanvooren.be 23
“De algemene regel lijkt te zijn dat
het bewustzijnsniveau van een
organisatie niet hoger kan zijn dan
het bewustzijnsniveau van de leider
ervan. ”
Leader-
ship
De leider is de katalysator
• Ontwikkelingsfase van de leider bepaalt de
ontwikkelingsfase van de organisatie
• Ofwel: terugvallen op praktijken uit vroegere
stadia
• Ofwel: werken aan verdere groei & persoonlijk
leiderschap
Leader-
ship
erik@vanvooren.be 24
•  De nieuwe leider zal vooral procesbevorderend
werken:
•  Zorgen dat de communicatie binnen het team zo
goed mogelijk verloopt,
•  Dat iedereen goed gemotiveerd en maximaal zijn/
haar creativiteit aan de groep bijdraagt,
•  Dat de voorwaarden voor het werken zo goed
mogelijk zijn ingevuld. (…)
•  Hij/zij probeert ervoor te zorgen dat de oplossingen
altijd uit de groep komen.”
Rudi De Becker
De kwetsbare leider
• 1990: crisis in automobiel
• Kosten & productie terugschroeven
–  Nieuwkomers ontslaan?
• Jean-François Zobrist kruipt op zeepkist
• Voorstel vanop de werkvloer
–  We werken deze maand allen maar 3 weken
–  Indien nodig maand nadien ook
Leader-
ship
erik@vanvooren.be 25
Cyaan leider laat angst los
• Angst dat medewerkers slechte berichten niet
kunnen verwerken
• Angst voor twijfel aan zijn geloofwaardigheid
en gezag
• Angst af te gaan als men zelf nog geen
oplossing heeft
Leader-
ship
Spirituele groei?
“Veel leiders investeren louter
in hun financiële, materiële
en culinaire groei en
nauwelijks in hun spirituele
groei.”
Leader-
ship
erik@vanvooren.be 26
Zin van een Derde Plek?
Leader-
ship
• Eerste plek = thuis, vrienden, familie
• Tweede plek = werk, collega’s,
vakgenoten, verenigingen, ea
• Derde plek =veilige, rustige plek voor
V3: verstilling, vertraging & verdieping
TALENT-MIX
Zelfsturend team = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 27
Een drievoudige talentmix
• Professioneel talent
= Vaktechnische vaardigheden
• Social talent
= Communicatieve & relationele
vaardigheden
• Bewustzijnstalent
= Openheid voor persoonlijke groei door
verdieping
Talent
Mix
“De rol van een team is
de talenten van het
individu te versterken
en zijn zwaktes
irrelevant te maken.”
Talent
Mix
erik@vanvooren.be 28
DOEN
(zakelijkheid, zichtbaar)
ZIJN
(ziel, onzichtbaar)
Wij
(samenhang)
IK
(differentiatie)
PAUL
McCARTNEY
GEORGE
HARRISON
RINGO
STARR
JOHN
LENNON
Job, rol,
bijdrage Doelen,
resultaat
Persoon, waarden,
talent, passie Inspiratie, visie,
collectieve ambitie
Mix van stijlen
Talent
Mix
Talent
Mix
Mensen als snaren
“Mensen zijn als snaren: in staat om
veel verschillende noten te spelen.
Het bereik van de noten die ze
kunnen spelen hangt af van het
bereik van de spanningen waarvoor
ze ruimte hebben leren maken.”
Don Beck
erik@vanvooren.be 29
Geen jobtitels?
“Het ontbreken van een functietitel en een
taakomschrijving dwingt de medewerkers om
te zoeken naar een eigen, zinvolle manier om
te omschrijven wie ze zijn, en wat ze kunnen
bijdragen”
Fredik Lalou
Talent
Mix
Recrutering
• Door teamleden zelf
• Attitude belangijker dan kennis & ervaring
• Verbondenheid met waarden & aanpak
• “Wil jij deze reis samen maken?”
• Voldoene tijd voor training
• FAVi: na training, brief aan team schrijven
Talent
Mix
erik@vanvooren.be 30
Training
• Aantal “verplichte” basistrainingen bij start
• Zelf beslissen (via overleg) welke trainingen
men verder volgt
• Zelden externe trainers, wel eigen teamleden
• Vaktechische trainingen
• Trainingen om cultuur te versterken
• Trainingen voor persoonlijke ontwikkeling
Talent
Mix
HEADING
Zelfsturend team= levend raderwerk
erik@vanvooren.be 31
“Where are we heading,
fellas?
“To the TOP Johnny!”
“And where is that,
fellas?”
“To the TOPPERMOST of the
POPPERMOST, Johnny!
Heading
Een zakelijke coach
“I will make my boys
bigger than Elvis”
Heading
erik@vanvooren.be 32
Een muziekale coach
“Ik zag een enorm
groeipotentieel in deze
ruwe diamanten”
Heading
Een zingevende missie
•  WAT we doen
•  HOE we het doen
•  WAAROM we het doen
•  Voor ons bedrijf
•  Voor onszelf
•  Voor onze klanten
•  Voor de samnleving
Heading
erik@vanvooren.be 33
“In evolutionair-cyaan wordt de organisatie
opgevat als een levend systeem, een entiteit
met een eigen energie, een eigen creatief
potentieel en richtingsgevoel. We hoeven het
niet te zeggen wat het moet doen; we hoeven
alleen maar er naar te luisteren, ermee samen
te werken, ermee te dansen en te ontdekken
waarheen het ons zal voeren.”
Heading
Evolutief doel
• Van voorspellen en beheersen
• Naar aanvoelen en inspelen (sensing &
responding)
• Luisteren naar/aanvoelen van het grotere
doel van de organisatie (collectieve
intelligentie)
• De lege stoel:
– is wat we nu doen & beslissen in het belang van de
organisatie als levend organisme?
Heading
erik@vanvooren.be 34
Heading
ENGAGEMENT
& ENTHUSIASM
Zelfsturend team = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 35
INTRINSIEKE motivatie
Enthu-
siasm
• Autonomie
• Zingeving
• Persoonlijke groei
Bevlogen medewerkers…
• Leggen de lat hoog
• Zoeken passende antwoorden op vragen
van anderen
• Staan open voor nieuwe ideeën
• Maken het verschil door dat beetje
“extra”
Enthu-
siasm
erik@vanvooren.be 36
Onbevlogen medewerkers…
• Haken emotioneel af (= presenteïsme)
omdat:
– Leidinggevende ongevoelig is
– Men zich speelbal voelt van het
systeem
– Er geen erkenning is van
persoonlijke noden & doelen
– Er geen aandacht & waardering is
Enthu-
siasm
Enthu-
siasm
erik@vanvooren.be 37
Enthu-
siasm
“Je bent hier niet in dienst genomen
om specifieke taken te komen
invullen. Je bent aangenomen om
voortdurend op zoek te gaan naar het
meest waardevolle werk dat je zou
kunnen doen;”
Ondersteuning
• Productieve zelfsturing gebeurt zelden
spontaan
• Passende opleidingen voor zelfsturend
teamwerk
– Bv Oplossingsgerichte Interactie
Methode
• Filosofie van omgekeerd delegeren
erik@vanvooren.be 38
Beperkt middenkader
• Beperkt hoofdkwartier
• Typische staftaken worden doorgegeven aan
de teams
–  Bv. Aanwerven nieuw teamlid
–  Bv. Opsplitsen van team indien nodig
–  Bv. Evenwichtige taakverdeling & belasting tussen teamleden
• Groot gevoel van vrijheid en betrokkenheid
binnen de teams
Waarom middenkader?
• Efficiëntie door schaalvoordelen
– Nadelen in termen van demotivatie?
• Gevoel van controle op hoofdzetel
– Creatieve wegen eromheen?
erik@vanvooren.be 39
“Elke beslissing die op het hoofdkantoor
wordt genomen, neemt
verantwoordelijkheid af van mensen elders
in de organisatie en vermindert het aantal
mensen dat vindt dat ze een effectieve
bijdrage leveren aan de organisatie.”
Dennis Bakke
BELIEFS
(overtuigingen &
waarden)
Zelfsturend team = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 40
Een waardenkompas uitwerken
Beliefs
• Vanuit de klant
–  Waarom komen klanten terug?
–  Wanneer waren we op ons best?
–  Welke waarden steken daarachter?
• Vanuit de medewerkers
–  Denk elk aan 3 collega’s die via hun GEDRAG het best
laten zien wat de goede kanten zijn van onze
onderneming
–  Wat komt er het vaakst naar voren?
–  Waarom is dit voor ons bedrijf zo belangrijk?
• Voorlegen aan bredere groep
Hoe denkt de baas over zijn personeel ?
•  Lui
•  Werken voor geld
•  Egoïstisch
•  Willen simpele, herhaalbare taken
•  Niet in staat goede beslissingen te
nemen
•  Willen geen verantwoordelijkheid
•  Moet beschermd en verzorgd worden
•  Moet per uur of per stuk vergoed
worden
•  Zijn als verwisselbare onderdelen van
een machine
•  Moet ze zeggen wat ze moeten doen
Beliefs
erik@vanvooren.be 41
Hoe denkt de baas van AES over zijn
medewerkers?
•  AES’ers
•  Zijn creatieve, attente, betrouwbare en volwassen mensen, in
staat om belangrijke beslissingen te nemen
•  Zijn aan te spreken op- en verantwoordelijk voor hun beslissingen
en handelingen
•  Zijn feilbaar: we maken fouten, soms met opzet
•  Zijn uniek en
•  Willen hun talenten en vaardigheden inzetten om een positieve
bijdrage te leveren aan de organisatie en aan de wereld
Dennis Bakke
Beliefs
Hoe denkt de baas van FAVI over zijn
medewerkers?
• Mensen worden stelselmatig beschouwd als
goed (betrouwbaar, uit zichzelf gemotiveerd, geloofwaardig,
intelligent)
• Zonder plezier geen resultaat (om blij te zijn, moeten we
gemotiveerd zijn, om gemotiveerd te zijn moeten we verantwoordelijk
zijn, om verantwoordelijk te zijn moeten we begrijpen waa&rom en voor
wie we werken en de vrijheid hebben om te besluiten hoe we dat doen)
• Waarde wordt gecreëerd op de werkvloer
(operators op de werkvloer vervaardigen de producten; in het beste
geval stellen de CEO en de staf zich ondersteunend op, in het slechtste
geval zijn ze niet meer dan een dure franje)
Beliefs
erik@vanvooren.be 42
Maak kennis met ROSIE
•  Lijst met 17 waarden na Camino tocht van directieraad
•  Teruggebracht door team van 30 medewerkers tot 5
kernwaarden:
•  Respect en vertrouwen
•  Ontplooing en ontwikkeling
•  Samenwerken
•  Innovatief ondernemerschap
•  Eigenaarschap
Beliefs
Joost Callens
360° Zorgzaamheid
• Voor klanten
• Voor medewerkers
• Voor aandeelhouders
• Voor leveranciers
• Voor samenleving
Beliefs
Wouter Torfs
erik@vanvooren.be 43
De waarden van BOSS paints
• Mens
• Milieu
• Kwaliteit
• Klant
• Rendement
Beliefs
Toon Bossuyt
erik@vanvooren.be 44
Theory X of theory Y?
“Welke fundamentele aanname over de
menselijke natuur je er ook op na houdt,
je zult altijd gelijk krijgen, gezien de
respons die je gedrag zal uitlokken bij de
mensen om je heen.”
Beliefs
Twee essentiële sociale waarden
• Mensen mogen anderen nooit tot iets dwingen
• Mensen moeten hun afspraken nakomen
erik@vanvooren.be 45
“Gedeelde waarden
zijn het ultieme
bindmiddel.”
Dirk Jacxsens
Waarden
Beliefs
erik@vanvooren.be 46
“Een ploeg met 10 man
is gevaarlijker dan
een ploeg met 11.
Omdat die 11 geloven
dat ze stapje terug mogen zetten,
terwijl die 10 er net allemaal een
schepje bovenop doen.”
Johan Cruijff
Overtuiging
Beliefs
EFFECTIVE
COMMUNICATION
(eerlijk & transparent)
Zelfsturend team = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 47
Paul:
Think of what you’re saying
You can get it wrong and still
you think that it’s alright
Think of what I’m saying
We can work it out and get it
straight or say good-night
We can work it out(2x)
John:
Life is very short,
and there’s no time
For fussing and fighting my
friend
I have always thought that
it’s a crime
So I will ask you once again
Effective
Communi-
cation
Beslissingen nemen via de adviesmethode
• Iedereen kan in principe elke beslissing nemen
• MOET wel advies vragen van alle betrokkenen
& relevante experten
• Niet verplicht om dit te volgen, wel serieus
nemen
• Is GEEN consensusmethode
• Beslisser is degene die het probleem of de
kans heeft opgemerkt of die er het meest mee
te maken heeft
• Overleg 1-op-1 of in groep of online
Effective
Communi-
cation
erik@vanvooren.be 48
Voordelen van de adviesmethode?
• Betrokkenheid van- en respect voor de
betrokkenen
• Sterker gemeenschapsgevoel
• Daad van nederigheid
• Opleiding op de werkvloer
• Kans op betere beslissing
• Plezant en stimuleert creativiteit
Effective
Communi-
cation
“De adviesmethode is bottom-up, maar
geen slappe hap, geen kwestie van alles-
is-prima, het vraagt creativiteit, zorgvuldige
analyse. Nauw gezette planning en
gedisciplineerde uitvoering.”
Dennis Bakke
Effective
Communi-
cation
erik@vanvooren.be 49
ALLE info delen
•  Noodzakelijk om beste beslissing te nemen
•  Gebrek aan transparantie = argwaan
•  Gebrek aan transparantie = voedt informele
hiërarchiën
•  Efficiënt gebruik van Intranet & plenaire
bijeenkomsten
•  Gelinkt aan TRUST & CONTEXT & BELIEFS
•  Ook onplezierige realiteit leren onder ogen
zien
Effective
Communi-
cation
Verbindende communicatie
• Wat zijn de FEITEN?
• Welke GEVOELENS roept dit op?
• Welke BEHOEFTE schuilt onder die
gevoelens?
• Formuleer je VERZOEK
erik@vanvooren.be 50
Vergaderpraktijken
• Minder nood aan vergaderen
• Stilte moment bij start?
• Check-in en check-out moment?
• Wandelend overleggen?
• Staande overleggen?
• Favi: vergaderingen op intranet, iedereen
kan zichzelf aanmelden
• Hediligenfeld: wie hanteert het belletje?
Bij conflict?
• Eerst enkel betrokkenen
• Geen oplossing?
– Zelf vertrouwenspersoon zoeken
• Geen oplossing?
– Panel van voor onderwerp relevante collega’s
zoeken
– Leggen geen beslissingen op
– Rekenen op het moreel gezag
erik@vanvooren.be 51
HOE je iets zegt
is soms belangrijker
dan WAT je zegt.
Effective
Communi-
cation
Communicatiestijl
ACCOUNTABILITY
Samenwerken = levend raderwerk
erik@vanvooren.be 52
“Zonder regels en afspraken is er
geen spel mogelijk.
Sport houdt automatisch
DISCIPLINE in.
Bij tennis mag je twee keer
serveren- niet drie keer.
En die witte lijn is er ook niet voor
niets.”
Johan Cruijff
Account-
ability
Het gaat niet om meer “regeltjes”
De vraag is niet hoe je betere regels kunt
maken, maar hoe je teams kunt
ondersteunen bij het vinden van de beste
oplossing. Hoe kan je de mogelijkheden
van de teamleden versterken zodat ze zo
weinig mogelijk sturing van bovenaf
nodig hebben?”Jos De Blok
erik@vanvooren.be 53
Sturing van bovenaf?
“Wanneer mensen zelf mogen
beslissen en de middelen hebben
om naar een betekenisvol doel te
werken, hebben ze geen peptalks
of übertargets nodig.”
Fundamentele principes
• Samen de kracht en de ruimte om te beslissen
• Niet “afschuiven” op de baas
• Gebruik en respecteer expertise van elk teamlid
• Coaches beschikbaar om te helpen, niet te
beslissen
• Teams mogen met dingen worstelen
• Leg nadruk op sterke punten en bestaande
capaciteiten
Account-
ability
erik@vanvooren.be 54
Fundamentele principes
• Geen verantwoording aan één baas
• Iedere collega is een baas met het oog op
de afspraken die ze hebben gemaakt
Account-
ability
Evaluatie eigen (en andere) rollen
• Op schaal van –3 tot +3:
– Ik krijg energie van deze rol (+3) of wordt er moe
van (-3)
– Deze rol past bij mijn vaardigheden (+3)
of niet (-3)
– Mijn huidige kennis en vaardigheden zijn in deze
rol nuttig (+3) of ontoereikend (-3)
Account-
ability
erik@vanvooren.be 55
Team- en individuele evaluatie
• Nadruk op team-evaluatie
• Ruimte voor individuele evaluatie
– Binnen team
– Tussen teams
• Individuele prestatieproblemen?
– Rollen van individu bijsturen
– Kiezen meestal zelf om weg te gaan
– Gedwongen ontslag = uitzondering
– Gebeurt op collegiale basid
Account-
ability
Accountability = Mensen in hun kracht
zetten
• Bij vrijheid hoort verantwoordelijkheid
• Niet afschuiven naar “boven”
• Niet vluchten in verwijten, apathie of wrok
Account-
ability
erik@vanvooren.be 56
TRUST
Samenwerken = levend raderwerk
Wat verbond hen?
• Taal (scouse)
• Buurt & school
• Muziek
• Verhalen & belevenissen
Trust
erik@vanvooren.be 57
“We hielden van mekaar en
vertrouwden mekaar en toch
gebeurde het dat we mekaar
uitscholden voor rotte vis.”
Ringo Starr
Trust
Conflicten?
“Te dikwijls vrezen we het conflict.
We zijn zo benauwd geworden voor
conflicten van het ego dat we
vergeten ons in te zetten bij
conflicten van de ziel. ”
Trust
erik@vanvooren.be 58
Vertrouwen komt uit daden,
niet louter uit woorden
Trust
Trust?
Akte van geloof
Akte van hoop Akte van liefde
Akte van berouw
Trust
erik@vanvooren.be 59
Vertrouwensrekening
• Vertrouwen bouw je op met kleine
stortingen
• Vertrouwensbreuk kan alle krediet
vernietigen
• Vertrouwensrendement is
•  Betrokkenheid
•  Loyauteit
•  Productiviteit
•  Zin voor initiatief
•  Open voor verandering
Trust
Afscheid van command &
control• Oorspronkelijk
– In- en uit-klokken
– Productiviteit per uur gemeten
• Afschaffen tijdklokken
– Productiviteit steeg
– Spontaan taak afwerken ipv stoppen op het uur
• Waarom?
– Voelen zich verantwoordelijk voor & trots over hun werk
• Wat me Ginette?
Trust
erik@vanvooren.be 60
Vertrouwen in actie
• Vertrouwen geven kweekt
verantwoordelijkheid
• Uitzonderlijke dingen gebeuren
• Zelfcontrole binnen team
• Bedrijfsauto’s delen
• Magazijnmeester afgeschaft
• Diefstal?
Trust
De kracht van vertrouwen
•  Vertrouwen op de collectieve
intelligentie van het netwerk van
mensen & systemen
•  Enorme tijdswinst door achterwege
laten van veel formaliteiten
•  “We verspillen geen tijd me druk
doen.”
Trust
erik@vanvooren.be 61
Verbinding door verhalen
•  Praatstok doorgeven
•  Verhaal Goed of Nieuw
•  Nieuw: in job of daarbuiten
•  Goed : in job of daarbuiten
•  Dag van dank
•  Extra vrije dag voor dankbetuiging
•  Nadien verhaal vertellen:
•  Waarom dankbaar?
•  Hoe geuit?
•  Hoe ontvangen?
Trust
“Alles wat echt groot en
inspirerend is, wordt
gecreëerd door het individu
dat in vrijheid kan werken.”
Albert Einstein
Trust
erik@vanvooren.be 62
EVOLVE
(innoveren/aanpassen)
Samenwerken = levend raderwerk
Ontwikkelingsfasen
van een team
FORMING STORMING NORMING PERFORMING
Evolve
erik@vanvooren.be 63
1957-1959
De verkenningsfase
FORMING
Evolve
1960-1962
De rijpingsfase
STORMING
Evolve
erik@vanvooren.be 64
1962-1964
De doorbraak
George MartinBrian Epstein
NORMING
Evolve
1965-70
De maturiteitsfase
PERFORMING
Evolve
erik@vanvooren.be 65
Promotie maken?
• Geen concurrentie voor schaarse functies
• Collega’s vertrouwen je nieuwe rollen toen
• Daardoor
– Ruimer takenpakket
– Hoger salaris
• Voorwaarden
– Je vaardigheden ontwikkelen
– Betrouwbaar zijn
– Behulpzaam zijn
Evolve
Vlakke loopbaan?
“Loopbanen ontstaan organisch
vanuit de interesse en de roeping
van de mensen en vanuit de
kansen die zich in een bevrijde
werkomgeving voortdurend blijven
aandienen.”
erik@vanvooren.be 66
Vlakke loopbaan?
“Wanneer iedereen de macht
heeft om besluiten te nemen,
neemt de drang om de ladder te
beklimmen af.”
erik@vanvooren.be 67
STRESS
Samenwerken = levend raderwerk
Verdringen Veerkracht
versterken
VerlossenVoorkomenV…………. V…………. V………….
4 Benaderingen van stress
erik@vanvooren.be 68
Stilte & leiderschap
• Niet elke impuls moet gevolgd worden
• Je kan niet geven wat je niet hebt. Dat geldt ook
voor ruimte
• Door stil te worden hoor je beter
• Onze gedachten houden ons weg van onze
intelligentie
Stress
Andre Pelgrims
Stilte & verstilling:
agendapunt nul
“Zonder woorden om de ruimte op te
vullen, creëren we een opening
waardoor diepere stemmen zich
kunnen doen horen”
Stress
erik@vanvooren.be 69
Mark Vanmoerkerke
“Goede teams kunnen druk
op ZICHZELF zetten,
waardoor ze sterke
VERWACHTINGS-
PATRONEN
creëren voor zichzelf.”
Stress
Gezonde competitie
• Meten op team-niveau, niet op
individueel niveau
• Data zijn zichtbaar voor iedereen
• Intrinsieke motivatie zorgt voor
“gezond” competitie.
Stress
erik@vanvooren.be 70
Creatieve KICK stress tussen John en Paul
Stress
and in the end
the love you TAKE
is equal to the love you
MAKE
En NU?
erik@vanvooren.be 71
Dubbele voorwaarden om te slagen
• 1. Het hoogste leiderschap
– Persoonlijk wereldbeeld &
psychologische ontwikkeling in lijn met
evolutief-cyaan?
• 2. Eigenaars/aandeelhouders
– Evolutionair-cyaan wereldbeeld
begrijpen & omarmen?
De strijdkreet van
een succesvol team:
WE CAN WORK
IT OUT

More Related Content

Similar to We can work it out. Zelfsturend.full version

Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisations
Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisationsHeleen Kuipers - presentatie reinventing organisations
Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisationsForzesNL
 
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe Samenwerken
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe SamenwerkenMinor Werken 2.0 - Het Nieuwe Samenwerken
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe SamenwerkenHutspot
 
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit?
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit? Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit?
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit? Dialogues House
 
Infosessie PCVO scheldeland
Infosessie PCVO scheldelandInfosessie PCVO scheldeland
Infosessie PCVO scheldelandArtevelde - VUB
 
Op samenwerking staat geen leeftijd
Op samenwerking staat geen leeftijdOp samenwerking staat geen leeftijd
Op samenwerking staat geen leeftijdETION
 
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011Kennisland
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detailLRM Group
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detailLRM Group
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detailLRM Group
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detailLRM Group
 
Presentatie (in)richten van de organisatie
Presentatie (in)richten van de organisatiePresentatie (in)richten van de organisatie
Presentatie (in)richten van de organisatieTon Kallenberg
 
Samenwerken en Teamrollen
Samenwerken en TeamrollenSamenwerken en Teamrollen
Samenwerken en TeamrollenIlse Schrijver
 
Anders ontwikkelen
Anders ontwikkelenAnders ontwikkelen
Anders ontwikkelenanderswerken
 
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]Tom Eekelder
 
Presentatie gedeeld leiderschap
Presentatie gedeeld leiderschapPresentatie gedeeld leiderschap
Presentatie gedeeld leiderschapMichael Makowski
 
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Development
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management DevelopmentHR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Development
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Developmentimkopleidingenbv
 
Het nieuwe werken - 25 maart 2010
Het nieuwe werken - 25 maart 2010Het nieuwe werken - 25 maart 2010
Het nieuwe werken - 25 maart 2010slenskens
 
Het Nieuwe Werken - Gemeente Littenseradiel
Het Nieuwe Werken - Gemeente LittenseradielHet Nieuwe Werken - Gemeente Littenseradiel
Het Nieuwe Werken - Gemeente LittenseradielR. Zandbergen
 

Similar to We can work it out. Zelfsturend.full version (20)

Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisations
Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisationsHeleen Kuipers - presentatie reinventing organisations
Heleen Kuipers - presentatie reinventing organisations
 
Lc sheets 28 sept
Lc sheets 28 septLc sheets 28 sept
Lc sheets 28 sept
 
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe Samenwerken
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe SamenwerkenMinor Werken 2.0 - Het Nieuwe Samenwerken
Minor Werken 2.0 - Het Nieuwe Samenwerken
 
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit?
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit? Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit?
Hoogbegaafden op het werk - Hoe haal je ze eruit en hoe haal je er meer uit?
 
lob aps
lob apslob aps
lob aps
 
Infosessie PCVO scheldeland
Infosessie PCVO scheldelandInfosessie PCVO scheldeland
Infosessie PCVO scheldeland
 
Op samenwerking staat geen leeftijd
Op samenwerking staat geen leeftijdOp samenwerking staat geen leeftijd
Op samenwerking staat geen leeftijd
 
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011
Onderwijs Pioniers 13 oktober 2011
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detail
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detail
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detail
 
Lrm p-mon in detail
Lrm   p-mon in detailLrm   p-mon in detail
Lrm p-mon in detail
 
Presentatie (in)richten van de organisatie
Presentatie (in)richten van de organisatiePresentatie (in)richten van de organisatie
Presentatie (in)richten van de organisatie
 
Samenwerken en Teamrollen
Samenwerken en TeamrollenSamenwerken en Teamrollen
Samenwerken en Teamrollen
 
Anders ontwikkelen
Anders ontwikkelenAnders ontwikkelen
Anders ontwikkelen
 
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]
Hoe richt je een zwerm - Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken[1]
 
Presentatie gedeeld leiderschap
Presentatie gedeeld leiderschapPresentatie gedeeld leiderschap
Presentatie gedeeld leiderschap
 
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Development
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management DevelopmentHR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Development
HR Congres 01-09-2011 Eerstelijns Management Development
 
Het nieuwe werken - 25 maart 2010
Het nieuwe werken - 25 maart 2010Het nieuwe werken - 25 maart 2010
Het nieuwe werken - 25 maart 2010
 
Het Nieuwe Werken - Gemeente Littenseradiel
Het Nieuwe Werken - Gemeente LittenseradielHet Nieuwe Werken - Gemeente Littenseradiel
Het Nieuwe Werken - Gemeente Littenseradiel
 

We can work it out. Zelfsturend.full version

  • 1. erik@vanvooren.be 1 Zelfsturende teams & participatief leiderschap WE CAN WORK IT OUT prof. Erik Van Vooren Contactgegevens • Interesse in een bedrijfsinterne presentatie of workshop? • Prof. Erik Van Vooren • erik@vanvooren.be • Tel 09 330 52 39 • www.vanvooren.be www.meerslow.blogspot.be @erikvanvooren
  • 2. erik@vanvooren.be 2 Boeken • We can work it out, Erik Van Vooren, Lannoo Campus (niet meer in boekhandel, bestel via erik@vanvooren.be) • Meer SLOW, minder stress, Erik Van Vooren, Lannoo • Wijsheid van de Ezel, Erik Van Vooren, Lannoo (niet meer in boekhandel, bestel via erik@vanvooren.be) • Ann Baeke, Leider zonder masker, Lannoo Campus • Joost Callens, De Kwetsbare Leider, Lannoo Campus • Frederic Laloux, Reinventing Organizations, Lannoo Campus • Michele Mees, De Gebalanceerde leider, Yin Books • Wouter Torfs, Werken met hart en ziel, Lannoo Campus De pedagogische aanpak 1.  Amuseleren 2. Participeren
  • 3. erik@vanvooren.be 3 3 Inspirerende cadeau’s 1ste cadeau: Tips voor zelfsturende teams & participatief leiderschap
  • 4. erik@vanvooren.be 4 2de cadeau: Tips voor inspirerende boeken Bonus 3de cadeau: Genieten van tijdloze muziek
  • 5. erik@vanvooren.be 5 Muziek laat niemand onberoerd Muziek is voor de ziel, wat de maan is voor de nacht Deel 1: Evoluties in leiderschap & teamwerk
  • 6. erik@vanvooren.be 6 Impulsief Rood •  Macht & angst als basis •  Chefs & voetvolk •  KT opportunistische focus •  Team = onderdanig •  Leider = agressief •  Metafoor = wolvenroedel Conformistisch Amber •  Formele regels & hiërarchie •  Top down: command & control •  Titels, rangen, uniformen •  Stabiliteit primeert •  Leider = paternalistisch •  Team • Afgelijnde formele taken & processen •  Metafoor = leger
  • 7. erik@vanvooren.be 7 Prestatiegericht Oranje •  Groei & winst & optimalisatie •  Concurrentie verslaan/markt veroveren •  Innoveren om voorop te blijven •  Leider = technocraat •  Team •  Meritocratie •  Command & control on the what •  Freedom on the how •  Metafoor = machine
  • 8. erik@vanvooren.be 8 Symptonen? • Work-life balans verstoord? • Burn-out & depressie – 14% vd werknemers (en stijgend) • Betrokkenheid? – 43% actief afgehaakt – 22% voelt zich niet betrokken – 35% voelt zich betrokken • 86% zaakvoerders ligt wakker Bronnen: Stichting Burnout & Tower Watson & Unizo (emotionele) Uitputting Persoonlijk falen Cynisme/ desinteresse De duivelse burn-out spiraal
  • 9. erik@vanvooren.be 9 Teamwerk in een VUCA omgeving •  Volatile • Uiterst veranderlijk •  Uncertain • Onvoorspelbaar & verrassend •  Complex • Chaos & verwarring •  Ambigu • Wazig, tegenstrijdig “Het grootste gevaar in woelige tijden zit niet in de woelingen. Het grootste gevaar is handelen volgens de logica van gisteren” Peter Drucker
  • 10. erik@vanvooren.be 10 “We kunnen de problemen niet oplossen op hetzelfde bewustzijnsniveau waarop ze werden gecreëerd. ” Albert Einstein Pluralistisch Groen •  Loskomen van oranje schaduw •  Cultuur gedreven •  Leider = dienende leider •  Team • Empowerment • Waarden gedreven • Stakeholders model •  Metafoor = familie
  • 11. erik@vanvooren.be 11 Nieuwe organisatievorm? “Is het mogelijk organisaties opnieuw uit te vinden (…) die werk productief, vervullend en zinvol maken?” Evolutionair Cyaan •  Zelfsturende teams •  Gelijkwaardige relaties •  Geen hiërarchie of compromis •  Heelheid •  Holistische visie op de mens •  Evolutief doel •  Niet voorspellen & controleren van de toekomst •  Samen “ontdekken & ontwikkelen” van de toekomst •  Metafoor •  Levend organisme
  • 12. erik@vanvooren.be 12 Voorbeelden? •  FAVI •  Metaalsector •  500 werknemers •  Sun Hydraulics •  Hydraulische onderdelen •  900 werknemers •  AES (Applied Energy Services) •  Energiesector •  40.000 medewerkers •  BSO/origin •  IT consulting •  10.000 werknemers Deel 2: Rock’n roll als inspiratie voor zelfsturende teams?
  • 13. erik@vanvooren.be 13 Waarom is dit een bijzonder team? Waarom bijzonder team? • Geen dirigent • Iedereen zet zich ten volle in • Iedereen heeft eigen rol • Maken een gezamelijk eindproduct • Ze “spelen” muziek • Ze vormen “a band”
  • 15. erik@vanvooren.be 15 Talent-mix Heading Engagement Belief(s) Effective communication Accountability Trust Leadership Evolve Stress T H E B E A T L E S Spelregels voor succesvolle zelfsturende teams? Evolve Effective Communi- cation Heading Talent Mix @Leader- ship Account- ability Trust StressEnthu- siasm TEAM EFFEC- TIVENESS TEAM SPIRIT Belief(s) Zelfsturend team = levend raderwerk
  • 16. erik@vanvooren.be 16 Waar ging het fout? • Te intens/uitgekeken op mekaar • Verstikt/verlies eigen identiteit • Uiteenlopende visies/ temperament • Wegvallen van de verbinder • Komst van brandversneller The Beatles Principles in actie
  • 17. erik@vanvooren.be 17 Evolve Effective Communi- cation Heading Talent Mix @Leader- ship Account- ability Trust StressEnthu- siasm TEAM EFFEC- TIVENESS TEAM SPIRIT Belief(s) CONTEXT Van Liverpool naar Hamburg en terug • Liverpool – Grauw & grijs – Sporen van WO II – Ierse immigranten – Muziek import uit VS • Hamburg – Grosse Freiheit • Opkomst piratenzenders • Opkomst koopkrachtige teenagers Context
  • 18. erik@vanvooren.be 18 Abbey Road Studio’s Context Beperkende of versterkende context? Context
  • 19. erik@vanvooren.be 19 Wanneer evolueren mensen/organisaties naar ander bewustzijnsniveau? • Wanneer een belangrijke (LEVENS)UITDAGING niet vanuit het huidig wereldbeeld kan opgelost worden • Evolutie is onzeker & verwarrend • Moed om oude zekerheden los te laten • Eenzaam • Niet afdwingbaar • Wel: omgeving scheppen die bevorderlijk is voor groei Context Schep de juiste omgeving & systemen • Inrichting werkruimte? • Aantal teamleden? • 80/20 regel? • Teamleden evalueren elkaar • Geen organogram & “titel-cultuur” • Geen managers, werknemers of personeel maar “medewerkers” • Denken in termen van rollen, niet functies – Verhoogt flexibiliteit & aanpassingsvermogen • Intranet logbook met rollen Context
  • 20. erik@vanvooren.be 20 Vrijheid én verantwoordelijkheid • Cultuur van veiligheid • Aanmoediging om elkaar verantwoordelijk te houden • Nodige vaardigheden aanleren • Instrumenten ter beschikking stellen Context Geen rigide organogram maar organisch evoluerende netwerken Context
  • 21. erik@vanvooren.be 21 Geen anarchie, wel… • Op elkaar afgesteld systeem van structuren, processen en praktijken die bepalen hoe – Teams worden opgezet – Besluiten worden genomen – Rollen gedefinieerd en verdeeld – Salarissen worden vastgesteld – Mensen worden aangenomen en ontslagen Context Context
  • 22. erik@vanvooren.be 22 LEADERSHIP Samenwerken = levend raderwerk Rol van de leider • RUIMTE creëren & bewaken om – RICHTING te kiezen (waarom) – RELATIES uit te bouwen (wie) – ROLLEN af te stemmen (hoe) – RESULTATEN te halen (wat) – Niet zozeer een manier van DOEN – Wel een manier van ZIJN Leader- ship
  • 23. erik@vanvooren.be 23 “De algemene regel lijkt te zijn dat het bewustzijnsniveau van een organisatie niet hoger kan zijn dan het bewustzijnsniveau van de leider ervan. ” Leader- ship De leider is de katalysator • Ontwikkelingsfase van de leider bepaalt de ontwikkelingsfase van de organisatie • Ofwel: terugvallen op praktijken uit vroegere stadia • Ofwel: werken aan verdere groei & persoonlijk leiderschap Leader- ship
  • 24. erik@vanvooren.be 24 •  De nieuwe leider zal vooral procesbevorderend werken: •  Zorgen dat de communicatie binnen het team zo goed mogelijk verloopt, •  Dat iedereen goed gemotiveerd en maximaal zijn/ haar creativiteit aan de groep bijdraagt, •  Dat de voorwaarden voor het werken zo goed mogelijk zijn ingevuld. (…) •  Hij/zij probeert ervoor te zorgen dat de oplossingen altijd uit de groep komen.” Rudi De Becker De kwetsbare leider • 1990: crisis in automobiel • Kosten & productie terugschroeven –  Nieuwkomers ontslaan? • Jean-François Zobrist kruipt op zeepkist • Voorstel vanop de werkvloer –  We werken deze maand allen maar 3 weken –  Indien nodig maand nadien ook Leader- ship
  • 25. erik@vanvooren.be 25 Cyaan leider laat angst los • Angst dat medewerkers slechte berichten niet kunnen verwerken • Angst voor twijfel aan zijn geloofwaardigheid en gezag • Angst af te gaan als men zelf nog geen oplossing heeft Leader- ship Spirituele groei? “Veel leiders investeren louter in hun financiële, materiële en culinaire groei en nauwelijks in hun spirituele groei.” Leader- ship
  • 26. erik@vanvooren.be 26 Zin van een Derde Plek? Leader- ship • Eerste plek = thuis, vrienden, familie • Tweede plek = werk, collega’s, vakgenoten, verenigingen, ea • Derde plek =veilige, rustige plek voor V3: verstilling, vertraging & verdieping TALENT-MIX Zelfsturend team = levend raderwerk
  • 27. erik@vanvooren.be 27 Een drievoudige talentmix • Professioneel talent = Vaktechnische vaardigheden • Social talent = Communicatieve & relationele vaardigheden • Bewustzijnstalent = Openheid voor persoonlijke groei door verdieping Talent Mix “De rol van een team is de talenten van het individu te versterken en zijn zwaktes irrelevant te maken.” Talent Mix
  • 28. erik@vanvooren.be 28 DOEN (zakelijkheid, zichtbaar) ZIJN (ziel, onzichtbaar) Wij (samenhang) IK (differentiatie) PAUL McCARTNEY GEORGE HARRISON RINGO STARR JOHN LENNON Job, rol, bijdrage Doelen, resultaat Persoon, waarden, talent, passie Inspiratie, visie, collectieve ambitie Mix van stijlen Talent Mix Talent Mix Mensen als snaren “Mensen zijn als snaren: in staat om veel verschillende noten te spelen. Het bereik van de noten die ze kunnen spelen hangt af van het bereik van de spanningen waarvoor ze ruimte hebben leren maken.” Don Beck
  • 29. erik@vanvooren.be 29 Geen jobtitels? “Het ontbreken van een functietitel en een taakomschrijving dwingt de medewerkers om te zoeken naar een eigen, zinvolle manier om te omschrijven wie ze zijn, en wat ze kunnen bijdragen” Fredik Lalou Talent Mix Recrutering • Door teamleden zelf • Attitude belangijker dan kennis & ervaring • Verbondenheid met waarden & aanpak • “Wil jij deze reis samen maken?” • Voldoene tijd voor training • FAVi: na training, brief aan team schrijven Talent Mix
  • 30. erik@vanvooren.be 30 Training • Aantal “verplichte” basistrainingen bij start • Zelf beslissen (via overleg) welke trainingen men verder volgt • Zelden externe trainers, wel eigen teamleden • Vaktechische trainingen • Trainingen om cultuur te versterken • Trainingen voor persoonlijke ontwikkeling Talent Mix HEADING Zelfsturend team= levend raderwerk
  • 31. erik@vanvooren.be 31 “Where are we heading, fellas? “To the TOP Johnny!” “And where is that, fellas?” “To the TOPPERMOST of the POPPERMOST, Johnny! Heading Een zakelijke coach “I will make my boys bigger than Elvis” Heading
  • 32. erik@vanvooren.be 32 Een muziekale coach “Ik zag een enorm groeipotentieel in deze ruwe diamanten” Heading Een zingevende missie •  WAT we doen •  HOE we het doen •  WAAROM we het doen •  Voor ons bedrijf •  Voor onszelf •  Voor onze klanten •  Voor de samnleving Heading
  • 33. erik@vanvooren.be 33 “In evolutionair-cyaan wordt de organisatie opgevat als een levend systeem, een entiteit met een eigen energie, een eigen creatief potentieel en richtingsgevoel. We hoeven het niet te zeggen wat het moet doen; we hoeven alleen maar er naar te luisteren, ermee samen te werken, ermee te dansen en te ontdekken waarheen het ons zal voeren.” Heading Evolutief doel • Van voorspellen en beheersen • Naar aanvoelen en inspelen (sensing & responding) • Luisteren naar/aanvoelen van het grotere doel van de organisatie (collectieve intelligentie) • De lege stoel: – is wat we nu doen & beslissen in het belang van de organisatie als levend organisme? Heading
  • 35. erik@vanvooren.be 35 INTRINSIEKE motivatie Enthu- siasm • Autonomie • Zingeving • Persoonlijke groei Bevlogen medewerkers… • Leggen de lat hoog • Zoeken passende antwoorden op vragen van anderen • Staan open voor nieuwe ideeën • Maken het verschil door dat beetje “extra” Enthu- siasm
  • 36. erik@vanvooren.be 36 Onbevlogen medewerkers… • Haken emotioneel af (= presenteïsme) omdat: – Leidinggevende ongevoelig is – Men zich speelbal voelt van het systeem – Er geen erkenning is van persoonlijke noden & doelen – Er geen aandacht & waardering is Enthu- siasm Enthu- siasm
  • 37. erik@vanvooren.be 37 Enthu- siasm “Je bent hier niet in dienst genomen om specifieke taken te komen invullen. Je bent aangenomen om voortdurend op zoek te gaan naar het meest waardevolle werk dat je zou kunnen doen;” Ondersteuning • Productieve zelfsturing gebeurt zelden spontaan • Passende opleidingen voor zelfsturend teamwerk – Bv Oplossingsgerichte Interactie Methode • Filosofie van omgekeerd delegeren
  • 38. erik@vanvooren.be 38 Beperkt middenkader • Beperkt hoofdkwartier • Typische staftaken worden doorgegeven aan de teams –  Bv. Aanwerven nieuw teamlid –  Bv. Opsplitsen van team indien nodig –  Bv. Evenwichtige taakverdeling & belasting tussen teamleden • Groot gevoel van vrijheid en betrokkenheid binnen de teams Waarom middenkader? • Efficiëntie door schaalvoordelen – Nadelen in termen van demotivatie? • Gevoel van controle op hoofdzetel – Creatieve wegen eromheen?
  • 39. erik@vanvooren.be 39 “Elke beslissing die op het hoofdkantoor wordt genomen, neemt verantwoordelijkheid af van mensen elders in de organisatie en vermindert het aantal mensen dat vindt dat ze een effectieve bijdrage leveren aan de organisatie.” Dennis Bakke BELIEFS (overtuigingen & waarden) Zelfsturend team = levend raderwerk
  • 40. erik@vanvooren.be 40 Een waardenkompas uitwerken Beliefs • Vanuit de klant –  Waarom komen klanten terug? –  Wanneer waren we op ons best? –  Welke waarden steken daarachter? • Vanuit de medewerkers –  Denk elk aan 3 collega’s die via hun GEDRAG het best laten zien wat de goede kanten zijn van onze onderneming –  Wat komt er het vaakst naar voren? –  Waarom is dit voor ons bedrijf zo belangrijk? • Voorlegen aan bredere groep Hoe denkt de baas over zijn personeel ? •  Lui •  Werken voor geld •  Egoïstisch •  Willen simpele, herhaalbare taken •  Niet in staat goede beslissingen te nemen •  Willen geen verantwoordelijkheid •  Moet beschermd en verzorgd worden •  Moet per uur of per stuk vergoed worden •  Zijn als verwisselbare onderdelen van een machine •  Moet ze zeggen wat ze moeten doen Beliefs
  • 41. erik@vanvooren.be 41 Hoe denkt de baas van AES over zijn medewerkers? •  AES’ers •  Zijn creatieve, attente, betrouwbare en volwassen mensen, in staat om belangrijke beslissingen te nemen •  Zijn aan te spreken op- en verantwoordelijk voor hun beslissingen en handelingen •  Zijn feilbaar: we maken fouten, soms met opzet •  Zijn uniek en •  Willen hun talenten en vaardigheden inzetten om een positieve bijdrage te leveren aan de organisatie en aan de wereld Dennis Bakke Beliefs Hoe denkt de baas van FAVI over zijn medewerkers? • Mensen worden stelselmatig beschouwd als goed (betrouwbaar, uit zichzelf gemotiveerd, geloofwaardig, intelligent) • Zonder plezier geen resultaat (om blij te zijn, moeten we gemotiveerd zijn, om gemotiveerd te zijn moeten we verantwoordelijk zijn, om verantwoordelijk te zijn moeten we begrijpen waa&rom en voor wie we werken en de vrijheid hebben om te besluiten hoe we dat doen) • Waarde wordt gecreëerd op de werkvloer (operators op de werkvloer vervaardigen de producten; in het beste geval stellen de CEO en de staf zich ondersteunend op, in het slechtste geval zijn ze niet meer dan een dure franje) Beliefs
  • 42. erik@vanvooren.be 42 Maak kennis met ROSIE •  Lijst met 17 waarden na Camino tocht van directieraad •  Teruggebracht door team van 30 medewerkers tot 5 kernwaarden: •  Respect en vertrouwen •  Ontplooing en ontwikkeling •  Samenwerken •  Innovatief ondernemerschap •  Eigenaarschap Beliefs Joost Callens 360° Zorgzaamheid • Voor klanten • Voor medewerkers • Voor aandeelhouders • Voor leveranciers • Voor samenleving Beliefs Wouter Torfs
  • 43. erik@vanvooren.be 43 De waarden van BOSS paints • Mens • Milieu • Kwaliteit • Klant • Rendement Beliefs Toon Bossuyt
  • 44. erik@vanvooren.be 44 Theory X of theory Y? “Welke fundamentele aanname over de menselijke natuur je er ook op na houdt, je zult altijd gelijk krijgen, gezien de respons die je gedrag zal uitlokken bij de mensen om je heen.” Beliefs Twee essentiële sociale waarden • Mensen mogen anderen nooit tot iets dwingen • Mensen moeten hun afspraken nakomen
  • 45. erik@vanvooren.be 45 “Gedeelde waarden zijn het ultieme bindmiddel.” Dirk Jacxsens Waarden Beliefs
  • 46. erik@vanvooren.be 46 “Een ploeg met 10 man is gevaarlijker dan een ploeg met 11. Omdat die 11 geloven dat ze stapje terug mogen zetten, terwijl die 10 er net allemaal een schepje bovenop doen.” Johan Cruijff Overtuiging Beliefs EFFECTIVE COMMUNICATION (eerlijk & transparent) Zelfsturend team = levend raderwerk
  • 47. erik@vanvooren.be 47 Paul: Think of what you’re saying You can get it wrong and still you think that it’s alright Think of what I’m saying We can work it out and get it straight or say good-night We can work it out(2x) John: Life is very short, and there’s no time For fussing and fighting my friend I have always thought that it’s a crime So I will ask you once again Effective Communi- cation Beslissingen nemen via de adviesmethode • Iedereen kan in principe elke beslissing nemen • MOET wel advies vragen van alle betrokkenen & relevante experten • Niet verplicht om dit te volgen, wel serieus nemen • Is GEEN consensusmethode • Beslisser is degene die het probleem of de kans heeft opgemerkt of die er het meest mee te maken heeft • Overleg 1-op-1 of in groep of online Effective Communi- cation
  • 48. erik@vanvooren.be 48 Voordelen van de adviesmethode? • Betrokkenheid van- en respect voor de betrokkenen • Sterker gemeenschapsgevoel • Daad van nederigheid • Opleiding op de werkvloer • Kans op betere beslissing • Plezant en stimuleert creativiteit Effective Communi- cation “De adviesmethode is bottom-up, maar geen slappe hap, geen kwestie van alles- is-prima, het vraagt creativiteit, zorgvuldige analyse. Nauw gezette planning en gedisciplineerde uitvoering.” Dennis Bakke Effective Communi- cation
  • 49. erik@vanvooren.be 49 ALLE info delen •  Noodzakelijk om beste beslissing te nemen •  Gebrek aan transparantie = argwaan •  Gebrek aan transparantie = voedt informele hiërarchiën •  Efficiënt gebruik van Intranet & plenaire bijeenkomsten •  Gelinkt aan TRUST & CONTEXT & BELIEFS •  Ook onplezierige realiteit leren onder ogen zien Effective Communi- cation Verbindende communicatie • Wat zijn de FEITEN? • Welke GEVOELENS roept dit op? • Welke BEHOEFTE schuilt onder die gevoelens? • Formuleer je VERZOEK
  • 50. erik@vanvooren.be 50 Vergaderpraktijken • Minder nood aan vergaderen • Stilte moment bij start? • Check-in en check-out moment? • Wandelend overleggen? • Staande overleggen? • Favi: vergaderingen op intranet, iedereen kan zichzelf aanmelden • Hediligenfeld: wie hanteert het belletje? Bij conflict? • Eerst enkel betrokkenen • Geen oplossing? – Zelf vertrouwenspersoon zoeken • Geen oplossing? – Panel van voor onderwerp relevante collega’s zoeken – Leggen geen beslissingen op – Rekenen op het moreel gezag
  • 51. erik@vanvooren.be 51 HOE je iets zegt is soms belangrijker dan WAT je zegt. Effective Communi- cation Communicatiestijl ACCOUNTABILITY Samenwerken = levend raderwerk
  • 52. erik@vanvooren.be 52 “Zonder regels en afspraken is er geen spel mogelijk. Sport houdt automatisch DISCIPLINE in. Bij tennis mag je twee keer serveren- niet drie keer. En die witte lijn is er ook niet voor niets.” Johan Cruijff Account- ability Het gaat niet om meer “regeltjes” De vraag is niet hoe je betere regels kunt maken, maar hoe je teams kunt ondersteunen bij het vinden van de beste oplossing. Hoe kan je de mogelijkheden van de teamleden versterken zodat ze zo weinig mogelijk sturing van bovenaf nodig hebben?”Jos De Blok
  • 53. erik@vanvooren.be 53 Sturing van bovenaf? “Wanneer mensen zelf mogen beslissen en de middelen hebben om naar een betekenisvol doel te werken, hebben ze geen peptalks of übertargets nodig.” Fundamentele principes • Samen de kracht en de ruimte om te beslissen • Niet “afschuiven” op de baas • Gebruik en respecteer expertise van elk teamlid • Coaches beschikbaar om te helpen, niet te beslissen • Teams mogen met dingen worstelen • Leg nadruk op sterke punten en bestaande capaciteiten Account- ability
  • 54. erik@vanvooren.be 54 Fundamentele principes • Geen verantwoording aan één baas • Iedere collega is een baas met het oog op de afspraken die ze hebben gemaakt Account- ability Evaluatie eigen (en andere) rollen • Op schaal van –3 tot +3: – Ik krijg energie van deze rol (+3) of wordt er moe van (-3) – Deze rol past bij mijn vaardigheden (+3) of niet (-3) – Mijn huidige kennis en vaardigheden zijn in deze rol nuttig (+3) of ontoereikend (-3) Account- ability
  • 55. erik@vanvooren.be 55 Team- en individuele evaluatie • Nadruk op team-evaluatie • Ruimte voor individuele evaluatie – Binnen team – Tussen teams • Individuele prestatieproblemen? – Rollen van individu bijsturen – Kiezen meestal zelf om weg te gaan – Gedwongen ontslag = uitzondering – Gebeurt op collegiale basid Account- ability Accountability = Mensen in hun kracht zetten • Bij vrijheid hoort verantwoordelijkheid • Niet afschuiven naar “boven” • Niet vluchten in verwijten, apathie of wrok Account- ability
  • 56. erik@vanvooren.be 56 TRUST Samenwerken = levend raderwerk Wat verbond hen? • Taal (scouse) • Buurt & school • Muziek • Verhalen & belevenissen Trust
  • 57. erik@vanvooren.be 57 “We hielden van mekaar en vertrouwden mekaar en toch gebeurde het dat we mekaar uitscholden voor rotte vis.” Ringo Starr Trust Conflicten? “Te dikwijls vrezen we het conflict. We zijn zo benauwd geworden voor conflicten van het ego dat we vergeten ons in te zetten bij conflicten van de ziel. ” Trust
  • 58. erik@vanvooren.be 58 Vertrouwen komt uit daden, niet louter uit woorden Trust Trust? Akte van geloof Akte van hoop Akte van liefde Akte van berouw Trust
  • 59. erik@vanvooren.be 59 Vertrouwensrekening • Vertrouwen bouw je op met kleine stortingen • Vertrouwensbreuk kan alle krediet vernietigen • Vertrouwensrendement is •  Betrokkenheid •  Loyauteit •  Productiviteit •  Zin voor initiatief •  Open voor verandering Trust Afscheid van command & control• Oorspronkelijk – In- en uit-klokken – Productiviteit per uur gemeten • Afschaffen tijdklokken – Productiviteit steeg – Spontaan taak afwerken ipv stoppen op het uur • Waarom? – Voelen zich verantwoordelijk voor & trots over hun werk • Wat me Ginette? Trust
  • 60. erik@vanvooren.be 60 Vertrouwen in actie • Vertrouwen geven kweekt verantwoordelijkheid • Uitzonderlijke dingen gebeuren • Zelfcontrole binnen team • Bedrijfsauto’s delen • Magazijnmeester afgeschaft • Diefstal? Trust De kracht van vertrouwen •  Vertrouwen op de collectieve intelligentie van het netwerk van mensen & systemen •  Enorme tijdswinst door achterwege laten van veel formaliteiten •  “We verspillen geen tijd me druk doen.” Trust
  • 61. erik@vanvooren.be 61 Verbinding door verhalen •  Praatstok doorgeven •  Verhaal Goed of Nieuw •  Nieuw: in job of daarbuiten •  Goed : in job of daarbuiten •  Dag van dank •  Extra vrije dag voor dankbetuiging •  Nadien verhaal vertellen: •  Waarom dankbaar? •  Hoe geuit? •  Hoe ontvangen? Trust “Alles wat echt groot en inspirerend is, wordt gecreëerd door het individu dat in vrijheid kan werken.” Albert Einstein Trust
  • 62. erik@vanvooren.be 62 EVOLVE (innoveren/aanpassen) Samenwerken = levend raderwerk Ontwikkelingsfasen van een team FORMING STORMING NORMING PERFORMING Evolve
  • 64. erik@vanvooren.be 64 1962-1964 De doorbraak George MartinBrian Epstein NORMING Evolve 1965-70 De maturiteitsfase PERFORMING Evolve
  • 65. erik@vanvooren.be 65 Promotie maken? • Geen concurrentie voor schaarse functies • Collega’s vertrouwen je nieuwe rollen toen • Daardoor – Ruimer takenpakket – Hoger salaris • Voorwaarden – Je vaardigheden ontwikkelen – Betrouwbaar zijn – Behulpzaam zijn Evolve Vlakke loopbaan? “Loopbanen ontstaan organisch vanuit de interesse en de roeping van de mensen en vanuit de kansen die zich in een bevrijde werkomgeving voortdurend blijven aandienen.”
  • 66. erik@vanvooren.be 66 Vlakke loopbaan? “Wanneer iedereen de macht heeft om besluiten te nemen, neemt de drang om de ladder te beklimmen af.”
  • 67. erik@vanvooren.be 67 STRESS Samenwerken = levend raderwerk Verdringen Veerkracht versterken VerlossenVoorkomenV…………. V…………. V…………. 4 Benaderingen van stress
  • 68. erik@vanvooren.be 68 Stilte & leiderschap • Niet elke impuls moet gevolgd worden • Je kan niet geven wat je niet hebt. Dat geldt ook voor ruimte • Door stil te worden hoor je beter • Onze gedachten houden ons weg van onze intelligentie Stress Andre Pelgrims Stilte & verstilling: agendapunt nul “Zonder woorden om de ruimte op te vullen, creëren we een opening waardoor diepere stemmen zich kunnen doen horen” Stress
  • 69. erik@vanvooren.be 69 Mark Vanmoerkerke “Goede teams kunnen druk op ZICHZELF zetten, waardoor ze sterke VERWACHTINGS- PATRONEN creëren voor zichzelf.” Stress Gezonde competitie • Meten op team-niveau, niet op individueel niveau • Data zijn zichtbaar voor iedereen • Intrinsieke motivatie zorgt voor “gezond” competitie. Stress
  • 70. erik@vanvooren.be 70 Creatieve KICK stress tussen John en Paul Stress and in the end the love you TAKE is equal to the love you MAKE En NU?
  • 71. erik@vanvooren.be 71 Dubbele voorwaarden om te slagen • 1. Het hoogste leiderschap – Persoonlijk wereldbeeld & psychologische ontwikkeling in lijn met evolutief-cyaan? • 2. Eigenaars/aandeelhouders – Evolutionair-cyaan wereldbeeld begrijpen & omarmen? De strijdkreet van een succesvol team: WE CAN WORK IT OUT