18

1. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jan Sarniak
Posługiwanie się dokumentacją okrętową
311[05].Z1.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

2. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Bożena Kuligowska
mgr inż. Henryk Stańczyk
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Sarniak
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[05].Z1.03
„Posługiwanie się dokumentacją okrętową” zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik budownictwa okrętowego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

3. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Dokumentacja projektu technicznego 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Dokumentacja projektu roboczego 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzające 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 22
4.3. Dokumentacja wyposażeniowa 23
4.3.1. Materiał nauczania 23
4.3.2. Pytania sprawdzające 24
4.3.3. Ćwiczenia 24
4.3.4. Sprawdzian postępów 28
4.4. Dokumentacja systemów rurociągowych 29
4.4.1. Materiał nauczania 29
4.4.2. Pytania sprawdzające 30
4.4.3. Ćwiczenia 31
4.4.4. Sprawdzian postępów 34
5. Sprawdzian osiągnięć 35
6. Literatura 40

4. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rodzajach dokumentacji okrętowej
oraz przy posługiwaniu się dokumentacją okrętową. Rozszerzy Twoje wiadomości z zakresu
rysunku okrętowego, dokumentacji unifikacyjnej i instrukcji technologicznych stosowanych w
operacjach montażowych i eksploatacji statku. Wiadomości te będą przydatne przy korzystaniu
z dokumentacji w pracy zawodowej.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania, czyli skondensowane wiadomości teoretyczne niezbędne do
opanowania treści jednostki modułowej,
− zestaw zadań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś wymagane umiejętności,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian osiągnięć w postaci przykładowego zestawu zadań. Pozytywny wynik
sprawdzianu potwierdzi Twoją właściwą pracę na lekcji oraz osiągnięcie wymaganego
poziomu wiedzy i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.
Na początku pracy z poradnikiem zapoznaj się z wymaganiami wstępnymi. Jeśli nie
opanowałeś ich w pełni, to powinieneś uzupełnić braki. W razie potrzeby możesz poprosić
nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia. Następnie zapoznaj się ogólnie z celami kształcenia.
Poziom osiągnięcia celów kształcenia będzie sprawdzany za pomocą testów końcowych.
Świadomość tego faktu powinna ułatwić Ci pracę z poradnikiem.
Materiał nauczania podzielony jest na rozdziały. Najpierw dokładnie przeczytaj
wiadomości teoretyczne a następnie samodzielnie udziel odpowiedzi na pytania sprawdzające.
Teraz możesz już przystąpić do ćwiczeń, które w miarę możliwości wykonaj samodzielnie.
Możesz również konsultować się z kolegami i razem rozwiązywać problemy.
Po zakończeniu ćwiczeń sprawdź poziom opanowania umiejętności zawartych w celach
kształcenia, wykorzystując do tego celu sprawdzian osiągnięć.

5. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
311[05].Z1
Podstawy budownictwa okrętowego
311[05].Z1.02
Charakteryzowanie jednostek
pływających
311[05].Z1.01
Posługiwanie się językiem
angielskim zawodowym
311[05].Z1.03
Posługiwanie się
dokumentacją okrętową
311[05].Z1.04
Projektowanie kształtu kadłuba
statku
311[05].Z1.05
Projektowanie konstrukcji
kadłuba statku

6. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− posługiwać się terminologią stosowaną w okrętownictwie,
− czytać dokumentację kadłubową i maszynową,
− sporządzać dokumentację konstrukcyjną i technologiczną z wykorzystaniem technik
komputerowych,
− korzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego.

7. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− zastosować zasady podziału i numeracji rysunków okrętowych,
− rozróżnić rysunki okrętowe teoretyczne, konstrukcyjne i wykonawcze,
− odczytać rysunki planów ogólnych,
− wykonać rysunek linii teoretycznych kadłuba,
− naszkicować i opisać rysunek rozwinięcia poszycia,
− przeanalizować rysunki kadłubowe,
− określić położenie przestrzenne sekcji kadłuba,
− przeanalizować rysunki zbrojenia kadłuba,
− narysować element konstrukcyjny kadłuba na podstawie rysunku sekcji,
− sporządzić specyfikację materiałową zespołu technologicznego,
− zinterpretować kartę wykroju,
− przeanalizować kolejność spawania na podstawie dokumentacji,
− odczytać rysunki planu siłowni i zespołu napędowego,
− odczytać rysunki urządzeń pokładowych (kotwicznych, cumowniczych, przeładunkowych
i ratunkowych),
− odczytać rysunki montażowe silnika głównego oraz maszyn i urządzeń,
− wykonać podstawowe rysunki wyposażenia pokładowego statku,
− odczytać schematy systemów rurociągowych,
− skorzystać z norm, katalogów unifikacyjnych, poradników.

8. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Dokumentacja projektu technicznego
4.1.1. Materiał nauczania
Budowa statków wykonywana jest na podstawie dokumentacji, sporządzanej przez biura
konstrukcyjno-technologiczne stoczni lub inne biura projektowe. Do tworzenia dokumentacji
budowanych statków stosowane są specjalistyczne programy komputerowe umożliwiające
projektowanie w układzie 2D/3D. Dokumentacja jest emitowana, ewidencjonowana, rozsyłana
do poszczególnych jednostek organizacyjnych stoczni, przechowywana a także likwidowana
przez Dział Emisji i Ewidencji Dokumentacji.
Dokumentacja stoczniowa jest tworzona w oparciu o znormalizowaną symbolikę, której
znajomość jest niezbędna. Stoczniowe biura projektowe poszczególnych stoczni opracowują
dokumentację przy zastosowaniu własnej symboliki objętej normą zakładową.
Dokumentacja konstrukcyjna statku jest opracowywana z uwzględnieniem podziału na
klasy, grupy i podgrupy konstrukcyjno – technologiczne. Podział ten wyodrębnia główne
zespoły konstrukcyjno-technologiczne zwane klasami, które dzielą się na grupy a te z kolei na
podgrupy. Przykładowo 1 to dokumentacja kadłubowa, 5 – rurarska, itp.
Ze względu na etapy projektowania dokumentację dzieli się na wstępną (ofertową),
klasyfikacyjną i roboczą.
Ze względów konstrukcyjno-technologicznych możemy wyróżnić dokumentację:
− kadłubową,
− wyposażenia pokładowego,
− wyposażenia wnętrz,
− systemów rurociągowych,
− siłowni,
− instalacji elektrycznych i automatyki.
− zbrojenia kadłuba.
Dokumentacja projektu technicznego
Dokumentację projektu technicznego stanowią:
− rysunki linii teoretycznych kadłuba z tabelą rzędnych,
− plan ogólny statku,
− zład wzdłużny,
− zład poprzeczny,
− rysunki rozwinięcia poszycia kadłuba.
Rysunki linii teoretycznych
Dawniej były wykonywane metodami klasycznymi a obecnie wykonywane są metodami
numerycznymi przy wykorzystaniu specjalistycznego oprogramowania i sprzętu
komputerowego. Rysunki te zawierają rzuty zewnętrznych zarysów kadłuba na płaszczyznę
podstawową, symetrii i owręża, na których zamieszczone są ślady przebiegu linii
teoretycznych.

9. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Linie teoretyczne
Liniami teoretycznymi kadłuba są: wzdłużnice Wz, wodnice Wo, wrężnice Wr.
Wodnice to linie teoretyczne stanowiące ślady po przecięciu kadłuba płaszczyznami
teoretycznymi, równoległymi do płaszczyzny podstawowej PP. Wodnice są oznaczane
symbolem Wo i są numerowane kolejno zaczynając od płaszczyzny podstawowej.
Wzdłużnice to linie teoretyczne stanowiące ślady po przecięciu kadłuba płaszczyznami
teoretycznymi, równoległymi do płaszczyzny symetrii PS. Wzdłużnice są oznaczane symbolem
Wz i są numerowane kolejno zaczynając od płaszczyzny symetrii na LP burtę.
Wrężnice to linie teoretyczne stanowiące ślady po przecięciu kadłuba płaszczyznami
teoretycznymi, równoległymi do płaszczyzny owręża. Wrężnice są oznaczane symbolem Wr
i są numerowane kolejno zaczynając od rufy.
Rys. 1. Linie teoretyczne: a – rzut na płaszczyznę symetrii, b – rysunek wodnic, c – rysunek ukośnic, d –
rysunek wrężnic[2]
Płaszczyzny kadłuba
Głównymi płaszczyznami kadłuba są: płaszczyzna symetrii PS, płaszczyzna podstawowa
PP i płaszczyzna owręża PO. Oprócz płaszczyzn głównych występują jeszcze płaszczyzny
wodnicowe i wrężnicowe.
Płaszczyzna symetrii PS jest płaszczyzną pionową przebiegającą wzdłuż statku w połowie
jego szerokości.
Płaszczyzna podstawowa PP jest płaszczyzną poziomą styczną do dna statku na owrężu.
Płaszczyzna owręża PO jest płaszczyzną pionową przebiegającą w poprzek statku
w połowie odległości pomiędzy pionami. Płaszczyzna owręża jest płaszczyzną prostopadłą do
płaszczyzny symetrii i płaszczyzny podstawowej.
Piony
Pion rufowy PR znajduje się w osi steru. W pionie rufowym znajduje się także wręg
zerowy, od którego rozpoczyna się numeracja wręgów. Od pionu rufowego w kierunku
dziobu wręgi są dodatnie i rosnące.
Pion dziobowy przebiega w miejscu przecięcia się wodnicy konstrukcyjnej z przednią
krawędzią dziobnicy.

10. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Rys.2. Układ płaszczyzn zasadniczych [2]
Plan ogólny jest rysunkiem zawierającym:
− rzut boczny statku, przedstawiającym położenie wiązarów i usztywnień poprzecznych
kadłuba, rozmieszczenie ładowni statku, położenie grodzi, rozmieszczenie wyposażenia
pokładowego oraz częściowo maszyn i urządzeń siłowni, położenie pokładów,
− rzuty na poszczególne pokłady pokazujące głównie rozmieszczenie wyposażenia
pokładowego statku.
Zład wzdłużny jest przekrojem wykonanym w płaszczyźnie symetrii PS,
przedstawiającym położenie wręgów kadłubowych, rozmieszczenie ładowni, grodzi
i wyposażenia pokładowego oraz rozmieszczenie maszyn i urządzeń siłowni.
Zład poprzeczny statku jest przekrojem w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny
owręża i najczęściej prowadzony jest w płaszczyznach wręgowych.
Rysunki rozwinięcia poszycia kadłuba
Na rysunkach tych zamieszczone są pasy poszycia kadłuba, które stanowią poziome
układy blach. Pasy te oznaczone są dużymi literami alfabetu np. A, B, C, D itp., przy czym pas
stępki oznaczony jest literą A. Każdy pas poszycia złożony jest z elementów blach,
ponumerowanych kolejno licząc od rufy. Przykładowo zapis B4 / 16.0 oznacza czwarty arkusz
blachy o grubości 16 mm w pasie poszycia B (drugi pas licząc od stępki). Na rysunkach
rozwinięcia poszycia kadłuba oznaczone są styki spawalnicze. Rysunkami rozwinięcia poszycia
kadłuba są rysunki poszycia burtowego, dna zewnętrznego i wewnętrznego itp.

11. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Rys. 3. Plan ogólny [2]

12. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje dokumentacji stoczniowej?
2. Jakie informacje zawiera plan ogólny?
3. Co przedstawia rysunek linii teoretycznych kadłuba?
4. Jakie znasz linie teoretyczne kadłuba?
5. Jakie linie teoretyczne nazywamy wodnicami?
6. Jakie linie teoretyczne nazywamy wzdłużnicami?
7. Jakie linie teoretyczne nazywamy wrężnicami?
8. Jakie znasz płaszczyzny bazowe kadłuba?
9. W którym miejscu przebiega płaszczyzna symetrii?
10. W którym miejscu znajduje się płaszczyzna podstawowa?
11. W którym miejscu znajduje się pion rufowy?
12. W którym miejscu znajduje się pion dziobowy?
13. Co przedstawia zład wzdłużny?
14. Co przedstawia zład poprzeczny?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij poniższą tabelę, podając oznaczenie i cechy charakterystyczne płaszczyzn
bazowych kadłuba.
Płaszczyzny bazowe kadłuba
Rodzaj płaszczyzny Oznaczenie Położenie względem kadłuba
Płaszczyzna symetrii
Płaszczyzna podstawowa
Płaszczyzna owrężą
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek płaszczyzn bazowych kadłuba, zwracając szczególną uwagę na
ich przebieg i oznaczenia,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.

13. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek płaszczyzn bazowych kadłuba,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4,
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie planu ogólnego, który otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij tabelę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować poszczególne rysunki planu ogólnego statku, który otrzymasz od
nauczyciela prowadzącego zajęcia, zwracając szczególną uwagę na ich przebieg
i oznaczenia,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Plan ogólny
Rysunki planu ogólnego
Szczegóły konstrukcyjne kadłuba i
wyposażenia
Rzut główny z góry
Rzut boczny
Przekrój w PS
Rzuty na poszczególne pokłady

14. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Wyposażenie stanowiska pracy:
− plan ogólny statku,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Ćwiczenie 3
Na podstawie rysunku linii teoretycznych, który otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij
tabelę podając oznaczenie i cechy charakterystyczne przedstawionych na nim linii
teoretycznych kadłuba.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek linii teoretycznych kadłuba, który otrzymasz od nauczyciela,
zwracając szczególną uwagę na ich przebieg i oznaczenia,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek linii teoretycznych kadłuba,
− papier formatu A4,
− przybory do pisania.
Rysunek linii teoretycznych kadłuba
Rodzaj linii teoretycznej Oznaczenie Cechy charakterystyczne
Wodnice
Wzdłużnice
Wrężnice
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje dokumentacji okrętowej?  
2) rozróżnić linie teoretyczne kadłuba?  
3) rozróżnić płaszczyzny kadłuba?  
4) odczytywać informacje z planu ogólnego?  
5) odczytywać informacje z rysunku linii teoretycznych kadłuba?  
6) odczytywać informacje ze zładu wzdłużnego?  
7) odczytywać informacje ze zładu poprzecznego?  
8) wymienić rodzaje rysunków kadłubowych?  
9) wymienić rodzaje rysunków wyposażeniowych?  

15. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
4.2. Dokumentacja projektu roboczego
4.2.1. Materiał nauczania
Dokumentacja projektu roboczego
Na wydziałach produkcyjnych stoczni, wykorzystywana jest przede wszystkim
dokumentacja warsztatowa wykonana na etapie projektu roboczego, którą stanowią:
− rysunki prefabrykacji wstępnej,
− dokumentacja prefabrykacyjna dla ciągów sekcji płatowych,
− dokumentacja prefabrykacyjna podsekcji i sekcji kadłuba,
− katalogi typowych elementów konstrukcji kadłuba,
− karty wykroju,
− katalogi kart technologii spawania,
− ramowe technologie prefabrykacji sekcji kadłuba,
− plany montażowe kadłuba, wyposażenia maszynowego i pokładowego,
− instrukcje technologiczne wykonywane dla ściśle określonej operacji.
Rysunki prefabrykacji wstępnej
Rysunki prefabrykacji wstępnej zawierają rysunki podsekcji oraz wykazy materiałowe
profili hutniczych, płyt, zespołów technologicznych oraz innych elementów kadłuba.
Każdy rysunek zawiera znormalizowaną tabelę rysunkową, w której zamieszczono: numer
rysunku, numer pozycji rysunkowej, nazwę i oznaczenie sekcji kadłuba, podziałkę , wielkość
arkusza rysunkowego, nazwę instytucji, symbol zmian, masę elementu.
Nad tabelą rysunkową na pierwszym arkuszu rysunku zapisany jest stopień prefabrykacji
oraz zamieszczone są uwagi technologiczne dotyczące: zapasów technologicznych, technologii
spawania, klasy czystości itp.
Na rysunkach tych stosowana jest znormalizowana symbolika stoczniowa, która jest
zróżnicowana w poszczególnych stoczniach.
Dokumentacja prefabrykacyjna na ciągach sekcji płatowych
Dokumentację tą stanowią:
− rysunki prefabrykacyjne na ciągu sekcji płaskich CSP,
− rysunki prefabrykacji na innych stanowiskach, np. SDH (SDH oznacza stół z dociskiem
hydraulicznym).
Dokumentacja prefabrykacyjna sekcji płatowych złożona jest z rysunku prefabrykacyjnego
oraz zestawienia materiałowego. Na rysunku prefabrykacyjnym zamieszczony jest rzut
przedstawiający sekcję płatową z usztywnieniami oraz szkic spawalniczy do wykonania styków
doczołowych pomiędzy poszczególnymi elementami blach.
Na rysunku tym stosowana jest znormalizowana symbolika stoczniowa oraz zamieszczone
są uwagi dotyczące technologii spawania, oznaczeń zapasów prefabrykacyjnych i
montażowych, wymagań dotyczących klas czystości elementów płata oraz podany jest stopień
prefabrykacji.

16. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Dokumentacja prefabrykacyjna podsekcji i sekcji kadłuba
Dokumentacja wykonywana jest zwykle na wielu arkuszach rysunkowych. Na rysunkach
tych zamieszczone są rzuty, przekroje i szczegóły konstrukcyjne elementów kadłuba. Na
arkuszu pierwszym zamieszczone są uwagi technologiczne dotyczące zapasów
technologicznych, technologii spawania, klas czystości, sposobu transportu itp.
Na każdym z tych rysunków zamieszczona jest tabela rysunkowa, w której podana jest
nazwa i oznaczenie sekcji kadłuba, numer rysunku, podziałka, masa itp. Nad tabelą rysunkową
zwykle podany jest stopień prefabrykacji wraz ze wskazaniem stanowiska, na którym ta
prefabrykacja ma być wykonywana. Numer rysunku jest zapisem złożonym na podstawie
którego można uzyskać informacje dotyczące: typu budowanego statku, serii produkcyjnej,
zespołu i podzespołu technologicznego, numeru arkusza rysunkowego. W tabeli rysunkowej
zamieszczono także symbol wprowadzanych zmian konstrukcyjno-technologicznych.
Rysunki te tworzone są w oparciu o stoczniową symbolikę rysunkową opracowaną przez
biura technologiczno-konstrukcyjne poszczególnych stoczni, stąd też może ona być
zróżnicowana.
Zestawienia materiałowe
Do rysunku załączone jest zestawienie materiałowe, które jest opracowywane oddzielnie
dla profili, blach , zespołów technologicznych itp.
W zestawieniach materiałowych zamieszczona jest tabela rysunkowa oraz informacje
dotyczące poszczególnych pozycji rysunkowych: oznaczenie sekcji kadłuba, stopień
prefabrykacji, numer pozycji rysunkowej, nazwa elementu, ilość sztuk, gatunek materiału,
wymiary, masa, numer karty wykroju itp.
Katalogi typowych elementów konstrukcji kadłuba
Katalog typowych elementów konstrukcji kadłuba jest stoczniowym dokumentem
unifikacyjnym, w którym przedstawione są zasady uproszczonego rysowania dokumentacji
kadłubowej. Ponadto w katalogu tym zamieszczono informacje dotyczące oznaczania
i wymiarów wycięć, nakładek, usztywnień, węzłówek, płyt diamentowych itp. Katalog ten jest
opracowywany przez stoczniowe biura konstrukcyjno-technologiczne i w związku z tym
symbolika zamieszczona w tym dokumencie może być zróżnicowana.
Karty wykroju
Dokumenty te są stosowane w technologii palenia blach kadłubowych, opracowywane
w postaci elektronicznej i przekazywane na stanowiska palenia.
Karta wykroju jest rysunkiem, na którym zaznaczony jest zarys arkusza hutniczego blachy,
na tle którego naniesione są zarysy wypalanych elementów oraz ich oznaczenia symboliczne.
Ponadto na karcie wykroju zaznaczona jest droga ruchu palnika gazowego, podane są także
kody ukosowania, redukcji krawędzi itp. Karta wykroju posiada tabelkę rysunkową, w której
podane są informacje dotyczące wymiarów arkusza hutniczego blachy, długości biegu
jałowego palnika, procentu odpadów, numeru grupy obróbczej itp.
Katalogi kart technologii spawania
W katalogach tych zamieszczono ogólne zasady spawania oraz zbiory kart technologii
spawania. Dokumenty te opracowywane są przez stoczniowe biura konstrukcyjno-
technologiczne dla poszczególnych metod spawania stosowanych w stoczniach. Katalogi te są
zbiorem kart technologii spawania, w których podawane są informacje dotyczące: metody
spawania, materiałów spawalniczych, sposobu podłączenia urządzenia spawalniczego, sposobu
przygotowania brzegów złącza, parametrów spawania itp.

17. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Karty technologii spawania
Karta technologii spawania zawiera:
− numer karty,
− szczegółowy opis metody spawania,
− oznaczenie gatunku materiału rodzimego,
− oznaczenia materiałów spawalniczych,
− symbol spoiny,
− kategorię spawacza,
− szczegółowy rysunek przygotowania krawędzi elementów do spawania,
− tabelę parametrów spawania.
Karty technologii spawania zostały opracowane przez zespół specjalistów na bazie
wieloletnich badań, stąd też szczegółowe dane są zastrzeżone i nie mogą być publikowane bez
zgody autorów.
Ramowe technologie prefabrykacji sekcji kadłuba
Dokumenty te opracowywane są przez stoczniowe biura konstrukcyjno-technologiczne
i wydawane w postaci instrukcji dla każdego typu budowanego statku. W ramowej technologii
prefabrykacji podane są w kolejności technologicznej operacje prefabrykacji wszystkich sekcji
kadłuba.
Plany montażowe kadłuba, wyposażenia maszynowego i pokładowego
Dokumenty te opracowywane są przez biura konstrukcyjno-technologiczne stoczni
i wydawane w postaci instrukcji zawierającej rysunki montażowe. Na planach tych stosowana
jest znormalizowana symbolika stoczniowa. Plany te zawierają instrukcje w postaci wykazu
operacji w kolejności technologicznej, dotyczące procesu montażu.
Dokumentacja montażowa kadłuba:
− plan ustawienia kadłuba do montażu,
− plan montażowy kadłuba,
− plan spawania kadłuba,
− instrukcja malowania i konserwacji kadłuba,
− instrukcja transportu i obracania sekcji,
− instrukcja pomiarów kadłuba na pochylni,
− plan ustawienia kadłuba do wodowania.
Plan ustawienia łoża palcowego do montażu sekcji jest rysunkiem przedstawiającym
rozmieszczenie palców łoża wraz z wymiarami wysokości palców.
W katalogu typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba przedstawiono zasady
uproszczonego rysowania dokumentacji kadłubowej oraz oznaczenia i wymiary
zunifikowanych elementów kadłuba.
W instrukcji transportu i obracania przedstawiony jest osprzęt transportowy oraz opisy
złożonych operacji transportowych.
Instrukcje technologiczne wykonywane do określonej operacji.
Dokumenty te w postaci instrukcji technologicznych opracowywane są dla wykonania
ściśle określonych nietypowych i skomplikowanych operacji technologicznych.

18. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Rysunki kolejności spawania
Na etapach prefabrykacji, montażu kadłuba na pochylni oraz wyposażenia stosowana jest
dokumentacja spawalnicza w postaci:
− katalogów kart technologii spawania,
− planów spawania kadłuba i instrukcji spawalniczych.
Stoczniowe biura projektowo-konstrukcyjne opracowują dla złożonych konstrukcji
kadłuba tzw. plany spawania. Przykładem takiego planu jest plan spawania kadłuba na
montażu, który jest jednym z elementów instrukcji spawania kadłuba. W planie tym
zamieszczony jest rysunek kadłuba z oznaczeniem kolejności wykonywania styków, natomiast
w instrukcji spawania kadłuba podane są ogólne i szczegółowe zasady spawania oraz
informacje uzupełniające.
Ze wszystkimi opisanymi przykładami rysunków, instrukcji itp., oraz stosowaną
w dokumentacji okrętowej symboliką powinieneś zapoznać się na zajęciach lekcyjnych,
wykorzystując dokumentację zgromadzoną przez nauczyciela w czasie ćwiczeń.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje dokumentacji kadłubowej?
2. Jakie informacje zawiera zestawienie materiałowe?
3. Jaką symbolikę stosuje się na rysunku kadłubowym?
4. Jakie podstawowe oznaczenia stosuje się w spawalnictwie?
5. Jakie podstawowe oznaczenia stosuje się w technologii traserskiej?
6. Jakie są zasady wymiarowania w rysunku kadłubowym?
7. Jakie są zasady oznaczania pasów poszycia kadłuba?
8. Jakie elementy zawiera rysunek rozwinięcia poszycia?
9. Jakie informacje zamieszczane są w uwagach rysunkowych ?
10. Jakie informacje zawiera dokumentacja prefabrykacji sekcji płatowych?
11. Jakie informacje zamieszczone są w ramowej technologii prefabrykacji sekcji?
12. Jakie informacje zawiera instrukcja spawania kadłuba?
4.2.2. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę przy wykorzystaniu rysunku prefabrykacyjnego podsekcji dennika,
katalogu kart technologii spawania oraz katalogu typowych elementów konstrukcji kadłuba,
które otrzymasz od nauczyciela.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Lp. Wyszczególnienie
1 Ilość elementów wykonanych z blachy
2 Ilość elementów wykonanych z profili hutniczych
3 Typ zakończeń profili
4 Gatunek materiału
5 Numer karty technologii spawania
6 Metoda spawania usztywnień
7 Rodzaj spoiny

19. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
8 Grubość spoiny
9 Stopień prefabrykacji
10 Wymiary kontrolne
11 Symbole traserskie
12 Masa podsekcji
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować dokładnie rysunek prefabrykacyjny podsekcji dennika obłowego,
odpowiednie karty technologii spawania oraz katalog typowych elementów konstrukcji
kadłuba, które otrzymasz od nauczyciela,
2) przeanalizować katalogi unifikacyjne,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów,
4) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek prefabrykacyjny podsekcji dennika,
− katalog kart technologii spawania,
− katalog typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę wykorzystując rysunek prefabrykacyjny podsekcji wzdłużnika, który
otrzymasz od nauczyciela. Tabelę możesz powiększyć o dodatkowe pozycje dostosowując do
potrzeb wynikających z ilości pozycji na rysunku.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Lp. Nazwa elementu
Pozycja
rysunkowa
Ilość
sztuk
Gatunek
materiału
Wymiary
[mm]
Masa
[kg]
1
2
3
4
5
6
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek prefabrykacyjny podsekcji wzdłużnika, który otrzymasz od
nauczyciela,

20. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek prefabrykacyjny podsekcji wzdłuznika,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę przy wykorzystaniu rysunku prefabrykacyjnego sekcji płatowej poszycia
dna wewnętrznego, katalogu kart technologii spawania oraz katalogu typowych elementów
konstrukcji kadłuba, które otrzymasz od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek prefabrykacyjny sekcji płatowej poszycia dna wewnętrznego,
który otrzymasz od nauczyciela,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Lp. Wyszczególnienie
1 Ilość elementów wykonanych z blachy
2 Ilość elementów wykonanych z profili hutniczych
3 Oznaczenia pasów poszycia
4 Typy zakończeń usztywnień
5 Gatunek materiału
6 Numery kart technologii spawania
7 Metoda spawania dla styków doczołowych
8 Metoda spawania usztywnień
9 Symbole spawalnicze
10 Stopień prefabrykacji
11 Wymiary kontrolne
12 Symbole traserskie
13 Masa podsekcji
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek prefabrykacyjny sekcji płatowej poszycia dna wewnętrznego,
− katalog kart technologii spawania,
− katalog typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba,
− przybory do pisania,
− papier formaty A4.

21. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Ćwiczenie 4
Wykonaj rysunek przygotowania brzegów elementów do spawania sekcji płatowej.
Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj dokumentację, którą otrzymasz od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek prefabrykacyjny sekcji płatowej, który otrzymasz od nauczyciela,
2) przeanalizować odpowiednie karty technologii spawania,
3) wykonać rysunek i wypełnić tabelę zgodnie z poleceniami,
4) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek prefabrykacyjny sekcji płatowej poszycia dna wewnętrznego,
− katalog kart technologii spawania,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Złącza teowe Numer karty technologicznej spawania
Symbol spoiny Pełna nazwa metody spawania
Szkic przygotowania elementów do spawania
Złącza doczołowe Numer karty technologicznej spawania
Symbol spoiny Pełna nazwa metody spawania
Szkic przygotowania elementów do spawania

22. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Ćwiczenie 5
Wykonaj rysunek prefabrykacyjny dennika na podstawie rysunku montażowego sekcji
dennej, stosując przy tym zasady wykonywania rysunków kadłubowych. Rysunek powinien
posiadać wymiary położenia usztywnień, symbolikę traserską oraz uwagi. Do wykonania
ćwiczenia wykorzystaj dokumentację sekcji dna, którą otrzymasz od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek montażowy sekcji dennej, który otrzymasz od nauczyciela,
2) wykonać rysunek prefabrykacyjny dennika i wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wykonany rysunek i tabelę z rysunkami i tabelami kolegów.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Rysunek prefabrykacyjny
Uwagi rysunkowe

23. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek montażowy sekcji dennej,
− przybory kreślarskie,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje dokumentacji kadłubowej?  
2) rozróżnić symbolikę w dokumentacji kadłubowej?  
3) odczytywać informacje z kart wykroju?  
4) odczytywać informacje z zestawienia materiałowego?  
5) odczytywać informacje z kart technologii spawania?  
6) korzystać z katalogu typowych elementów konstrukcji kadłuba?  
7) wykonać wykaz materiałów na podstawie rysunku?  
8) wykonać rysunek prefabrykacyjny prostego elementu kadłuba ?  
9) odczytywać rysunek montażowy kadłuba?  
10) korzystać z ramowej technologii prefabrykacji?  

24. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
4.3. Dokumentacja wyposażeniowa
4.3.1. Materiał nauczania
Uwzględniając podział konstrukcyjno-technologiczny na klasy, grupy i podgrupy
w dokumentacji wyposażeniowej możemy wyodrębnić:
− dokumentację wyposażenia pokładowego,
− dokumentację wyposażenia wnętrz,
− dokumentację wyposażenia maszynowego.
Dokumentacja wyposażenia pokładowego
Do tej grupy zaliczamy dokumentację:
− urządzeń sterowych i manewrowych,
− urządzeń przeładunkowych,
− urządzeń kotwicznych, cumowniczych i holowniczych,
− urządzeń ratunkowych,
− urządzeń sterowych,
− urządzeń komunikacyjnych zewnętrznych,
− zamknięć ładowni,
− zamknięć otworów wraz z zejściami,
− różnego wyposażenia pokładowego.
Dokumentacja wyposażenia wnętrz
Do tej grupy zaliczamy dokumentację:
− izolacji i szalowania pomieszczeń mieszkalnych, służbowych, sanitarnych, korytarzy
i przetwórni,
− izolacji i szalowania w rejonie siłowni,
− wykładzin podłóg i ścian,
− drzwi i okien,
− wyposażenia pomieszczeń prowiantowych,
− wyposażenia magazynów ogólno-okrętowych i warsztatów poza siłownią,
− szalowania i wyposażenia ładowni,
− powłok ochronnych.
Dokumentacja wyposażenia maszynowego
Do tej grupy zaliczamy dokumentację:
− linii wałów,
− napędu głównego,
− kotłów parowych oraz przewodów spalin,
− zespołów prądotwórczych,
− mechanizmów i urządzeń,
− pomieszczeń pomocniczych siłowni,
− podłóg i gretingów w siłowni, urządzeń podnośnych, sterowniczych i różnych elementów
siłowni.
Dokumentacja wyposażeniowa jest opracowywana w oparciu o znormalizowaną
symbolikę stoczniową w postaci rysunków konstrukcyjnych i instrukcji technologicznych
montażu wyposażenia okrętowego. Przedstawione na rysunkach widoki, rzuty, przekroje

25. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
i szczegóły konstrukcyjne są opracowywane w oparciu o obowiązujące zasady tworzenia
rysunku okrętowego. W dokumentacji wyposażeniowej stosowane są symbole i oznaczenia
elementów zunifikowanych zgodnie z katalogiem znormalizowanych elementów wyposażenia
okrętowego opracowanego przez biura projektowe stoczni.
Ze wszystkimi opisanymi rodzajami dokumentacji wyposażeniowej powinieneś zapoznać
się na zajęciach lekcyjnych, wykorzystując dokumentację zgromadzoną przez nauczyciela.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz grupy dokumentacji wyposażeniowej?
2. Jakie są rodzaje dokumentacji wyposażenia pokładowego?
3. Jakie są rodzaje dokumentacji wyposażenia wnętrz?
4. Jakie są rodzaje dokumentacji wyposażenia maszynowego?
5. Jakie są zasady tworzenia dokumentacji wyposażeniowej?
6. Jakie informacje zawiera tabela rysunkowa dokumentacji wyposażeniowej?
7. Jakie są zasady numeracji rysunków wyposażeniowych?
8. Jaka symbolika jest stosowana w dokumentacji wyposażeniowej?
9. Jak oznacza się widoki, przekroje i szczegóły w dokumentacji wyposażeniowej ?
10. Jakie są zasady wymiarowania elementów na rysunkach wyposażeniowych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie rysunku fundamentu maszyny sterowej, który otrzymasz od nauczyciela,
uzupełnij tabelę wykazu materiałów konstrukcyjnych. Tabelę możesz powiększyć o dodatkową
ilość pozycji w zależności od potrzeb.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek fundamentu maszyny sterowej, który otrzymasz od nauczyciela,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− rysunek prefabrykacyjny fundamentu maszyny sterowej,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.

26. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Numer rysunku Nazwa rysunku
Wykaz materiałów
Lp. Pozycja Nazwa elementu
Wymiary
[mm]
Gatunek
materiału
Ilość
Masa
[kg]
Ćwiczenie 2
Na podstawie zestawienia materiałowego załączonego do rysunku fundamentu maszyny
sterowej, który otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij tabelę wykazu elementów złącznych do
wykonania montażu zgodnie z poleceniem. Tabelę możesz powiększyć o dodatkową ilość
pozycji w zależności od potrzeb.
Numer rysunku Nazwa rysunku
Lp.
Numer
pozycji
Nazwa pozycji Wyróżnik Norma
Gatunek
materiału
Ilość
sztuk
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek oraz zestawienie materiałowe fundamentu maszyny sterowej,
które otrzymasz od nauczyciela,

27. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− zestawienie materiałowe i rysunek fundamentu maszyny sterowej,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Ćwiczenie 3
Na podstawie instrukcji montażu śruby napędowej oraz załączonych rysunków
montażowych, które otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij tabelę wykazu oprzyrządowania
technologicznego do wykonania montażu śruby na stożek wału śrubowego. Tabelę możesz
powiększyć o dodatkową ilość pozycji w zależności od potrzeb.
Numer instrukcji Nazwa instrukcji
Lp. Pozycja
rysunkowa
Nazwa oprzyrządowania
Wyróżnik lub
norma
Ilość sztuk
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować instrukcję montażu śruby napędowej na stożek wału śrubowego oraz
załączone do niej rysunki montażowe, którą otrzymasz od nauczyciela,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− instrukcją montażu śruby napędowej na stożek wału śrubowego oraz załączone do niej
rysunki montażowe,
− przybory do pisania.

28. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
Ćwiczenie 4
Na podstawie stoczniowej instrukcji malowania oraz instrukcji producentów zestawów
malarskich, które otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij tabelę wykazu zapotrzebowania do
wykonania prac malarskich poszycia burtowego, zgodnie z poleceniem. Tabelę możesz
powiększyć o dodatkową ilość pozycji w zależności od potrzeb.
Numer instrukcji Nazwa instrukcji
Nazwa zestawu malarskiego Nazwa firmy
Lp. Składniki zestawu malarskiego
Sposób
nakładania
Grubość warstwy Czas schnięcia
Uwagi dotyczące stosowanego sprzętu malarskiego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować stoczniową instrukcję malowania kadłuba oraz instrukcję producentów
zestawów malarskich, które otrzymasz od nauczyciela,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem.
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− instrukcja stoczniowa malowania kadłuba oraz instrukcja producentów zestawów
malarskich,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.

29. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje dokumentacji wyposażeniowej?  
2) wymienić rodzaje dokumentacji wyposażenia pokładowego?  
3) wymienić rodzaje dokumentacji wyposażenia wnętrz?  
4) wymienić rodzaje dokumentacji wyposażenia maszynowego?  
5) korzystać z dokumentacji wyposażenia pokładowego?  
6) korzystać z dokumentacji wyposażenia wnętrz?  
7) korzystać z dokumentacji wyposażenia maszynowego?  
8) korzystać z instrukcji technologicznych montażu wyposażenia?  
9) korzystać z instrukcji technologicznych malowania?  
10) wykonać prosty rysunek montażowy wyposażenia okrętowego?  

30. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
4.4. Dokumentacja systemów rurociągowych
4.4.1. Materiał nauczania
Podział konstrukcyjno-technologiczny rurociągów okrętowych
W przemyśle stoczniowym obowiązuje umowny podział konstrukcyjno-technologiczny,
który wyodrębnia dziesięć klas. Każda klasa dzieli się na grupy, a te z kolei na podgrupy
konstrukcyjno-technologiczne. Klasa piąta obejmuje systemy rurociągowe statku. Każdy
rurociąg należy do określonej grupy i podgrupy konstrukcyjno-technologicznej i jest
oznaczony numerem, w którym pierwsza cyfra oznacza numer klasy, druga cyfra oznacza
numer grupy, a trzecia numer podgrupy np.521.
Ta trzycyfrowa liczba określana jest jako zespół technologiczny.
Dokumentacja instalacji rurociągowych obejmuje:
− rurociągi siłowni,
− rurociągi zęzowe, balastowe oraz transportowe paliwa i ładunku płynnego,
− rurociągi kadłubowe,
− instalacje gaśnicze,
− instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne,
− instalacje sanitarne i centralnego ogrzewania,
− rurociągi specjalne zbiornikowców.
Do wyżej wymienionych instalacji rurociągowych opracowywana jest dokumentacją
w postaci:
− instrukcji technologicznych,
− schematów ogólnych,
− planów i zestawień,
− rysunków koordynacyjnych instalacji,
− izolacji rurociągów,
− napisów i tabliczek informacyjnych.
Typy dokumentacji systemów rurociągowych
1. Schematy rurociągów.
2. Plany montażowe:
− opracowane dla jednego systemu,
− opracowane dla rejonu,
− plan instalacyjny.
3. Katalogi kart technologii spawania i lutowania rurociągów okrętowych.
4. Instrukcje technologiczne montażu i prób rurociągów.
Schemat rurociągu instalacji lub systemu zawiera:
− rysunek przebiegu rurociągu,
− wykaz mechanizmów,
− wykaz podłączeń zewnętrznych,
− wykaz podłączeń wewnętrznych,
− wykaz ciśnień próbnych,
− tabelę zmian,

31. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
− tabelę rysunkową,
− uwagi technologiczne,
− zestawienie materiałowe.
Na schemacie rurociągu oznaczone są średnice nominalne przewodów, kierunki
przepływu czynnika, a także rozmieszczenie urządzeń, armatury i osprzętu.
Plan montażowy rurociągu zawiera:
− siatkę wręgową,
− bazy pomiarowe,
− potrzebne wymiary bazowe do montażu rurociągu.
Na planie montażowym armatura oznaczana jest umownymi symbolami. Na linii
montażowej zaznacza się odcinki montażowe wraz z ich opisem, oraz wymiary od przyjętych
baz montażowych.
Dokumentację prefabrykacyjną rurociągów
Dokumentację prefabrykacyjna rurociągów stanowią:
1. Plan montażowy.
2. Katalog odcinków prefabrykowanych zawierający:
− stronę tytułową z uwagami i tabelą zmian,
− zestawienia materiałowego,
− zestawienia odcinków prefabrykowanych i ciśnień próbnych,
− wydruku odcinków typowych,
− rysunków odcinków specjalnych.
Uzupełnieniem planów montażowych są rysunki wykonywane w technice 3D zastępujące
stosowany już dzisiaj rzadko model siłowni.
Szczegółowe opisanie dokumentacji rurarskiej jest utrudnione ze względu na to, że
obowiązuje zakaz kopiowania i rozpowszechniania oraz z powodu braku zgody autorów na
ich publikację.
Ze wszystkimi opisanymi rodzajami dokumentacji wyposażeniowej powinieneś zapoznać
się na zajęciach lekcyjnych, wykorzystując dokumentację zgromadzoną przez nauczyciela.
4.4.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje dokumentacji systemów rurociągowych?
2. Jakie są zasady numeracji rysunków rurociągów okrętowych?
3. Jakie informacje zawiera schemat rurociągu?
4. Jakie informacje zawiera plan montażowy rurociągu?
5. Jakie informacje zawiera katalog odcinków prefabrykowanych?
6. Jakie informacje zawiera zestawienie materiałowe?
7. Jak oznaczane są odcinki rurociągów prefabrykowanych?
8. Jakie znasz symbole montażowe rurociągów?
9. Jakie informacje zawierają karty technologii spawania rurociągów?

32. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie zestawienia materiałowego załączonego do planu montażowego rurociągów
prefabrykowanych systemu wody morskiej, które otrzymasz od nauczyciela uzupełnij poniższą
tabelę.
Lp. Informacje podane w zestawieniu materiałowym
1 Indeks materiałowy
2 Odbiór i przepisy
3 Kod wykazu
4 Numer rysunku
5 Numer pozycji rysunkowej
6 Nazwa pozycji
7 Wyróżnik
8 Norma / katalog / rysunek
9 Materiał
10 Ilość
11 Masa jednostkowa
12 Masa całkowita
13 Rejon montażu
14 Symbol dostawy
15 Wydziały realizujące
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan montażowy rurociągów prefabrykowanych systemu wody morskiej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− zestawienie materiałowe planu montażowego rurociągów prefabrykowanych systemu
wody morskiej,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4.
Ćwiczenie 2
Na podstawie katalogu odcinków prefabrykowanych, znajdującego się na stanowisku
prefabrykacyjnym rurociągów okrętowych, uzupełnij poniższą tabelę.
Lp. Informacje podane w katalogu odcinków prefabrykowanych
1 Numer rysunku
2 Nazwa odcinka
3 Rodzaj konserwacji
4 Ilość odcinków w systemie
5 Wymiar K
6 Wymiar T

33. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
7 Masa
8 Nazwa rejonu montażu
9 Numer rejonu montażu
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować katalog odcinków prefabrykowanych załączony do planu montażowego
systemu wody morskiej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− katalog odcinków prefabrykowanych załączony do planu montażowego systemu wody
morskiej,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4,
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie planu montażowego rurociągów prefabrykowanych systemu wody morskiej,
znajdującego się na stanowisku prefabrykacyjnym rurociągów okrętowych, uzupełnij tabelę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan montażowy rurociągów prefabrykowanych systemu wody morskiej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− plan montażowy rurociągów prefabrykowanych systemu wody morskiej,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4,
− literatura z rozdziału 6.
Lp.
Kategoria
odcinków
rurociągów
Oznaczenia odcinków
na planie montażowym
Ilość
odcinków
1 P – pierwsza
2 D – druga
3 T – trzecia

34. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Ćwiczenie 4
Na podstawie schematu rurociągów paliwa silnika głównego, który otrzymasz od
nauczyciela, uzupełnij tabelę.
Lp. Oznaczenia odcinków Średnica nominalna Rodzaj połączeń
Sposób
zamocowania
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować schemat rurociągów paliwa silnika głównego,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− schemat rurociągów paliwa silnika głównego,
− przybory do pisania,
− papier formatu A4,
− literatura z rozdziału 6.

35. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
Ćwiczenie 5
Na podstawie schematu rurociągów paliwa zespołu prądotwórczego i awaryjnego zespołu
prądotwórczego oraz zestawienia materiałowego, które otrzymasz od nauczyciela uzupełnij
tabelę podając wskazane informacje dotyczące armatury zamontowanej w tych rurociągach.
Tabelę możesz uzupełnić o dalsze pozycje w zależności od potrzeb.
Informacje podane na schemacie rurociągów ZP i AZP
Lp. Poz.
rys.
Nazwa i wyróżnik armatury Ilość sztuk Oznaczenie
odcinka
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować schemat rurociągów paliwa zespołu prądotwórczego i awaryjnego zespołu
prądotwórczego oraz zestawienie materiałowe,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− schemat rurociągów paliwa zespołu prądotwórczego i awaryjnego zespołu
prądotwórczego oraz zestawienie materiałowe,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 6.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje dokumentacji rurociągów okrętowych?  
2) wymienić kategorie rurociągów prefabrykowanych?  
3) korzystać z katalogu rurociągów prefabrykowanych?  
4) rozróżnić symbole rurociągów i armatury?  
5) korzystać ze schematów rurociągów okrętowych?  
6) odczytywać informacje z planów montażowych rurociągów?  
7) odczytywać informacje ze specyfikacji materiałowej rurociągów?  
8) korzystać z kart technologii spawania i lutowania rurociągów?  
9) wykonać rysunek prefabrykacyjny prostego odcinka rurociągu ?  

36. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Numer rysunku instalacji rurociągów okrętowych powinien zawierać
a) gatunek materiału rur stosowanych do budowy systemu rurociągów.
b) numer zespołu technologicznego.
c) oznaczenie systemu.
d) długość instalacji.
2. Rysunek prefabrykacyjny sekcji kadłuba jest rysunkiem
a) wykonawczym.
b) teoretycznym.
c) maszynowym.
d) szkicem montażowym.
3. Plan ogólny kadłuba zawiera
a) widok pokazujący szczegółowe rozwiązanie konstrukcyjne linii wałów.
b) widok na pokłady pokazujący rozmieszczenie wyposażenia pokładowego.
c) przekrój pokazujący wyposażenie sterówki.
d) widok na dno zewnętrzne.
4. Wzdłużnice są liniami
a) prostopadłymi do płaszczyzny podstawowej.
b) równoległymi do płaszczyzny owręża.
c) równoległymi do płaszczyzny symetrii.
d) skośnymi względem pionu dziobowego.

37. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
5. Symbol A5 / 12 na rysunku rozwinięcia poszycia oznacza
a) piąty element blachy w pasie poszycia G o grubości 12 mm.
b) piaty element blachy w piątym pasie poszycia o grubości 12 mm.
c) dwunasty element blachy w szóstym pasie poszycia G o grubości 5 mm.
d) piąty element w pasie stępki o grubości 12 mm.
6. Wręg oznaczony jest symbolem
a) P10.
b) Z15.
c) # 119.
d) Z15L.
7. Symbol +30 dotyczy
a) zapasu prefabrykacyjnego.
b) zapasu montażowego.
c) oznaczenia węzłówki zakładkowej.
d) zrębnicy luku ładunkowego.
8. Sekcja grodzi GW8L jest położona
a) równolegle do płaszczyzny owręża.
b) prostopadle do płaszczyzny symetrii.
c) równolegle do płaszczyzny symetrii.
d) równolegle do płaszczyzny podstawowej.
9. Wymiary blach zespołu technologicznego są podane
a) bezpośrednio na rysunku prefabrykacyjnym.
b) w specyfikacji materiałowej profili.
c) w katalogu typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba.
d) w zestawieniu materiałowym płyt.
10. Kształty i wymiary zakończeń usztywnień są podane
a) bezpośrednio na rysunku prefabrykacyjnym.
b) w specyfikacji materiałowej profili.
c) w katalogu typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba.
d) w zestawieniu materiałowym płyt.
11. Na podstawie karty wykroju można ustalić
a) kody fazowania krawędzi blach.
b) wymiary wypalanych elementów.
c) masę wypalanych blach.
d) rodzaj pokrycia antykorozyjnego wypalanych elementów.
12. Kolejność spawania usztywnień można określić na podstawie
a) katalogu kart technologii spawania.
b) rysunku montażowego sekcji.
c) planu spawania kadłuba na montażu.
d) ogólnych zasad spawania opracowywanych przez stocznie.

38. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
13. Montaż śruby nastawnej na stożek wału śrubowego należy wykonywać na podstawie
a) ramowej instrukcji montażu maszyn i urządzeń siłowni.
b) instrukcji montażu śrub napędowych statku.
c) rysunku konstrukcyjnego śruby i wału śrubowego.
d) własnych doświadczeń zawodowych.
14. Instalację hydrauliczną zasilającą zespół siłowy urządzenia sterowego, należy montować
na podstawie
a) planu rozmieszczenia urządzeń i maszyn pokładowych.
b) dokumentacji techniczno-ruchowej urządzenia sterowego.
c) schematu instalacji hydraulicznej i instrukcji montażu urządzenia sterowego.
d) rysunku konstrukcyjnego urządzenia sterowego.
15. Otwory w fundamencie do montażu żurawia pokładowego należy wykonać zgodnie
z rozstawem podanym w
a) DTR żurawia pokładowego.
b) instrukcji montażu mechanizmu wypadowego.
c) schematu olinowania żurawia.
d) rysunku konstrukcyjnego wysięgnika żurawia.
16. Transport zespołu prądotwórczego do montażu na statku należy wykonać na podstawie
a) programu prób morskich silnika głównego.
b) schematu podłączeń rurociągów zasilających.
c) rysunku konstrukcyjnego fundamentu.
d) instrukcji montażu zespołu prądotwórczego.
17. Dokumentacja konstrukcyjna wyposażenia okrętowego jest wykonywana zgodnie
z zasadami rysunku
a) kadłubowego.
b) maszynowego.
c) instalacji rurociągowych.
d) ślusarskiego wyposażenia okrętu.
18. Na schemacie rurociągów podawane są
a) średnice nominalne przewodów.
b) grubości ścianek przewodów.
c) średnice zewnętrzne i wewnętrzne.
d) długości odcinków.
19. Wymiary odcinka rurociągu można określić na podstawie
a) rysunku prefabrykacyjnego zamieszczonego w katalogu odcinków prefabrykowanych.
b) schematu rurociągu.
c) planu montażowego.
d) szkicu montażowego.

39. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
20. Wartości odchyłek wymiarów swobodnych można ustalić według
a) pomiarów kontrolnych.
b) układu tolerancji dla wymiarów tolerowanych.
c) układu tolerancji wymiarów tzw. warsztatowych.
d) własnego doświadczenia.

40. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Posługiwanie się dokumentacją okrętową
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

41. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
6. LITERATURA
1. Doerffer J.: Technologia budowy kadłubów okrętowych. Wydawnictwo Morskie,
Gdańsk 1969
2. Palasik L.: Monter kadłubowy. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
3. Szarejko J.: Poradnik ślusarza okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1977
4. Szarejko J.: Technologia rurociągów okrętowych. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1968