Էմանուել Հարությունյան

1. Սատուռնի մասին
Введите здесь название проекта
Ваше имя
Имя преподавателя
Школа

2. Սատուռնը Արեգակից հեռավորությամբ վեցերորդ
մոլորակն է: Այն մեծությամբ Արեգակնային համակարգի
երկրորդ մոլորակն է՝ Յուպիտերից հետո: Ինչպես
Յուպիտերը, Սատուռնը նույնպես հսկա գազային գունդ է:
Փայլուն օղակներով շրջապատված Սատուռնը
Արեգակնային համակարգի ամենագրավիչ երկնային
մարմիններից է: Թվում է, թե տարեցտարի, Արեգակի
շուրջն իր ուղեծրով Սատուռնի պտտվելուն զուգընթաց,
այդ օղակները փոխում են իրենց ձևը:
Երկնքում Սատուռնը երևում է որպես դեղնավուն աստղ,
որի պայծառությունը փոփոխվում է՝ նրա շուրջն
օղակների պտույտով պայմանավորված:
Սատուռնը շրջապատված է բազմաթիվ օղակներով,
սակայն Երկրից երևում են դրանցից միայն 3-ը՝A, B և C
օղակները:

3. Մյուս բոլորը հայտնաբերվել են տիեզերական սարքերի
օգնությամբ: Հեռվից Սատուռնի օղակները երևում են մեկը
մյուսի մեջ ներամփոփված՝ տարբեր պայծառության
համակենտրոն շրջանների ամբողջական
գոյացությունների տեսքով: Իրականում, սակայն, այդ
օղակները կազմված են Սատուռնի շուրջը վիթխարի
արագություններով պտտվող հսկա մեծաբեկորներից
մինչև մանր մասնիկների չափերով միլիարդավոր
սառցաբեկորներից: Սատուռնի օղակների հաստությունը
մի քանի կմ-ից մինչև 100 մ է, տեղ-տեղ այն փոքր է
նույնիսկ 50 մ-ից:
Սատուռնը շրջապատված է ամպերի խիտ շերտերով: Իր
առանցքի շուրջը մոլորակի արագ պտտվելու հետևանքով
ամպերն առաջացնում են հասարակածին զուգահեռ
ժապավենաձև գոտիներ:

4. Մթնոլորտի վերին շերտերում եղած մշուշի պատճառով այդ
ժապավենաձև գոտիները վատ են երևում: Ըստ երևույթին՝
Սատուռնի վրա կան տարբեր բարձրությունների վրա գտնվող
դատարկ միջակայքերով 3 հիմնական շերտեր: Ամպերի վերին
շերտերը կազմված են ամոնիակի և ամոնիումային
միացությունների բյուրեղներից: Ամենաստորին շերտը,
հավանաբար, ինչպես երկրային ամպերը, պարունակում է ջուր
և ջրային սառույցի բյուրեղներ:
Սատուռնը հիմնականում կազմված է հեղուկ գազից և պատված
է ջրածնի ու հելիումի մթնոլորտով: Մոլորակի մակերևույթը
հեղուկ ջրածնի խորը, վիթխարի օվկիանոս է. ավելի խորքում
գտնվում է մետաղական ջրածնի շերտը, իսկ կենտրոնում՝ ոչ մեծ
քարապարե միջուկը:
Սատուռնն ունի 18 արբանյակ, ավելի շատ,քան որևէ այլ
մոլորակ: Դրանցից միայն 5-ի՝ Թետիսի, Դիոնեի, Ռեայի,
Տիտանի, Հապետուսի տրամագիծն է գերազանցում 1000 կմ-ը:

5. Ամենափոքր արբանյակի՝ Պանի տրամագիծն ընդամենը մոտ
20 կմ է: Ամենամեծը՝ 5140 կմ տրամագծով Տիտանը,
Արեգակնային համակարգի՝ մեծությամբ 2-րդ և խիտ մթնոլորտ
ունեցող միակ արբանյակն է: Տիտանի մթնոլորտը կազմված է
հիմնականում ազոտից: Տիտանը նարնջագույն է և պատված է
ամպերի ծխագույն շերտով, որը թույլ չի տալիս դիտել այդ
արբանյակի մակերևույթը: Ենթադրում են, որ Տիտանի
մակերևույթը ծածկված է հեղուկ մեթանի լճերով կամ ծովերով:
Հնարավոր է, որ այդ մոլորակի վրա կա նաևցամաք, որը
թաքնված է մեթանի ձյան և սառույցի տակ: 2004 թ-ին
«Կասսինի» տիեզերական սարքից Տիտանի վրա իջեցվել է
«Հյուգենս» վայրէջքային մոդուլը (անջատվող մաս) և
արժեքավոր տեղեկություններ է հաղորդել նրա մակերևույթի
վիճակի ու պայմանների մասին:
Սատուռնն անվանվել է հին հռոմեական Սատուռն աստծու
անունով:

6. Նյութը պատրաստեցին՝
Էմանուել Հարությունյանը,
Արսեն Խաչատրյանը և
Գագիկ Մադոյանը