Էմանուել Հարությունյան, Արսեն Խաչատրյան

1. Յուպիտերի մասին
Введите здесь название проекта
Ваше имя
Имя преподавателя
Школа

2. Յուպիտերն Արեգակնային համակարգի ամենամեծ և
զանգվածեղ մոլորակն է, Արեգակից
հեռավորությամբ` հինգերորդը: Այս մոլորակն իր
անվանումը ստացել է հին հռոմեական
դիցաբանության երկնքի աստված Յուպիտերի
անունից:
Յուպիտերը հիմնականում ջրածնից կազմված գազի
(նաև հեղուկ) վիթխարի գունդ է: Նրա 1000 կմ-ից
ավելի հաստությամբ մթնոլորտը կազմված է
հիմնականում գազային ջրածնից (որոշ
քանակությամբ հելիումի խառնուրդով), ինչպես նաև
սառցաբյուրեղներից, ամոնիակից ու նրա
միացություններից կազմված ամպերից:

3. Մթնոլորտի ստորին շերտերում բարձր ճնշման
ազդեցությամբ ջրածինը գտնվում է հեղուկ վիճակում,
իսկ ավելի խորքերում` գերբարձր ճնշման տակ՝
հավանաբար մետաղական վիճակում:
Այս մոլորակի մակերևույթի ամենաուշագրավ
երևույթը Կարմիր մեծ բիծ կոչված ձվաձև տիրույթն է,
որ երևում է արդեն 300 տարի: Մինչև տիեզերական
սարքերի Յուպիտեր հասնելն աստղագետները չէին
կարողանում հասկանալ այդ երևույթի պատճառը:
Այժմ արդեն հայտնի է, որ դա հսկայական
պտտահողմ է Յուպիտերի մթնոլորտում, որի չափերը
3 անգամ գերազանցում են Երկրի տրամագիծը:

4. Յուպիտերն ունի քարաբեկորներից ու սառույցից կազմված
օղակներ, որոնք նրա շուրջը պտտվում են 7 ժամում:
Յուպիտերն ունի 63 արբանյակ, որոնցից 4 ամենամեծերը
երևում են նաև սովորական հեռադիտակով: Այդ 4
արբանյակները դեռևս 1610 թ-ին հայտնագործել է Գալիլեո
Գալիլեյը, այդ պատճառով դրանք կոչվում են նաև
գալիլեյյան արբանյակներ: Ըստ Յուպիտերից ունեցած
հեռավորության՝ գալիլեյյան արբանյակներն են Իոն,
Եվրոպան, Գանիմեդը և Կալիստոն: Գանիմեդը
Յուպիտերի և ամբողջ Արեգակնային համակարգի
ամենամեծ արբանյակն է: Նրա տրամագիծը 5262կմ է,
այսինքն՝ այն փոքր-ինչ ավելի մեծ է նույնիսկ Մերկուրի
մոլորակից:

5. Յուպիտերի ամենափոքր արբանյակի՝ Լեդայի
տրամագիծն ընդամենը 15 կմ է:
1973 թ-ին ամերիկյան «Պիոներ-10» տիեզերական
սարքն առաջին անգամ մոտ տարածությունից
լուսանկարել է Յուպիտերի բազմագույն մթնոլորտը:
Հաջորդ տարի այդ մոլորակի մոտով անցել է դեպի
Սատուռն ուղևորվող «Պիոներ-11»-ը և նոր տվյալներ
հաղորդել Երկիր: 1979 թ-ին «Վոյաջեր-1» և
«Վոյաջեր-2» տիեզերական սարքերը Երկիր
հաղորդեցին հետաքրքրական լուսանկարներ և
տվյալներ: 1995–2003 թթ-ին շուրջյուպիտերյան
ուղեծրում է աշխատել «Գալիլեյ» տիեզերական
զոնդը՝ նախապես այդ մոլորակի մթնոլորտ
ուղարկելով իջեցվող մոդուլ (անջատվող մաս):

6. Նյութը պատրաստեցին՝
Էմանուել Հարությունյանը,
Արսեն Խաչատրյանը և
Գագիկ Մադոյանը