3. H ελιά είναι το σύµβολο της ειρήνης,
της σοφίας και της νίκης. Mε κλάδο
ελιάς (µε κότινο ελαίας) στεφάνωναν
τους αθλητές και τους Oλυµπιονίκες
στην αρχαιότητα.
4.
5. H ιστορία της αρχίζει µε αυτή της Λεκάνης
της Mεσογείου και είναι συνδεδεμένη
µε την περίοδο των ανακαλύψεων, των
κατακτήσεων και του εµπορίου.
Eίναι γενικά παραδεκτό ότι η Mικρά Aσία,
όπως και η Kρήτη, οι Kυκλάδες
και οι Σποράδες Nήσοι θεωρούνται η
πατρίδα της ελιάς, αν και τίποτε το
ακριβές δεν είναι γνωστό. Aυτό που είναι
γνωστό είναι ότι η ελιά καλλιεργείται από το
3000 π.X.
6.
7. H ελιά από τον τόπο καταγωγής της µεταφέρθηκε στην
υπόλοιπη Eλλάδα,από εκεί επεκτάθηκε δυτικά και η
καλλιέργειά της απλώθηκε σ' όλες
τις παραθαλάσσιες χώρες της Mεσογείου.
Γι' αυτό η ελιά χαρακτηρίζεται ως µεσογειακή καλλιέργεια.
Tώρα καλλιεργείται και σε χώρες της Aµερικής, της Aσίας
και στην Αυστραλία. Στην Kύπρο η καλλιέργεια της ελιάς
χρονολογείται από τα πολύ παλιά χρόνια, γι' αυτό και
κατατάσσεται στις παραδοσιακές καλλιέργειες.
H καλλιέργειά της αρχίζει από τις παράλιες
περιοχές και επεκτείνεται µέχρι και τα 900 µέτρα υψόµετρο.
8.
9.
10. Tο λάδι της ελιάς, καθώς και οι βρώσιµες
ελιές είναι θρεπτική, υγιεινή και
δυναµωτική τροφή. 'Eχει αποδειχθεί, µε
επιστηµονικές µελέτες, ότι το αγνό
ελαιόλαδο βοηθά στη µείωση των
καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου και
των εντερικών διαταραχών.
11.
12.
13. Το παραγωγικό ελαιόδεντρο που βρίσκεται στην αυλή
του σπιτιού της κυρίας Καραπατάκη στο χωριό Άνω
Βούβες στο Κολυμπάρι Χανίων στην Κρήτη θεωρείται…
ως το αρχαιότερο στον πλανήτη.
Έχει χαρακτηριστεί «μνημείο της φύσης».
Η ηλικία του υπολογίζεται μεταξύ 2500 και 5000 ετών. Η
καταστροφή της «καρδιάς» του δέντρου εμποδίζει την
ακριβή του χρονολόγηση.
Ο κορμός έχει περίμετρο γύρω στα 12 μέτρα και το
κούφιο εσωτερικό του στη βάση είναι ευρύχωρο όσο ένα
δωμάτιο.
Το δένδρο στην βάση του είναι αγριελιά. Στη συνέχεια
μπολιάστηκε με την ποικιλία τσουνάτη και εξακολουθεί
να δίνει μέχρι σήμερα πολύ καλής ποιότητας λάδι…
Το αρχαιότερο ελαιόδεντρο στον πλανήτη
14. Η ηλικία του υπολογίζεται μεταξύ
2500 και 5000 ετών.
15.
16. Ο γνωστός πελασγικός μύθος αναφέρεται στον
αγώνα της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την
προστασία και την ονομασία της Αθήνας. Βασιλιάς
της Αθήνας ήταν ο Κέκροπας. Οι αντίπαλοι ανέβηκαν
πάνω στο βράχο της Ακρόπολης, όπου ήρθαν και οι
άλλοι δέκα θεοί από τον Όλυμπο για να κάνουν τον
δικαστή στη διαφωνία των δυο θεών, ενώ ο
Κέκροπας παρίστατο ως μάρτυρας. Πρώτος ήρθε ο
Ποσειδώνας, στάθηκε στη μέση του βράχου και με
την τρίαινά του έδωσε ένα δυνατό χτύπημα στο
έδαφος. Αμέσως ξεπήδησε ένα κύμα αλμυρού νερού
που σχημάτισε μια μικρή λίμνη που την ονόμασαν
"Ερεχθηίδα" θάλασσα..
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
17. Μετά ήρθε η σειρά της Αθηνάς να παρουσιάσει το δώρο
της και αφού κάλεσε τον Κέκροπα για μάρτυρα, φύτεψε
μια ελιά πάνω στο βράχο, που ξεπετάχτηκε γεμάτη
καρπό. Το δέντρο αυτό σωζόταν για πολλά χρόνια
αργότερα. Μετά από το δώρα της Αθηνάς ο Δίας κήρυξε
το τέλος του αγώνα και είπε στους άλλους θεούς να
κρίνουν σε ποιον από τους δυο θεούς να δοθεί η πόλη.
Συγχρόνως ζήτησαν τη μαρτυρία και τη γνώμη του
Κέκροπα. Αυτός από το βράχο ψηλά έριξε μια ματιά γύρω,
αλλά όπου να γύριζε, τα μάτια του αντίκριζαν αλμυρό
νερό, τις θάλασσες που από παντού έζωναν τη χώρα. Το
δέντρο όμως που είχε κάνει η Αθηνά να φυτρώσει ήταν το
πρώτο που φύτρωσε σε όλη τη χώρα και ήταν συνάμα για
την πόλη η υπόσχεση για δόξα και ευτυχία.
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
21. Γι’ αυτό ο Κέκροπας θεώρησε πως το δώρο της
Αθηνάς ήταν πιο χρήσιμο και έτσι της δόθηκε η
κυριαρχία της πόλης. Για την αθηναϊκή
προέλευση της ελιάς μιλούν ο Παυσανίας, ο
Ηρόδοτος, ο Κλαύδιος Αιλιανός και ο
Σοφοκλής.
Το ιερό δέντρο της Αθηνάς έγραψε τη δική του
ιστορία στην Αθήνα. Λέγεται πως το 480 π.Χ.
όταν κατέκτησαν οι Πέρσες την Ακρόπολη,
έκαψαν την ιερή ελιά της Αθήνας προς μεγάλη
θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό
σημάδι..
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
22. Όμως η θλίψη μετατράπηκε σε αισιοδοξία
όταν την άλλη μέρα κιόλας ο ξερός και
καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι. Ένα
καινούριο δροσερό βλαστάρι ύψους δυο
πήχεων αποτελούσε πια το καινούριο ιερό
δέντρο της Αθήνας. Μέχρι και τα ύστερα
ρωμαϊκά χρόνια οι Αθηναίοι έδειχναν με
καμάρι το ιερό δέντρο και πίστευαν πως απ`
αυτό είχε ξεκινήσει η ελαιοκαλλιέργεια και απ’
αυτό κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που
υπήρχαν στον κόσμο.
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
23. Η ελιά της Αθηνάς ονοµαζόταν
Μορία Ελαία και θεωρούνταν ως η πρώτη ήµερη
ελιά στην Αθήνα και σε όλο τον κόσµο. Από αυτή
την ιερή ελιά της Ακρόπολης δηµιουργήθηκαν οι
δώδεκα ελιές της Ακαδηµίας και αντιστοιχούσαν
στης δώδεκα πύλες της.
Από αυτές τις δώδεκα ελιές
δηµιουργήθηκε το ιερό ∆άσος των Αθηνών (Μορίες
Ελιές), ακόµα
στα ιερά της θεάς Αθηνάς υπήρχαν ιερές ελιές
και σε αρκετά υπήρχαν ελαιώνες ολόκληροι.
ΑΝΝΑ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ,ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ,ΦΕΡΑ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ,ΔΑΝΑΗ ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ,ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,
ΔΡΟΣΟΥΛΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΓΚΑ ΖΑΤΣΑΪ,ΔΙΟΝΥΔΗΣ
ΠΑΝΟΥ
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
24. Η Αθηνά μπροστά στην ελιά που
φύτεψε στο βράχο της Ακρόπολης
25. Η µυθική διαµάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Ανάµεσα στους δύο
θεούς η νεαρή ελιά της Ακρόπολης.
.
Αναπαράσταση της δυτικής εναέτιας σύνθεσης του Παρθενώνα.
( Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως).
26.
27. Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα, θεού της μουσικής
και της αρμονίας, και της Κυρήνης. Ο Αρισταίος γεννήθηκε
στην Λιβύη και ο Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και
στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Ήταν ένα χαρισματικό
παιδί που έζησε ονειρεμένα χρόνια. Οι Μούσες, που όταν
μεγάλωσε του είχαν αναθέσει τη φύλαξη των κοπαδιών
τους στη Φθία, του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική
τέχνη. Ο Αρισταίος ήταν ειδικός στην απομάκρυνση των
επιδημιών. Οι Νύμφες πάλι, του έμαθαν πώς να καλλιεργεί
τα αμπέλια και τις ελιές, πώς να φροντίζει τα μελίσσια και
πώς να κάνει το γάλα τυρί. Την τέχνη δηλαδή της
παρασκευής του μελιού, του λαδιού, του τυριού, πράγματα
άγνωστα ως τότε στους ανθρώπους. Οι Νύμφες του
έδειξαν πώς να μπολιάζει τις αγριελιές για να δίνουν
καρπό, να αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να
παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως τότε ελαιόλαδο.
Αρισταίος, προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών
29. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι πρώτος ο Αρισταίος ανακάλυψε το
ελαιοπιεστήριο. Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό
του αλλά με τη σειρά του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους. Η
μυθολογία μας λέει πως ταξίδεψε στην Ελλάδα, πήγε στην Αρκαδία και στα
νησιά. Στην Αρκαδία τιμήθηκε, γιατί ήταν αυτός που δίδαξε στους Αρκάδες
τη μελισσοκομία, την κατεργασία του μαλλιού και την τέχνη του
κυνηγιού. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο Αρισταίος πήγε στη
Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να
καλλιεργήσει τις ελιές. Εκεί μάλιστα τιμήθηκε και λατρεύτηκε ως γεωργική
θεότητα - προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών. Από τότε τα δάση της
αγριελιάς που υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν να καλλιεργούνται,
τα άγρια δέντρα άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι έμαθαν να
χρησιμοποιούν τον πολύτιμο καρπό της ελιάς στη διατροφή τους. Ο
Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους όσο λίγοι θνητοί αναγνωρίζοντας
την πλούσια προσφορά του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΠΑΝΟΣ,ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΕΚΛΕΙΤΗ,ΑΡΓΥΡΗΣ ΛΑΛΟΣ,ΙΩΑΝΝΑ
ΣΤΑΘΗ,ΝΙΚΟΛΑΣ ΖΕΡΒΑΣ,ΔΑΝΑΗ ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ,ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΑΝΟΥ,
ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,ΔΡΟΣΟΥΛΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αρισταίος, προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών
33. Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής, ο γνωστός
ήρωας της ελληνικής μυθολογίας, καθώς επέστρεφε
στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των άθλων του
έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και
την φύτευσε στην Ολυμπία.
Από αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των
Ολυμπιονικών.
Σ' ένα αφιερωματικό επίγραμμα, κάποιος Διονύσιος
αφιερώνει ένα ρόπαλο
στον Ηρακλή με την επιγραφή:
«Ηρακλή, εσύ που πατάς το βραχώδες έδαφος της
Οίτης και
τον μεγάλων δασών που καλύπτουν τις κορυφές,
ο Διονύσιος σου αφιερώνει αυτό το ρόπαλο
που έκοψε με το κλαδευτήρι του από μια
αγριελιά».
Η ΕΛΙΑ ΠΟΥ ΦΥΤΡΩΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΡΟΠΑΛΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ
34. Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα ρόπαλο με το οποίο
αντιμετώπιζε τους κινδύνους και νικούσε κάθε φορά.
Το είχε κόψει από μια αγριελιά που είχε βρει κοντά
στο Σαρωνικό κόλπο.
Κάποτε ο Ηρακλής πήγε στην Τροιζήνα και βρέθηκε
μπροστά στο άγαλμα του Ερμή,
του θεού που στα παλαιότερα χρόνια και στην
παλαιότερη λατρεία φαίνεται ότι
ήταν βλαστικός θεός (προστάτης της βλάστησης και
της αναγέννησης της φύσης).
Στην Τροιζήνα τον έλεγαν "πολύγιο" λέξη που όπως
φαίνεται απηχεί την παλιά βλαστική του ιδιότητα. Ο
Ηρακλής λοιπόν ακούμπησε το ρόπαλό του στο
άγαλμα του Ερμή και κείνο βλάστησε, έβγαλε ρίζες και
φύλλα.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΟΥ-ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΑΝΟΥ-
35. Ελαΐς Σπερμώ, Οινώ
Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου
και εκείνος με τη σειρά του ήταν παιδί του Διονύσου και της
Αριάδνης.
H Ελαϊς ήταν προστάτιδα του ελαιόλαδου, η Οινώ
προστάτευε
την άμπελο και η Σπερμώ, που προστάτευε το σιτάρι.
Όταν οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν να διοικήσουν διάφορα
νησιά ή και περιοχές
του αιγιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο ιερό νησί τη Δήλο.
Παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες που τις
είπαν
Οινοτρόπους ή Οινοφόρους.
36. Ο πατέρας των Οινοτρόπων, ο
Άνιος. Αρχαίο ελληνικό ανάγλυφο.
37. Ελαΐς, Σπερμώ, Οινώ
Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε ένα μοναδικό
χάρισμα:
"ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον".
Οι Οινοτρόποι παρείχαν άφθονους καρπούς και τροφές
σ` όσους έφταναν για χρησμό στο μαντείο της Δήλου.
Ο μύθος λέει ότι οι Αχαιοί όταν άρχισαν την εκστρατεία τους
εναντίον της Τροίας, πέρασαν από τη Δήλο.
Ο Άνιος που ήξερε να προλέγει το μέλλον, τους είπε ότι ο πόλεμος
που σκόπευαν να ξεκινήσουν θα κρατούσε δέκα χρόνια.
Για να μην ταλαιπωρούνται τους πρότεινε να μείνουν εννιά χρόνια
κοντά του και τον δέκατο να πολεμήσουν με τους Τρώες μια και
τότε θα έπεφτε η Τροία.
Κι όσο για τη διατροφή τους δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα την
ανελάμβαναν οι τρεις κόρες του.
Η Σπερμώ θα πρόσφερε άφθονους καρπούς (δημητριακά), η
Ελαϊς όσο λάδι θα ήθελαν και η Οινώ θα τους τροφοδοτούσε με
38. Οι Αχαιοί αρνήθηκαν και συνέχισαν το ταξίδι τους.
Η περιπέτεια των Οινοτρόπων άρχισε όταν
αργότερα μετά από χρόνια αποφάσισαν να τις
πάρουν κοντά τους. Άλλοι λένε ότι αρνήθηκαν να
πάνε κι άλλοι ότι τις πήραν μαζί τους.
Πάντως κινδύνεψαν να θανατωθούν και τις
προστάτεψε ο παππούς τους Διόνυσος.
Ο Οβίδιος έγραψε, πως ο Διόνυσος μεταμόρφωσε
τις τρεις κοπέλες σε περιστέρια.
ΤΑ ΕΞΥΠΝΑ ΜΟΛΥΒΙΑ:
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ,ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ,ΝΑΣΟΣ,ΒΑΣΙΑ,ΠΑΟΛΑ,
ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,ΔΡΟΣΟΥΛΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ
Ελαΐς, Σπερμώ, Οινώ
41. Σύμφωνα με τους Αρχαίους, οι Κουρήτες
και οι Ιδαίοι Δάκτυλοι είναι εκείνοι που
διαδίδουν την ελιά στον ελληνικό χώρο.
Τους αγαθούς αυτούς δαίμονες τους
θεωρούσαν οι Κρήτες της εποχής του
Διόδωρου του Σικελιώτη σπουδαίους
ευεργέτες της ανθρωπότητας, εφευρέτες
τεχνικών και αντικειμένων, μεταλλουργούς
και γιατρούς, εφευρέτες της μελισσοκομίας,
της κτηνοτροφίας, των κυνηγετικών όπλων
(του τόξου), του τελετουργικού χορού, του
τυμπάνου κ.α.
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΓΡΙΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ
42. Ο κρητικός Κουρήτης ή Ιδαίος Δάκτυλος
Ηρακλής (δεν έχει σχέση με το γνωστό
ήρωα της ελληνικής μυθολογίας) είχε
φέρει την αγριελιά από τον Βορρά ή από
την πατρίδα του την Κρήτη. Ο Ηρακλής
φύτεψε για πρώτη φορά αγριελιά στην
Ολυμπία. Ήταν ο εφευρέτης του
αθλητισμού και ο θεμελιωτής των
Ολυμπιακών αγώνων.Ο Ιδαίος Ηρακλής
είχε τέσσερα αδέρφια, τον Παιωναίο, τον
Επιμίδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα.
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΓΡΙΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ
43. Ήταν ο μεγαλύτερος αδερφός και κάποια μέρα
τους πήγε στην Ολυμπία για να τρέξουν. Ήταν
ο πρώτος αγώνας δρόμου που έγινε στον
κόσμο. Ο Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με
ένα κλαδί από την ελιά που είχε φυτέψει εκεί.
Κι από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν
με κλαδιά - στεφάνια αγριελιάς τους νικητές
των Ολυμπιακών αγώνων. Από την Ολυμπία η
ελιά επεκτάθηκε σε ολόκληρη την
Πελοπόννησο και στη συνέχεια μεταφυτεύθηκε
στην Αθήνα.
ΑΝΝΑ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ,ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΡΕΚΑΣ,ΜΑΡΙΑ ΡΑΤΗ,ΔΡΟΣΟΥΛΑ
ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,ΔΑΝΑΗ ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ,
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΑΝΟΥ
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΓΡΙΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ
44. Ο Αλιρρόθιος ήταν γιος του Ποσειδώνα και
αποφάσισε µε προτροπή
του πατέρα του να κόψει τις ιερές ελιές τ
ης Αθηνάς που είχαν
προέλθει από την πρώτη ελιά επειδή εξαι
τίας της έχασε την πατρότητα της Αθήνας.
Όταν όµως ο Αλιρρόθιος σήκωσε τον πέλεκη
για να κόψει τις ελιές αυτός έπεσε και τον
σκότωσε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΖΕΡΒΑΣ
Ο Μύθος του Αλιρρόθιου
45. Η ΙΕΡΗ ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΗ ΔΗΛΟ
ΚΑΙ Η ΥΠΕΛΑΙΟΣ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΕΦΕΣΟΥ
Όταν η Ήρα πληροφορήθηκε για την εγκυμοσύνη της
Λητούς ,αποφάσισε να την εξορίσει από όλα τα σημεία
της γης, ώστε να μην μπορέσει να βρει τόπο να γεννήσει
Ποσειδώνας, χτυπώντας με την τρίαινά του τη
θάλασσα, φανέρωσε τη Δήλο (έτσι και η ονομασία
«Δήλος») για να βρει καταφύγιο η Λητώ, ώστε να
γεννήσει τα δίδυμά της, τον Απόλλωνα και την Άρτεμη.
Σημαντικός είναι κι ο μύθος που συσχετίζει την ελιά
με τη γέννηση του θεού Απόλλωνα στη Δήλο κι
αιτιολογεί τη λατρεία του ελαιόδεντρου της Δήλου, ως
ιερού δέντρου.
46. Κατά την ώρα της γέννησης του Απόλλωνα ,η μητέρα
του Λητώ στηρίχτηκε σε μια ελιά. τη στιγμή που
γεννήθηκε ο θεός του φωτός τα φύλλα της ελιάς έγιναν
χρυσά.(΄΄΄…χρύσειονδ/΄ εκόμησε γεννέθλιον έρνος
ελαίης…’’)Καλλίμαχος,Εις Δήλον IV 262.
Κατ΄ άλλους η γέρικη ελιά δεν ήταν στη Δήλο αλλά
στην Ιωνία, κοντά στην Έφεσο ,δίπλα σε μια ιερή πηγή
που τη έλεγαν Υπέλαιον. Εκεί κατάφερε να απαλλαγεί
από τις ωδίνες του τοκετού και να γεννήσει το θεό του
φωτός. Στα ρωμαϊκά χρόνια γίνονταν σ’ αυτόν τον ιερό
χώρο ειδικές τελετές και μυστική θυσία.
Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια στην πόλη Κυρήνη της Λιβύης
λάτρευαν την Αθηνά ως Υπελλαία και το Δία ως
Υπελλαίον.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΠΑΝΟΣ-ΝΤΕΝΑΝΤΑ ΜΟΥΚΑ-
ΝΙΚΟΛΑΣ ΖΕΡΒΑΣ-ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΑΝΟΣ
Η ΙΕΡΗ ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΗ ΔΗΛΟ
ΚΑΙ Η ΥΠΕΛΑΙΟΣ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΕΦΕΣΟΥ
47. Η ΧΡΥΣΗ ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΠΥΓΜΑΛΙΩΝΑ
Στο ιερό του Ηρακλή στα Γάδειρα,υπήρχε σύμφωνα με
το Φιλόστρατο, ομοίωμα ελιάς που παρόμοιο δεν
υπήρχε στον κόσμο. Ήταν «η χρυσή ελιά του
Πυγμαλίωνα».
Δεν είναι γνωστό αν το δέντρο αυτό που βρισκόταν στο
φημισμένο ιερό ήταν ανάθημα του βασιλιά της Κύπρου
Πυγμαλίωνα, φημισμένου γλύπτη που είχε ερωτευτεί
ένα άγαλμα που ο ίδιος είχε φιλοτεχνήσει, με
αποτέλεσμα να τον βοηθήσει η Αφροδίτη να το
ζωντανέψει, ή του άλλου Πυγμαλίωνα, που ήταν γιος του
βασιλιά της Τύρου, Μύττου.
Ίσως ο Φιλόστρατος να κάνει λόγο για τον Κύπριο
Πυγμαλίωνα και η χρυσή ελιά να απηχεί τις επιδόσεις
του στη γλυπτική.
48. ΜΙΑ ΔΙΑΜΑΧΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ
ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΑΦΝΗ
Ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος μας χάρισε μια ποιητικότατη
«διαμάχη» ανάμεσα σε δύο δέντρα, την ελιά και τη δάφνη.
Νικήτρια αναδεικνύεται η ελιά!
Μιλά η δάφνη:
«Ανόητη ελιά,κάθε φορά που πρόκειται να κάψουν ή να
νεκροστολίσουν κάποιον,οι οικείοι του στεφανώνονται με
τους κλάδους σου και τοποθετούν κλαδιά σου κάτω από τα
πλευρά του νεκρού.»
Της απαντά πολύ ήρεμα εκείνη που γέννησε το λάδι:
«Αγαπητή μου δάφνη,το ωραιότερο το είπες για μένα στο
τέλος, όπως ο κύκνος του Απόλλωνα(δηλ. το κύκνειο άσμα).
Και μακάρι να μην κουραστώ να το κάνω αυτό. Εγώ λοιπόν
συνοδεύω τους νεκρούς του πολέμου…
49. ΜΙΑ ΔΙΑΜΑΧΗ ΑΝΑΜΕΣΑ
ΣΤΗΝ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΑΦΝΗ
Στη συνέχεια η ελιά μεταφέρει τα λόγια δυο πουλιών,που
συγκρίνουν την ελιά με τη δάφνη:
«Ποιος ανακάλυψε τη δάφνη;Η γη…όπως ανακάλυψε τον πρίνο,
τη δρυ,το πεύκο. Ποιος ανακάλυψε την ελιά;Η Παλλάδα Αθηνά,
όταν διεκδικούσε με τον Ποσειδώνα την Αττική και διαιτήτευσε ο
όφις…
Τα πουλιά συνεχίζουν να μιλούν:
Τι είναι ο καρπός της δάφνης; Ποια η χρήση του;Ούτε να τον φας
μπορείς, ούτε να τον πιεις ,ούτε να τον χρησιμοποιήσεις ως
αλοιφή. Αντιθέτως, από τον καρπό της ελιάς παράγεται η
αλεσμένη μάζα «στέμφυλα», το υγρό έλαιον και η κολυμβάδα
που έπινε ο Θησέας.(δεύτερη ήττα της δάφνης από την ελιά)
Τίνος τον κλάδο τείνουν οι ικέτες;Της ελιάς(Τρίτη ήττα της
δάφνης).
50. ΣΤΕΦΑΝΑ ΜΕ ΚΛΑΔΟΥΣ ΕΛΙΑΣ:
Ο ΧΡΗΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΥΘΙΑΣ
Ένας χρησμός και τα στεφάνια από κλάδους ελιάς
στάθηκαν αιτία να χτιστεί μια ασιατική πόλη,σύμφωνα με
τον Πλούταρχο,που μας παραδίδει το μύθο.
Ο Ηγήστρατος,ο Εφέσιος, πήγε στους Δελφούς,μετά
την συμμετοχή του σε εμφύλιο πόλεμο και ρώτησε τον
Απόλλωνα πού να πάει να κατοικήσει.Ο θεός του
διεμήνυσε να προχωρήσει μέχρι να συναντήσει
χωρικούς να χορεύουν στεφανωμένοι με φύλλα
ελιάς!
Περιπλανήθηκε καιρό στην Ασία,ώσπου συνάντησε
γεωργούς στεφανωμένους με κλάδους ελιάς να
χορεύουν,σύμφωνα με το χρησμό. Εκεί, λοιπόν, έκτισε
52. ΤΟ ΔΑΚΡΥ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Τον καιρό που οι Εβραίοι κυνηγούσαν το
Χριστό για να τον πιάσουν και να τον
σταυρώσουν, βρέθηκε σε πολύ μεγάλη
στεναχώρια. Ζητούσε ησυχία μα οι παράνομοι
τον ακολουθούσαν. Όταν έφτασε σε μια ελιά,
κάθισε από κάτω κι ακούμπησε το κεφάλι του
στον κορμό της για να κοιμηθεί. Όμως ήταν
αδύνατο να τον κολλήσει ύπνος. Τότε
ξέσπασε σε δάκρυα που σα δροσοσταλιές
έσταζαν στη ρίζα της και την πότιζαν.
53. Ποτισμένη με τα δάκρυα του Χριστού
είναι ευλογημένο δέντρο, γι' αυτό και
βγάζει λάδι, που νοστιμίζει το φαγητό
μας και δίνει φως στα κρεμασμένα
καντήλια. Ρούφηξε τα ζεστά δάκρυα
του Χριστού που έπεφταν από τα μάτια
του αντικρίζοντας την ανθρώπινη
αχαριστία. Πιο ευλογημένο δέντρο από
την ελιά στον κόσμο δεν είναι άλλο.
ΑΝΝΑ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ,ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΡΕΚΑΣ,
ΜΑΡΙΑ ΡΑΤΗ
ΤΟ ΔΑΚΡΥ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
54. Η ΞΕΡΗ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
Οι αιωνόβιες ελιές, με τους τεράστιους ξερούς
κορμούς, έγιναν αιτία να πλαστεί ένας μύθος στη
Νάξο, που εξηγεί γιατί η ελιά έχει πάντα ξερή καρδιά.
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός και απλώθηκε η θλίψη
στον κόσμο, μάδησαν τα φύλλα των δέντρων, ακόμη
και οι βράχοι σχίστηκαν στα δύο. Μόνο η ελιά έμεινε
έτσι όπως ήταν, χωρίς να πέσουν τα φύλλα της. Τα
άλλα δέντρα πειράχτηκαν και ρώτησαν γιατί. Κι εκείνη
τους απάντησε: «Εσάς σας πέσανε τα φύλλα μα
φύλλα θα ξανακάνετε. Εμένα δεν πέσανε τα
φύλλα, μα το ξέρει η καρδιά μου». Γι' αυτό και η
καρδιά της ελιάς είναι πάντα ξερή.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΛΕΣΗ-ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΠΑΝΟΣ-ΑΝΝΑ
ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΤΑΜΑΤΙΝΑ ΚΩΤΣΗ
55. ΜΙΑ ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΦΑΤΝΗ
ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Το βράδυ που γεννήθηκε ο Χριστός έκανε
πολύ κρύο. Η σπηλιά ήταν κρύα και η
Παναγία δεν ήξερε τι να κάνει. Τότε ο Ιωσήφ
σκέφτηκε να ανάψει φωτιά για να ζεσταθούν
λίγο, μα δεν έβρισκε πουθενά ξύλα. Βγαίνει
έξω από τη σπηλιά, κάνει μια βόλτα, μα
τίποτα. Ξαναμπαίνει πάλι μέσα, παίρνει λίγα
άχυρα από τη φάτνη και ανάβει φωτιά. Μόλις
τα είδε η Παναγία δάκρυσε και είπε να είναι
πάντα χρυσά.
56. Όμως ύστερα από λίγο τα άχυρα
έσβησαν. Η σπηλιά ξαναπάγωσε. Βγήκε
πάλι ο Ιωσήφ και τα πόδια του
μπερδεύτηκαν σ’ ένα ξερό κλαδί. Ήταν
δεντρολίβανο. Ο Ιωσήφ το άναψε και η
Παναγία ευχήθηκε να μοσχομυρίζει και
να στολίζει τις εικόνες των Αγίων. Μα η
φωτιά κράτησε λίγο και η παγωνιά
δυνάμωσε.
ΜΙΑ ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ ΣΤΗ
ΦΑΤΝΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
57. Τότε ο Ιωσήφ άκουσε μέσα από το
σακούλι του φωνές που του έλεγαν:
Πήγαινε Ιωσήφ στη μάνα μας την
ελιά, πάνω απ’ τη σπηλιά και πες της
πως κινδυνεύει ο Χριστός. Θα
στενοχωρηθεί πολύ που το ξέραμε
και δεν της είπαμε τίποτα. Ήταν μια
χούφτα ελιές που τις είχε φυλάξει μαζί
με λίγο ψωμί για ώρα ανάγκης.
ΜΙΑ ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΦΑΤΝΗ
ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
58. Ο Ιωσήφ πήγε στην ελιά και
εκείνη άρχισε να σπάει κομμάτια
ξύλου από το γέρικο κορμό της
και να τα σπρώχνει προς την
είσοδο της σπηλιάς. Όλη τη
νύχτα έκαιγε η φωτιά και η
ζεστασιά απλώθηκε γύρω από
τον νεογέννητο Χριστό.
ΜΙΑ ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ ΣΤΗ
ΦΑΤΝΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
59. Το πρωί το δέντρο δεν υπήρχε παρά μόνο
ένα κούτσουρο ρίζας. Όταν το είδε η Παναγία
δάκρυσε, έσκυψε, το χάιδεψε και είπε. Την
ευχή μου να ’χεις και να μην ξεραίνεσαι ποτέ.
Το λάδι σου να τρέφει και να φωτίζει τους
ανθρώπους. Το βράδυ να φωτίζεις το καντήλι
του Χριστού.
Έτσι κι έγινε. Μέχρι το βράδυ η ελιά
ξανάγινε μεγάλη όπως ήταν πριν. Από τότε η
ελιά δε γερνά. Ξεραίνεται, μα από τις ρίζες της
ξαναβλασταίνει και ξανανιώνει.
ΙΩΑΝΝΑ ΣΤΑΘΗ-ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΟΥ
ΜΙΑ ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΦΑΤΝΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
63. Ο ικέτης (Χρύσης) στο χέρι του κρατούσε σύμβολο της
δυστυχής του θέσης, ένα κλαδί ελιάς.(ΙΛΙΑΔΑ)
64. ΤΟ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΕΛΑΙΟΝ
Ήταν,λένε,ένα πλοίο γεμάτο προσκυνητές που ετοιμαζόταν να
ξεκινήσει για τη Λυκία για να προσκυνήσουν τον Άγιο Νικόλα. Μα ,
πριν κινήσουν, έφτασε μια γριά λαχανιασμένη.Κρατούσε ένα λαδικό
στο χέρι της και παρακαλούσε τους ταξιδιώτες να το πάρουν μαζί τους
για να ανάψουν την καντήλα του Αγίου,επειδή η ίδια ήταν γριά και
ανήμπορη και δεν μπορούσε να πάει.Οι ταξιδιώτες δέχτηκαν με χαρά.
Μα η γριά δεν ήταν γριά,ήταν ο δαίμονας μεταμορφωμένος , που
επειδή είχε φοβηθεί τον Άγιο,ήθελε να κάψει την εκκλησία του με αυτό.
Όμως ο Άγιος το γνώριζε.
Τη νύχτα ονειρεύει τον καπετάνιο και του λέει να πετάξει γρήγορα το
λαδικό στη θάλασσα.Μόλις το λάδι έπεσε στη θάλασσα,άρπαξε μια
μεγάλη φωτιά και ζώστηκε το πλοίο στις φλόγες. Το νερό της
θάλασσας έβραζε και άφριζε και το πλοίο παραλίγο να καεί.
Μα ο Άγιος Νικόλας δεν το άφησε να συμβεί.Μπήκε μέσα στη φωτιά,
το άρπαξε και το πήγε μακριά.Έτσι γλίτωσε το πλοίο και οι
προσκυνητές..
Από τότε λέμε την κάθε πανούργα γυναίκα «λαδικό».
ΝΑΣΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
65. Η ΠΕΤΡΑ ΠΟΥ ΑΝΕΒΛΥΖΕ ΕΛΑΙΟΝ
Βυζάντιο,9ος
αιώνας. Ο Επίσκοπος Λαρίσης,
Αχίλλιος βρισκόταν στη Νίκαια,όπου
κατατρόπωσε τους Αρειανούς,
στοιχηματίζοντας για την ορθότητα της
ορθόδοξης πίστης.
-Ας αναβλύσει λάδι η πέτρα τούτη,
πρόσταξε το λίθο κι αμέσως ρύακες ελαίου
κρουνηδόν,ποταμηδόν,ριζηδόν του λίθου
ανέβλυσαν κι όλη η περιοχή κατακλύσθηκε από
την πηγή του ελαίου…
ΒΑΣΙΑ ΚΑΛΙΑΚΟΥΔΑ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΡΙΖΟΓΙΑΝΝΗΣ
66. ΤΟ ΛΑΔΙ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΤΟΞΟΥ
Η Ίρις,το ουράνιο τόξο, αποτελεί προμήνυμα
για τη σοδειά της χρονιάς.Αν το χρώμα που
φαίνεται περισσότερο από τα άλλα είναι το
πράσινο τότε θα είναι λαδοχρονιά.Αν
φαίνεται πιο πολύ το κόκκινο, τότε θα είναι
καλή η παραγωγή του κρασιού κι αν φαίνεται
το κίτρινο, του σιταριού.
Σε μερικά νησιά του Αιγαίου κοίταζαν το
χρώμα του ουράνιου τόξου κι αν ήταν
πράσινο πίστευαν πως η θάλασσα θα γινόταν
«λάδι», δηλαδή πολύ ήμερη και μπορούσαν
67. Πιθανότατα πρόκειται για συγκερασμό της
λαΪκής παράδοσης που αναγνωρίζει το λάδι
στο πράσινο χρώμα της ίριδας και της
βιβλικής που θεωρεί την ίριδα θεϊκό σημάδι
γαλήνης και ελπίδας.
Σε χωριά της Ηπείρου τα χρώματα του
ουράνιου τόξου καθορίζουν και την ονομασία
του.Και επειδή κυριαρχεί το πράσινο και το
ανοιχτό κόκκινο ,που θυμίζουν «λάδι και
ξίδι».
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΥΛΟΥ-ΠΑΟΛΑ ΜΠΑΛΙΛΙ
ΤΟ ΛΑΔΙ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΤΟΞΟΥ
