Багш: Н. Цэдэвсүрэн /Ph.D/

1. Сурган хүмүүжүүлэхСурган хүмүүжүүлэх
зарчимзарчим

2. Зарчим гэдэг нь латин хэлний Principium
буюу заавал дагаж мөрдөх ёстой дүрэм,
заавар, шаардлага гэсэн утгатай үг.
Сурган хүмүүжүүлэх зарчим бол
сурагчийн амжилттай сургаж, тэднийг
бие хүн болгон хөгжүүлэн
төлөвшүүлэхийн тулд багш нар өдөр
тутмынхаа үйл ажиллагаанд дагаж
хэрэгжүүлдэг шаардлага, дүрэм журмын
систем юм.

3. Сурган хүмүүжүүлэх зарчим нь
нийгмийн шаардлага,
боловсролын тухай хууль
боловсролын зорилго, багшийн
үүрэг ёс зүй СХУ-нд гарч буй
өөрчлөлт гэх зэрэг олон зүйлтэй
уялдан хөгжиж байдаг.

4. Манай орны сургууль багш нарынМанай орны сургууль багш нарын
ажилд сурагчдад коммунистажилд сурагчдад коммунист
х м жил олгох зарчим хэрэгжижү үүх м жил олгох зарчим хэрэгжижү үү
байсан бол н д р нийгмийнө өө өбайсан бол н д р нийгмийнө өө ө
рчл лтэй уялдан р зарчмуудөө ө өөрчл лтэй уялдан р зарчмуудөө ө өө
шинээр йлчилж байна. Ж:үшинээр йлчилж байна. Ж:ү
СХ А ардчилсан, х м нлэг,Ү ү үүСХ А ардчилсан, х м нлэг,Ү ү үү
х хэд т втэй байх г.мүү өх хэд т втэй байх г.мүү ө

5. СХ А –нь нээлттэй, ч л тэй,Ү ө өөСХ А –нь нээлттэй, ч л тэй,Ү ө өө
уян хатан ардчилсан байх, х хэдүүуян хатан ардчилсан байх, х хэдүү
т втэй тэдний д р тутмынө ө өт втэй тэдний д р тутмынө ө ө
амьдралтай холбоотой байх,амьдралтай холбоотой байх,
х хдийн нас биений онцлог,үүх хдийн нас биений онцлог,үү
сонирхол сурах чадварыгсонирхол сурах чадварыг
харгалзсан байх, х хдийн йлүү үхаргалзсан байх, х хдийн йлүү ү
ажиллагаан дээр тулгуурласанажиллагаан дээр тулгуурласан
байх,байх,

6. шинжлэх ухааны ндэстэй байх,үшинжлэх ухааны ндэстэй байх,ү
х ндэтгэл шаардлага хоёрыгүх ндэтгэл шаардлага хоёрыгү
хослуулах зарчим Х хдийнүүхослуулах зарчим Х хдийнүү
б лэг хамт олноор нь дамжууланүб лэг хамт олноор нь дамжууланү
сурган х м ж лэх н лү үү үү ө өөсурган х м ж лэх н лү үү үү ө өө
з лэх,ү үүз лэх,ү үү

7. 1.СХҮА нь нээлттэй уян хатан,
ардчилсан, чөлөөтэй байх зарчим
СХҮА нээлттэй байх сургалтын
төлөвлөгөө сургалтын болон
хичээлийн хөтөлбөрүүд сурах бичиг
зэрэг хүүхдэд нээлттэй байж эдгээр
нь хүүхдийн хэрэгцээ сонирхол
чадварын зэрэгт нийцэж байх.

8. СХҮА уян хатан байх тухайн
нөхцөл хүүхдийн амьдралын
эрэлт хэрэгцээ түүний онцлог
зэрэгт нийцэж түүний агуулга
хэлбэр нь олон хувилбараар
хэрэгжих боломжтой байна.

9. СХҮА чөлөөтэй байх өөрийн
хэрэгцээ сонирхолд нийцсэн
сургалтын төлөвлөгөө хөтөлбөр
сурах бичиг хичээлийн хуваарь
багш зэргийг сонгох хичээлийн
явцад багштайгаа болон бусад
хүүхдүүдтэй санаа бодлоо
чөлөөтэй солилцон ярилцах
хүүхэд өөрийн үзэл санаагаа

10. чөлөөтэй илэрхийлэх чөлөөтэй
сэтгэж бодох мэдэхгүй зүйлээ
бусдаас чөлөөтэй асуух мэдлэг
чадвараа ямар арга хэлбэрээр
яаж шалгуулах талаар сонголт
хийх гэх мэт олон талын
сонголт хийх боломжтой байх.

11. Ардчилсан байх гэдэг нь
аливаа улс төр үзэл суртлаас
ангид байж багш сурагчид
бие биенийгээ харилцан
хүндэлж хүний эрхийн
нийтлэг хэм хэмжээг аль аль
нь даган мөрдөж ажиллана

12. 2. СХҮА нь хүүхэд төвтэй түүний
өдөр тутмын амьдралтай холбоотой
байх зарчим
Хүүхэд хичээлийн процессын эрх
тэгш субъект байж юу үзэх яаж
судлах талаар тодорхой хэмжээний
шийдвэр гаргах эрх эдлэх хичээл дээр
үзэж байгаа зүйлс нь түүний өдөр
тутмын амьдралын туршлага
бэрхшээлтэй холбоотой байх

13. 3. СХҮА-ны зорилго агуулга зохион
байгуулалт зэрэг нь хүүхдийн нас
түүний бүхий л онцлог сонирхол сурах
чадварыг харгалзсан байх зарчим
Хүүхдүүд давуу эрх эдэлж өөрийн
хэрэгцээ сонирхол онцлог чадвар
зэрэгтээ нийцсэн чанартай боловсрол
эзэмших эрхтэй энэ сургууль багш
нараас СХҮА-аа хүүхдийн хэрэгцээ
сонирхол гэх мэт зүйл рүү чиглүүлж
ажиллахыг шаардана.

14. Иймд тухайн боловсролын
стандартын шаардлагыг хангасан
сургалт хүмүүжлийн ажлыг
зохион байгуулах явцдаа хүүхэд
юу мэдлэг чаддаг болохыг хүсч
байгаа болон тэд юуг чадаж мэдэж
байгааг харгалзан тэднийг улам
хөгжүүлэх зорилго чиглэлтэйгээр
ажиллах шаардлагатай.

15. 4. СХҮА нь амьдрал ахуйтай
холбоотой байхын зэрэгцээ хүүхдийн
эзэмшин авч буй аливаа ухагдахуун
зүй тогтол үзэл санаа нь шинжлэх
ухааны үндэслэл нотолгоо тайлбартай
байж сая түүний мэдлэг итгэл
үнэмшил болон төлөвшинө. Сургалт-
хүмүүжлийн ажлын зохион байгуулалт
арга зүй нь сэтгэц судлал СХУ-ны
үндэстэй байх шаардлагатай

16. 5. СХҮЯ нь хүртээмжтэй хялбар
дөхөм байх зарчим
Сургалт хүмүүжлийн агуулга арга
судлах материалын хэмжээ нь
суралцагчийн нас сэтгэцийн
хөгжлийн түвшинтэй нийцэж байх
ёстой.

17. Я.А.Коменский сургалтыг хялбар
д т байлгах дараах д рмийг саналө ү
болгосон байдаг:
-хөнгөнөөс хүнд рүү
-энгийнээс нарийн руу
-танилаас танил бус руу
-ойроос хол руу

18. 6. багш хүндэтгэл шаардлага хоёрыг
хослуулан хэрэглэх зарчим
Энэ зарчим нь багшийн ёс зүй
харилцааны соёл мэргэжлийн үүрэг
хариуцлага зэрэг олон зүйлтэй
холбоотой. Хүүхдийг хүндлэх гэдэг бол
хувь хүнийх нь хувьд түүний нийтлэг
эрхийг нь хүндэлнэ гэсэн үг юм.

19. Жишээ нь: нэр төртэй байх
өөрийн гэсэн үзэл бодолтой байх
санаа бодлоо чөлөөтэй
илэрхийлэх нийгмийн зүгээс
халамж хүртэх соёлын амьдралд
оролцох сурч боловсрох гэх мэт

20. 7. СХҮА хүүхдийн үйл ажиллагаанд
тулгуурлах зарчим
Хүүхэд сургалт хүмүүжлийн ажлын
явцад төрөл бүрийн үйл
ажиллагаанд оролцож байж сая
СХҮЯ-ын субъект болж цаашид
хөгжих боломж бүрддэг. Аливаа
хүн үйл ажиллагаанд оролцож байж
гүн бат мэдлэг эзэмшдэг.

21. Хүүхдийг хүндлэхийн
зэрэгцээ багш түүнд ухаалаг
зөв шаардлага тавих
хэрэгтэй. Багшийн
шаардлага нь тухайн насны
хүүхдэд ойлгомжтой хүлээн
авч биелүүлэх боломжтой
уян хатан оновчтой байх
ёстой.

22. 8. хүүхдийг бүлэг хамт олноор нь
дамжуулан сургаж хүмүүжүүлэх
зарчим
Сурган хүмүүжүүлэх ажлын гол
зорилго нь хүүхдийг нийгэмшүүлэх
тухайлбал хүмүүстэй харьцаж хамтран
ажиллаж сургах явдал юм. Хүүхдийн
анхны хамт олон нь ангийн хамт олон
байдаг.

23. Хүүхэд энэ хамт олон дотроо
бусадтай харьцаж бусадыг
ойлгож бусадад өөрийгөө
ойлгуулж бусадтай хамтран
ажиллаж хариуцлага хүлээж
үүрэг даалгавар биелүүлж
бусдыг удирдаж зохион
байгуулж сурдаг.

24. СХ А нь шинжлэх ухааныҮСХ А нь шинжлэх ухааныҮ
ндэслэлтэй байх зарчим: СХ А ньү Үндэслэлтэй байх зарчим: СХ А ньү Ү
х хдийн амьдрал ахуйтайүүх хдийн амьдрал ахуйтайүү
холбоотой байхын зэрэгцээхолбоотой байхын зэрэгцээ
х хдийн эзэмшин авч буй аливааүүх хдийн эзэмшин авч буй аливааүү
ухагдахуун, з й тогтол зэл санаа ньү үухагдахуун, з й тогтол зэл санаа ньү ү
шинжлэх ухааны ндэслэлүшинжлэх ухааны ндэслэлү
нотолгоо, тайлбартай байж саянотолгоо, тайлбартай байж сая
т ний мэдлэг итгэл нэмшилүү үт ний мэдлэг итгэл нэмшилүү ү
болон т л вшин .ө ө өболон т л вшин .ө ө ө

25. Зарим ед энэ зарчмыг х хдэдү үүЗарим ед энэ зарчмыг х хдэдү үү
шинжлэх ухааны мэдлэг, олгохшинжлэх ухааны мэдлэг, олгох
нь х нд гэх мэтээр ойлгодог ньүнь х нд гэх мэтээр ойлгодог ньү
р сг л юм. Сургалтө өө өр сг л юм. Сургалтө өө ө
х м жлийн ажлын зохионү үүх м жлийн ажлын зохионү үү
байгуулалт арга з й нь сэтгэлүбайгуулалт арга з й нь сэтгэлү
судлал, сурган х м ж лэхү үү үүсудлал, сурган х м ж лэхү үү үү
ухааны ндэстэй байхүухааны ндэстэй байхү
шаардлагатай.шаардлагатай.