3. 1.1. Adaptación e evolución
• Os primeiros HOMÍNIDOS eran primates que, a
pesares de non posuir grandes calidades físicas,
co paso do tempo deron lugar á especie humana.
• Comenzaron a adaptarse ao medio e a
evolucionar nun medio máis hostil hai uns 6
millóns de anos.
• ¿Qué é o PALEOLÍTICO? É a primeira parte da
Idade de Pedra; iníciase coa aparición dos seres
humanos.
4. 1.2. O proceso de hominización
1. POSICIÓN VERTICAL E MARCHA BÍPEDA (Cos
dous pes): estas dúas características
conseguiron un maior campo de visión e a
posibilidade de utilizar as mans para comer e
fabricar utensilios.
2. MAIOR DESENVOLVEMENTO DO CEREBRO: o
feito de camiñar e ter unha posición vertical
sobre as costas, favoreceu que aumentase a
capacidade craneal e, consecuentemente,
aumentar o tamaño cerebral.
5.
6. 1. DIMINUCIÓN DO TAMAÑO DAS MANDÍBULAS
E OS DENTES: debido a comezáronse a utilizar
instrumentos para cortar alimentos e lume para
abrandalos.
2. APARICIÓN DO QUEIXO (quesillo) E DA FRONTE
PLANA: pouco a pouco a evolución aproxima
aos homínidos o aspecto actual.
3. CAPACIDADE DE COMUNICACIÓN: a súa
intelixencia aumentou, comenzou a aparecer a
linguaxe e isto favoreceu que os coñecementos
transmitísense de xeración en xeración.
7. • Bípedo
• Bípedo • Primeiras mostras
• Primeiros de arte
• Bípedo • Fabricación de útiles
enterramentos
• Descubre o lume
• Bípedo • Fabricación de útiles de oso (hueso) e
• Cazaba en grupo hasta
• Utilizaba especializados
• Dominaba a técnica
palos e • Conviviu co Homo • Aspecto físico,
da talla de pedra volume e
pedras para sapiens sapiens,
• Fabricaba bifaces e complexidade
axudar ao seu pero extinguiuse
pequenas cerebral do ser
traballo • Oriente Medio e
machadas. humano de hoxe
Europa
• Europa e Asia • América e Oceanía
16. 2.1. As sociedades de cazadores-
colleiteiros (recolectores)
• ¿Cómo vivían as persoas do Paleolítico?
– Vivían en campamentos próximos a zonas de auga.
Moitas veces aproveitaban tamén as entradas das
covas, mais non o interior. Non obstante, eran
nómadas, é dicir, non tiñan residencia fixa e esta
dependía do clima ou da abundancia de alimento.
– Considerábanse depredadores, pois non producían
alimentos, senón que vivían da caza (en grupos), da
recolección, pesca, etc.
– Aproveitaban todo daquelo que cazaban, a carne
para alimentarse, as peles para abrigarse, os osos
(huesos) para facer instrumentos ou os tendóns dos
animais para fabricar cordas.
17.
18. 2.2. O Dominio do Lume
• Foi o Homo Erectus o que descubriu de
casualidade o lume hai uns 1.500.000 anos;
pronto descubriu a súa utilidade para
quentarse, iluminar e cociñar. O seu maior
logro foi tratar de conservalo.
• Pola súa parte o Homo Neanderthalensis
aprendeu a prender o lume batento dúas
pedras por fricción ou por rotación dun pau
sobre un tronco.
19.
20. 2.3. A fabricación de Instrumentos
• A fabricación de instrumentos é un dos pasos máis
importantes da evolución do ser humano.
• ¿Cómo eran as primeiras ferramentas?
– Eran sinxelos e polivalentes (é dicir, servían para varias
cousas: cortar, cavar, perforar, etc.).
– Adoitaban ser de pedra (sílex). Destacan as ferramentas
bifaces (talladas por ambas caras).
• ¿Cómo evolucionaron?
– Especializáronse, é dicir, fixéronse distintos instrumentos
según a actividade na que se ía utilizar: desollar animais,
puntas para frecha, agullas para coser, etc.
– Pouco a pouco, ademáis da pedra, úsanse outros
materiais, como o óso e as hastas.
23. 3.1. As primeiras crenzas relixiosas
• ¿Por qué xurden? Porque os primeiros seres humanos
necesitaban darlle explicación a fenómenos que eles
consideraban misteriosos, como o sol, o crecemento das
plantas, a chuvia, a vida ou a morte.
• ¿Cómo se desenvolveron?
– Facían ceremonias rituais, por exemplo para invocar ás forzas da
natureza e pedirlles que a caza lles resultase propicia,
abundancia de froitos ou protección.
– O Homo Sapiens Neanderthalensis ou Home de Neandertal
comezou a ter a preocupación polo que podería suceder
despóis da morte e, mediante ritos, soterraban aos seus
mortos.
• ¿Cómo eran eses novos enterramentos?
– Individuais ou colectivos.
– Engandíanse pezas de enxoval (ajuar) funerario (instrumentos
de sílex, adornos, etc.)
24. Para botar un ollo!!!
http://timoneandertal.blogspot.com.e
s/2009/10/las-tumbas-de-los-
neandertales.html
http://www.historia-
religiones.com.ar/los-ritos-funerarios-
prehistoricos-5
http://www.fundacionatapuerca.org/
http://www.juanjoromero.es/blog/20
08/08/recursos-de-ciencias-sociales-
de-1%C2%BA-de-eso/
25. 3.2. As pinturas rupestres
• Hai uns 30.000 anos (Homo
Sapiens Sapiens) (Características)
• Desenvólvense nas paredes
das covas e nos abrigos
rochosos.
• Motivos: perfil de mans,
símbolos abstractos,
animais e, dependendo da
zona, escenas de caza ou da
vida cotiá.
• ¿Por qué se facían?
– Adoitase pensar que son
debidas a rituais máxicos
que propiciaban a caza.
– Tamén se cree que as covas
con pinturas eran unha
especie de santuario.
26. ESCENA DE CAZA. COVA DE
TITO BUSTILLO
GRAN CERVA DE ALTAMIRA
ESCENA DE CAZA.
ARTE LEVANTINO Mano humana do
Paleolítico.
Cova de Maltravieso
(Cáceres)
27. 3.3. Estatuíñas e gravados
• Forman parte da arte mobilar, é dicir, o conxunto de
pequenos obxectos esculpidos e gravados.
• ESTATUÍÑAS:
– Elaborábanse en óso, hasta ou pedra.
– Represéntase a figura dunha muller de rostro impreciso.
– Esaxéranse as partes femininas relacionadas coa
maternidade, por iso crese que debían formar parte
dalgún culto á fertilidade.
• GRAVADOS:
– Decoran anacos de louse ou de calcita con animais
puntados ou gravados.
– Tamén comezan a facer colgantes de óso e marfil.
30. PETROGLIFO CAMPO
LAMEIRO
• PETROGLIFOS:
– Son a manifestación de arte rupestre galego máis coñecida.
– Son gravados en rochas de granito ao aire libre.
– Son esquemáticos, facendo formas xeométricas ou figurativas
(persoas ou animais)
– As máis importantes atópanse nas Rías Baixas (Pontevedra)
32. DIFERENCIAS entre
PALEOLÍTICO E NEOLÍTICO
PALEOLÍTICO NEOLÍTICO
• HOME Nómade, Depredador. • HOME Sedentario, Cultiva productos.
• VIVEN nas entradas das covas ou en • VIVEN en chozas máis sofisticadas, en
pequenas cabanas. poboados.
• SUBSISTENCIA: caza, pesca, recolección. • SUBSISTENCIA: aparece a agricultura
• ORGANIZACIÓN SOCIAL: as hordas e a domesticación de animais.
(comunidades salvaxes nómadas) e a • UTENSILIOS: trabajallaban e pulían a
gran familia. pedra. Aparece o tecido; invéntase o
• UTENSILIOS: se traballa a pedra, ósos e telar, a rueca e a cerámica. Utilizan
hastas de maneira moi rudimentaria. pedras para adornarse.
• Descúbrese cómo se fai o fogo. • Aparecen monumentos megalíticos,
• Aparece o arte: as pinturas rupestres dólmenes, menhires, cromlech.
nas covas e o arte mobiliar coas Venus. • Desaparece o Homo Sapiens
• Neanderthalensis, mantense o Homo
Aínda existe o Homo Sapiens Sapiens Sapiens.
Neanderthalensis.
• • CLIMA máis temperado.
CLIMA moi frío.
33. CARACTERÍSTICAS DO NEOLÍTICO
• COMENZA hai uns 10.000
anos, na zona de Oriente
Próximo regada polos ríos
Tigris e Éufrates (o
Crecente Fértil). A partir do
século VIII a. C. espállase
por toda Europa.
34. • INVÉNTANSE a Agricultura e
a Gandaría:
– Observando os fenómenos da
natureza, homes e mulleres
aprenderon que as sementes
soterradas daban lugar a unha
nova planta; de este xeito,
comezaron a cultivar sementes
de trigo, centeo e diversas
legumes.
– Tamén por observación
déronse conta de que era
posible domesticar animais,
descubríndose, de tal modo, a
gandaría. Domesticáronse
animais como cabras, ovellas
ou porcos.
35. • INVÉNTANSE novas ferramentas e técnicas::
– Para traballar a agricultura era necesario fabricar útiles
especializados:
• A fouce (hoz) para segar espigas.
• Muiños para moer o gran.
• Desenvolveuse a cerámica, modelando barro para
almacenar, transportar e cocer alimentos.
• Inventouse a cestaría (cestas) entralanzado cordas,
dando paso ás orixes do tecido.
• Creáronse os teares, para traballar o liño ou a la.
• Usáronse pedras semipreciosas para elaborar adornos
(minaría).
– Tamén inventáronse técnicas espcializadas, como o puído
da pedra, para crear útiles como a machada, para cortar
árbores.
36.
37. • ALDEAS NEOLÍTICAS:
– Aldea neolítica de Çatalhüyük (Turquía):
• É unha das máis antigas que todavía se conservan.
• É unha aldea na que os seus habitantes son sedentarios,
posto que ao colecer a agricultura, xa non necesitan
desplazarse para conseguir alimento.
• Destacan os seus SANTUARIOS; en moitas das súas casas
había cuartos moid decorados, con representacións de
cabezas de touros ou símbolos abstractos.
• Son coñecidas as súas representación de estatuíñas
femininas moi parecidas ás venus paleolíticas, fabricadas en
terracota, alabastro ou pedra. Tamén se relacionan co culto
á abundancia, á fecundidade e á muller.
40. CARACTERÍSTICAS DA IDADE DOS
METAIS
• COMENZA hai uns 5.000 anos a. C), na zona de Oriente
Próximo, co descubrimento do cobre, despois do bronce
(3.000 a. C) e finalmente do ferro (2.000 a. C.).
• Invéntanse a metalurxia (quéntase o metal para moldealo
mellor, gracias á forxa) e a siderurxia (extracción e traballo
do ferro) e a fundición dos metais.
• Nas aldeas, especialízanse os traballos (artesáns da
metalurxia, xoieiros, ceramistas, etc.) e desenvólvese o
intercambio de productos (o comercio); a isto contribuiu a
invención da roda.
41. • Créanse as primeiras CIDADES:
– A poboación medrou, polo que os antigos poboados
comezaron a ter moitos edificios.
– Amuralladas para defenderse.
– Con grupos sociais diferenciados pola súa acumulación
de riquezas.
– Escollíase a un rei ou un caudillo para gobernalos.
42. CULTURA MEGALÍTICA
(5.000 a. C.)
• MENHIR: gran pedra cravada verticalmente sobre o
chan. Función conmemorativa ou marca territorial.
• DOLMEN: cámara formada por dúas pedras verticais que
sustentan lousas horizontais que as cobren. Función
funeraria.
• CRÓMLECH: conxunto de pedras verticais e lousas
horizontais dispostas en círculo. Función: posible culto
solar ou agrario.
• MÁMOA: son dólmenes baixo túmulos de terra.
43. MAMOA
DOLMEN DE DOMBATE
BERGANTIÑOS, A CORUÑA
MENHIR CULTURA DE
CROMLECH DE STONEHENGE CAMPOS DE URNAS
REINO UNIDO
44. Non deixes de visitar…
• http://www.lascaux.culture.fr/#/fr/02_01_01.xm
l
• http://museodealtamira.mcu.es/
• http://www.centrodearterupestredetitobustillo.c
om/
• Repaso polas Venus de Europa:
http://www.youtube.com/watch?
v=D6y2JK2777U
• http://www.campolameiro.com/centro_inter_ca
st.html
