Tải bài khóa luận luật kinh doanh với đề tài: Bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp liên quan đến nhãn hiệu của doanh nghiệp tại Việt Nam. ZALO/TELEGRAM 0917 193 864

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
Bùi Thị Ngọc Huyền
BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI
NHÃN HIỆU CỦA DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM
TẢI MIỄN PHÍ KẾT BẠN ZALO:0917 193 864
DỊCH VỤ VIẾT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
WEBSITE: VIETKHOALUAN.COM
ZALO/TELEGRAM: 0917 193 864
MAIL: BAOCAOTHUCTAPNET@GMAIL.COM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: LUẬT KINH
DOANH Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH – 2014 – L

2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
Bùi Thị Ngọc Huyền
BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI
NHÃN HIỆU CỦA DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: LUẬT KINH
DOANH Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH – 2014 – L
NGƯỜI HƯỚNG DẪN:
TS. GVC. NGUYỄN TRỌNG ĐIỆP
Hà Nội, năm 2018
2

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các tài liệu nêu
trong kết quả khóa luận là trung thực và có cơ sở rõ ràng. Nếu không đúng như
trên tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về khóa luận của mình.
Sinh viên
Bùi Thị Ngọc Huyền
3

4. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CDĐL
Công ước Paris
Hiệp định thương mại Việt Nam -
Hoa Kỳ
KDCN
KH&CN
NĐ
QLCT
QLTT
SHCN
SHTT
TNHH
Tp
TRIPS
WTO
Chỉ dẫn địa lý
Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công
nghiệp đuợc ký kết tháng 03/1883 tại
Paris.
Hiệp định giữa CHXHCN Việt Nam và
Hợp chủng quốc Hoa Kỳ về quan hệ
thương mại, có hiệu lực từ ngày
10/12/2001.
Kiểu dáng công nghiệp
Khoa học và công nghệ
Nghị định
Quản lý cạnh tranh
Quản lý thị trường
Sở hữu công nghiệp
Sở hữu trí tuệ
Trách nhiệm hữu hạn
Thành phố
Hiệp định về các khía cạnh liên quan
đến thương mại của quyền sở hữu trí
tuệ
Tổ chức thương mại thế giới
4

5. DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH
STT Tên Trang
Bảng 1 Thống kê đơn đăng ký nhãn hiệu tại 5 tỉnh thành nhiều
nhất trên cả nước trong năm 2017
Hình 1 So sánh nhãn hiệu Antibio và Uphabio
Hình 2 So sánh nhãn hiệu VODKA của HALICO và Hải Hà
Hình 3 Tóm tắt vụ kiện Red Bull
5

6. MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..............................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH......................................................5
LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................8
1. Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................8
2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................9
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................9
4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 10
5. Ý nghĩa............................................................................................. 10
6. Bố cục khóa luận .............................................................................. 12
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG
NGHIỆP ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU DOANH NGHIỆP VIỆT NAM. ........... 13
1.1. Nhãn hiệu và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu.. 13
1.1.1. Nhãn hiệu ................................................................................. 13
1.1.2. Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu..................... 16
1.1.3. Các hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
của các doanh nghiệp tại Việt Nam. ..................................................... 19
1.1.4. Các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của
các doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay. .............................................. 20
1.2. Vai trò của nhãn hiệu và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của doanh nghiệp.......................................................................... 24
1.2.1. Vai trò của nhãn hiệu đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
24
6

7. 1.2.2. Vai trò của bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của
doanh nghiệp...................................................................................... 26
Kết luận chương 1................................................................................ 29
CHƯƠNG 2: Thực trạng bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
của các doanh nghiệp tại Việt Nam........................................................... 30
2.1. Thực trạng pháp luật bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của các doanh nghiệp tại Việt Nam ............................................... 30
2.1.1. Pháp luật quốc gia...................................................................... 30
2.1.2. Các công ước quốc tế................................................................. 34
2.1.3. Nhận xét về thực trạng pháp luật Việt Nam điều chỉnh hành vi xâm
phạm quyền đối với nhãn hiệu của doanh nghiệp ................................... 35
2.2. Thực trạng thực thi bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của các doanh nghiệp tại Việt Nam ............................................... 38
2.2.1. Thực trạng thực thi pháp luật ...................................................... 38
2.2.2. Nhận xét về tình trạng thực thi pháp luật bảo vệ doanh nghiệp khỏi các
hành vi xâm phạm các quyền liên quan đến nhãn hiệu............................ 53
Kết luận chương 2:............................................................................... 54
Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ CÔNG
TÁC THỰC THI PHÁP LUẬT................................................................ 55
3.1. Hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về bảo hộ quyền
sở hữu công nghiệp liên quan đến nhãn hiệu......................................... 55
3.2. Tăng cường năng lực của hệ thống cơ quan thực thi....................... 58
3.3. Các biện pháp từ chính doanh nghiệp là chủ sở hữu nhãn hiệu....... 58
3.3.1. Tạo tên thương hiệu và biểu trưng khó trùng lặp........................... 58
3.3.2. Bao bì và kiểu dáng hàng hóa nên có sự cá biệt cao ...................... 58
7

8. 3.3.3. Thiết lập hệ thống thông tin phản hồi và cảnh báo xâm phạm thương
hiệu................................................................................................... 59
KẾT LUẬN ............................................................................................. 60
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 62
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển không ngừng của nền kinh tế thị trường, hoạt động thương
mại và buôn bán trên thế giới ngày càng có nhiều tiến bộ cả về chiều rộng và
chiều sâu. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ càng ngày càng có nhiều chủ thể sản
xuất, kinh doanh tham gia vào mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Mỗi một chủ thể sản
xuất, kinh doanh sẽ đưa ra thị trường nhiều sản phẩm mà mình sản xuất. Do vậy,
muốn lựa chọn được sản phẩm chất lượng đảm bảo phù hợp với nhu cầu cũng
như khả năng tài chính của mình, người tiêu dùng phải dựa vào nhãn hiệu được
gắn trên mỗi sản phẩm. Lợi ích mà nhãn hiệu mang lại không phải do nhãn hiệu
được thiết kế bắt mắt hay do có ý nghĩa hay mà là do việc đầu tư của nhà đầu tư
vào nhãn hiệu đó sao cho mỗi khi chỉ cần nhắc tên nhãn hiệu đó là người tiêu
dùng có thể hình dung ngay về nhà sản xuất, nguồn gốc xuất xứ hay chất lượng
của sản phẩm mang nhãn hiệu đó. Nhãn hiệu là một tài sản của doanh nghiệp,
đóng một vai trò to lớn trong việc xây dựng danh tiếng cho hàng hóa được chào
bán, gia tăng doanh số, tăng lợi nhuận thu được cho doanh nghiệp; đồng thời
buộc chủ sở hữu nhãn hiệu cố gắng duy trì và nâng cao chất lượng của hàng hóa,
dịch vụ có sử dụng nhãn hiệu đó. Chính bởi những lợi ích mà nhãn hiệu đem lại
mà doanh nghiệp cần có các biện pháp để bảo vệ tài sản của mình, ngăn chặn các
hành vi xâm phạm đến quyền của mình liên quan đến nhãn hiệu.
8

9. Để bảo vệ quyền và lợi ích của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân
chính, đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh, phát triển kinh tế bền vững thì
việc xử lý các hành vi xâm phạm các quyền liên quan đến nhãn hiệu là một yêu cầu
cấp thiết đối với Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên những quy định thực tế của luật và
việc thực thi pháp luật bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu vẫn có
nhiều bất cập. Trong khuôn khổ bài nghiên cứu em xin chọn đề tài: “Bảo vệ quyền
sở hữu công nghiệp liên quan đến nhãn hiệu của doanh nghiệp tại Việt Nam” nhằm
nghiên cứu thực trạng bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp liên quan đến nhãn hiệu
của các doanh nghiệp Việt Nam và có một số giải pháp kiến nghị hoàn thiện hệ
thống pháp luật để nâng cao hiệu quả việc ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm
phạm vào tài sản là nhãn hiệu của các doanh nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Qua việc nghiên cứu, làm rõ hơn về thực trạng và tình hình thực thi pháp
luật về bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu tại các doanh nghiệp
Việt Nam. Từ đó tìm ra những kẽ hở trong quy định cũng như trong khi thực thi
pháp luật tại Việt Nam để bảo vệ tài sản là nhãn hiệu của doanh nghiệp tốt hơn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Khóa luận tập trung nghiên cứu việc bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối
với nhãn hiệu ở Việt Nam giai đoạn hiện nay đặt trong tương quan của quá trình
hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền sở hữu công
nghiệp đối với nhãn hiệu, đồng thời có sự liên hệ, phân tích, đối chiếu, so sánh
với quy định tương tự trong pháp luật một số quốc gia cũng như trong các điều
ước quốc tế đa phương và song phương. Từ những phân tích về mặt pháp luật,
khóa luận cũng nêu ra thực trạng việc bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với
nhãn hiệu ở nước ta với những mặt tích cực, những hạn chế nhất định. Thông
qua việc phân tích các quy định pháp luật và thực tiễn thi hành, khóa luận đưa ra
những kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo về quyền sở hữu công nghiệp
đối với nhãn hiệu của doanh nghiệp Việt Nam.
9

10. 4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện khóa luận, phương pháp nghiên cứu nền tảng là phương pháp
luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Từ đó, khóa
luận được xây dựng trên cơ sở kết hợp các phương pháp nghiên cứu đặc trưng
của khoa học pháp lý cũng như phương pháp thu thập thông tin, phân tích tài
liệu, thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh… Với việc vận dụng các phương
pháp nghiên cứu này, khóa luận đã có được những thông tin và kết luận chính
xác về các vấn đề nghiên cứu.
5. Ý nghĩa
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần cung cấp những thông tin mang
tính lý luận và thực tiễn về bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
của doanh nghiệp ở Việt Nam.
Về mặt lý luận: Trên cơ sở kết quả nghiên cứu của khóa luận, đề xuất những kiến
nghị góp phần trong việc xây dựng các quy định pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu
công nghiệp đối với nhãn hiệu, đặc biệt có ý nghĩa đối với công tác lập pháp khi đề
ra những hạn chế hiện nay của các quy định về xác định thiệt hại cũng như cách tính
mức bồi thường thiệt hại, đề ra phương án xác định thiệt hại và bồi thường thiệt hại
phù hợp hơn với điều kiện hiện tại, nhằm góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của người có quyền bị xâm phạm. Với những quan điểm cá nhân được đề cập
trong khóa luận đã bổ sung vào công tác nghiên cứu về sở hữu trí tuệ nói chung, về
quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nói riêng, tạo ra sự đa dạng về các luận
điểm nghiên cứu. Từ đó, có thể phân tích để tìm ra những luận điểm mang tính khoa
học và lý luận cao có thể đưa vào áp dụng trong thực tiễn. Ngoài ra, khóa luận còn
có ý nghĩa cung cấp những luận điểm xác đáng và chi tiết về biện pháp dân sự bảo
vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu có thể làm nguồn thông tin phục vụ
cho công tác giảng dạy về lĩnh vực này
Ý nghĩa thực tiễn , ý nghĩa về mặt xã hội, phân tích của khóa luận đã cung cấp
những hiểu biết sâu hơn về bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
10

11. của mình bằng biện pháp dân sự. Thứ hai, ý nghĩa đối với công tác thực thi pháp
luật. Khóa luận đã chỉ ra một số hạn chế của cơ quan thực thi bảo vệ quyền sở
hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu trong thực tiễn thi hành, từ đó đề ra kiến nghị
nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác này.
11

12. 6. Bố cục khóa luận
Ngoài lời nói đầu và kết luận, bài nghiên cứu có bố cục gồm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về quyền sở hữu công nghiệp đối với
nhãn hiệu tại doanh nghiệp Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của các doanh nghiệp tại Việt Nam.
Chương 3: Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về ngăn chặn và xử
lý các hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu để
bảo vệ tài sản cho doanh nghiệp tại Việt Nam.
Để hoàn thành khóa luận, em đã cố gắng tổng hợp và phân tích các thông
tin, tư liệu thu thu thập được. Tuy nhiên, do hạn chế về mặt thời gian và vốn kiến
thức còn ít ỏi, kinh nghiệm chưa nhiều, khóa luận không thể tránh khỏi những
thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô.
12

13. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG
NGHIỆP ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU DOANH NGHIỆP VIỆT NAM.
1.1. Nhãn hiệu và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
1.1.1. Nhãn hiệu
1.1.1.1. Khái niệm nhãn hiệu
Trong nền kinh tế thị trường, nhãn hiệu có vai trò đặc biệt quan trọng khi
nó tạo ra sự khác biệt cho các sản phẩm trên thị trường, tạo dựng lợi thế cạnh
tranh cho doanh nghiệp, thu hút khách hàng, tạo dựng niềm tin cho người tiêu
dùng, tạo dựng giá trị trong quá trình củng cố ấn tượng từ người tiêu dùng đối
với các hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp.
Theo các điều ước quốc tế [14], nhãn hiệu được hiểu là bất kỳ một dấu
hiệu có khả năng phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một chủ thể với hàng hóa
hoặc dịch vụ của các chủ thể khác. Các dấu hiệu đó có thể là các từ, kể cả tên
riêng, các chữ cái, chữ số, các yếu tố hình họa và tổ hợp các màu sắc cũng như tổ
hợp bất kỳ các màu sắc đó hoặc là các yếu tố hình hoặc hình dạng của hàng hóa
hoặc hình dạng của bao bì hàng hóa.
Tuy nhiên tùy vào nhận thức của người tiêu dùng ở mỗi quốc gia thì hệ
thống pháp luật quốc gia đó có sự quy định khác nhau về nhã hiệu hàng hóa. Bài
nghiên cứu xin đưa ra khái niệm hàng hóa của một số quốc gia: Mỹ, Pháp và
Việt Nam.
Tại Hoa Kỳ, hệ thống bảo hộ nhãn hiệu bao gồm hai cấp độ: Liên bang và
tiểu bang. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu Liên Bang sẽ được điều chỉnh theo Đạo
Luật Lanham [30] do Quốc hội Hoa Kỳ thông qua ngày 05/07/1946 . Một nhãn hiệu
Liên bang khi được bảo hộ sẽ có phạm vi bảo hộ trên toàn lãnh thổ Hoa Kỳ và các
vùng đất phụ thuộc. Nhãn hiệu hàng hóa được Đạo luật Lanham định nghĩa như sau:
“Thuật ngữ “nhãn hiệu hàng hóa” bao gồm bất kỳ từ, tên, biểu tượng, hoặc hình
ảnh, hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của chúng đang được một người sử dụng hoặc có ý
định sử dụng trong thương mại và tiến hành nộp đơn đăng ký nhằm xác định và
phân biệt hàng hoá của mình từ những hàng hóa được sản xuất hoặc
13

14. được bán bởi người khác và nhằm để chỉ ra nguồn gốc của hàng hóa, ngay cả khi
nguồn gốc của chúng chưa được biết đến”. [15]
Trong Bộ luật sở hữu trí tuệ Pháp cũng có những quy định tương đồng như
quy định của Đạo Luật Laham của Hoa Kỳ: “Nhãn hiệu hàng hóa hoặc nhãn hiệu
dịch vụ là dấu hiệu có thể biểu thị bằng đồ hoạ có khả năng phân biệt hàng hóa
hoặc dịch vụ của cá nhân hoặc pháp nhân. Dấu hiệu có thể bao gồm: i)từ ngữ, sự
kết hợp của từ ngữ, tên họ và tên địa lý, tên bút danh, chữ cái, chữ số, chữ viết
tắt; ii)dấu hiệu có thể nghe được như âm thanh, đoạn nhạc; iii)dấu hiệu hình như
hình ảnh, nhãn sản phẩm, dấu , đường viền, khắc chạm nổi, hình ảnh ba chiều,
logo, hình dáng sản phẩm hoặc bao bì sản phẩm, sự kết hợp , sự sắp xếp hoặc sắc
thái của màu sắc”. [2]
Tại Việt Nam Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009)
có đưa ra định nghĩa về nhãn hiệu: “Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt
hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau” [17]. So với luật năm
2005 thì quy định mới này được đưa ra nhằm mở rộng phạm vi các dấu hiệu bởi
luật mới sửa đổi không còn liệt kê cụ thể những dấu hiệu nào là của nhãn hiệu
mà chỉ quy định chung về chức năng của nhãn hiệu. Như với luật năm 2005 chỉ
quy định ba dấu hiệu: từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều, hoặc sự kết hợp
của các yếu tố đó được thể hiện bằng một hay nhiều màu sắc, hẹp hơn quy định
của các nước tiến bộ nhiều. Đây là một điểm tiến bộ hơn của luật chứng tỏ nhận
thức của người tiêu dùng và trình độ quản lý tại Việt Nam đã được nâng cao hơn,
phát triển hơn để hội nhập với quốc tế.
Nhãn hiệu hàng hóa có nhiều cách phân loại. Xét dưới góc độ phân loại
đối tượng hàng hóa, dịch vụ mà nhãn hiệu hàng hóa được sử dụng thì nhãn hiệu
bao gồm nhãn hiệu hàng hóa và nhãn hiệu dịch vụ. Thông thường, các văn bản
quy phạm pháp luật các nước thường dùng thuật ngữ nhãn hiệu/nhãn hiệu hàng
hóa để chỉ chung cả nhãn hiệu hàng hóa và nhãn hiệu dịch vụ. Theo chức năng
và cách thức sử dụng, nhãn hiệu bao gồm: nhãn hiệu liên kết, nhãn hiệu tập thể,
nhãn hiệu chứng nhận.
14

15. 1.1.1.2. Chức năng của nhãn hiệu
Một nhãn hiệu thường có những chức năng chính sau: chức năng phân
biệt; chức năng chỉ dẫn nguồn gốc hoặc xuất xứ; chức năng bảo đảm chất lượng
và chức năng quảng cáo.
Thứ nhất, chức năng phân biệt
Muốn chọn lựa được hàng hóa, dịch vụ phù hợp với nhu cầu và khả năng
tài chính của mình, người tiêu dùng dựa vào các dấu hiệu hay nhãn hiệu hàng
hóa mà các cơ sở sản xuất, kinh doanh gắn trên sản phẩm hay bao bì sản phẩm
khi đưa ra thị trường. Như vậy, với chức năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ, nhãn
hiệu cho phép người tiêu dùng phân biệt được sản phẩm bán dưới nhãn hiệu đó
với những hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp khác bán trên thị trường. Ví dụ
như nhãn hiệu xe Honda sẽ khác với Yamaha hay Suzuki,...
Đây là chức năng quan trọng nhất của nhãn hiệu đối với cả người tiêu
dùng và doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Thứ hai, chức năng chỉ dẫn nguồn gốc xuất hoặc xuất xứ
Chức năng chỉ dẫn nguồn gốc không có nghĩa là nhãn hiệu phải thông tin
cho người tiêu dùng về người thực sự sản xuất ra sản phẩm hay người kinh
doanh sản phẩm mà chỉ cần sao cho người tiêu dùng có thể tin tưởng vào doanh
nghiệp có trách nhiệm về hàng hóa bán ra mang nhãn hiệu đó. Như vậy, nhìn vào
nhãn hiệu, người tiêu dùng có quyền nghĩ rằng các sản phẩm mang cùng một
nhãn hiệu đều có cùng nguồn gốc hoặc có mối liên hệ giữa các nhà sản xuất khác
nhau sử dụng nhãn hiệu giống nhau. Ví dụ như tập đoàn Masan dùng cùng một
nhãn hiệu Chinsu để đặt cho cả sản phẩm nước mắm, nước tương và tương ớt
của mình, người tiêu dùng có quyền hiểu rằng các sản phẩm này của cùng một
doanh nghiệp sản xuất.
Thứ ba, chức năng bảo đảm chất lượng hàng hóa, dịch vụ
Chức năng chất lượng đảm bảo cung cấp cho người tiêu dùng về các thông
tin của sản phẩm như chất lượng và giá cả của sản phẩm, qua đó người tiêu dùng
15

16. có thể chọn được hàng hóa mong muốn và phù hợp với nhu cầu. Hay nói cách
khác, nhãn hiệu có chức năng thông tin gián tiếp về sản phẩm. Ví dụ như khi
muốn đặt vé máy bay nếu muốn đặt vé máy bay giá rẻ thì người tiêu dùng
thường tìm đến các hãng như Vietjet hay Jetstart còn nếu muốn đặt một vé máy
bay đảm bảo chất lượng tốt, giá cả phù hợp không cần quá rẻ, tránh bị hủy
chuyến hay hoãn thì người tiêu dùng thường tìm đến Vietnam Airline.
Thứ tư, chức năng quảng cáo
Thông qua vai trò cá thể hóa sản phẩm bằng các dấu hiệu và màu sắc nhất
định, nhãn hiệu còn có chức năng quảng cáo cho sản phẩm của doanh nghiệp,
giúp sản phẩm sớm đến tay người tiêu dùng.
1.1.2. Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
1.1.2.1. Khái niệm
Thứ nhất, khái niệm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
Pháp luật quốc tế công nhận nhãn hiệu là một trong những đối tượng được
bảo hộ sở hữu công nghiệp từ rất sớm. Công ước Paris công nhận đối tượng được
bảo hộ sở hữu công nghiệp bao gồm: patent, mẫu hữu ích, kiểu dáng công nghiệp,
nhãn hiệu hàng hoá, nhãn hiệu dịch vụ, tên thương mại, chỉ dẫn nguồn gốc hoặc tên
gọi xuất xứ, và chống cạnh tranh không lành mạnh [15]. Sở hữu công nghiệp đối
với nhãn hiệu là một trong những quyền dân sự. Theo quy định Luật Sở hữu trí tuệ
Việt Nam 2005 thì : “Quyền sở hữu công nghiệp là quyền sở hữu của cá nhân, tổ
chức đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn,
nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra
hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh”.[2] Từ đó, có thể hiểu
quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu là quyền sở hữu của cá nhân, tổ chức
(chủ thể) đối với nhãn hiệu (khách thể) và quyền được áp dụng các biện pháp hợp
pháp để ngăn chặn và xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt
động đăng kí cũng như trong quá trình sử dụng nhãn hiệu.
Tại Việt Nam, quyền sở hữu công nghiệp được xác lập trên cơ sở Giấy
chứng nhận đăng kí nhãn hiệu do Cục Sở hữu trí tuệ cấp. Quyền sở hữu công
16

17. nghiệp đối với nhãn hiệu có các thuộc tính: bị giới hạn về thời gian, bị giới hạn
về không gian và được độc quyền sử dụng và cấm người khác sử dụng nhãn hiệu
đã được bảo hộ nếu không được chủ sở hữu nhãn hiệu cho phép.
Thứ hai, khái niệm bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu là sự bảo đảm của
Nhà nước bằng hệ thống pháp luật và hoạt động của các cơ quan chức năng trong
việc xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu cho các chủ thể là cá
nhân, tổ chức, bảo vệ quyền đó và chống lại bất kỳ sự vi phạm nào của người
khác. Muốn được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, các chủ thể quyền sở hữu
công nghiệp phải nộp đơn yêu cầu cấp văn bằng bảo hộ tại cơ quan nhà nước có
thẩm quyền. Như vậy, bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu bao
gồm ba nội dung chính: Nhà nước ban hành luật các quy định pháp luật về quyền
sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu; Cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng
nhận đăng kí nhãn hiệu cho các chủ thể; bảo vệ quyền của các chủ thể đó bằng
các biện pháp khác nhau của Nhà nước.[17]
1.1.2.2. Điều kiện để được bảo hộ nhãn hiệu
Một nhãn hiệu muốn được bảo hộ, hay một dấu hiệu muốn được coi là
nhãn hiệu bắt buộc phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện đã được chuẩn hóa trên
toàn thế giới. Bao gồm 2 điều kiện sau:[4]
Thứ nhất, các dấu hiệu dùng làm nhãn hiệu phải có tính độc đáo hoặc có
khả năng phân biệt các sản phẩm khác nhau. Tức là, nhãn hiệu phải giúp người
tiêu dùng phân biệt được hàng hóa, dịch vụ của một doanh nghiệp với các hàng
hóa, dịch vụ của các doanh nghiệp khác.
Thứ hai, các dấu hiệu có những đặc tính gây hiểu lầm, lừa dối công chúng
hoặc vi phạm tới trật tự công cộng và đạo đức xã hội cũng sẽ không được coi là
nhãn hiệu hàng hóa.
Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam cũng đã đưa ra các điều khoản cụ thể quy
định các điều kiện bảo hộ đối với nhãn hiệu. Một nhãn hiệu được bảo hộ nếu đáp
ứng hai điều kiện sau: [18]
17

18. i) Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình
ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một
hoặc nhiều màu sắc;
ii) Có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với
hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác.
Như vậy, một nhãn hiệu sẽ được Cục Sở hữu trí tuệ bảo hộ nếu thoả mãn
hai điều kiện: có thể cảm nhận được và có khả năng phân biệt.
Các dấu hiệu không được bảo hộ dưới danh nghĩa nhãn hiệu: [19]
i) Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với hình quốc kỳ,
quốc huy của các nước.
ii) Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với biểu tượng, cờ,
huy hiệu, tên viết tắt, tên đầy đủ của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức
chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã
hội - nghề nghiệp của Việt Nam và tổ chức quốc tế, nếu không được cơ quan,
tổ chức đó cho phép.
iii) Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thật, biệt
hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam,
của nước ngoài.
vi) Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với dấu chứng
nhận, dấu kiểm tra, dấu bảo hành của tổ chức quốc tế mà tổ chức đó có yêu cầu
không được sử dụng, trừ trường hợp chính tổ chức này đăng ký các dấu đó làm
nhãn hiệu chứng nhận.
v) Dấu hiệu làm hiểu sai lệch, gây nhầm lẫn hoặc có tính chất lừa dối người
tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ, tính năng, công dụng, chất lượng, giá trị hoặc các
đặc tính khác của hàng hóa, dịch vụ.
Các trường hợp theo đó nhãn hiệu được coi là có khả năng phân biệt đã
được quy định cụ thể trong Luật SHTT. [20]
Nhằm nội luật hóa các quy định của Công ước Paris, Việt Nam cũng giới
thiệu trong hệ thống pháp luật của mình tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng: [21]
18

19. i) Số lượng người tiêu dùng liên quan đã biết đến nhãn hiệu thông qua việc
mua bán, sử dụng hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu hoặc thông qua quảng cáo.
ii) Phạm vi lãnh thổ mà hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu đã được lưu
hành.
iii) Doanh số từ việc bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mang nhãn hiệu
hoặc số lượng hàng hóa đã được bán ra, lượng dịch vụ đã được cung cấp.
iv) Thời gian sử dụng liên tục nhãn hiệu.
v) Uy tín rộng rãi của hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu.
vi) Số lượng quốc gia bảo hộ nhãn hiệu.
vii) Số lượng quốc gia công nhận nhãn hiệu là nổi tiếng.
viii) Giá chuyển nhượng, giá chuyển giao quyền sử dụng, giá trị góp vốn
đầu tư của nhãn hiệu.
1.1.3. Các hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của
các doanh nghiệp tại Việt Nam.
Khi nhãn hiệu được chấp nhận bảo hộ tại Việt Nam, các hành vi sau đây
được thực hiện mà không được phép của chủ sở hữu nhãn hiệu sẽ bị coi là xâm
phạm quyền đối với nhãn hiệu:
(i) sử dụng dấu hiệu trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã
được bảo hộ cho hàng hóa, dịch vụ trùng, tương tự hoặc có liên quan tới hàng
hóa, dịch vụ đã được đăng ký theo nhãn hiệu; hoặc
(ii) sử dụng dấu hiệu trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu nổi tiếng hoặc dấu
hiệu dưới dạng định nghĩa, phiên âm từ nhãn hiệu nổi tiếng cho hàng hóa, dịch vụ
bất kỳ, kể cả hàng hóa, dịch vụ không trùng, không tương tự và không liên quan
tới hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu nổi tiếng, nếu việc sử dụng có khả năng
gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hóa hoặc gây ấn tượng sai lệch về mối quan hệ
giữa người sử dụng dấu hiệu đó với chủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng.
Một lưu ý khi xác định hành vi vi phạm trong trường hợp (i) nêu trên là đối
với các vụ việc xâm phạm về nhãn hiệu liên quan đến yếu tố dấu hiệu tương tự hoặc
cho các hàng hóa, dịch vụ tương tự hoặc có liên quan, bên thực thi quyền cần
19

20. cung cấp thêm chứng cứ, tài liệu và lập luận rằng việc sử dụng các dấu hiệu
trong trường hợp này có khả năng gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hóa, dịch
vụ.hủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng.
“Hành vi sử dụng nhãn hiệu” được giải thích rõ như sau:
i) Gắn nhãn hiệu được bảo hộ lên hàng hóa, bao bì hàng hóa, phương tiện
kinh doanh, phương tiện dịch vụ, giấy tờ giao dịch trong hoạt động kinh doanh;
hoặc
ii) Lưu thông, chào bán, quảng cáo để bán, tàng trữ để bán hàng hóa mang
nhãn hiệu được bảo hộ; hoặc
iii) Nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu được bảo hộ.[22]
1.1.4. Các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của các
doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay.
Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu cũng như quyền sở hữu tài
sản nói chung là quyền dân sự tuyệt đối của chủ sở hữu mà những người khác có
nghĩa vụ tôn trọng, không được thực hiện hành vi xâm phạm. Nhà nước với vai
trò chủ đạo thiết lập một hệ thống pháp luật với những biện pháp bảo vệ nhất
định nhằm ngăn chặn các hành vi xâm phạm, bảo vệ quyền sở hữu cho chủ sở
hữu nhãn hiệu. Các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu theo quy định của pháp luật bao gồm: biện pháp hành chính, biện pháp dân
sự và biện pháp hình sự được trình bày cụ thể dưới đây.
1.1.4.1. Biện pháp hành chính
Biện pháp hành chính hiểu một cách chung nhất là biện pháp do cơ quan
nhà nước có thẩm quyền sử dụng để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh
trong quá trình hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Bản chất của biện pháp
hành chính là việc áp dụng đơn phương các biện pháp chế tài của cơ quan nhà
nước đối với bên có nghĩa vụ. Trong biện pháp hành chính, quan hệ không cân
bằng giữa một bên chủ thể có quyền là cơ quan nhà nước nhân danh nhà nước
áp đặt ý chí của mình lên đối tượng quản lý (bên có nghĩa vụ phục tùng). Tức là,
có sự không bình đẳng giữa các bên tham gia trong quan
20

21. hệ quản lý hành chính, một bên nhân danh nhà nước sử dụng quyền lực nhà
nước để đưa ra các quyết định hành chính, còn bên kia phải phục tùng những
quyết định ấy. Xét về bản chất, biện pháp hành chính được áp dụng nhằm bảo
đảm cho công tác quản lý hành chính nhà nước được ổn định, biện pháp này
được nhà nước sử dụng để trừng phạt, răn đe ở mức độ nhẹ. Biện pháp hành
chính áp dụng để bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp
đối với nhãn hiệu được hiểu là biện pháp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
thực hiện bằng việc áp dụng các hình thức xử phạt vi phạm hành chính đối với
các tổ chức cá nhân có hành vi bị coi là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp
đối với nhãn hiệu theo đề nghị của chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc theo sự
phát hiện của chính cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính. Khác với biện
pháp dân sự luôn có mục đích là khắc phục những thiệt
hại đã xảy ra, ý nghĩa của biện pháp hành chính trong bảo vệ quyền sở hữu công
nghiệp đối với nhãn hiệu là nhằm trừng phạt, răn đe những hành vi xâm phạm
quyền bằng các biện pháp chế tài như cảnh cáo, phạt tiền, tịch thu tang vật,
phương tiện vi phạm, tịch thu hàng hóa giả mạo nhãn hiệu…nhưng không

22. tính đến những thiệt hại của bên chủ sở hữu bị vi phạm quyền. Luật Sở hữu trí
tuệ 2005[23], Nghị định 106/2006/NĐ-CP quy định xử
phạt vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp đã phân định rõ hành vi vi
phạm hành chính về sở hữu công nghiệp trong đó có nhãn hiệu, quy định hình
thức xử phạt hành chính và các mức xử phạt, quy định các cơ quan có thẩm
quyền xử lý vi phạm hành chính, bao gồm: Ủy ban nhân dân cấp huyện, Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh, cơ quan cảnh sát, cơ quan quản lý thị trường, cơ quan hải
quan, thanh tra chuyên ngành sở hữu công nghiệp. Đồng thời phân định rõ phạm
vi thực hiện chức năng xử lý hành chính các hành vi xâm phạm. Trên thực tế,
biện pháp hành chính thường được chủ sở hữu nhãn hiệu lựa chọn khi xảy ra
hành vi xâm phạm vì việc xử lý hành chính đối với các hành vi xâm phạm nhãn
hiệu thường được thực hiện trong thời gian ngắn, điều đó giúp ngăn chặn kịp
thời hành vi xâm phạm đối với nhãn hiệu kịp thời hơn; thủ tục xử lý vi phạm đối
với nhãn hiệu theo biện pháp hành chính được
21

23. tiến hành đơn giản, ít tốn kém đồng thời với ý nghĩa trừng phạt đối với tổ chức,
cá nhân thực hiện hành vi vi phạm, biện pháp hành chính có tác dụng răn đe và
phòng ngừa nhất định đối với việc tái phạm cũng như đối với những người khác
có ý định thực hiện các hành vi xâm phạm. Tuy nhiên, vẫn có những hạn chế
nhất định trong biện pháp hành chính khi giải quyết xâm phạm quyền sở hữu đối
với nhãn hiệu, thể hiện ở chỗ: việc áp dụng xử phạt hành chính chưa đáp ứng yêu
cầu của chủ sở hữu nhãn hiệu khi việc vi phạm quyền sở hữu nhãn hiệu thường
gây nên những thiệt hại nặng nề cho chủ sở hữu nhưng việc xử lý vi phạm bằng
biện pháp hành chính chỉ được bồi thường một khoản tiền chưa đủ để chủ sở hữu
nhãn hiệu khắc phục thiệt hại về vật chất. Hơn nữa, việc cưỡng chế thi hành
quyết định xử phạt vi phạm hành chính khó thực hiện.
1.1.4.2. Biện pháp dân sự
Các đối tượng sở hữu công nghiệp được coi là một loại tài sản và quyền sở
hữu công nghiệp có bản chất là một loại quyền sở hữu tài sản. Bởi vậy, quyền sở
hữu công nghiệp trước hết và chủ yếu là một loại quyền dân sự. Pháp luật bảo vệ
quyền sở hữu công nghiệp cũng theo các nguyên tắc bảo vệ các quyền dân sự khác.
Theo nguyên tắc này, người chiếm giữ quyền sở hữu công nghiệp có quyền yêu cầu
người có hành vi xâm phạm quyền phải tự chấm dứt vi phạm, yêu cấu các cơ quan
có thẩm quyền bảo vệ quyền của mình khi người xâm phạm nhận được yêu cầu
xong không chấm dứt hành vi vi phạm. Để nhận được sự bảo vệ như vậy, người
nắm giữ quyền phải chỉ ra người xâm phạm, phải chứng minh hành vi xâm phạm và
có quyền đưa ra các yêu cầu về hình thức xử lý, nhưng trước hết bản thân người
nắm giữ quyền phải chủ động tự mình tiến hành việc theo dõi, giám sát thị trường
để phát hiện người và nơi đã thực hiện hành vi xâm phạm để cung cấp thông tin cho
các cơ quan có thẩm quyền xử lý. Cơ quan có thẩm quyền chỉ chấp nhận xử lý theo
yêu cầu của người nắm giữ quyền sở hữu công nghiệp khi hành
vi xâm phạm quyền được người đó chứng minh thông qua việc cung cấp chứng
cứ.
22

24. Các biện pháp xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp theo
trình tự dân sự: Tuỳ theo tính chất, nội dung và mức độ xâm phạm quyền sở hữu
công nghiệp của mình, người nắm giữ quyền có thể yêu cầu Toà án áp dụng và
thực hiện một hoặc một số biện pháp xử lý sau:[25]
i) Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.
ii) Buộc xin lỗi, cải chính công khai.
iii) Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự.
iv) Buộc bồi thường thiệt hại.
v) Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm
mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được
sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí
tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ
thể quyền sở hữu trí tuệ.
Nguyên tắc xác định thiệt hại và căn cứ để xác định mức bồi thường thiệt
hại do xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nói chung và đối với nhãn hiệu nói riêng
được quy định cụ thể trong Luật SHTT.[26]
Nhằm đối phó với tình trạng tẩu tán, tiêu huỷ tang vật xâm phạm hoặc tẩu
tán tài sản dùng để thi hành lệnh xử lý hoặc bồi thường trong các tình huống đặc
biệt, người có quyền sở hữu công nghiệp bị xâm phạm có thể yêu cầu Toà án ra
lệnh áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời. Các biện pháp khẩn cấp tạm thời
sau đây được áp dụng đối với hàng hóa bị nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí
tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện sản xuất, kinh doanh hàng hóa đó:[27]
i) Thu giữ;
ii) Kê biên;
iii) Niêm phong; cấm thay đổi hiện trạng; cấm di chuyển;
iv) Cấm chuyển dịch quyền sở hữu.
1.1.4.3. Biện pháp hình sự
Biện pháp hình sự là công cụ chế tài do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
áp dụng nhằm trừng phạt những hành vi xâm phạm trật tự xã hội ở mức độ
nghiêm trọng bị coi là tội phạm được quy định trong pháp luật hình sự.
23

25. Bản chất của biện pháp hình sự nói chung là việc nhà nước sử dụng quyền lực
nhà nước với mục đích trừng phạt và răn đe những hành vi xâm phạm trật tự xã
hội, trật tự quản lý nhà nước... ở mức độ nghiêm trọng bị coi là tội phạm. [24]
Trong bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu, biện pháp hình sự
thường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng điều chỉnh đối với các
hành vi xâm phạm quyền của chủ sở hữu, gây hậu quả nghiêm trọng đến hoạt
động kinh doanh của họ, ảnh hưởng đến trật tự xã hội, đặc biệt đối với hậu quả
của việc sản xuất hàng giả kém chất lượng làm tổn hại đến sức khỏe của người
tiêu dùng, thiệt hại về vật chất và tinh thần cho chủ sở hữu quyền. Thực chất biện
pháp này cũng có những đặc điểm giống với biện pháp hành chính khi nó thể
hiện tính áp đặt ý chí của nhà nước đến đối tượng vi phạm nhằm bảo đảm trật tự
xã hội, ngăn chặn sự xâm phạm trật tự xã hội. Tuy nhiên biện pháp hình sự trong
bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu thể hiện ở mức độ nghiêm
khắc hơn nhiều so với biện pháp hành chính. Biện pháp hình sự được áp dụng
bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu khi có các hành vi như
chiếm đoạt, sử dụng bất hợp pháp nhãn hiệu đang được bảo hộ tại Việt Nam
nhằm mục đích kinh doanh, sản xuất, buôn bán hàng giả, các hành vi này có thể
bị coi là tội phạm và bị truy cứu trách nhiệm hình sự. [28]
1.2. Vai trò của nhãn hiệu và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của doanh nghiệp
1.2.1. Vai trò của nhãn hiệu đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Trong
những năm gần đây vấn đề xây dựng một nhãn hiệu mạnh là yêu cầu
cấp bách đối với sự tồn tại và phát triển của mọi doanh nghiệp. Đặc biệt là khi
nước ta đang tiến tới ra nhập các tổ chức thương mại trong khu vực và thế giới
thì vai trò của nhãn hiệu càng vô cùng quan trọng.
Đối với hoạt động kinh doanh nói chung, nhãn hiệu có thể giúp doanh
nghiệp đạt được vị thế dẫn đầu trong ngành. Nhãn hiệu mạnh sẽ giúp doanh
24

26. nghiệp đứng vững trong cạnh tranh và dễ dàng tìm thấy sự tin tưởng của khách
hàng.
Nó làm tăng giá trị của sản phẩm trên thị trường đồng thời tạo lợi nhuận
bền vững cho công ty sở hữu. Nhãn hiệu càng nổi tiếng thì khả năng gia tăng thị
phần của nó trên thị trường càng cao. Nhãn hiệu sản phẩm là trung tâm của hoạt
động marketing.
Nó hỗ trợ cho hoạt động sản phẩm, giúp kéo dài chu kì sống của sản
phẩm. Nhãn hiệu là tiền đề quan trọng để doanh nghiệp gia tăng hiệu quả của của
chiến lược giá. Ngoài ra nó thực hiện chi phối kênh phân phối và định hướng cho
hoạt động quảng cáo.
Trong quá trình hội nhập, nhãn hiệu lại càng trở nên quan trọng. Nhãn
hiệu là một tài sản quý giá của doanh nghiệp và là một công cụ cạnh tranh của
thời kì hội nhập. Do đó một sự nhận thức đúng đắn về nhãn hiệu là yêu cầu, và là
sự bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn thành công trên thương trường. Với tầm
quan trọng như vậy, nhãn hiệu đã đẩy các doanh nghiệp Việt Nam phải tiến hành
một nhiệm vụ chiến lược đó là định vị được hình ảnh của nhãn hiệu trong lòng
khách hàng.
Nhãn hiệu chỉ là một bộ phận nhỏ của sản phẩm, nhưng trong thời điểm
hiện tại ,theo các nhà nghiên cứu thị trường thì nó gần như đã thoát ly ra khỏi sản
phẩm và trở thành một công cụ quan trọng của marketing hướng vào thị trường
mục tiêu của doanh nghiệp.
Người thực hiện sẽ theo sát nhưng mục tiêu nghiên cứu đó khi tiếp xúc
với công ty thông qua nhưng người có tầm ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh
của công ty. Qua đó người thực hiện đưa ra các biện pháp nhằm hỗ trợ hoạt động
xây dựng nhãn hiệu.
Nhãn hiệu là một tài sản quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp. Giá trị nhãn hiệu mang lại cho doanh nghiệp không nằm ở phần vật chất
(hình ảnh, màu sắc,…) mà nằm ở nguồn lợi mà “cái tên” đó mang lại cho doanh
nghiệp. Một nhãn hiệu uy tín sẽ mang lại cho doanh nghiệp không chỉ là giá trị hiện
tại: khả năng cạnh tranh, tăng giá trị của hàng hoá trong khi giá trị vật chất
25

27. không thay đổi,... [29]mà cả giá trị tiềm năng như là: thị phần lớn thì người mua,
người sử dụng sẽ nhiều hơn và trong nhiều trường hợp giá bán được cao hơn rất
nhiều so với các nhãn hiệu khác, nhất là so với hàng hóa không có nhãn hiệu;
nhãn hiệu là công cụ cạnh tranh hàng đầu, nhờ lợi thế về khả năng phân biệt, khả
năng thu hút khách hàng nên nó dần tạo lập những tập hợp người tiêu dùng trung
thành với doanh nghiệp. Kết quả là doanh nghiệp sẽ thu được những lợi ích kinh
tế rất lớn, cao hơn nhiều so với các chi phí thực tế đã bỏ ra.[3]
Doanh nghiệp nhận thức được tầm quan trọng của nhãn hiệu đồng thời đầu tư
để xây dựng nó. Doanh nghiệp rút ra được nhưng bài học và khắc phục những yếu
điểm trong định hướng chiến lược và quá trình thực thi. Để có một sự nhận thức
đúng đắn, khái quát nhất về nhãn hiệu người thực hiện sẽ nghiên cứu về cơ sở lý
luận và đặc biệt là vai trò của nhãn hiệu trong hoạt động kinh doanh. [12]
1.2.2. Vai trò của bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của doanh
nghiệp
Trong giai đoạn hiện nay, nhìn tổng thể các doanh nghiệp Việt Nam đã có
sự tiến bộ vượt bậc trong ý thức và hiểu biết về vai trò quan trọng của nhãn hiệu
trong phát triển kinh doanh của mình. Điều đó được thể hiện trong số lượng nhãn
hiệu xin đăng ký bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ quốc gia tăng.
Tuy nhiên, xét về cụ thể thì ý thức của các doanh nghiệp đối với vai trò
của nhãn hiệu không đồng đều. Đa số các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài và các doanh nghiệp có uy tín của Việt Nam đều có ý thức cao đối với việc
xây dựng và bảo hộ thương hiệu tại thị trường trong và ngoài nước. Nhiều nhãn
hiệu của Việt Nam đã tạo được uy tín và sức hút đối với người tiêu dùng trong
nước, thậm chí ở một số thị trường quốc tế. Tuy vậy đối với số lượng lớn các
doanh nghiệp vừa và nhỏ thì ý thức về vai trò của nhãn hiệu cũng như sự đầu tư
phát triển nhãn hiệu chưa đồng đều.[11]
Nhãn hiệu được biết đến như một phần chính tạo nên thương hiệu của doanh
nghiệp hay của sản phẩm. Mặc dù đăng kí quyền sở hữu trí tuệ đã được quy định
rất rõ ràng trong luật, tuy nhiên tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Việt
26

28. Nam vẫn diễn ra ngày càng nhiều, đặc biệt là tình trạng vi phạm làm hàng giả
hàng nhái. Đăng kí bảo hộ nhãn hiệu là cơ sở để các doanh nghiệp có thể bảo vệ,
nâng cao thương hiệu hàng hóa mà mình tạo dựng được.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tài sản hữu hình của doanh nghiệp chỉ
chiếm khoảng 1/4 tổng giá trị tài sản của doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa là, giá
trị tài sản vô hình hay giá trị thương hiệu của doanh nghiệp chiếm đến 3/4, cá
biệt chiếm đến trên 90% giá trị tài sản của doanh nghiệp[13]. Vì thế, việc tạo lập
và phát triển các quyền sở hữu trí tuệ sẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với
sự phát triển của doanh nghiệp mà nếu bỏ qua thì chắc chắn doanh nghiệp sẽ
đánh mất lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Bằng cách đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, doanh nghiệp trong
nước có lợi thế xuất phát trước các đối thủ cạnh tranh trong hoạt động sản xuất,
kinh doanh trong suốt thời hạn bảo hộ. Lợi thế độc quyền một mặt ngăn không
cho các đối thủ cạnh tranh sử dụng, khai thác đối tượng đăng ký, mặt khác cho
phép doanh nghiệp thu lợi thông qua sự độc chiếm thị trường. Tuy nhiên, cần lưu
ý rằng, chỉ những sản phẩm, dịch vụ dựa trên những sáng chế mạnh hoặc có kiểu
dáng bắt mắt, được thị trường ưa thích thì mới có khả năng đem lại lợi thế thương
mại và lợi nhuận tài chính cho chủ sở hữu.
Để bảo vệ quyền của mình một cách hiệu quả nhất, trước hết doanh nghiệp
cần phải thực hiện quyền tự bảo vệ bằng cách áp dụng các biện pháp công nghệ
nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm. Hiện nay đã có rất nhiều doanh nghiệp sử dụng
biện pháp này bằng nhiều cách như in tem chống giả, sử dụng bao bì được in theo
công nghệ hiện đại hay sử dụng các biện pháp kĩ thuật nhằm đánh dấu, nhận biết,
phân biệt sản phẩm để bảo hộ, đưa các thông tin về quyền sở hữu trí tuệ đã được
bảo hộ lên sản phẩm nhằm thông báo sản phẩm, dịch vụ đó là đối tượng được bảo
hộ sở hữu trí tuệ và khuyến cáo người khác không được xâm phạm.
Có thể thấy rằng, để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình một cách tốt nhất,
doanh nghiệp nên đi đăng kí bảo hộ các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ mà mình
đang sử dụng hoặc sẽ sử dụng, xây dựng và hoàn thiện chiến lược về sở hữu trí tuệ
của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng nên tổ chức hệ thống thông
27

29. tin dữ liệu và tài liệu về sở hữu trí tuệ để có được những thông tin về các đối thủ
cạnh tranh, đồng thời tránh khỏi việc xâm phạm quyền của người khác.
Với thực trạng trên, doanh nghiệp Việt không thể lơ là việc đăng ký nhãn
hiệu hàng hóa. Quan tâm bảo vệ nhãn hiệu hàng hóa là bảo vệ tài sản trí tuệ vô
giá của chính doanh nghiệp. Khi hội nhập sâu rộng, doanh nghiệpViệt sẽ phải
đối mặt với nhiều trường hợp xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp, cạnh tranh
không lành mạnh không chỉ trong nước mà còn trên thế giới. Do đó, các tổ chức,
cá nhân cần nhanh chóng chủ động đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp
đối với các tài sản trí tuệ.
Việc xâm phạm nhãn hiệu của doanh nghiệp khác đang ngày càng phổ biến
và có xu hướng gia tăng. Các doanh nghiệp hoạt động sau dễ có tâm lý “đi tắt đón
đầu” và lợi dụng các nhãn hiệu, mẫu mã sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp có
thương hiệu khác để trục lợi. Việt Nam đã là thành viên của Thỏa ước Madrid cùng
với 50 quốc gia khác về đăng ký quốc tế nhãn hiệu hàng hóa. Doanh nghiệp có thể
lựa chọn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ở nước ngoài thông qua cơ chế này. Ở các nước
không phải thành viên thỏa ước, doanh nghiệp có thể đăng ký bảo hộ trực tiếp tại
các quốc gia liên quan mà doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh.
Sự chủ quan và chậm trễ trong việc đăng ký bảo hộ thương hiệu khiến
nhiều doanh nghiệp đã đánh mất tên sản phẩm của chính mình. Thực tế nhãn
hiệu gắn với chỉ dẫn địa lý của Việt Nam cũng là tài sản của Nhà nước. Việc chủ
thể nước ngoài sở hữu nó đồng nghĩa với việc tài sản của Nhà nước bị rơi vào
tay người khác. Mặt khác, việc này càng nguy hại hơn đối với những sản phẩm
xuất khẩu của Việt Nam. Có thể sản phẩm đó sẽ bị kiện hoặc bị ngăn chặn xuất
khẩu ngay tại cửa khẩu biên giới các nước do xâm phạm độc quyền nhãn hiệu.
Về lâu dài, niềm tin của khách hàng nước ngoài đối với sản phẩm của Việt
Nam có thể suy giảm nghiêm trọng do không thể phân biệt được đâu là thực đâu
là giả. Như vậy, một lợi thế cạnh tranh của Việt Nam sẽ bị mất đi hoặc ảnh
hưởng rất lớn.
28

30. Kết luận chương 1:
Qua những phân tích có thể thấy được nhãn hiệu và bảo hộ nhãn hiệu có
vai trò to lớn trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, cho người tiêu dùng
và cho toàn xã hội.
Bảo vệ nhãn hiệu doanh nghiệp là một trong những vấn đề sống còn để
doanh nghiệp có thể tồn tại và hoạt động bình thường trên thị trường. Hơn hết,
đối với người tiêu dùng, việc được tạo niềm tin từ nhãn hiệu sẽ bảo vệ họ khỏi
những sản phầm kém chất lượng, đảm bảo được sức khỏe và tài sản của người
tiêu dùng. Nhìn rộng hơn tới toàn xã hội, việc đảm bảo các quyền đối vỡi nhãn
hiệu sẽ thúc đẩy quá trình sản xuất cũng như tiêu dùng, làm tăng giá trị cho nền
kinh tế của đất nước, giảm thiểu được các vụ tranh chấp liên quan đến nhãn hiệu
gây rối loạn thị trường, ảnh hưởng nền kinh tế.
Hơn thế có thể thấy rõ bản chất pháp lý của nhãn hiệu là một tài sản của
doanh nghiệp, mang lại nguồn lợi to lớn, tạo nên thương hiệu cho doanh nghiệp
trên thị trường. Từ việc hiểu rõ bản chất pháp lý để có những biện pháp bảo vệ,
tránh gây tổn thất cho doanh nghiệp và cho xã hội.
29

31. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG
NGHIỆP ĐỐI VỚI NHÃN HIỆU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TẠI
VIỆT NAM.
2.1. Thực trạng pháp luật bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
của các doanh nghiệp tại Việt Nam
2.1.1. Pháp luật quốc gia
2.1.1.1. Lịch sử pháp luật về bảo hộ nhãn hiệu của doanh nghiệp Việt Nam
So với lịch sử hình thành và phát triển về pháp luật bảo hộ trên thế giới, ở
Việt Nam, pháp luật bảo hộ về quyền sở hữu trí tuệ nói chung và bảo hộ quyền
SHCN đối với nhãn hiệu nói riêng chậm phát triển do những hoàn cảnh lịch sử
đặc biệt.
Ngày 8/3/1949 chính quyền Việt Nam cộng hòa đã gia nhập 2 điều ước
quốc tế quan trọng liên quan đến bảo hộ nhãn hiệu là công ước Paris năm 1883
về bảo hộ quyền SHCN và Thỏa ước Madird 1891 về đăng ký quốc tế nhãn hiệu
và được chính phủ cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam kế thừa năm 1976. Cùng
năm này, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của tổ chức SHTT thế giới
(WIPO), đánh dấu một bước phát triển mới của pháp luật về SHTT ở nước ta.
Văn bản pháp lý đầu tiên về vấn đề bảo hộ quyền SHCN là nghị định
197/HĐBT ngày 14/12/1982 ban hành “Điều lệ về nhãn hiệu hàng hóa” của Hội
đồng Bộ trưởng. Trước năm 1982, pháp luật của nước ta cũng đã manh nha quy
định về vấn đề SHTT, đó là nghị định số 175-TTg về đăng ký nhãn hiệu. Còn ở
miền nam, một số đối tượng về SHCN trong đó có nhãn hiệu được bảo hộ tại luật
số 13/57 ngày 1/8/1957 và luật số 14/59 ngày 11/09/1959 về chống sản xuất
hàng giả.
Pháp luật về SHTT nước ta chỉ thực sự khởi sắc từ sau năm 1986-năm đánh
dấu công cuộc đổi mới ở nước ta. Nhiều văn bản pháp luật về lĩnh vực này đã được
ban hành như : Điều lệ kiểu dáng công nghiệp ngày 13/05/1988, Pháp lệnh chuyển
giao công nghệ nước ngoài vào Việt Nam ngày 5/12/1988, Nghị định số 49/HĐBT
ngày 4/03/1991 hướng dẫn thi hành Pháp lệnh chuyển giao công nghệ nước ngoài
30

32. vào Việt Nam, Pháp lệnh bảo hộ quyền SHCN ngày 11/02/1989, Nghị định
84/HĐBT ngày 20/03/1990 hướng dẫn thi hành Pháp lệnh bảo hộ quyền
SHCN…Các văn bản này đã phần nào điều chỉnh việc bảo hộ quyền SHTT
nhưng còn nhiều hạn chế và bất cập, chưa đáp ứng được cơ chế bảo hộ trong thời
kỳ kinh tế thị trường[9].
Điều 60, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992
quy định: “Công dân có quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, phát minh, sáng
kiến, cải tiến kỹ thuật hợp lý hóa sản xuất, sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật
và tham gia các hoạt động văn hóa khác, Nhà nước bảo hộ quyền tác giả, quyền
sở hữu công nghiệp”.[16]
Việc quy định về bảo hộ quyền SHTT trong văn bản pháp lý cao nhất đã thúc
đẩy pháp luật về bảo hộ quyền SHTT phát triển. Sau đó, nghị định 54/2000/NĐ-CP
ra ngày 03/10/2000 của chính phủ về bảo hộ quyền SHCN đối với bí mật kinh
doanh, chỉ dẫn địa lý, tên thương mại và bảo hộ quyền chống cạnh tranh không lành
mạnh liên quan đến SHCN. Cũng trong năm đó, Việt Nam đã ký với Hoa Kỳ một
hiệp định mại có quy định về bảo hộ quyền SHTT, các đối tượng của quyền SHCN.
Phần 6 của BLDS 2005 đã pháp điển hóa các văn bản pháp luật trước đó, tuy nhiên
luật mới chỉ dừng lại ở việc đưa ra những nguyên tắc chung.
Do nhu cầu của sự phát triển nền kinh tế-xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế,
chúng ta đã ban hành hai đạo luật quan trọng liên quan đến lĩnh vực SHTT. Đó là
luật cạnh tranh 2004 và luật SHTT 2005. Cùng với BLDS 2005 và các văn bản
hướng dẫn thi hành, chúng ta đã có một sự bảo hộ đầy đủ về quyền SHCN đối với
nhãn hiệu trước các hành vi xâm phạm. Điều này phù hợp với pháp luật quốc tế và
những cam kết của chúng ta khi gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO.
2.1.1.2. Quy định hiện hành
Nhắc đến quy định pháp luật về bảo hộ quyền đối với nhãn hiệu của doanh
nghiệp thì có thể chia ra làm 2 nhóm quy định: quy định về phòng ngừa các hành
vi xâm phạm đến quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu (các quy định này
giúp cho doanh nghiệp bảo vệ được nhãn hiệu của mình trước khi có các hành vi
xâm phạm) và quy định về xử lý các hành vi xâm phạm đến quyền sở hữu công
31

33. nghiệp đối với nhãn hiệu (giúp các doanh nghiệp bảo vệ được nhãn hiệu sau khi
thấy nhãn hiệu mình đã đăng ký có dấu hiệu bị xâm phạm cũng như đây là căn
cứ pháp luật để cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý các cá nhân, tổ chức có
hành vi trái pháp luật.
Hiện nay, việc đăng ký bảo hộ cũng như xử lý các hành vi xâm phạm
trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp nói chung và liên quan đến nhãn hiệu nói
riêng tại Việt Nam được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật thuộc các ngành
luật khác nhau. Việc áp dụng văn bản luật nào hay ngành luật nào để xử lý hành
vi xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu còn tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi
phạm của hành vi đó. Tuy nhiên các văn bản quy phạm pháp luật sau là nguồn
chủ yếu sau đây:
- Luật Sở hữu trí tụê năm 2005 (sửa đổi và bổ sung năm 2009) và các văn
bản hướng dẫn thi hành, gồm:
• Nghị định số 119/2010/NĐ-CP Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị
định số 105/2006/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều
của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý nhà nước về sở
hữu trí tuệ và bản lồng ghép với Nghị định số 105/2006/NĐ-CP;
• Nghị định số 22/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp
thi hành luật sở hữu trí tuệ năm 2005 và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của
luật sở hữu trí tuệ năm 2009 về quyền tác giả, quyền liên quan
• Nghị định số 122/2010/NĐ-CP Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định
số 103/2006/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật
Sở hữu trí tuệ về sở hữu công nghiệp và bản lồng ghép với Nghị định số
103/2006/NĐ-CP;
• Nghị định 39/2018/NĐ-CP về hướng dẫn Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ
và vừa
• Nghị định số 99/2013/NĐ-CP ngày 29/08/2013 về xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực Sở hữu công nghiệp;
• Thông tư 01/2007/TT-BKHCN ngày 14/02/2007 hướng dẫn thi hành
Nghị định số 103/2006/NĐ-CP ngày 22 /9/2006 của Chính phủ quy định chi tiết
32

34. và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về sở hữu công
nghiệp, được sửa đổi, bổ sung theo Thông tư số 13/2010/TT-BKHCN ngày
30/7/2010 và Thông tư số 18/2011/TT-BKHCN ngày 22/7/2011.
- Luật Cạnh tranh năm 2004 và các văn bản hướng dẫn thi hành, gồm:
• Nghị định số 05/2006/NĐ-CP ngày 09/01/2006 về việc thành lập và quy
định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Hội đồng cạnh tranh;
• Nghị định số 06/2006/NĐ-CP ngày 09/01/2006 về việc thành lập và quy
định chức năng , nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục quản lý cạnh
tranh;
• Nghị định số 116/2005/NĐ-CP ngày 15/09/2005 về việc quy định chi
tiết thi hành một số điều của Luật Cạnh tranh, có sửa đổi, bổ sung theo Nghị định
119/2011/NĐ-CP ngày 16/12/2011.
• Nghị định số 71/2014/NĐ-CP ngày 21/07/2014về xử lý vi phạm pháp luật
trong lĩnh vực cạnh tranh.
- Bộ Luật dân sự năm 2015 (phần SHTT) và các nghị định, thông tư
hướng dẫn thi hành.
- Bộ Luật hình sự năm 2015 (phần SHTT) và các nghị định, thông tư
hướng dẫn thi hành.
- Luật thương mại và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành.
- Luật doanh nghiệp và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành.
- Luật Công nghệ thông tin.
…
Thứ nhất, nhóm quy định về đăng ký bảo hộ nhãn hiệu doanh nghiệp,
được quy định cụ thể trong Luật SHTT:
- Mục 4, chương VII về điều kiện bảo hộ đối với nhãn hiệu;
- Điều 87 về quyền đăng ký nhãn hiệu;
- Điều 88 đến điều 99 về cách thức, nguyên tắc nộp đơn, các vấn đề liên quan
đến văn bằng bảo hộ;
….
33

35. Thứ hai, nhóm quy định về xử lý đối với các hành vi xâm phạm đến quyền
sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu của doanh nghiệp. Tùy theo tính chất cũng
như mức độ của hành vi xâm phạm mà pháp luật có những quy định cụ thể về
chế tài xử phạt đối với hành vi đó (xử phạt hành chính, bồi thường dân sự hay
truy cứu trách nhiệm hình sự)
- Biện pháp hành chính: Điều 211, 214 và 215 Luật SHTT và Nghị định số
99/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Sở hữu công
nghiệp;
- Biện pháp dân sự: Chương XVII Luật SHTT và các điều khoản có liên
quan trong Bộ luật dân sự;
- Biện pháp hình sự: Điều 212 Luật SHTT và các điều khoản có liên quan
trong Bộ luật hình sự (điều 192 đến 195, điều 266 bộ luật hình sự)
2.1.2. Các công ước quốc tế
Hiện nay, Việt Nam đã tham gia các công ước quốc tế cơ bản có quy định
về việc xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến nhãn hiệu
sau:
- Công ước Paris 1883 về bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp. Việt Nam trở
thành thành viên của Công ước vào ngày 08/03/1949;
- Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu
trí tuệ (Hiệp định TRIPs). Việt Nam trở thành thành viên của Hiệp định TRIPs
vào ngày 07/11/2006.
Ngoài ra, Việt Nam còn tham gia ký kết các Hiệp định khu vực và song
phương, như:
- Hiệp định khung ASEAN về hợp tác sở hữu trí tuệ;
- Kế hoạch của Cộng đồng kinh tế Asean (Asean Economy Community
Blueprint);
- Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Asean - Nhật Bản;
- Hiệp định phi thương mại Asean - New Zealand - Australia (phần sở hữu
trí tuệ);
34

36. - Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Hoa Kỳ được ký vào
tháng 7 năm 2000 và có hiệu lực vào tháng 12 năm 2001. Đây là Hiệp định được
thành lập và kí kết theo những quy chuẩn nhất định của WTO;
- Hiệp định Việt Nam - Thụy Sĩ về bảo hộ sở hữu trí tuệ được kí kết vào
ngày 07 tháng 07 năm 1999 tại Hà Nội, bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 08 tháng
6 năm 2000. Hiệp định này bao gồm hai nội dung là bảo hộ lẫn nhau và hợp tác
về sở hữu trí tuệ.
- Hiệp định hợp tác khoa học giữa Việt Nam - Hoa Kỳ (phần SHTT);
- Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (phần sở hữu trí tuệ).
2.1.3. Nhận xét về thực trạng pháp luật Việt Nam điều chỉnh hành vi xâm phạm
quyền đối với nhãn hiệu của doanh nghiệp
Pháp luật bảo hộ các quyền liên quan đến nhãn hiệu của doanh nghiệp có
các mặt tích cực sau.
Thứ nhất, đã có những quy định cụ thể rõ ràng về quyền chống cạnh tranh
không lành mạnh, các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến nhãn
hiệu. Đạt được độ tương thích giữa pháp luật quốc tế và pháp luật quốc gia khác.
Cụ thể: Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan tới quyền SHCN
được quy định dựa trên tiêu chí của Điều 10bis Công ước Paris (1883) và kinh
nghiệm lập pháp của các nước. Nghị định số 54/2000/NĐ – CP ngày 3/10/2000
(gọi tắt là NĐ 54) quy định trực tiếp về bảo hộ quyền chống cạnh tranh không
lành mạnh liên quan đến quyền SHCN (điều 25)[8].
Thứ hai, chủ động tạo môi trường pháp luật để hạn chế tối đa hậu quả của
các hành vi xâm phạm, khuyến khích các nhà kinh doanh đầu tư vào khoa học –
công nghệ, ngày càng phát triển nhãn hiệu hàng hóa nói riêng cũng như thương
hiệu doanh nghiệp nói chung.
Bên cạnh đó vẫn tồn tại một số mặt hạn chế, có thể kể ra như sau.
Thứ nhất, các hành vi xâm phạm quyền liên quan đến nhãn hiệu, cũng như
các biện pháp xử lý các hành vi này chưa được quy định tập trung, thống nhất trong
một văn bản pháp luật duy nhất mà vẫn còn nằm rải rác ở nhiều văn bản quy
35

37. phạm pháp luật có hiệu lực khác nhau, làm phát sinh nhiều kẽ hở trong thực tiễn
áp dụng. Hay nói khác đi, hiện nay, các quy phạm pháp luật điều chỉnh các hành
vi xâm phạm quyền liên quan đến nhãn hiệu chưa được ban hành trong các văn
bản quy phạm pháp luật riêng. 5 biện pháp xử lý cạnh tranh không lành mạnh
liên quan đến SHCN [10] còn được quy định bởi quá nhiều văn bản quy phạm
pháp luật có hiệu lực khác nhau. Ví dụ như, thủ tục tiến hành xử lý cạnh tranh
không lành mạnh liên quan đến nhãn hiệu bằng biện pháp hành chính vừa được
quy định trong pháp luật cạnh tranh vừa được điều chỉnh bởi pháp luật sở hữu trí
tuệ với những quy định giải quyết khác nhau. Các quy định của pháp luật về xử
lý cạnh tranh không lành mạnh mới chỉ mang tính nguyên tắc, chưa cụ thể, tính
thực thi không cao nên chưa ngăn cản và xử lý hiệu quả các hành vi cạnh tranh
không lành mạnh liên quan đến nhãn hiệu.
Thứ hai, các chế tài xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nói chung
và nhãn hiệu nói riêng tại Việt Nam chủ yếu mới chỉ dừng lại ở xử phạt hành chính.
Lợi thế của biện pháp hành chính là áp dụng nhanh chóng, không tốn nhiều thời
gian và tiền bạc. Tuy nhiên, mức xử phạt quy định trong các văn bản pháp luật cạnh
tranh là còn thấp so với mức lợi nhuận mà doanh nghiệp thực hiện hành
vi cạnh tranh không lành mạnh thu được, dẫn tới việc doanh nghiệp vi phạm sẵn
sàng nộp phạt. Ngoài ra, trong khi biện pháp hình sự là một biện pháp rất quan trọng
nhằm ngăn chặn và xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan
đến nhãn hiệu gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, thì lại chỉ được áp dụng đối
với các cá nhân phạm tội mà không thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các
pháp nhân, trong khi nhóm tội về sở hữu công nghiệp chủ yếu là do tổ chức thực
hiện.
Thứ ba, hiện nay, tại Việt Nam chưa có luật riêng điều chỉnh từng đối tượng
sở hữu trí tuệ. Kinh nghiệm lập pháp của các quốc gia phát triển với hệ thống pháp
luật về sở hữu công nghiệp tương đối phát triển như Mỹ, Đức, Nhật Bản, Pháp… thì
các nước này đều có luật riêng điều chỉnh từng đối tượng sở hữu trí tuệ như: Luật
nhãn hiệu hàng hóa, Luật sáng chế…, một số ít nước có Bộ luật sở hữu trí tuệ như
Pháp hoặc có nước vừa có Luật bản quyền và Luật sở hữu công nghiệp.
36

38. Hay như ở Nhật xác định rõ: (i) Những hành vi xâm phạm đến đối tượng sở hữu
công nghiệp đã được đăng ký bảo hộ, có chủ thể quyền sở hữu công nghiệp rõ
ràng thì được giải quyết theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ; (ii) Những
hành vi xâm phạm (cạnh tranh không lành mạnh) liên quan đến đối tượng sở hữu
công nghiệp chưa đăng ký bảo hộ được giải quyết theo quy định của pháp luật
cạnh tranh. Khi quyền sở hữu công nghiệp không tồn tại như trường hợp một
nhãn hiệu hàng hóa hay tên thương mại mà không đăng ký, Luật Cạnh tranh sẽ
đóng vai trò bổ sung, nếu không muốn nói là thay thế để bảo vệ doanh nghiệp
chống lại các hành vi cạnh tranh không lành mạnh từ phía đối thủ. Chủ thể bị vi
phạm sẽ phải chứng minh được có hành vi xâm phạm với lỗi cố ý từ phía đối thủ
cạnh tranh trên thị trường liên quan trong việc sử dụng chỉ dẫn gây nhầm lẫn
(như sử dụng nhái lại khẩu hiệu kinh doanh của người khác gây nhầm lẫn đối với
khách hàng nhằm mục đích lôi kéo khách hàng của đối thủ [31].
Như vậy, hệ thống luật pháp của Việt Nam chưa phù hợp với mô hình phổ
biến của các quốc gia trên thế giới, do đó cũng ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình
hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung.
Thứ tư, trong các quy định của pháp luật về xử lý cạnh tranh không lành
mạnh liên quan tới sở hữu công nghiệp nói chung và liên quan đến nhãn hiệu nói
riêng, chưa có các quy định điều chỉnh từng lĩnh vực cạnh tranh. Hiện nay, cạnh
tranh không lành mạnh diễn ra rất phức tạp ở tất cả các lĩnh vực kinh doanh. Mỗi
lĩnh vực sản xuất, kinh doanh lại có những đặc thù riêng, do đó, cạnh tranh không
lành mạnh ở mỗi lĩnh vực sẽ mang những đặc điểm, mức độ và tính chất khác nhau
nên cần có những quy định cụ thể điều chỉnh từng lĩnh vực cạnh tranh. Hiện nay,
các cơ quan có thẩm quyền mới chỉ ban hành một số văn bản liên quan đến hoạt
động kinh doanh xe máy, như Quyết định 147/2002/QĐ-TTg ngày 25/10/2002 về
cơ chế điều hành quản lý xuất nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp xe hai bánh gắn máy và
phụ tùng, giai đoạn 2002-2005 và Quyết định 01/2003/QĐ-BKHCN của Bộ Khoa
học và Công nghệ về các quy định cụ thể trong việc quản lý chất lượng và SHCN áp
dụng cho xe máy, động cơ và phụ tùng xe máy được
37

39. sản xuất, lắp ráp trong nước và nhấp khẩu. Ngoài ra, trong nhiều lĩnh vực sản
xuất, kinh doanh khác, còn thiếu vắng những quy định pháp luật kiểu này.
Thứ năm, các quy định về xử lý hành vi xâm phạm liên quan đến nhãn
hiệu nói riêng chưa bao quát hết các hành vi cạnh tranh không lành mạnh có thể
xảy ra trong thực tế, do đó khi có những trường hợp ngoại lệ thì rất khó có thể
tìm được một cơ sở pháp lý để bảo vệ chủ sở hữu nhãn hiệu. Chẳng hạn như hiện
tượng chiếm dụng, sử dụng tên miền trùng hoặc tương tự gây nhâm lẫn với các
nhãn hiệu đã gây dựng được uy tín trên thị trường xảy ra ngày càng phổ biến
hiện nay. Tuy nhiên, vẫn còn quá ít các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh
vấn đề này. Do đó, còn khó khăn trong việc giải quyết nhanh chóng và dứt điểm
các hành vi xâm phạm liên quan đến nhãn hiệu như trên.
2.2. Thực trạng thực thi bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu
của các doanh nghiệp tại Việt Nam
2.2.1. Thực trạng thực thi pháp luật
Việc thực thi pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu của doanh nghiệp chủ yếu sẽ do các chủ thể sau thực hiện:
- Chủ sở hữu (doanh nghiệp có nhãn hiệu là đối tượng của bảo vệ quyền sở
hữu công nghiệp). Các doanh nghiệp để bảo vệ nhãn hiệu của mình trên thị
trường thì sẽ thực hiện các quyền tự bảo vệ mà pháp luật quy định, cụ thể là nộp
hồ sơ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho cơ quan có thẩm quyền càng sớm càng tốt
và có quyền khởi kiện các chủ thể khác khi thấy có dấu hiệu xâm phạm vào
quyền đối với nhãn hiệu mà mình đã được đăng ký.
Theo số liệu của Cục SHTT (Bộ KH&CN) thì trong 5 tháng đầu năm 2017
thì đã tiếp nhận 19.131 đơn đăng ký nhãn hiệu (15.703 đơn nhãn hiệu quốc gia và
3.428 đơn nhãn hiệu quốc tế nộp qua Hệ thống Madrid) tăng 3.8% so với cùng kỳ
năm 2016[32]. Như vậy có thể thấy được nhận thức của chủ sở hữu nhãn hiệu đã
được nâng cao, có ý thức tự bảo vệ nhãn hiệu của mình trên thị trường.
38

40. Bảng 1: Thống kê đơn đăng ký nhãn hiệu tại 5 tỉnh thành nhiều nhất
trên cả nước trong năm 2017.
STT Tỉnh/ Thành phố Số Đơn
1 Tp. Hồ Chí Minh 13356
2 Hà Nội 11085
3 Long An 868
4 Bình Dương 842
5 Đồng Nai 668
(Theo số liệu thống kê của Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam)
Tuy nhiên, số lượng đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu có tăng nhưng so với tỷ lệ
doanh nghiệp trên cả nước thì vẫn chiếm số lượng rất nhỏ. hiện cả nước có khoảng
600.000 doanh nghiệp và hơn 2 triệu hộ kinh doanh cá thể nhưng mới có khoảng
300.000 nhãn hiệu được đăng kí bảo hộ ở Việt Nam (bao gồm cả doanh nghiệp
nước ngoài)[34]. Con số này chứng tỏ việc nhận thức về việc đăng ký nhãn hiệu của
các chủ thể kinh doanh là chưa đồng đều, việc đăng ký nhãn hiệu chủ yếu là do các
doanh nghiệp vừa và lớn thực hiện còn ở bộ phận doanh nghiệp nhỏ và các hộ kinh
doanh thì vai trò của việc đăng ký nhãn hiệu chưa được nhận thức rõ.
- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực này. Các cơ quan này sẽ
thực hiện nhiệm vụ của mình thông qua 2 cơ chế: ngăn cấm và chế tài xử phạt.
Việc ngăn cấm sẽ được thực hiện trước khi nhãn hiệu bị xâm phạm, ví dụ như:
khi nhận được hồ sơ đăng ký nhãn hiệu của doanh nghiệp mà thấy được nhãn
hiệu đó không đủ điều kiện để có thể “tự bảo vệ” mình hoặc có những dấu hiệu
tương tự với các nhãn hiệu đã đăng ký trước đó thì sẽ không cấp văng bằng bảo
hộ; hoặc là có những quy định về việc các chủ thể khác không phải là chủ sở hữu
nhãn hiệu không được sử dụng nhãn hiệu đã được đăng ký vì mục đích riêng mà
chưa có sự cho đồng ý của chủ sở hữu nhãn hiệu, gây tổn thất cho doanh nghiệp
là chủ sở hữu, cho người tiêu dùng,...
39

41. Cũng theo số liệu của Cục SHTT (Bộ KH&CN) thì trong 5 tháng đầu năm
2017 rong 19.131 đơn đăn ký nhãn hiệu mà đã xử lý được 11.040 nhãn hiệu
(8.462 nhãn hiệu quốc gia và 2.578 nhãn hiệu quốc tế đăng ký thông qua Hệ
thống Madrid). Có nghĩa là trong tổng số đơn đăng ký nhãn hiệu thì Cục SHTT
đã khong cấp văn bằng bảo hộ cho 8.091 đơn đăng ký nhãn hiệu, chiếm 42,3%
tổng số đơn đăng ký[32]. Điều này chứng tỏ cơ quan này đã xem xét mức độ “tự
bảo vệ” của nhãn hiệu được mang đi đăng ký và có sự bảo vệ nhất định đến các
nhãn hiệu đã được đăng ký trước đó.
Về chế tài xử phạt, sẽ được thực hiện sau khi xác định và chứng minh
được có chủ thể xâm phạm vào quyền sở hữu công nghiệp đồi với nhãn hiệu của
doanh nghiệp. Chế tài xử phạt này sẽ do các cơ quan tố tụng, tòa án quyết đinh
và cơ quan thi hành án thực thi đối với chủ thể xâm phạm. Các chế tài đã được
trình bày bên trên bao gồm 3 biện pháp: biện pháp hành chính, biện pháp dân sự
và biện pháp hình sự.
- Các chủ thể khác: phải tôn trọng quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn
hiệu đã được bảo hộ của doanh nghiệp, không được có những hành vi xâm phạm
gây tổn hại đến lợi ích của doanh nghiệp chủ sở hữu hay người tiêu dùng. Nếu đã
có hành vi xâm phạm và có quyết định xử phạt của cơ quan chức năng thì cần
phải tuân thủ đúng, không được có các hành vi lẩn tránh, không thực hiện.
Xâm phạm thương hiệu từ lâu đã được các đối tượng thực hiện bằng nhiều
phương thức, thậm chí sử dụng công nghệ cao, thiết bị hiện đại để sản xuất, sao
chép khiến người tiêu dùng và thậm chí cả các cơ quan chức năng cũng khó phát
hiện để có biện pháp xử lý. Bên cạnh đó, xâm phạm thương hiệu ngày càng nguy
hiểm hơn ở tính chất vi phạm, có tổ chức chặt chẽ không chỉ trên lãnh thổ Việt Nam
mà còn diễn ra trên phạm vi quốc tế với sự tham gia của các tổ chức, cá nhân nước
ngoài cùng đa dạng các chủng loại hàng hóa xâm phạm từ những sản phẩm tiêu
dùng thông thường đến cao cấp, từ hàng tiêu dùng đến tư liệu sản xuất. Thương hiệu
càng có uy tín thì càng bị sao chép, các thương hiệu của các chủng loại sản phẩm
như quần áo, mỹ phẩm, thuốc tân dược, thực phẩm, phụ tùng xe máy, hàng gia
dụng, điện tử… luôn nằm trong top các thương hiệu bị xâm phạm
40

42. nhiều nhất. Mặc dù đến nay chưa có con số thống kê chính thức về số vụ xâm phạm
thương hiệu cũng như lượng hàng giả, hàng nhái trên thị trường nhưng số vụ được
phát hiện trong thời gian gần đây có xu hướng gia tăng với tốc độ xâm phạm ngày
càng nhanh. Nếu như trước đây, sau khi sản phẩm mới ra đời, phải một thời gian
trên dưới nửa năm mói có hàng giả thì nay chỉ khoảng nửa tháng là hàng giả đã xuất
hiện. Thậm chí với một số sản phẩm công nghệ thì hàng giả còn thậm chí xuất hiện
trước khi sản phẩm chính hãng được đưa ra thị trường. Thứ nhất, số lượng các vụ
việc vi phạm có xu hướng gia tăng. Số liệu xử lý vi phạm quyền SHCN của các cơ
quan có thẩm quyền trong những năm gần đây, trong đó bao gồm cả hành vi cạnh
tranh không lành mạnh liên quan đến nhãn hiệu và các hành
vi xâm phạm quyền SHCN khác. Số liệu dưới đây đã chia theo cơ quan xử lý vụ
việc [33,35,36,37].
Theo báo cáo của Thanh tra Bộ Khoa học và công nghệ, trong năm 2013 -
2014, lực lượng thanh tra, kiểm tra ở các bộ, ngành và địa phương (Thanh tra
Khoa học và công nghệ, Quản lý thị trường, Công an, Hải quan...) đã xử lý
32.474 vụ việc liên quan đến hàng giả, kém chất lượng, xâm phạm quyền đối với
sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, cạnh tranh không lành mạnh về sở
hữu công nghiệp… Còn theo báo cáo thường niên về hoạt động sở hữu trí tuệ
của Cục Sở hữu trí tuệ năm 2015 thì trong 5 năm từ 2011 - 2015, nhãn hiệu và
kiểu dáng công nghiệp là 2 đối tượng bị xâm phạm nhiều nhất, với số tiền xử
phạt cao nhất. Năm 2015, đã có khoảng 1.500 vụ xâm phạm nhãn hiệu bị xử lý
bằng biện pháp hành chính, với tổng số tiền phạt gần 13 tỷ đồng, trong đó đối
tượng bị xâm phạm chủ yếu vẫn là nhãn hiệu, chiếm 97% số vụ và 98% tổng số
tiền phạt. TP. Hồ Chí Minh, Tây Ninh, Yên Bái, Đồng Nai, Đà Nẵng, Cần Thơ là
những địa phương thực hiện xử lý xâm phạm nhiều nhất. Cụ thể dưới đây là số
vụ việc được từng cơ quan có thẩm quyền phát hiện và giải quyết.
Một là, cơ quan Thanh tra chuyên ngành KH&CN
- Năm 2006 - 2008, Cơ quan thanh tra KH&CN đã tiến hành thanh tra 3.574
cơ sở, phát hiện và xử lý 459 vụ xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp, đã xử phạt
41

43. cảnh cáo 152 cơ sở, phạt tiền 307 cơ sở với số tiền 1.847.988.200 đồng, buộc
tiêu huỷ, loại bỏ yếu tố vi phạm ra khỏi nhiều loại sản phẩm, hàng hoá.
- Năm 2009, Thanh tra Bộ KH&CN đã tiến hành thanh tra 61 vụ, đã xử lý 38
vụ xâm phạm về nhãn hiệu, 02 vụ xâm phạm về kiểu dáng và 05 vụ xâm phạm giải
pháp hữu ích, đã xử phạt cảnh cáo 01 vụ, phạt tiền 45 vụ với tổng số tiền phạt
697.356.000 đồng và xử lý 156.426 sản phẩm xâm phạm quyền sở hữu công
nghiệp.
Theo số liệu tổng hợp được từ 55 báo cáo của Sở KH&CN các tỉnh/thành
phố năm 2009, các Sở KH&CN đã tiến hành thanh tra 7453 cơ sở, đã xử lý 1.012
cơ sở vi phạm hành chính bằng các hình thức: cảnh cáo 146 cơ sở, phạt tiền 866
cơ sở với số tiền 3.175.469.500 đồng, tịch thu, xử lý và tiêu hủy nhiều tang vật vi
phạm hành chính.
- Năm 2012, Thanh tra Khoa học và Công nghệ đã tiến hành thanh tra 69
cơ sở, đã phát hiện và xử phạt 36 trường hợp có hành vi xâm phạm quyền sở hữu
công nghiệp với số tiền 859.000.000 đồng. Thanh tra KH&CN đã buộc loại bỏ
yếu tố vi phạm trên 25.703 sản phẩm, buộc tiêu hủy và tịch thu tiêu hủy 7.462
sản phẩm chứa đựng các dấu hiệu xâm phạm quyền SHCN theo quy định của
pháp luật. Riêng Thanh tra Bộ KH&CN tiến hành 38 cuộc thanh tra trong lĩnh
vực này, đã phát hiện và xử lý 20 trường hợp vi phạm với tổng số tiền phạt lên
tới 831 triệu đồng và đã thực thu về được cho ngân sách. Thanh tra Bộ đã phối
hợp với Cục Quản lý thị trường xử lý 01 trường hợp và với lực lượng cảnh sát
điều tra xử lý 36 trường hợp.
Hai là, cơ quan Quản lý thị trường
- Năm 2008, Cơ quan Quản lý thị trường đã thụ lý 2.697 vụ (415 vụ xâm
phạm KDCN, 2.268 vụ xâm phạm nhãn hiệu, 7 vụ xâm phạm CDDL, 3 vụ xâm
phạm tên thương mại, 4 vụ cạnh tranh không lành mạnh), trong đó xử lý 2.506 vụ
(389 vụ xâm phạm KDCN, 2.105 vụ xâm phạm nhãn hiệu, 6 vụ xâm phạm
CDDL, 2 vụ xâm phạm tên thương mại, 4 vụ cạnh tranh không lành mạnh) với
tổng số tiền phạt lên tới hơn 7.000.000.000 đồng.
42

44. - Năm 2009, Cơ quan Quản lý thị trường phối hợp chặt chẽ với các lực
lượng chức năng như Công an, Y tế… đã tập trung kiểm tra các cơ sở sản xuất,
chế biến, đóng gói, các đầu mối kinh doanh, tiêu thụ hàng hóa quy mô lớn, nhiều
vụ bị phát hiện tại Hải Phòng, Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh. Tại TP.Hồ Chí Minh,
lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 201 vụ xâm phạm nhãn hiệu với số tiền
phạt gần 2,7 tỷ đồng. Đồng Nai, Cà Mau, Hải Dương cũng là những địa phương
có số vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý khá cao, chủ yếu liên quan đến
nhãn hiệu (tại Cà Mau, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 186 vụ xâm phạm
nhãn hiệu với số tiền phạt trên 704 triệu đồng; tại Đồng Nai, lực lượng quản lý
thị trường đã thụ lý 106 vụ xâm phạm nhãn hiệu, xử lý 76 vụ với số tiền phạt
hơn 191 triệu đồng...) - Năm 2012, Cơ quan quản lý thị trường các địa phương
và trung ương đã tiến hành xử lý 9556 vụ việc xâm phạm quyền SHTT, trong đó
có 61 vụ xâm phạm quyền tác giả/quyền liên quan, 8999 vụ giả mạo nhãn hiệu,
67 vụ xâm phạm quyền nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, tên thương mại, kiểu dáng
công nghiệp, 422 vụ sử dụng tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả mạo và 07 vụ vi
phạm giống cây trồng. Tổng số tiền xử phạt 5,8 tỷ đồng, giá trị hàng hóa vi phạm
bị phát hiện và xử lý là 3,8 tỷ đồng.
Ba là, cơ quan Hải quan
- Năm 2006 -2008, Cơ quan Hải quan đã tiếp nhận và xử lý trên 53 đơn yêu
cầu kiểm tra, giám sát hàng hoá xuất nhập khẩu, đơn gia hạn kiểm tra, giám sát
có liên quan đến SHTT. Cơ quan Hải quan đã ra thông báo tạm thời dừng làm
thủ tục hải quan và xử lý 31 trường hợp, trong đó hầu hết là các trường hợp được
xác định là có giả mạo về SHTT (điện thoại và linh kiện điện thoại di động,
thuốc lá điếu, linh kiện máy tính, túi xách...). Cơ quan Hải quan đã xử phạt vi
phạm hành chính với số tiền khoảng 1,3 tỷ đồng.
- Năm 2009, Cơ quan Hải quan trong tập trung nhiều vào công tác chống
hàng giả, đã xử lý nhiều vụ xâm phạm nhãn hiệu, tịch thu và tiêu hủy số lượng lớn
hàng giả[24], số tiền phạt hành chính gần 2 tỷ đồng. Tổng cục Hải quan đã tham
gia với hải quan các nước trong khu vực (Thái Lan, Cambodia, Lào, Myanmar,
Indonesia, Trung Quốc) triển khai chuyên án Storm (2009-2011) do Tổ chức Y tế
43

45. thế giới kết hợp với Interpol chủ trì với mục đích là đấu tranh với các hành vi sản
xuất, mua bán và vận chuyển các loại thuốc giả trong khu vực. Lực lượng hải quan
đã tổ chức một số cuộc gặp gỡ với đại diện một số doanh nghiệp (Puma, Tyco...) để
thảo luận xây dựng những biện pháp phối hợp đấu tranh chống hàng giả.
- Năm 2012, Cơ quan Hải quan cũng đã tiếp nhận và xử lý gần 100 yêu cầu
của các chủ thể quyền SHTT đề nghị kiểm tra, giám sát tại biên giới. Tính đến thời
điểm năm 2012 ngành hải quan có tất cả 106 đơn yêu cầu bảo vệ quyền SHTT tại
biên giới với khoảng gần 300 nhãn hiệu hàng hóa các loại. Cơ quan Hải quan
đã xử lý 101 vụ, xử phạt với số tiền khoảng 300 triệu đồng, đồng thời đã tịch thu
xử lý hàng chục ngàn sản phẩm vi phạm các loại (như: rượu, thuốc lá, mỹ phẩm,
quần áo, điện thoại di động… xâm phạm các các nhãn hiệu đang được bảo hộ tại
Việt Nam).
Bốn là, cơ quan Công an
- Năm 2006 -2009, Cơ quan cảnh sát điều tra về trật tự và quản lý kinh tế
chức vụ thuộc Bộ Công an đã phát hiện và bắt giữ 76 vụ xâm phạm quyền sở
hữu trí tuệ, đặc biệt đối với mặt hàng thực phẩm, quần áo, mỹ phẩm, thuốc tân
dược, và chỉ đạo Cảnh sát điều tra tội phạm kinh tế địa phương tập trung đấu
tranh các đối tượng chuyên sản xuất hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Ngoài
ra lực lượng cảnh sát còn phối hợp với các cơ quan thực thi kiểm tra và xử lý vi
phạm hành chính, đối với các cơ sở xâm phạm kiểu dáng công nghiệp, nhãn
hiệu, bản quyền phần mềm, tiêu hủy hàng hóa xâm phạm.
- Lực lượng cảnh sát điều tra về tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức
vụ đã điều tra phát hiện và bắt giữ 156 vụ và khởi tố nhiều đối tượng có các hành
vi sản xuất buôn bán các hàng hoá giả mạo SHTT như: thực phẩm, quần áo, mỹ
phẩm, tân dược, rượu, linh kiện. Điển hình là vụ triệt phá đường dây buôn bán
thuốc giả Viagra và Cialis từ Trung Quốc vào Việt Nam, với tang vật thu giữ là
13.600 viên thuốc giả, đã khởi tố 02 đối tượng; vụ thu giữ 85 tấn phân NPK giả
do Công ty Tân Trường Sinh (Hoài Đức, Hà Nội) sản xuất, vụ việc đã được khởi
tố và tiếp tục điều tra các đối tượng liên quan.
44