1920-1930 жылдардағы мәдени құрылыс

1. 10.10.2015
1920-1930
жылдарда ығ
м дениә
рылысқұ

2. Жоспары:
• аза стан хал ыҚ қ қ
арасында ы сауатсызды тығ қ
жою.
•Жо ары о у орығ қ ндары,
мамандар даярлау.
• ылыми-зерттеуҒ
мекемелері, ылымнығ ң
дамуы.
• аза ке естік нерініҚ қ ң ө ң
дамуы.

3. Жылдары Ма ызды о и аларң қ ғ Ма ызды о и аларң қ ғ
1921 ж. «Казграмчека» рылды.құ «М дени жоры », « ызылә қ Қ
м йістер», «Ж мысшыү ұ
факультеттері»
йымдастырылды.ұ
1918 ж. «Бірыңғай е бек мектебің
туралы Декларация»
абылданды.қ
1920-1921 жылдары 2,5 мың
«Сауатсызды ты жоюқ
о амдарында» 70 мы нанқ ғ ң
астам азаматтар сауатын
ашты.
1925 жылы республикада 2,7
мы мектеп болды.ң
1919- 1931
жж.
«Сауатсызды ты жоюқ
туралы Декрет»,
Ж Жалпы а міндетті 7ғ
жылды білім енгізілді.қ
1935 жылы мектеп
жасында ы балалардығ ң
91%-ы о ыды.қ
1940 жылы е беккең
жарамды халы арасындақ
сауатсызды ты жою ісіқ
ая талды.қ

4. аза тілінде жазыл ан о улы тардыҚ қ ғ қ қ ң
авторлары:
аза тілінде жазыл ан о улы тардыҚ қ ғ қ қ ң
авторлары:
Профессор Санжар
Асфендияров - Қазақстан
тарихы оқулығын
құрастырды.
Қаныш Сәтбаев – қазақ
тілінде бірінші
алгебрадан мектеп
оқулығын жазды.
Әлихан Бөкейханов –
география оқулығын
жазды.
Ахмет
Байтұрсынов -
араб әрпінің
негізінде жасалған
қазақ әліпбиін
жетілдірді.

5. 1919-1920
жж.
Орынборда, Ордада және Семейде Халық ағарту
институттары ашылды
1921 ж Қазақстанда тұңғыш жұмысшы факультеті Орынборда
құрылды
1928 ж Қазақ мемлекеттік педагогикалық институты
1935 жылы оған Абай есімі берілді
(қазіргі Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті)
1929 ж Алматы мал-дәрігерлік институты
1930 ж Қазақ ауыл шаруашылық институты
1931 ж Алматы медициналық институты
1934 ж С. М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университеті
(қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті),
1938 ж ҚазМУ жанынан аспирантура ашылды.
1940 ж Қазақстанда 35 кәсіби оқу орындары ұйымдастырылды.
Кесте ар ылы т сіндіру:қ ү
Жо ары о у орындары, мамандар даярлау.ғ қ

6. Жылдары Маңызды оқиғалар Нәтижесі
1918 ж Ташкентте Түркістан Шығыс
институты
Қолданбалы ғылымдар дамыды
1919 ж 1919 жылы Қазақ әскери
комиссариаты штабының
жанынан тарихи-
статистикалық бөлім
құрылды.
Бөлім тарих, этнография және
жаратылыстану - география секцияларынан
тұрды, кейіннен археология секциясы да
ашылды.
1919-
1920 ж
Қазақ өлкесін зерттеу
қоғамы
құрылды
Қоғамның мүшелері А. Чулошников, Ф. Рязанов,
Ә. Диваев, М. Тынышбаев, В. В. Бартольд, В.
Радлов, М. Дулатовтардың алғашқы ғылыми
еңбектері жарық көрді.
1932 ж КСРО ҒА-ның Қазақстандық
базасы құрылды
Республикада 12 ғылыми-зерттеу институты,
15 тәжірибе станциясы, 186 тірек
пункті, зертханалар, су және ауа райын бақылау
станциялары болды.
1938 ж
Ғылыми-зерттеу
институттары
Профессор ғылыми атағы аса көрнекті қазақ
тарихшысы С. Асфендияровқа берілді.
Қазақстанда 430 мыңнан астам адам ой
еңбегімен айналысқан, олардың 27454-інің
жоғары білімі болған
Кесте арқылы түсіндіру: Ғылыми-зерттеу мекемелері, ғылымның дамуы.

7. 1 “Байлардың шаруашылығын
тәркілеу туралы” қаулы. 4 С. Шолақов
2 Сырдария округі, Бостандық
ауданындағы көтеріліс 5
Е.Жанбаев,
Қ.Қалиев,
Ғ. Сатырбаев.
3 Қостанай округіндегі көтеріліс 2 Тәліп Мұсабаев
4 Созақ ауданындағы көтеріліс 1 Ф.И. Голощекин
5 Жетісудағы көтеріліс
3
А. Бекежанов,
С. Қадиев,
А. Смағұлов.
6 Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда
округтеріндегі көтеріліс
6 А. Қанаев,
Ж. Бәйімбетов,
М. Саматов,
И. Сатыбалдин
«Ойашар» с йкестендіруә
20—30-жылдарда репрессияларға қарамастан Қазақстан мәдениеті жетіліп,
әдебиеттін дәстүрлі және драма жанрлары дами түсті.
Семей әуесқой театр.
Орынбордағы қазақ институты .
Институт негізінде 1926 жылы қаңтарда Қызылордада тұңғыш кәсіби қазақ
театры ашылды. Онда М. Әуезов, Ж. Шанин, С. Қожамқұлов, Қ. Қуанышбаев,
Қ. Жандарбеков, 3. Атабаева және басқа да дарынды драматургтер, режиссерлер
және артистер жұмыс істеді.
Қазақстанның тұңғыш кәсіби суретшісі Ә. Қастеев керемет туындылар жазды.
Ол жазған көптеген акварель туындылар «Ескі және жаңа тұрмыс» деген
топтама ретінде белгілі.
Ә. Қастеев жазған мыңнан астам картиналар мен суреттер «республиканың
көркемсурет қолжазбасы» деп бекер аталмаған.
Соғысқа дейінгі кезеңде Ә. Ысмайылов, Қожахмет және Құлахмет Қожықовтар,
Б. Сәрсенбаев, О. Таңсықбаев сияқты қазақ суретшілері жұртшылыққа кеңінен
танымал болды.
20—30-жылдарда репрессияларға қарамастан Қазақстан мәдениеті жетіліп,
әдебиеттін дәстүрлі және драма жанрлары дами түсті.
Семей әуесқой театр.
Орынбордағы қазақ институты .
Институт негізінде 1926 жылы қаңтарда Қызылордада тұңғыш кәсіби қазақ
театры ашылды. Онда М. Әуезов, Ж. Шанин, С. Қожамқұлов, Қ. Қуанышбаев,
Қ. Жандарбеков, 3. Атабаева және басқа да дарынды драматургтер, режиссерлер
және артистер жұмыс істеді.
Қазақстанның тұңғыш кәсіби суретшісі Ә. Қастеев керемет туындылар жазды.
Ол жазған көптеген акварель туындылар «Ескі және жаңа тұрмыс» деген
топтама ретінде белгілі.
Ә. Қастеев жазған мыңнан астам картиналар мен суреттер «республиканың
көркемсурет қолжазбасы» деп бекер аталмаған.
Соғысқа дейінгі кезеңде Ә. Ысмайылов, Қожахмет және Құлахмет Қожықовтар,
Б. Сәрсенбаев, О. Таңсықбаев сияқты қазақ суретшілері жұртшылыққа кеңінен
танымал болды.
Қазақ кеңестік өнерінің дамуы.

8. 1928 ж
Алматы мал-дәрігерлік институты
1930 ж Қазақ __________институты
1931 ж ___________медициналық институты
С. М. Киров атындағы Қазақ
Мемлекеттік университеті
ІV.Сөйлемді толықтыр.

9. 1928 ж Қазақ мемлекеттік педагогикалық
институты
1929 ж Алматы мал-дәрігерлік институты
1930 ж Қазақ ауыл шаруашылық институты
1931 ж Алматы медициналық институты
1934 ж С. М. Киров атындағы Қазақ
Мемлекеттік университеті
ІV.Сөйлемді толықтыр.

10. м
ә
д
е
н
и
қ
ұ
р
1. Қазақ тілінде жазылған оқулықтың
айторы?
2. Қазақ КСР Ғылым академиясын
тұңғыш президенті?
3. 1919- 1920 жылдары Халық ағарту
институты қайда ашылды?
4. Қазақстанның тұңғыш кәсіби
суретшісі?
5. Сауатты аудандар қатарына
қосылған қала?
6. 1934 жылы кімнің атындағы Қазақ
Мемлекеттік университеті ашылды?
7. 1926 жылы қаңтарда қай қалада
тұңғыш кәсіби қазақ театры ашылды?
8. Араб әрпінің негізінде жасалған қазақ
әліпбиін жетілдірген кім?
9. Профессор ғылыми атақ аса көрнекті
қазақ тарихшысы кімге берілді?
10. Қазақстанда тұңғыш жұмысшы
факультеті қай қалада құрылды?
1171931 жылы қай қалада медициналық
институты ашылды?
12. Қазақ жұртына танымал
суретшілерінің бірі?
13. 1919 жылы қабылданған декрет?
Сөз жұмбақ
ы
л
ы
С
Жа а саба ты бекіту:ң қ

11. А Й м А У Ы Т О В
С ә Т П А Е В
О Р Д А
Қ А С Т е Е В
Қ А Р А Ғ А н Д Ы
К и Р О В
қ Ы З Ы Л О Р Д
Б А Й Т ұ Р С Ы Н О В
А С Ф Е Н Д И Я р О В
1. Қазақ тілінде жазылған оқулықтың
айторы?
2. Қазақ КСР Ғылым академиясын
тұңғыш президенті?
3. 1919- 1920 жылдары Халық ағарту
институты қайда ашылды?
4. Қазақстанның тұңғыш кәсіби
суретшісі?
5. Сауатты аудандар қатарына
қосылған қала?
6. 1934 жылы кімнің атындағы Қазақ
Мемлекеттік университеті ашылды?
7. 1926 жылы қаңтарда қай қалада
тұңғыш кәсіби қазақ театры ашылды?
А8. Араб әрпінің негізінде жасалған
қазақ әліпбиін жетілдірген кім?
9. Профессор ғылыми атақ аса көрнекті
қазақ тарихшысы кімге берілді?
10. Қазақстанда тұңғыш жұмысшы
факультеті қай қалада құрылды?
1171931 жылы қай қалада медициналық
институты ашылды?
12. Қазақ жұртына танымал
суретшілерінің бірі?
13. 1919 жылы қабылданған декрет?
Сөз жұмбақ
О Р ы Н Б О Р
А л М А Т Ы
Ы С М А Й ы Л О В
С А У А У С Ы З Д Ы Қ
Жа а саба ты бекіту:ң қ

12. Үйге тапсырма: §24. 1920-1930
жылдардағы мәдени құрылыс.
йге тапсырма:Ү
1920-1930
жылдарда ығ
м дениә
рылыс.құ