2. • Շաքարախտը (շաքարային շատամիզություն,
շաքարային դիաբետ) իրենից ներկայացնում է
ինսուլինի անբավարարությամբ կամ նրա
ֆունկցիայի նվազմամբ պայմանավորված
ներզատական-նյութափոխանակային
հիվանդություն, որի հետևանքով խանգարվում
են նյութափոխանակության բոլոր ձևերը:
3. • Շաքարախտի առաջացման խնդրում կարևոր
նշանակություն ունի ժառանգականությունը:
Շաքարախտի առաջացման այլ կարևոր
գործոններ են նաև մշտական շատակերությունը,
սննդում դյուրամարս ածխաջրերի ավելցուկային
օգտագործումը: Արյան մեջ շաքարի կայուն
բարձրացումը ենթաստամոքսային գեղձի
ինսուլին արտադրող բջիջների հիմնական
գրգռիչն է և կարող է հանգեցնել դրանց
ֆունկցիոնալ հյուծման:
4. • Մի շարք դեպքերում շաքարախտը
պայմանավորված է ենթաստամոքսային
գեղձի բորբոքային, վնասվածքային,
անոթային և այլ բնույթի
ախտահարումներով: Հաճախ
հիվանդությունն առաջանում է
նյարգահոգեկան գերբեռնվածությունից և
ցնցումներից, վարակիչ
հիվանդություններից հետո, ինչպես նաև
ներզատիչ գեղձերի այլ հիվանդությունների
(օրինակ` մակերիկամների կեղևի
ուռուցքներ) առկայության դեպքում:
5. •
Օրգանիզմում ինսուլինի անբավարարության կամ
ակտիվության նվազման ժամանակ լյարդը և մկանները
կորցնում են ընդունած շաքարը գլիկոգենի փոխարկելու
ունակությունը: Դրա հետևանքով հյուսվածքները չեն
կարողանում յուրացնել շաքարը և չեն կարողանում
օգտագործել որպես էներգիայի աղբյուր, որը հանգեցնում է
արյան մեջ շաքարի մակարդակի բարձրացման`
գերշաքարարյունության (հիպերգլիկեմիա) և մեզի միջոցով
հեռացման` շաքարամիզության (գլիկոզուրիա):Այդ
ախտանշանները շաքարախտի հիմնական դրսևորումներն
են: Հիվանդի առաջին գանգատը, որպես կանոն, մշտական
սաստիկ ծարավն է և առատ (օրը 6 լիտր և ավելի) մեզի
արտազատումը: Հիվանդի մեզը պարունակում է շաքար,
որի հետևանքով ունի բարձր տեսական կշիռ: Հաճախ
նկատվում է մաշկի (հատկապես` շեքի) առատ քոր:
Շաքարախտին բնորոշ է մաշկի թարախաբշտիկային
հիվանդությունների հակումը, հնարավոր են նաև սեռական
ֆունկցիայի խանգարումներ:
6.
7. • Շաքարախտ հիվանդության բուժումն իրականացվում է բժշկի
մշտական հսկողությամբ` հիվանդի ամբողջ կյանքի ընթացքում:
Շաքարախտ հայտնաբերելիս անհրաժեշտ է հիվանդին
անմիջապես հոսպիտալացնել` մանրակրկիտ հետազոտման և
բուժման մեթոդն ընտրելու նպատակով: Բուժման հիմանական
միջոցներն են սննդակարգը, շաքարի քանակությունը նվազեցնող
պատրաստուկները, իսկ նպատակը` օրգանիզմում
նյութափոխանակային գործընթացները կարգավորելը, որի համար
ցուցանիշ է ծառայում արյան մեջ շաքարի մակարդակի նվազումը
մինչև բնականոնին մոտ աստիճանի, մեզում շաքարի
բացակայությունը կամ նվազագույն քանակը:
8. • Շաքարախտի կանխարգելումն իրենից
ենթադրում է ռացիոնալ սննդի
օգտագործում, շատակերության,
քաղցրեղենի և յուղալի սննդի չարաշահման
բացառում, մարմնի բնականոն քաշի
պահպանում, լեղուղիների և
ենթաստամոքսային գեղձի բորբոքային
հիվանդությունների ժամանակին բուժում:
9. • Խորացած շաքարախտի դեպքում կարևոր է
հիվանդության սրացումների և բարդությունների
կանխարգելումը: Անհրաժեշտ է հետևել մաշկի
մաքրությանը, խուսափել մանր վնասվածքներից,
քանզի դրանք կարող են հանգեցնել չլավացող խոցերի
առաջացման: Անհրաժեշտ է հետևել նաև բերանի
խոռոչի վիճակին և տարին 2 անգամից ոչ պակաս
այցելել ատամնաբույժի: Ցանկացած հիվանդության
միացումը, ֆիզիկական գերհոգնածությունը կամ
նյարդահոգեկան լարվածությունը կարող են խորացնել
շաքարախտի ընթացքը և հանգեցնել
ապափոխհատուցման:
Փոխհատուցման շնորհիվ հիվանդը երկար տարիներ
պահպանում է աշխատունակությունը և լիարժեք
կյանքի հնարավորությունը:
