Πολιτιστικό Πρόγραμμα Τόπος και άνθρωποι Ισπανία - Βαρκελώνη Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο 2015- 16 Υπεύθυνοι Καθηγητές Παπαγεωργίου Αγγελική , Χρυσούλα Κατσούγκρη, Αγγελή Ευσταθία

1. Μια πραγματικά σύντομη
παρουσίαση της ιστορίας της
Ισπανίας
Τόπος και άνθρωποι
Ισπανία – Βαρκελώνη
Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο (2015 – 16)

2. Ηράκλειες στείλες ... η άκρη του
κόσμου
• Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι βρίσκονταν στην Ιβηρική
χερσόνησο και στο σημερινόΓιβραλτάρ. Εκεί πίστευαν ότι ήταν η
άκρη του κόσμου.
• Σύμφωνα με τονΠλάτωνα] στο στόμιο του πορθμού που
βρίσκονταν οι στήλες υπήρχε μεγάλο νησί δίνοντας αρκετές
πληροφορίες για αυτό, κάνοντας μερικούς ερευνητές σήμερα να
πιστεύουν ότι ήταν η χαμένη Ατλαντίδα.
• Οι στήλες του Ηρακλή , γνωστές και ως Ηράκλειες Στήλες Τις
στήλες αυτές τις έστησε στις δύο κωμοπόλεις που έχτισε ο ίδιος ο
Ηρακλής στις δύο αντικριστές ακτές του σημερινούΓιβραλτάρ
• . Η μία ήταν στη Αβύλη στην πλευρά της Αφρικής, και η άλλη
Γήδειρα στην πλευρά της Ευρώπης.

3. Οι Ηράκλειες στήλες στο Γιβραλτάρ

4. Ο Ηρακλής στην Ισπανία
O άθλος toy Ηρακλή με τα βόδια του Γηρυόνη εκτυλίσσεται στην Ιβηρική Χερσόνησο
και -όπως τονίζεται- "όσον αφορά την Πόλη Λα Κορούνια, το έμβλημα της πόλης, ο
θυρεός της Λα Κορούνια, είναι ο φάρος που έχτισε ο Ηρακλής. Στη βάση του έχουμε
μια νεκροκεφαλή με δύο κόκαλα που θεωρείται ότι είναι η κεφαλή του Γηρυόνη. Το
Κάντιθ είναι τα παλιά Γάδειρα. Εκεί έχουν, μέχρι και σήμερα, επιγραφές
αφιερωμένες στον Ηρακλή. Στην περιοχή υπάρχουν οι λεγόμενες στήλες του
Ηρακλέους, οι πύλες του Γιβραλτάρ. Επίσης, η σημαία της Περιφέρειας της
Ανδαλουσίας έχει σαν έμβλημα τον Ηρακλή με τα δύο λιοντάρια και φυσικά, κατά τη
Μυθολογία, η δημιουργία της πόλης της Βαρκελώνης ορίζεται ως δημιούργημα του
μυθικού ήρωα".

5. Ο Ηρακλής και ο Γυρηόνης
Πύργος του Ηρακλή
Με το πέρασμα των χιλιετιών, πολλές μυθικές
ιστορίες έχουν ειπωθεί σχετικά με την
προέλευσή του. Σύμφωνα με ένα μύθο ο
οποίος αναμιγνύει κελτικά και ελληνορωμαϊκά
στοιχεία, ο ήρωας σκότωσε τον γιγάντιο
τύρρανο Γυρηόνη μετά από τρεις μέρες και
νύχτες συνεχούς πάλης. Ο Ηρακλής τότε -με
μία κελτική χειρονομία- έψαθε το κεφάλι του
Γηρυόνη με τα όπλα του και διέταξη να
κατασκευαστεί στο σημείο μία πόλη. Ο φάρος
στην κορυφή ενός κρανίου και δύο κόκκαλα
αναπαριστούν το θαμμένο κεφάλι του εχθρού
του Ηρακλή και απεικονίζονται στο έμβλημα
της πόλης Κορούνια.

6. Στην Ιβηρική χερσόνησο από την αρχαιότητα μέχρι τον 8ο μχ
αιώνα
κατοίκησαν
• Κέλτες (εποχή του σιδήρου)- Κελτίβηρες
• ‘Ιβηρες
• (από τον 6ο πχ αιώνα)
• Καρχηδόνιοι (λαός της
Βόρειας Αφρικής)

8. Ελληνικές αποικίες στην Ιβηρική
Καταλονία:το Ελληνικό παρελθόν της Ισπανίας
Εμπόριον, Emporiae, Empuries·
Ο πιο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στην
Ισπανία αλλά και ολόκληρη την ιβηρική
χερσόνησο, φέρει ελληνική υπογραφή, είναι
ηλικίας 2.000 και πλέον ετών, Ιδρύθηκε από
τους Φωκαιείς.
Ηδη από τον 7ο αι. π.Χ., αυτόχθονες Ίβηρες,
συγκεντρωμένοι σε μικρούς οικισμούς, κατοικούσαν στη
θέση που σήμερα βρίσκεται η Empuries, διατηρώντας
συχνές εμπορικές επαφές με Φοίνικες και Eλληνες,
ανταλλάσσοντας κυρίως σιτηρά με κρασί. Στα 576 π.Χ.
Φωκείς έμποροι αποφάσισαν να εγκαθιδρύσουν μια δική
τους βάση δίπλα σε αυτούς τους οικισμούς,
δημιουργώντας μια από τις πρώτες ελληνικές αποικίες
στην ιβηρική χερσόνησο.

9. ...και μετά ήρθαν οι Ρωμαίοι... (219 πχ-
15 πχ )

10. Ρωμαϊκή περίοδος

11. Η Βαρκελώνη τη Ρωμαϊκά χρόνια
(Barcino)

12. Ο ναός του Αυγούστου (Βαρκελώνη)

13. ΓότΘοι και Βισηγότθοι...
(200- 700 μχ)
Βαρκελώνη - Γοτθική συνοικία

14. Άραβες
(710 μχ – 1492 μχ)
• Από τον 8ο ως τον 15ο αιώνα οι Άραβες
κυριαρχούν σε όλη την Ιβηρική εκτός από τα
Βορειοδυτικά τμήματα .
• Επτά αιώνες κυλούν με αδίακοπες προσπάθειες για
την ανακατάληψη της Ισπανίας από τους
χριστιανούς (Reconquista)
• Τον 11ο αιώνα οι άραβες περιορίζονται στη
Γρανάδα

15. Αραβικά μνημεία (Γρανάδα)

16. Γρανάδα, Αλάμπρα

17. Αραβικά Λουτρά στη Τζιρόνα (Girona) κοντά
στη Βαρκελώνη

18. Οι Φράγκοι στην Καταλωνία (801 μχ)
Αυτονομία
• Η Βαρκελώνη γίνεται
πρωτεύουσα του βασιλείου
τους στην Ιβηρική
• Η Καταλονία κηρύσσεται
ανεξάρτητη το 988μχ και
ακολουθουν συγκρούσεις με
την υπόλοιπη Iσπανίαμέχρι
την επανένωσή της το 1162 μχ
• Μετά την αυτονόμησή της
από την κεντρική φραγκική
εξουσία στα τέλη του 9ου
αιώνα, ανελίχθηκε σε
κυρίαρχη δύναμη της
μεσαιωνικής Ιβηρικής
χερσονήσου, και ανέδειξε μια
πολύ ισχυρή δυναστεία που
μετά την ένωσή της με το
βασίλειο της Αραγόνας, θα
έφερε το Στέμμα της
Αραγόνας μέχρι τις αρχές του
15ου αιώνα.

19. Κομητεία της Βαρκελώνης Comtat de Barcelona
897 — 1162
Πρωτεύουσα Βαρκελώνη
Γλώσσες Λατινικά, ρομανική
διάλεκτος της Καταλονίας,
Καταλανικά
Πολίτευμα Κομητεία
Σημερινά κράτη Ισπανία, Γαλλία

20. Εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων
Στα τέλη του 15ου αιώνα, μετά την ένωση των
χριστιανικών κρατιδίων σεενιαίο κράτος, οι
Άραβες εκδιώχθηκαν εντελώς από την Ιβηρική
χερσόνησο. Αυτή η νίκη συνέπεσε με την
ανακάλυψη της Αμερικής από το Χριστόφορο
Κολόμβο που ήρθε σαν αποτέλεσμα των
συστηματικών εξερευνήσεων της γης, που έγιναν
από Ισπανούς και Πορτογάλους θαλασσοπόρους.
Η ανακάλυψη και αποίκηση της Αμερικής έκανε
την Ισπανία μεγάλη αποικιακή δύναμη (ακόμη και
σήμερα η ισπανική παρουσία είναι έντονη στην
αμερικανική ήπειρο. Η ισπανική είναι η πέμπτη
γλώσσα στον κόσμο και ομιλείται από 170
εκατομμύρια ανθρώπους).

21. Φερδινάρδος και Ισαβέλλα
• Οι καθολικοί μονάρχες
Φερδινάρδος ο Β’ της
Αραγονίας και η Ισαβέλλα
η Α’ της Καστίλης
πρωταγωνιστούν στην
ανακατάληψη της Ισπανίας
από τους Άραβες, στη
χρηματοδότηση των
εξερευνήσεων και την
εκδίωξη Εβράιων και
Μαυριτανών....
Ο Φερδινάνδος στα αριστερά με την Ισαβέλλα στα δεξιά. Η
εκχάραξη άνωθεν τους προσδιορίζει ως "Λόρδος Φερδινάνδος
και Λαίδη Ισαβέλλα, Βασιλείς της Καστίλης και της Αραγωνίας".

22. Χριστόφορος Κολόμβος
• Το ζεύγος χρηματοδότησε τα ταξίδια του
Χριστόφορου Κολόμβου, που ονομάστηκε Ναύαρχος
του Ωκεανού .
• Η πρώτη αποστολή του Κολόμβου με υποτιθέμενο
προορισμό τις Ινδίες αποβιβάστηκε στις Μπαχάμες
στις 12 Οκτωβρίου 1492, στο νησί Γκουαναχάνι, το
οποίο ονόμασε Σαν Σαλβαδόρ, την Κούβα
ονομάζοντάς την Χουάνα, το νησί του Αγίου
Δομήνικου, που το ονόμασε Λα Εσπανιόλα.
• Στο δεύτερο ταξίδι τους ανακάλυψε περισσότερα
νησιά της Καραϊβικής, όπως το Πουέρτο Ρίκο, ενώ
στην τελευταία του αποστολή το 1498 ανακάλυψε
την Τρίνινταντ και τις ακτές της σημερινής
Βενεζουέλα.
• Οι αποικίες που ίδρυσε ο Κολόμβος και οι
κατακτήσεις σε Βόρεια και Νότια Αμερική τις
επόμενες δεκαετίες έφεραν εισροή τεράστιου
πλούτου στην Ισπανία, γεμίζοντας τα
θησαυροφυλάκια του νέου κράτους που θα
αποτελούσε την ηγεμονία στην Ευρώπη τους
επόμενους δυο αιώνες.

23. Αγαλμα του Κολόμβου στη Βαρκελώνη

24. Συνέπειες των ανακαλύψεων.
• Οι Ισπανοί αλλά και άλλοι Ευρωπαίοι,
εκμεταλεύτηκαν τις περιοχές που
ανακάλυψαν σε βάρος των ντόπιων
πληθυσμών που εξοντώθηκαν. Οι
πολιτισμοί τους χάθηκαν

25. Κορτέζ και Πιθάρο
Η μανία για το χρυσό άρχισε μετά τη λεηλασία των ανακτόρων των Αζτέκων και
των Ίνκας από τον Κορτές και τον Πιζάρρο. Ένας θρύλος άρχισε τότε να
κυκλοφορεί ανάμεσα στους Ευρωπαίους: κάθε χρόνο, σ' ένα υψίπεδο της
Κολομβίας, ένας ιθαγενής φύλαρχος άλειφε το σώμα του με σκόνη χρυσού και
έριχνε στα νερά της λίμνης Γκουαταβίτα χρυσές προσφορές για τους θεούς.
Αυτός ο «χρυσός άνθρωπος» - el hombre dorado - μεταμορφώθηκε στη
φαντασία των ανθρώπων σε Eldorado, το βασίλειο του χρυσού. Ο θρύλος του
Ελντοράντο, οδήγησε στην πυρετώδη εξερεύνηση της περιοχής για χρυσό, αλλά
και στην καταστροφή των αυτοχθόνων και του πολιτισμού τους.

26. Συνέπειες των ανακαλύψεων: Η δουλεία.
• Οι αυτόχθονες λαοί χρησιμοποιήθηκαν από τους κατακτητές σε κάθε
είδους εργασία, από οικιακοί βοηθοί μέχρι εργάτες-σκλάβοι στα
ορυχεία χρυσού και αργυρού. Υποσιτίστηκαν, υποβλήθηκαν σε
εξοντωτική εργασία και αποδεκατίστηκαν είτε από την κακομεταχείριση
είτε από τις λοιμώδεις ασθένειες. Υπολογίζεται ότι στην Νέα Ισπανία ο
πληθυσμός των ντόπιων μειώθηκε από 25 εκατομμύρια το 1519 σε 1
εκατομμύριο το 1605.

27. 16ος – 17ος αιώνας
• Η δύναμη της Ισπανίας έφτασε στο κατακόρυφο την εποχή του Κάρολου Ε' και του γιου του
Φίλιππου Β'. Στο τέλος του 16ου όμως αιώνα, αρχίζει η παρακμή της Ισπανίας. Το 1704 οι
Άγγλοι, για να ελέγχουν τη ναυσιπλοΐα, κατέλαβαν το βράχο του Γιβραλτάρ, τον
οχύρωσαν και τον κατέχουν ακόμα.
• Στις αρχές του 16ου αιώνα έχει πλέον ολοκληρωθεί η ενοποίηση του ισπανικού κράτους στα
σημερινά γεωγραφικά του όρια, όμως οι διαφορές είναι έντονες και σε πολλούς τομείς. Τα
μετέπειτα χρόνια χαρακτηρίζονται από την βασιλεία του Γερμανού αυτοκράτορα
Καρόλου Ι και την δυναστεία των Αψβούργων με το όραμα να κατακτήσει τον κόσμο και
να εδραιώσει τους θεσμούς και τον πολιτισμό της Καστίλλης. Κάνει αδιάκοπους πολέμους
με Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες για την κυριαρχία στην θάλασσα, κατακτά την
αμερικάνικη ήπειρο σφαγιάζοντας τους γηγενείς λαούς αφανίζοντας τεράστιους
πολιτισμούς. Η στρατιωτική ισχύς της αυτοκρατορικής Ισπανίας και των βασιλέων της
χρησιμοποιείται για την γεωγραφική και θρησκευτική ενοποίηση των υπηκόων της, ως
όργανο προπαγάνδας και υπεράσπισης της ρωμαικαθολικής πίστης στις αποικίες και για τον
εκχριστιανισμό τους. Η Ιερά Εξέταση εξυπηρετεί τα συμφέροντα των βασιλέων της
Ισπανίας εξολοθρεύοντας χιλιάδες αλλόθρησκων. οι βασιλείς επιδιώκουν να επιβάλουν
με αυταρχικό τρόπο την θρησκευτική, οικονομική, γλωσσική και θεσμική ομογενοποίηση
της χερσονήσου δίχως να το καταφέρουν σε μεγάλο βαθμό. Ο σκοπός όλων των βασιλέων
δεν είναι άλλος από την επιβολή των θεσμών της Καστίλης σε όλη την χερσόνησο, ο
συγκεντρωτισμός όλων των αρμοδιοτήτων στην εξουσία του βασιλιά.Οι διαρκείς πόλεμοι
εξασθενούν την Ισπανία και την καθηλώνουν.Ο αυταρχισμός των βασιλέων και η εξαθλίωση
του λαού προκάλεσε σταδιακά αλυσιδωτές αντιδράσεις με την εξέγερση της Πορτογαλίας,
της Ανδαλουσίας, της Καταλωνίας και άλλων περιοχών.

28. 19ος αιώνας
• Ο 19ος αιώνας βρίσκει την χώρα κατακτημένη από τους
Γάλλους και υπό την διοίκηση του αδερφού του
Ναπολέοντα, Ιωσήφ. Η εκδίωξη των Γάλλων οδηγεί στο 1ο
σύνταγμα της Ισπανίας (1812) που προβλέπει την διαίρεσή
της σε επαρχίες που διοικούνται από ένα ανώτατο άρχοντα.
• Οι Καρλικοί εμφύλιοι πόλεμοι συγκλόνισαν την Ισπανία σε
όλο τον 19ο αιώνα θυμίζοντας σε όλους ότι η δυναμική των
αυτονομιστικών κινημάτων εναντίον της κεντρικής εξουσίας
της Μαδρίτης δεν είχε καταλαγιάσει ποτέ. Κάθε προσπάθεια
για εκδημοκρατισμό και αυτονομία βρίσκει αντιμέτωπους
την μοναρχία, τον κλήρο και την αριστοκρατία της Καστίλης,
κανένα από τα συντάγματα του 19ου αιώνα δεν κάνει
αναφορά στην αυτονομία των περιφερειών.

29. 20ος αιώνας
• Η αρχή του 20ου αιώνα χαρακτηρίζεται για την
αναβίωση των εθνοτήτων και των ιδιαίτερων
χαρακτηριστικών τους. Η διαμάχη μεταξύ
κεντρικού κράτους και των περιφερειών θα
οδηγήσει από τις αρχές του 20ου αιώνα στην
αναβίωση των εθνοτήτων των Βάσκων και των
Καταλανών με αποσχιστικές τάσεις από το
κράτος της Μαδρίτης και μετέπειτα στα
δραματικά γεγονότα του εμφυλίου
πολέμου(1936-1939).