1.
10
JAAR
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
EEN
ONDERZOEK
NAAR
DE
BELEMMERENDE
EN
ONDERSTEUNENDE
FACTOREN
VOOR
DEELNAME
VAN
BEWONERS
MET
EEN
ACHTERGROND
IN
DE
PSYCHIATRIE
AAN
ACTIVITEITEN
IN
DE
WIJK(CENTRA)
Anne
Elberse
-‐
500672540
29
mei
2014
Masterthesis
Master
Social
Work
Hogeschool
van
Amsterdam
Thesisbegeleider:
Drs.
M.A.
Hoijtink
3.
3
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord
.........................................................................................................................
7
Samenvatting
.....................................................................................................................
9
Abstract
...........................................................................................................................
15
Deel
1:
Praktijkvraagstuk
&
Onderzoeksopzet
..................................................................
17
1.
Praktijkvraagstuk
.........................................................................................................
18
1.1
Context
...........................................................................................................................................................
18
1.2
Doelgroep
en
voorzieningen
................................................................................................................
20
1.2.1
Achtergrond
‘Koffie
om
de
Hoek’
.....................................................................................................
20
1.2.3
Methodiek
‘Koffie
om
de
Hoek’
..........................................................................................................
21
1.2.4
‘Koffie
om
de
Hoek’
&
het
buurtwerk
.............................................................................................
21
1.2.5
‘Koffie
om
de
Hoek’
&
de
doelgroep
................................................................................................
22
1.2.6
‘Koffie
om
de
Hoek’
&
samenleving
en
beleid
.............................................................................
23
1.3
Urgentie
.........................................................................................................................................................
24
1.4
Doel-‐
en
vraagstelling
..............................................................................................................................
25
1.4.1
Doelstelling
................................................................................................................................................
25
1.4.2
Vraagstelling
............................................................................................................................................
25
1.4.3
Deelvragen
.................................................................................................................................................
26
1.5
Professionalisering
...................................................................................................................................
26
1.5.1
Professionele
identiteit
.........................................................................................................................
26
1.5.2
Inductieve
strategie
...............................................................................................................................
27
1.5.2
Een
lerend
team
.......................................................................................................................................
27
1.5.3
Rol
van
(ervarings)kennis
...................................................................................................................
28
2.
Methodologische
verantwoording
................................................................................
30
2.1
Regulatieve
cyclus
.....................................................................................................................................
30
2.2
Onderzoeksstrategie
................................................................................................................................
31
2.3
Onderzoeksmethoden
voor
dataverzameling
..............................................................................
33
2.3.1
Interviews
...................................................................................................................................................
33
2.3.2
Focusgroep
................................................................................................................................................
35
2.3.3
Combinatie
van
methodes
...................................................................................................................
35
2.4
Kwaliteitscriteria
.......................................................................................................................................
36
2.4.1
Generaliseerbaarheid
............................................................................................................................
36
2.4.2
Interne
validiteit
.....................................................................................................................................
37
2.4.3
Betrouwbaarheid
....................................................................................................................................
37
2.4.4
Ethische
gedragsregels
.........................................................................................................................
38
2.4.5
Objectiviteit
...............................................................................................................................................
38
2.4.6
Praktisch
nut
.............................................................................................................................................
38
2.5
Rol
onderzoeker
........................................................................................................................................
39
2.5.1
Onderzoeksparadigma
.........................................................................................................................
39
2.6
Analyse
...........................................................................................................................................................
40
4.
4
Deel
2:
Empirische
resultaten
...........................................................................................
43
3.
(Potentieel)
belemmerende
factoren
...........................................................................
44
3.1
Omgang
met
de
ander
als
spanning
..................................................................................................
44
3.2
Verwachtingen
als
spanning
................................................................................................................
45
3.3
Op
jezelf
terug
geworpen
zijn
als
spanning
...................................................................................
46
3.4
Benadering
als
spanning
........................................................................................................................
47
3.5
Niet
lekker
in
je
vel
zitten
als
spanning
...........................................................................................
49
3.6
Overige
spanning
.......................................................................................................................................
49
4.
(Potentieel)
ondersteunende
factoren
..........................................................................
50
4.1
Omgang
met
de
ander
als
ondersteuning
.......................................................................................
50
4.2
Even
niets
‘moeten’
als
ondersteuning:
een
vrije
ruimte
........................................................
51
4.3
Onder
de
mensen
zijn
als
ondersteuning
.......................................................................................
52
4.4
Benadering
als
ondersteuning
.............................................................................................................
53
4.5
Niet
lekker
in
je
vel
hoeven
zitten
als
ondersteuning
...............................................................
53
4.5
Overige
(potentieel)
ondersteunende
factoren
...........................................................................
54
5.
Ondersteunen
van
de
doelgroep
..................................................................................
56
6.
Rol
van
begeleiding
en
betrekken
van
bezoekers
..........................................................
59
6.1
Proces
bij
begeleiders
.............................................................................................................................
59
6.2
Aan
de
slag
met
ondersteunings
vragen
en
behoeften
van
huidige
bezoekers
.............
60
6.3
Aan
de
slag
met
een
nieuwe
visie
.......................................................................................................
60
6.4
Nieuwe
bezoekers
aan
de
hand
meenemen
..................................................................................
61
6.5
Vervolgonderzoek
.....................................................................................................................................
61
6.6
Betrekken
van
de
doelgroep
................................................................................................................
62
Deel
3:
Conclusies,
aanbevelingen,
reflectie
&
discussie
..................................................
63
7.
Conclusies,
aanbevelingen
&
hoe
verder?
.....................................................................
64
7.1
Empirische
conclusies
.............................................................................................................................
64
7.2
Aanbevelingen
............................................................................................................................................
66
7.3
Hoe
verder?
..................................................................................................................................................
70
8.
Reflectie
&
Discussie
....................................................................................................
71
8.1
Reflectie
op
onderzoek
...........................................................................................................................
71
8.2
Reflectie
op
kwaliteitscriteria
..............................................................................................................
72
8.2.1
Generaliseerbaarheid
............................................................................................................................
72
8.2.2
Interne
validiteit
.....................................................................................................................................
72
8.2.3
Betrouwbaarheid
....................................................................................................................................
72
8.2.4
Ethische
gedragsregels
.........................................................................................................................
73
8.2.5
Objectiviteit
...............................................................................................................................................
73
8.2.6
Praktisch
nut
voor
eigen
en
andere
praktijken
.........................................................................
73
Dankwoord
......................................................................................................................
75
Bronvermelding
...............................................................................................................
76
Bijlagen
............................................................................................................................
79
Bijlage
1:
Itemlijst
interviews
...........................................................................................
80
7.
7
VOORWOORD
Voor
u
ligt
de
thesis
’10
jaar
‘Koffie
om
de
Hoek’:
een
onderzoek
naar
de
belemmerende
en
ondersteunende
factoren
voor
deelname
van
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
aan
activiteiten
in
de
wijk(centra).
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
een
inloopmiddag
in
een
wijkcentrum
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie.
Deze
inloopmiddag
bestaat
al
ruim
10
jaar.
Zelf
ben
ik
ruim
tweeënhalf
jaar
betrokken
bij
deze
inloopmiddag.
Vreemd
genoeg
is
het
bezoekersaantal
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
sinds
een
jaar
aan
het
dalen.
Dit
terwijl
wij
van
de
doelgroep
horen
hoe
belangrijk
zij
het
vinden
dat
deze
voorziening
er
is.
Zeker
met
alle
veranderingen
die
op
dit
moment
spelen
voor
de
doelgroep
is
het
vreemd
dat
het
bezoekersaantal
daalt
in
plaats
van
stijgt.
Het
is
natuurlijk
makkelijk
om
te
zeggen
dat
er
dan
geen
behoefte
aan
de
inloopmiddag
is.
Maar
zit
er
niet
meer
achter?
Hebben
de
twee
verhuizingen
die
wij
achter
de
rug
hebben
hier
mee
te
maken?
Of
sluit
‘Koffie
om
de
Hoek’
misschien
niet
meer
aan
bij
de
wensen
van
de
doelgroep?
Dit
zijn
vragen
die
er
voor
hebben
gezorgd
dat
ik
er
voor
gekozen
heb
om
‘Koffie
om
de
Hoek’
als
uitgangspunt
te
nemen
voor
mijn
onderzoek
voor
de
Master
Social
Work.
In
deel
1
van
deze
masterthesis
kunt
u
meer
lezen
over
het
praktijkvraagstuk,
de
achtergrond
van
‘Koffie
om
de
Hoek’,
de
urgentie
en
de
vraag-‐
en
doelstelling
van
dit
onderzoek.
Daarnaast
wordt
de
rol
van
professionalisering
binnen
dit
onderzoek
beschreven.
Ook
wordt
ingegaan
op
de
methodologische
verantwoording:
de
onderzoeksstrategie,
onderzoeksmethoden,
de
wijze
van
analyseren
en
de
kwaliteitscriteria
die
zijn
gehanteerd.
De
empirische
resultaten
van
dit
onderzoek
staan
in
deel
2.
Hier
wordt
ingegaan
op
de
(potentieel)
belemmerende
factoren
en
de
(potentieel)
ondersteunende
factoren.
Daarnaast
wordt
ingegaan
op
de
vraag
om
ondersteuning
die
leeft
bij
de
doelgroep,
de
rol
van
de
begeleiding
hierin
en
hoe
de
samenwerking
tussen
professionals
en
de
doelgroep
als
vervolg
op
dit
onderzoek
verbeterd
gaat
worden.
Als
laatste
komen
in
deel
3
de
aanbevelingen,
reflectie
en
discussie
aan
bod.
In
de
reflectie
en
discussie
wordt
terug
geblikt
op
het
onderzoeksproces
en
wordt
het
praktisch
nut
voor
andere
organisaties
beschreven.
Voor
het
schrijven
van
deze
onderzoeksrapportage
is
gekozen
voor
de
‘subtiel-‐realistische
stijl’,
dit
omdat
ik
zelf
betrokken
ben
bij
zowel
het
onderzoek
als
de
uitvoering
van
‘Koffie
om
de
Hoek’.
De
onderzoeker
kan
in
de
‘subtiel-‐realistische
stijl’
duidelijke
uitspraken
doen
over
de
sociale
werkelijkheid
en
daar
ook
verantwoording
in
nemen.
De
interpretatie
van
de
8.
8
onderzoeker
doet
er
ook
toe.
De
onderzoeker
reflecteert
op
zijn
eigen
rol
en
geeft
relevante
informatie
over
de
onderzoeksmethode
(Boeije,
2005).
Waar
in
dit
onderzoek
‘wij’
wordt
genoemd,
worden
de
uitvoerend
professionals
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
bedoeld.
Anne
Elberse
Utrecht,
mei
2014
9.
9
SAMENVATTING
THEMA
&
CONTEXT
VAN
HET
ONDERZOEK
Sinds
de
jaren
’70
en
’80
is
er
in
de
zorgsector
sprake
van
vermaatschappelijking
en
extramuralisering.
Jarenlang
is
het
leven
in
een
tehuis
een
vanzelfsprekende
oplossing
geweest
voor
iedereen
die
om
welke
reden
dan
ook
afhankelijk
was
van
zorg.
Er
waren
woonvormen
voor
zowel
mensen
met
een
verstandelijke
beperking,
lichamelijke
beperking
of
psychiatrische
achtergrond.
De
mensen
die
daar
woonden
hadden
vaak
maar
weinig
‘gewone’
mensen
om
zich
heen
(Penninx
&
Scholten,
2005).
Een
van
de
gevolgen
van
de
vermaatschappelijking
is
dat
het
aantal
kwetsbare
mensen
dat
in
de
wijk
woont
is
gegroeid
en
ook
de
komende
jaren
verder
zal
toenemen.
Uit
diverse
onderzoeken
blijkt
dat
kwetsbare
mensen
zich
vaak
eenzaam
voelen
(Kwekkeboom
&
Van
Weert,
2008)
en
dat
het
contact
met
‘gewone’
buren
niet
of
nauwelijks
tot
stand
komt
(Dautzenberg,
Kolner
&
Van
Soomeren,
2008).
Het
is
steeds
belangrijker
geworden
dat
bewoners
met
en
zonder
beperkingen
elkaar
leren
accepteren.
De
overheid
verwacht
hierin
veel
positiefs
van
de
buurt,
ook
voor
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
of
psychiatrische
achtergrond.
‘Burgers
moeten
zich
medeverantwoordelijk
voelen
voor
het
zorgen
voor
en
opvangen
van
mensen
met
een
psychiatrische
achtergrond
en
verstandelijke
beperking’
(Bredewold,
2014
p.
3).
Bredewold
(2014)
heeft
onderzoek
gedaan
naar
dit
thema,
met
als
hoofdvraag
‘Welke
patronen
van
geven
en
ontvangen
worden
aangetroffen
in
contacten
tussen
mensen
met
een
beperking
en
hun
medeburgers?’
(Bredewold,
2014
p.3).
Een
van
de
conclusies
van
haar
onderzoek
is
dat
burgers
zonder
beperkingen
niet
vanzelfsprekend
omzien
naar
burgers
met
een
beperking.
Ook
constateert
zij
dat
beleidsmakers
rekening
dienen
te
houden
met
de
draagkracht
van
burgers
zonder
beperkingen.
Uit
het
onderzoek
dat
wordt
omschreven
in
‘Eenzaam
maar
o
zo
autonoom’
(Verplanke
&
Duyvendak,
2009)
blijkt
dat
mensen
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
vrijwel
nooit
naar
bijvoorbeeld
een
buurtcentrum
gaan.
Naast
de
prijzen
van
de
activiteiten
wordt
‘de
angst
om
er
niet
bij
te
horen,
niet
voor
vol
te
worden
aangezien
vanwege
hun
handicap
of
in
de
maling
te
worden
genomen’
(Verplanke
&
Duyvendak,
2009,
p.307)
genoemd
als
argument
wat
hen
het
meest
weerhoudt.
Ruim
10
jaar
geleden
is
Versa
Welzijn
(samen
met
andere
partijen)
gestart
met
‘Koffie
om
de
Hoek’:
een
inloopmiddag
in
het
wijkcentrum
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
10.
10
psychiatrie.
Inmiddels
vindt
‘Koffie
om
de
Hoek’
plaats
op
vier
locaties.
Doel
van
deze
inloopmiddag
is
om
de
drempel
om
naar
het
wijkcentrum
toe
te
komen
te
verlagen.
URGENTIE
Met
de
invoering
van
de
Wet
Maatschappelijke
Ondersteuning
(WMO)
gaat
er
voor
de
doelgroep
een
hoop
veranderen.
Het
centrale
doel
van
de
wet,
participatie,
bestaat
uit
twee
facetten
‘deelhebben
aan
de
samenleving
(maatschappelijk
verkeer)
en
bijdragen
aan
de
samenleving
(maatschappelijke
inzet)’
(Kwekkeboom
&
Vreugdenhil,
2009,
p.
16).
Voor
een
deel
van
de
doelgroep
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
het
deelnemen
aan
het
maatschappelijk
verkeer
al
een
hele
stap.
Ook
zijn
er
onder
hen
bezoekers
die
een
bijdrage
willen
en
kunnen
leveren
aan
de
maatschappij
door
middel
van
het
doen
van
bijvoorbeeld
vrijwilligerswerk.
Ook
van
de
bezoekers
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
en
de
overige
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
wordt
verwacht
dat
zij
in
de
toekomst
veel
meer
terugvallen
op
hun
eigen
sociale
netwerk.
Maar
deze
groep
heeft
vaak
een
kleiner
sociaal
netwerk
dan
andere
burgers,
zijn
minder
vaak
getrouwd,
hebben
minder
vaak
een
partner,
hebben
minder
vrienden
en
kennissen
en
minder
vaak
werk.
Veel
mensen
van
deze
doelgroep
hebben
behoefte
aan
(extra)
ondersteuning
bij
het
opbouwen
en
onderhouden
van
sociale
contacten
en
bij
het
vinden
of
uitbreiden
van
dagelijkse
bezigheden
(Dautzenberg,
Kolner
&
Van
Soomeren,
2008).
Tevens
vallen
steeds
meer
bewoners
buiten
de
boot.
Bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
krijgen
lastiger
een
indicatie
voor
het
Dag
Activiteiten
Centrum
(DAC)
of
kunnen
of
willen
de
eigen
bijdrage
hiervoor
niet
betalen.
Deelname
aan
reguliere
activiteiten
is
voor
deze
bewoners
vaak
een
stapje
te
ver.
‘Koffie
om
de
Hoek’
kan
hen
hierin
extra
ondersteuning
bieden.
Van
veel
bezoekers
en
andere
mensen
uit
de
doelgroep
horen
wij
dat
zij
erg
veel
behoefte
hebben
aan
een
inloopmoment
in
hun
wijk
en
dat
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
belangrijke
rol
speelt
voor
het
onderhouden
van
hun
sociale
contacten.
Wat
vreemd
is,
is
dat
het
bezoekersaantal
toch
aan
het
dalen
is.
Ook
is
het
10
jaar
geleden
dat
‘Koffie
om
de
Hoek’
voor
het
laatst,
samen
met
bezoekers,
is
geëvalueerd.
Door
het
teruglopend
bezoekersaantal
en
alle
veranderingen
die
op
dit
moment
voor
de
doelgroep
spelen,
is
het
van
belang
met
de
doelgroep
in
gesprek
te
gaan
en
beter
aan
te
sluiten
bij
de
wensen,
behoeften
en
vragen
van
de
doelgroep.
DOEL
VAN
HET
ONDERZOEK
Doelstelling
van
deze
onderzoeksinterventie
is
om
meer
kennis
te
verwerven
over
de
doelgroep
en
hun
ervaringen
met
de
deelname
aan
activiteiten
in
de
wijk.
Doel
is
ook
om
zowel
bewoners
11.
11
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
als
de
betrokken
collega’s
te
betrekken
bij
het
door
ontwikkelen
van
het
(welzijns)aanbod
voor
deze
doelgroep
in
de
wijk
en
dit
aanbod
beter
aan
te
laten
sluiten
bij
de
doelen,
wensen
en
behoeften
van
de
doelgroep.
De
vraag
waar
dit
onderzoek
om
draait
is
‘Hoe
ervaren
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
de
voorzieningen
in
de
wijk,
wat
zijn
voor
hen
belemmerende
en
ondersteunende
factoren
en
wat
is
de
betekenis
hiervan
voor
‘Koffie
om
de
Hoek?’
ONDERZOEKSMETHODEN
Voor
dit
onderzoek
zijn
in
totaal
13
half-‐gestructureerde
interviews
afgenomen.
De
geïnterviewden
zijn
in
te
delen
in
drie
groepen:
• 6
vaste
bezoekers
van
‘Koffie
om
de
Hoek’;
• 5
bezoekers
die
(na
de
verhuizing
van
‘Koffie
om
de
Hoek’)
niet
meer
of
zelden
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
komen;
• 2
mensen
die
wel
tot
de
doelgroep
behoren,
maar
nog
nooit
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
zijn
geweest.
Er
is
voor
deze
drie
groepen
gekozen
omdat
de
vooronderstelling
is
dat
deze
groepen
alle
drie
een
verschillende
visie
hebben
op
(potentieel)
belemmerende
en
(potentieel)
ondersteunende
factoren
om
deel
te
nemen
aan
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Na
de
interviews
zijn
de
betrokken
uitvoerend
professionals
twee
maal
bij
elkaar
gekomen
in
een
focusgroep.
Voor
de
analyse
van
zowel
de
interviews
als
de
focusgroep
is
gebruik
gemaakt
van
een
inductieve
benadering.
Dit
houdt
in
dat
er
zoveel
mogelijk
wordt
geprobeerd
om
min
of
meer
afzonderlijke
verschijnselen
waar
te
nemen,
waarna
vervolgens
wordt
gezocht
naar
verbinding
tussen
deze
verschijnselen.
BELANGRIJKSTE
BEVINDINGEN
Uit
de
interviews
en
focusgroep
kunnen
een
aantal
belangrijke
bevindingen
geconstateerd
worden.
Opvallend
resultaat
is
dat
de
belemmerende
factoren
gespiegeld
kunnen
worden
en
ook
als
ondersteunende
factoren
kunnen
worden
benoemd.
Uit
de
interviews
blijkt
dat
de
omgang
met
de
andere
bezoekers
zowel
belemmerend
als
ondersteunend
kan
werken.
De
resultaten
laten
zien
dat
respondenten
erg
gevoelig
zijn
voor
het
gedrag
van
anderen
in
de
groep.
Meerdere
respondenten
geven
aan
niet
goed
te
weten
hoe
zij
om
moeten
gaan
met
bijvoorbeeld
onberekenbaar
gedrag
of
een
andere
bezoeker
die
veel
12.
12
aandacht
vraagt.
Een
aantal
respondenten
geven
aan
dat
dit
voor
hen
ook
een
reden
is
geweest
om
niet
meer
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
te
komen
en
dat
zij
graag
ondersteuning
zouden
willen
hebben
bij
het
omgaan
met
de
ander.
Tegelijkertijd
werkt
de
omgang
met
de
ander
ook
ondersteunend.
Zo
geeft
een
respondent
aan
‘bliksemafleiders’
nodig
te
hebben
in
een
groep,
dit
is
een
rustig
iemand
op
wie
hij
zijn
aandacht
kan
richten
als
hij
zich
bijvoorbeeld
ergert
aan
een
andere
bezoeker.
Een
aantal
respondenten
geven
ook
aan
het
fijn
te
vinden
om
te
weten
dat
er
meer
bezoekers
met
een
psychiatrische
achtergrond
komen:
zij
voelen
zich
daardoor
meer
begrepen
door
elkaar
en
hoeven
niet
steeds
alles
uit
te
leggen.
Een
deel
van
de
respondenten
geeft
aan
de
stap
om
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
te
gaan
erg
groot
te
vinden.
Ze
weten
niet
precies
wat
ze
kunnen
verwachten
en
wie
er
aanwezig
zullen
zijn.
Weken
of
maanden
wordt
er
nagedacht
over
het
over
de
drempel
stappen,
waardoor
de
spanning
voor
sommige
respondenten
alleen
maar
oploopt.
De
verwachtingen
die
zij
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
hebben
kan
hen
belemmeren
om
(opnieuw)
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
toe
te
komen.
Tegelijkertijd
geven
de
respondenten
die
al
langer
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
toe
komen
aan
het
zo
fijn
te
vinden
dat
er
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
even
niks
‘moet’
en
er
niks
van
hen
verwacht
wordt.
Ze
mogen
hier
dingen
ondernemen,
maar
niets
is
verplicht.
Even
geen
verantwoordelijkheden
waar
zij
(mede
door
hun
psychiatrische
achtergrond)
vaak
zoveel
moeite
mee
hebben.
Uit
de
interviews
is
duidelijk
geworden
dat
vooral
de
‘vrije
ruimte’
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
erg
gewaardeerd
wordt:
even
een
praatje
maken,
een
kopje
koffie
drinken
en
het
even
los
kunnen
laten
van
al
het
‘moeten’.
Respondenten
geven
in
de
interviews
aan
het
lastig
te
vinden
om
nieuwe
dingen
te
ondernemen,
maar
wat
dit
vooral
lastig
maakt
is
dat
zij
hier
vaak
alleen
voor
staan.
Iemand
die
met
hen
mee
gaat
of
weten
dat
er
een
bekend
gezicht
aanwezig
is,
zou
hen
over
de
drempel
kunnen
helpen.
De
respondenten
die
over
deze
drempel
heen
zijn
gestapt
geven
aan
het
heel
fijn
te
vinden
om
onder
de
mensen
te
kunnen
zijn
en
gedurende
de
week
al
uit
te
kijken
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Ook
de
benadering
van
de
bezoekers
kan
zowel
een
ondersteunende
als
belemmerende
factor
zijn.
Als
bezoekers
ergens
onvriendelijk
behandeld
worden,
niet
welkom
geheten
worden
of
het
idee
hebben
geen
deel
uit
te
maken
van
een
groep
is
dit
voor
hen
een
reden
om
niet
meer
naar
een
activiteit
toe
te
gaan.
Ook
vinden
respondenten
het
belangrijk
hoe
men
omgaat
met
hun
eerlijkheid
wat
betreft
hun
achtergrond.
Erkenning
en
gekend
worden
zijn
twee
belangrijke
ondersteunende
factoren.
Begrip
hebben
voor
hun
situatie,
mogelijkheden
zien
en
hen
positief
stimuleren
kan
ondersteunend
werken.
13.
13
Respondenten
geven
ook
aan
dat
hoe
zij
zich
op
een
bepaald
moment
voelen
belemmerend
kan
werken
voor
hun
deelname
aan
activiteiten.
Er
spelen
bijvoorbeeld
gezondheidsproblemen
of
door
medicatie
heeft
een
respondent
weinig
energie.
Tegelijkertijd
geven
een
aantal
respondenten
aan
dat
dit
ook
een
ondersteunende
factor
kan
zijn.
Bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
mag
je
jezelf
zijn
en
kun
je
ook
komen
als
je
even
niet
zo
lekker
in
je
vel
zit.
Als
overige
belemmerende
factoren
wordt
benoemd
dat
de
gemiddelde
leeftijd
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
vrij
hoog
ligt.
Een
jongere
respondent
geeft
aan
dat
dit
ook
een
reden
is
om
niet
te
komen.
Daarnaast
zijn
structuur
en
het
echt
in
de
buurt
plaatsvinden
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
ondersteunende
factoren.
Opvallend
resultaat
van
de
interviews
is
dat
er
veel
ondersteuningsvragen
naar
boven
zijn
gekomen.
Respondenten
die
bijvoorbeeld
meer
willen
ondernemen
om
hun
netwerk
uit
te
breiden,
vrijwilligerswerk
willen
doen
of
hulp
willen
bij
het
werken
op
de
computer.
Deze
vragen
zijn
opvallend
omdat
wij
ons
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
vaak
richten
op
de
groep
in
z’n
geheel
terwijl
er
veel
individuele
vragen
spelen.
Deze
resultaten
zijn
besproken
in
twee
focusgroep-‐bijeenkomsten.
Professionals
zijn
het
met
elkaar
eens
zijn
dat
de
belangrijkste
vervolgstap
is
om
eerst
met
de
doelgroep
in
gesprek
te
gaan
over
deze
belemmerende
en
ondersteunende
factoren.
Vraag
die
hierbij
centraal
komt
te
staan
is
‘Hoe
kunnen
wij
condities
creëren
waarin
er
ruimte
is
voor
het
verder
ontplooien
van
de
ondersteunende
factoren?’
Wij
willen
de
doelgroep
betrekken
bij
het
maken
van
een
veranderplan.
BELANGRIJKSTE
AANBEVELINGEN
Een
van
de
aanbevelingen
is
dat
er
meer
individuele
ondersteuning
nodig
is,
zowel
bij
de
bezoekers
als
bij
de
doelgroep
die
nog
niet
bij
ons
komt.
Ook
moeten
wij
als
‘Koffie
om
de
Hoek’
meer
naar
buiten
treden:
veel
mensen
uit
de
doelgroep
weten
ons
nog
niet
te
vinden
of
vinden
het
lastig
om
de
stap
te
maken
om
te
komen.
Daarom
is
het
van
belang
dat
wij
veel
meer
contact
gaan
leggen
met
huisartsen,
RIBW-‐locaties
(Regionaal
Instituut
Begeleid
Wonen),
maatschappelijk
werk
en
ook
andere
‘Koffie
om
de
Hoek’
locaties.
Belangrijke
aanbeveling
is
dat
er
vervolgonderzoek
nodig
is
waarbij
wij
de
doelgroep
intensiever
gaan
betrekken.
Vraag
hierbij
is
‘Hoe
kunnen
wij
condities
creëren
waarin
er
ruimte
is
voor
het
verder
ontplooien
van
de
ondersteunende
factoren?’
Eerste
aanzet
hiervoor
is
de
bijeenkomst
met
zowel
respondenten
als
de
betrokken
professionals
waarbij
wij
de
resultaten
van
het
onderzoek
bespreken
en
gezamenlijk
naar
de
toekomst
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
kijken.
14.
14
Daarnaast
is
een
belangrijke
aanbeveling
dat
volgend
jaar
dezelfde
cyclus
van
actie-‐onderzoek
(zie
pagina
32)
moet
worden
doorlopen.
Op
dat
moment
hebben
er
al
diverse
veranderacties
plaatsgevonden
en
is
het
belangrijk
om
opnieuw
te
kijken
welke
problemen
er
op
dat
moment
spelen.
De
individuele
interviews
spelen
hierbij
een
belangrijke
rol
en
hierna
kunnen
de
resultaten
en
veranderacties
besproken
worden
in
een
focusgroep
met
zowel
professionals
als
bezoekers.
Het
blijven
behouden
van
de
vrije
ruimte,
de
Niche,
voor
de
bezoekers
is
erg
belangrijk.
‘Koffie
om
de
Hoek’
moet
een
plek
blijven
waar
mensen
even
‘er
tussen
uit
kunnen’
en
even
niet
aan
allerlei
eisen
te
hoeven
voldoen.
Individuele
ondersteuning
bij
het
doen
van
vrijwilligerswerk,
het
meer
betrokken
zijn
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
of
het
ondernemen
van
andere
activiteiten
is
mogelijk,
maar
geen
vereiste.
15.
15
ABSTRACT
The
subject
of
research
is
‘Koffie
om
de
Hoek’
a
place
where
people
who
have
(or
have
had)
mental
health
problems
can
meet
in
a
community
centre.
Because
of
the
WMO
(Wet
Maatschappelijke
Ondersteuning)
these
people
are
expected
to
fall
back
on
their
social
network
and
that
they
participate
in
society.
But
most
of
them
have
a
small
social
network
and
it
is
hard
for
them
to
participate
in
mainstream
society.
This
is
translated
in
the
following
research
question:
How
do
people
who
have
(or
have
had)
mental
health
problems
experience
the
services
and
activities
in
their
neighbourhood
and
what
are
the
factors
that
restrict
or
support
them
to
join
these
activities?
Contact
with
the
other
participants,
the
expectations
that
they
have,
and
to
undertake
new
activities
can
be
a
restrictive
as
well
as
a
supportive
factor.
How
people
are
treated
when
they
join
activities
and
their
mental
circumstances
can
also
be
a
restrictive
as
well
as
a
supportive
factor.
Respondents
like
to
be
free
to
take
decisions
whether
or
not
to
join
activities.
Going
to
‘Koffie
om
de
Hoek’
for
the
first
time,
especially
alone,
can
be
a
big
restriction.
Respondents
said
that
they
need
individual
support
with,
for
example,
joining
other
activities
or
being
a
volunteer.
Most
important
recommendation
is
that
more
research
is
needed
and
that
it
is
important
to
involve
the
target
group
in
this
research.
The
research
question
would
be:
‘How
can
we
create
conditions
to
make
it
possible
for
these
supportive
factors
to
develop?’
17.
17
DEEL
1:
PRAKTIJKVRAAGSTUK
&
ONDERZOEKSOPZET
18.
18
1.
PRAKTIJKVRAAGSTUK
Dit
hoofdstuk
schetst
de
context
van
het
praktijkvraagstuk
en
de
doelgroep
en
voorzieningen
die
hierbij
betrokken
zijn.
Ook
wordt
de
urgentie
van
dit
praktijkvraagstuk
beschreven.
Vraag-‐
en
doelstelling
van
het
vraagstuk
worden
omschreven
waarna
ingegaan
wordt
op
de
rol
van
professionalisering
binnen
dit
vraagstuk.
1.1
CONTEXT
Sinds
de
jaren
’70
en
’80
is
er
in
de
zorgsector
sprake
van
vermaatschappelijking
en
extramuralisering.
‘Extramuralisering
wil
zeggen
dat
instellingen
buiten
hun
muren
treden
en
daar
zorg
willen
bieden
die
gelijkwaardig
is
aan
de
zorg
die
anders
binnen
de
muren
gegeven
was.
Meer
dan
extramuralisering
doet,
duiden
de
termen
vermaatschappelijking
en
community
care
op
het
ondersteunen
van
mensen
met
beperkingen
bij
hun
leven
in
de
‘gewone’
samenleving’
(Van
Vliet
&
Plemper,
2002).
Penninx
en
Scholten
(2005)
omschrijven
dat
het
leven
in
een
tehuis
jarenlang
een
vanzelfsprekende
oplossing
is
geweest
voor
iedereen
die
om
welke
reden
dan
ook
afhankelijk
was
van
zorg.
Voor
zowel
mensen
met
een
verstandelijke
beperking,
lichamelijke
beperking
als
een
psychiatrische
achtergrond
was
er
een
woonvorm,
vaak
afgelegen
in
het
bos.
De
mensen
die
daar
woonden
hadden
maar
weinig
of
geen
‘gewone’
mensen
om
zich
heen.
Een
van
de
gevolgen
van
de
vermaatschappelijking
is
dat
het
aantal
kwetsbare
mensen
dat
in
de
wijk
woont
is
gegroeid
en
de
komende
jaren
verder
zal
blijven
toenemen.
Het
op
zichzelf
gaan
of
blijven
wonen
door
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
of
psychiatrische
problemen
is
niet
onomstreden.
Uit
onderzoek
blijkt
dat
kwetsbare
mensen
zich
vaak
eenzaam
voelen
(Kwekkeboom
&
Van
Weert,
2008).
De
extramuralisering
betekent
immers
dat
zij
niet
langer
samen
in
een
instelling
wonen
maar
meer
verspreid
in
de
wijk
en
dat
de
onderlinge
contacten
niet
langer
vanzelfsprekend
zijn.
Maar
ook
is
gebleken
dat
de
contacten
met
de
‘gewone’
buren
niet
of
nauwelijks
tot
stand
komen
(Dautzenberg,
Kolner
&
van
Soomeren,
2008).
Ook
omschrijven
zij
dat
ook
hulpverleners
signaleren
dat
de
sociale
integratie
van
deze
groepen
kwetsbare
burgers
in
de
wijk
te
wensen
overlaat
en
dat
zij
in
een
sociaal
isolement
leven.
In
‘Eenzaam
maar
o
zo
autonoom’
(Verplanke
&
Duyvendak,
2009)
wordt
een
onderzoek
omschreven
dat
is
uitgevoerd
in
stedelijke
vernieuwingsbuurten,
waaronder
Hilversum
Noord
en
Liebergen.
In
deze
twee
wijken
is
Versa
Welzijn
werkzaam.
Uit
dit
onderzoek
blijkt
dat
mensen
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
en
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
vrijwel
nooit
naar
bijvoorbeeld
een
buurtcentrum
gaan.
De
prijzen
van
activiteiten
worden
19.
19
hiervoor
als
argument
genoemd
maar
wat
hen
het
meest
weerhoudt
is
‘de
angst
om
er
niet
bij
te
horen,
niet
voor
vol
te
worden
aangezien
vanwege
hun
handicap
of
in
de
maling
te
worden
genomen’
(Verplanke
&
Duyvendak,
2009,
p.307).
Versa
Welzijn
speelt
op
de
vermaatschappelijking
van
de
zorg
in
met
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
inloopmiddag
in
het
wijkcentrum
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie.
Deze
inloopmiddag
is
zo’n
10
jaar
geleden
opgestart
met
als
doel
om
de
drempel
van
het
wijkcentrum
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
te
verlagen.
‘Koffie
om
de
Hoek’
vindt
inmiddels
plaats
in
Hilversum,
Weesp,
Huizen
en
Bussum.
In
Hilversum
wordt
het
georganiseerd
in
samenwerking
met
GGZ-‐centraal
en
wordt
in
de
praktijk
uitgevoerd
door
een
buurtwerker
van
Versa
Welzijn,
een
activiteitenbegeleider
van
het
DAC
en
een
PIT
(Psychiatrisch
Intensieve
Thuisbegeleiding)-‐verpleegkundige
van
GGZ-‐centraal.
Om
de
week
is
er
ook
iemand
van
het
infocentrum
GGZ
aanwezig
voor
een
formulierenspreekuur.
In
de
praktijk
signaleren
wij
rond
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
aantal
veranderingen
en
knelpunten.
Op
microniveau
signaleren
wij
steeds
meer
bewoners
die
buiten
de
boot
vallen.
Een
wat
oudere
eenzame
man
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
bijvoorbeeld:
hij
is
‘te
goed’
voor
een
indicatie
voor
het
DAC
van
GGZ-‐centraal,
voelt
zich
nog
te
jong
voor
specifieke
seniorenactiviteiten
maar
heeft
toch
ook
moeite
om
aansluiting
te
vinden
bij
de
reguliere
activiteiten
in
het
wijkcentrum.
‘Koffie
om
de
Hoek’
heeft
voor
hem
wel
de
drempel
kunnen
verlagen
om
naar
het
wijkcentrum
te
komen.
Hij
heeft
hiervoor
geen
indicatie
nodig
maar
kan
toch,
met
iets
meer
begeleiding
dan
bij
de
reguliere
activiteiten,
deelnemen
aan
een
gezellige
middag.
In
de
praktijk
zien
wij
steeds
meer
bewoners
die
óf
moeilijker
een
indicatie
krijgen
voor
het
DAC
óf
de
eigen
bijdrage
niet
kunnen
of
willen
betalen.
Daarnaast
is
er
ook
een
groep
bewoners
die
om
allerlei
andere
redenen
niet
zo
makkelijk
aansluiting
vinden
bij
reguliere
activiteiten.
Deelname
aan
reguliere
activiteiten
is
voor
deze
groepen
vaak
een
stapje
te
ver
omdat
zij
behoefte
hebben
aan
extra
ondersteuning.
Deze
ondersteuning
kunnen
wij
wel
bieden
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Op
mesoniveau
speelt
een
rol
dat
er
steeds
meer
activiteiten
door
vrijwilligers
gedraaid
gaan
worden
(NB,
2013a).
In
Huizen
en
Bussum
wordt
‘Koffie
om
de
Hoek’
al
veel
meer
door
de
doelgroep
zelf
gedraaid:
op
deze
locatie
is
alleen
nog
ondersteuning
van
Versa
Welzijn
en
er
is
dus
geen
professional
van
GGZ-‐centraal
meer
bij
betrokken.
Ook
is
het
op
mesoniveau
van
belang
om
de
gemeente
te
overtuigen
van
het
belang
van
een
aanbod
voor
deze
doelgroep,
juist
met
de
huidige
ontwikkelingen
binnen
de
GGZ
en
de
invoering
van
de
WMO
en
dat
samenwerking
met
GGZ-‐centraal
hierin
erg
belangrijk
is.
20.
20
Op
macroniveau
speelt
voor
de
doelgroep
onder
andere
de
invoering
van
de
eigen
bijdrage
in
de
GGZ.
Bezoekers
geven
aan
daarom
graag
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
te
komen
want
deze
middag
is
voor
hen
gratis.
Een
aantal
van
hen
geven
ook
aan
zich
wellicht
uit
te
gaan
schrijven
bij
het
DAC
omdat
zij
het
te
duur
vinden
worden
of
dat
zij
minder
makkelijk
een
indicatie
hiervoor
zullen
krijgen.
Voor
hen
valt
dan
niet
alleen
hun
dagbesteding
weg,
maar
ook
een
sociaal
netwerk
en
een
deel
ondersteuning.
Kan
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
vangnet
zijn
voor
de
bewoners
die
anders
buiten
de
boot
vallen?
En
hoe
kunnen
wij
inspelen
op
de
wensen
en
behoeftes
van
bezoekers
die
de
weg
naar
‘Koffie
om
de
Hoek’
nog
niet
weten
te
vinden
of
wellicht
wel
weten,
maar
behoefte
hebben
aan
andere
ondersteuning?
1.2
DOELGROEP
EN
VOORZIENINGEN
1.2.1
ACHTERGROND
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
in
2003
gestart
als
een
project
in
Hilversum
en
Huizen.
Aanleiding
voor
het
starten
van
dit
project
was
de
vermaatschappelijking
van
de
psychiatrie.
De
integratie
van
mensen
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
in
de
maatschappij
bleek
moeizaam
tot
stand
te
komen.
Daarom
werd
het
noodzakelijk
geacht
om
activiteiten
te
organiseren
die
het
proces
van
de
integratie
van
de
‘psychisch
gehandicapten’
te
bevorderen.
De
doelgroep
gaf
in
deze
periode
zelf
aan
behoefte
te
hebben
aan
laagdrempelige
voorzieningen
in
de
eigen
woonomgeving.
Als
projectresultaat
werd
in
2003
omschreven
‘psychisch
gehandicapten
bezoeken
2
buurthuizen
in
Hilversum
en
Huizen’.
Gewenste
resultaten
waren:
• Per
week
bezoeken
10
a
12
psychisch
gehandicapten
per
dagdeel
een
buurthuis;
• Het
buurthuis
heeft
een
programma
voor
psychisch
gehandicapten;
• Het
programma
is
opgesteld
in
samenwerking
met
de
doelgroep;
• Symfora
geeft
ondersteuning
aan
de
buurtwerkers
en
de
doelgroep;
• Samenwerking
tot
stand
gebracht
tussen
DAC,
Buurthuizen
en
Symfora
(NB,
2003).
Na
twee
jaar
is
‘Koffie
om
de
Hoek’
meegenomen
in
het
reguliere
aanbod
van
de
wijkcentra.
De
samenwerking
tussen
GGZ-‐centraal
(voorheen
Symfora)
en
Versa
Welzijn
is
gebleven.
Na
anderhalf
jaar
heeft
er
een
evaluatie
plaatsgevonden
waarbij
er
bij
bezoekers
(drie
in
Hilversum,
zes
in
Huizen)
een
vragenlijst
is
afgenomen.
Ook
hebben
vier
betrokken
medewerkers
een
vragenlijst
ingevuld.
Aan
de
hand
van
deze
vragenlijsten
is
een
lijst
met
conclusies
en
aanbevelingen
opgesteld
waarvan
gebruik
is
gemaakt
voor
de
inbedding
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
in
het
reguliere
aanbod.
Naast
Hilversum
en
Huizen
is
‘Koffie
om
de
Hoek’
later
ook
van
start
gegaan
in
Bussum
en
Weesp.
21.
21
1.2.3
METHODIEK
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
Het
belangrijkste
doel
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
het
bieden
van
een
inloopmogelijkheid
in
een
wijkcentrum.
Om
een
wijkcentrum
binnen
te
stappen
is
voor
sommige
mensen
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
een
hele
onderneming.
De
doelgroep
heeft
behoefte
aan
vertrouwde
gezichten
en
zij
hebben
tijd
nodig
om
te
wennen
aan
voor
hen
nieuwe
gezichten.
Velen
van
hen
hebben
ook
behoefte
aan
structuur,
dus
is
het
belangrijk
dat
‘Koffie
om
de
Hoek’
op
vaste
momenten
plaatsvindt
(Van
Rooijen
&
Hoogveld,
2004).
Een
vrije
inloop
betekent
dat
er
ruimte
is
voor
een
praatje,
een
kopje
koffie
maar
ook
een
spelletje
spelen
of
een
krant
lezen.
Bezoekers
kunnen
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
komen
en
gaan
wanneer
zij
willen.
Een
aantal
van
hen
heeft
ook
behoefte
aan
activiteiten.
Daarom
wordt
er
per
drie
maanden
een
activiteitenprogramma
opgesteld.
Activiteiten
zijn
bijvoorbeeld
een
muziekquiz,
een
fietstocht,
een
creatieve
activiteit
of
een
uitje
zoals
bowlen.
Vrijwel
elke
week
wordt
er
ook
door
bezoekers
gewandeld
en
gekookt.
Vanuit
het
project
‘Koffie
om
de
Hoek’
wordt
gewerkt
met
een
stuurgroep
en
een
werkgroep.
In
de
stuurgroep
zitten
managers
en/of
projectleiders
en
in
de
werkgroep
zitten
de
uitvoerend
medewerkers.
Bij
‘Koffie
om
de
Hoek’’
Hilversum
gaat
het
hier
om
een
buurtwerker
vanuit
Versa
Welzijn
en
een
activiteitenbegeleider
en
PIT-‐verpleegkundige
vanuit
GGZ-‐Centraal.
De
buurtwerker
heeft
vooral
de
rol
van
gastvrouw
vanuit
het
wijkcentrum
en
is
verantwoordelijk
voor
het
activiteitenoverzicht.
Ook
is
zij
goed
op
de
hoogte
van
wat
er
in
de
wijkcentra
te
doen
is.
De
activiteitenbegeleider
is
voor
veel
bezoekers
een
bekend
gezicht
aangezien
zij
ook
werkzaam
is
bij
het
DAC
van
GGZ-‐centraal.
De
PIT-‐verpleegkundige
is
er
vooral
voor
vragen
vanuit
bezoekers
over
bijvoorbeeld
medicijngebruik
etc.
maar
ook
als
vraagbaak
voor
de
buurtwerker
en
activiteitenbegeleider.
Daarnaast
is
er
om
de
week
nog
iemand
van
het
Infocentrum
GGZ
aanwezig
voor
het
formulierenspreekuur.
1.2.4
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
&
HET
BUURTWERK
De
vermaatschappelijking
en
extramuralisering
hebben
er
voor
gezorgd
dat
steeds
meer
kwetsbare
bewoners
in
de
wijk
zijn
gaan
wonen.
Met
de
extramuralisering
hebben
zorg
en
welzijnsprofessionals
er
een
nieuwe
taak
bij
gekregen:
het
bevorderen
van
de
sociale
integratie
in
de
wijk
(Van
Vliet
&
Plemper,
2002).
Het
welzijnswerk
is
volop
in
beweging.
Ook
binnen
Versa
Welzijn
speelt
een
proces
van
organisatievernieuwing.
In
2014
wordt
de
overgang
gemaakt
naar
zelforganiserende
wijkteams
met
sociaal
werkers.
‘De
basisfunctie
van
de
werker
verandert
en
sluit
aan
bij
de
maatschappelijke
22.
22
ontwikkelingen.
Hij
verandert
van
een
werker
voor
een
bepaalde
doelgroep
of
met
een
specifiek
deskundigheidsgebied,
naar
een
werker
die
er
is
voor
iedereen
die
ondersteuning
nodig
heeft’
(NB,
2013).
Voor
de
nieuwe
functie
van
sociaal
werker
wordt
uitgegaan
van
het
competentieprofiel
dat
opgesteld
is
door
Movisie
(NB,
2014).
‘Versterkt
eigen
kracht
en
zelfregie’
en
‘stuurt
aan
op
betrokkenheid
en
participatie’
(NB,
2014,
p.10)
zijn
bijvoorbeeld
competenties
die
in
dit
profiel
staan.
Deze
veranderingen
binnen
de
sector,
waaronder
de
invoering
van
de
WMO
en
binnen
Versa
Welzijn,
zijn
van
invloed
op
de
rol
van
de
buurtwerker
binnen
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Van
het
aanbieden
van
activiteiten
naar
het
ondersteunen
en
stimuleren
van
bezoekers
om
zelf
actief
en
betrokken
te
raken.
‘Uitgangspunt
dient
nu
immers
te
zijn
dat
de
burger
in
eerste
instantie
zelf
verantwoordelijk
is
voor
zijn
zelfredzaamheid,
zijn
deelname
aan
de
samenleving
en
voor
de
mate
waarin
deze
samenleving
gekenmerkt
wordt
door
sociale
samenhang’
(Kwekkeboom
&
Vreugdenhil,
2009
p.
25).
En
wellicht
niet
alleen
binnen
de
context
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
maar
ook
bredere
ondersteuning
van
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
in
de
wijkcentra
en
in
de
buurt.
1.2.5
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
&
DE
DOELGROEP
De
doelgroep
waarvoor
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
opgestart
zijn
mensen
met
ernstige
en
langdurige
psychische
problemen.
Het
zijn
bewoners
met
een
blijvende
kwetsbaarheid
die
hen
in
het
dagelijks
functioneren
beperkingen
oplevert.
Een
eenduidige
omschrijving
van
de
doelgroep
is
lastig
te
geven
(Van
Rooijen
&
Hoogveld,
2004).
Het
gaat
om
mensen
met
normale
intellectuele
capaciteiten
die
uiteraard
verschillen
zoals
bij
ieder
mens.
Mensen,
die
levenslang
te
maken
krijgen
met
hun
psychische
stoornis
en
die
hun
intellect
niet
altijd
kunnen
gebruiken
vanwege
bijvoorbeeld
de
dempende
werking
van
de
medicijnen
of
omdat
hun
energie
tekort
schiet.
Het
gaat
ook
om
mensen
die
zich
bewust
zijn
van
het
feit
dat
zij
niet
meer
zijn
zoals
ze
waren
en
dat
zij
niet
altijd
worden
geaccepteerd
door
de
maatschappij.
Hun
psychiatrische
problematiek
zorgt
vaak
voor
een
nadelige
positie
op
de
arbeidsmarkt
waardoor
zij
vaak
afhankelijk
zijn
van
een
uitkering.
Dit
lage
inkomen
heeft
ook
weer
consequenties
zoals
bijvoorbeeld
niet
met
het
openbaar
vervoer
kunnen
reizen
of
geen
kopje
koffie
kunnen
betalen.
Wat
weer
zorgt
voor
de
versterking
van
het
sociale
isolement.
De
doelgroep
heeft
moeite
met
het
ontplooien
van
nieuwe
initiatieven
en
om
zich
te
hechten.
Om
zich
in
een
nieuwe
omgeving
met
nieuwe
mensen
thuis
te
voelen,
kost
hen
veel
moeite.
‘Koffie
om
de
Hoek’
doet
een
appèl
aan
de
gezonde
kant
van
deze
bewoners.
Zij
krijgen
de
mogelijkheid
23.
23
om
uit
de
rol
van
patiënt
te
stappen
en
een
stap
te
zetten
in
de
samenleving
(Van
Rooijen
&
Hoogveld,
2004).
In
de
gemeente
Hilversum
ontvingen
in
2011
308
bewoners
van
18
jaar
of
ouder
met
een
psychiatrische
beperking
begeleiding.
Ook
komen
er
regelmatig
bezoekers
van
buiten
Hilversum.
Het
aantal
bewoners
binnen
de
Gooi-‐
en
Vechtstreek
&
Eemnes
met
een
psychiatrische
beperking
was
in
2011
717.
Onder
een
psychiatrische
beperking
worden
hier
depressies,
manisch
depressieve
stoornissen
en
angststoornissen
verstaan.
Mensen
met
ADHD/ADD
of
autisme
vallen
hier
niet
onder
maar
zijn
soms
wel
bezoeker
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Aantallen
van
bewoners
met
ADHD/ADD
of
autisme
binnen
Hilversum
zijn
niet
bekend
(NB,
2013b).
Zoals
eerder
aangegeven,
horen
wij
van
bezoekers
dat
zij
het
erg
belangrijk
vinden
dat
er
iets
als
‘Koffie
om
de
Hoek’
bestaat.
Een
laagdrempelige
plek,
waar
ze
even
niet
‘van
alles
moeten’,
maar
gewoon
een
praatje
kunnen
maken
en
een
kopje
koffie
kunnen
drinken.
Toch
loopt
het
bezoekersaantal
terug
en
worden
lang
niet
alle
mensen
uit
de
doelgroep
bereikt.
Het
onderzoek
‘Onder
de
mensen?’
omschrijft
als
een
van
de
meest
in
het
oog
springende
resultaten
‘de
schroom
om
zich
onder
‘gewone’
mensen
te
begeven
en
het
geworstel
met
gevoelens
van
eenzaamheid.
En
zo
leeft
een
flink
deel
van
de
zelfstandig
wonende
psychiatrisch
patiënten
en
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
als
solitaire
individuen
in
onze
samenleving.
Blij
met
hun
autonomie,
thuis
in
hun
huis,
maar
ook
vrij
eenzaam
en
bang
voor
de
wereld
daarbuiten’
(Verplanke
&
Duyvendak,
2009,
p.313).
1.2.6
‘KOFFIE
OM
DE
HOEK’
&
SAMENLEVING
EN
BELEID
Zoals
eerder
gezegd,
is
het
aantal
kwetsbare
bewoners
dat
in
de
wijk
woont
gegroeid.
Een
groot
deel
van
de
bewoners
met
een
verstandelijke
beperking
of
psychiatrische
achtergrond
wonen
niet
meer
in
grootschalige
instellingen
maar
veel
meer
in
de
wijk.
Hierdoor
is
het
steeds
belangrijker
geworden
dat
bewoners
met
en
zonder
beperkingen
elkaar
leren
accepteren.
De
overheid
verwacht
hierin
veel
positiefs
van
de
buurt,
ook
voor
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
of
psychiatrische
achtergrond.
‘Burgers
moeten
zich
medeverantwoordelijk
voelen
voor
het
zorgen
voor
en
opvangen
van
mensen
met
een
psychiatrische
achtergrond
en
verstandelijke
beperking’
(Bredewold,
2014
p.
3).
Maar
de
vraag
is
of
de
buurvrouw
de
buurman
met
een
psychiatrische
achtergrond
wel
helpt
met
de
tuin
of
het
huishouden
(Bredewold,
2014).
Dat
dit
soort
vragen
op
dit
moment
een
‘hot-‐
topic’
zijn
blijkt
wel
uit
de
verschillende
artikelen
in
de
kranten.
‘Wie
wil
zich
nu
laten
douchen
door
de
buurman’
is
een
veelzeggende
kop
van
een
artikel
van
Tonkens
en
Duyvendak
(2013).
24.
24
Ook
het
artikel
‘Zorg
en
hulp
in
de
buurt
ontstaan
niet
vanzelf’
(Bredewold,
Trappenburg,
Tonkens
e.a.,
2013)
gaat
over
het
feit
dat
de
overheid
verwacht
dat
de
buurt
de
wegbezuinigde
zorg
gaat
overnemen.
Bredewold
(2014)
heeft
onderzoek
gedaan
naar
dit
thema,
met
als
hoofdvraag
‘Welke
patronen
van
geven
en
ontvangen
worden
aangetroffen
in
contacten
tussen
mensen
met
een
beperking
en
hun
medeburgers?’
(Bredewold,
2014
p.3).
Een
van
de
conclusies
van
haar
onderzoek
is
dat
burgers
zonder
beperkingen
niet
vanzelfsprekend
omzien
naar
burgers
met
een
beperking.
Ook
constateert
zij
dat
beleidsmakers
rekening
dienen
te
houden
met
de
draagkracht
van
burgers
zonder
beperkingen.
In
de
praktijk
blijkt
nu
vaak
dat
burgers
met
beperkingen
in
zwakkere
buurten
worden
geplaatst
waardoor
kwetsbare
burgers
hen
op
moeten
vangen.
Vaak
kampen
deze
burgers
zelf
al
met
problemen
waardoor
het
risico
bestaat
dat
zij
overvraagd
worden.
Andere
belangrijke
conclusie
is
dat
het
contact
dat
veel
mensen
zonder
beperking
hebben,
van
de
mensen
die
wel
contact
hebben,
oppervlakkig
contact
is
met
mensen
met
een
beperking
zoals
groeten
op
straat.
Deze
lichte
contacten
ontstaan
vaak
spontaan
op
straat
of
in
de
winkel.
Deze
contacten
blijken
voor
zowel
burgers
met
als
zonder
beperkingen
van
belang
te
zijn.
‘Ze
vormen
een
brug
tussen
de
twee
veelal
gescheiden
werelden
van
mensen
met
een
beperking
en
mensen
zonder
beperking’
(Bredewold,
2014
p.6).
1.3
URGENTIE
Met
de
invoering
van
de
WMO
gaat
er
voor
de
doelgroep
een
hoop
veranderen.
Het
centrale
doel
van
de
wet,
participatie,
bestaat
uit
twee
facetten
‘deelhebben
aan
de
samenleving
(maatschappelijk
verkeer)
en
bijdragen
aan
de
samenleving
(maatschappelijke
inzet)’
(Kwekkeboom
&
Vreugdenhil,
2009,
p.
16).
Voor
een
deel
van
de
doelgroep
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
is
het
deelnemen
aan
het
maatschappelijk
verkeer
al
een
hele
stap.
Ook
zijn
er
onder
hen
bezoekers
die
een
bijdrage
willen
en
kunnen
leveren
aan
de
maatschappij
door
middel
van
het
doen
van
bijvoorbeeld
vrijwilligerswerk.
Een
van
de
conclusies
van
het
onderzoek
dat
wordt
omschreven
in
‘Meedoen
en
gelukkig
zijn’
(Kwekkeboom
&
Van
Weert,
2008)
is
dat
een
grote
participatie
van
mensen
met
een
verstandelijke
beperking
of
chronische
psychiatrische
problemen
niet
zonder
meer
een
bijdrage
zal
leveren
aan
het
geluk
dat
mensen
ervaren.
Ook
van
de
bezoekers
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
en
de
overige
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
wordt
verwacht
dat
zij
in
de
toekomst
veel
meer
terugvallen
op
hun
eigen
sociale
netwerk.
Maar
deze
groep
heeft
vaak
een
kleiner
sociaal
netwerk
dan
andere
burgers,
zijn
minder
vaak
getrouwd,
hebben
minder
vaak
een
partner,
hebben
minder
vrienden
en
kennissen
en
minder
vaak
werk.
Veel
mensen
van
deze
doelgroep
hebben
behoefte
aan
(extra)
25.
25
ondersteuning
bij
het
opbouwen
en
onderhouden
van
sociale
contacten
en
bij
het
vinden
of
uitbreiden
van
dagelijkse
bezigheden
(Dautzenberg,
Kolner
&
Van
Soomeren,
2008).
Van
veel
bezoekers
en
andere
mensen
uit
de
doelgroep
horen
wij
dat
zij
erg
veel
behoefte
hebben
aan
een
inloop
moment
in
hun
wijk
en
‘Koffie
om
de
Hoek’
erg
belangrijk
vinden
voor
hun
sociale
contacten.
Vreemd
is
dat
het
bezoekersaantal
toch
aan
het
dalen
is.
Heeft
dit
te
maken
met
twee
verhuizingen
die
wij
achter
de
rug
hebben?
Weet
niet
iedereen
ons
meer
te
vinden
of
vinden
ze
de
nieuwe
locatie
niet
prettig?
Of
sluit
‘Koffie
om
de
Hoek’
niet
meer
aan
bij
de
doelen
en
wensen
van
de
bezoekers?
Dit
dalende
bezoekersaantal
zorgt
ook
voor
een
teruggelopen
motivatie
bij
de
uitvoerend
medewerkers.
Het
is
daarom
van
belang
dat
ook
zij
betrokken
worden
bij
dit
onderzoek.
De
laatste
keer
dat
‘Koffie
om
de
Hoek’
geëvalueerd
is,
is
alweer
bijna
10
jaar
geleden.
Ook
de
visie
en
doelstellingen
komen
nog
voort
uit
deze
evaluatie.
Mede
door
het
teruglopend
bezoekersaantal
en
alle
veranderingen
die
op
dit
moment
voor
de
doelgroep
spelen
en
nog
gaan
spelen,
is
het
van
belang
om
met
de
doelgroep
in
gesprek
te
gaan
om
antwoorden
te
krijgen
op
bovenstaande
vragen
en
om
beter
aan
te
sluiten
bij
de
wensen,
behoeften
en
vragen
van
de
doelgroep.
1.4
DOEL-‐
EN
VRAAGSTELLING
Het
geschetste
praktijkvraagstuk
en
de
daarbij
behorende
urgentie
leidt
tot
de
volgende
doel-‐
en
vraagstelling.
Uit
deze
vraagstelling
volgen
een
aantal
deelvragen.
1.4.1
DOELSTELLING
Doelstelling
met
deze
onderzoeksinterventie
is
om
zowel
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
als
de
betrokken
collega’s
te
betrekken
bij
het
door
ontwikkelen
van
het
(welzijns)aanbod
voor
deze
doelgroep
in
de
wijk
en
dit
aanbod
beter
aan
te
laten
sluiten
bij
de
doelen,
wensen
en
behoeften
van
de
doelgroep.
1.4.2
VRAAGSTELLING
Hoe
ervaren
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
de
voorzieningen
in
de
wijk:
wat
zijn
voor
hen
belemmerende
en
ondersteunende
factoren
en
wat
is
de
betekenis
hiervan
voor
‘Koffie
om
de
Hoek’?
26.
26
1.4.3
DEELVRAGEN
• Hoe
ervaren
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
‘Koffie
om
de
Hoek’
en
een
bezoek
aan
het
wijkcentrum?
• Wat
zijn
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
ondersteunende
en
potentieel
ondersteunende
factoren
om
deel
te
nemen
aan
een
activiteit
als
‘Koffie
om
de
Hoek’
of
andere
activiteiten
in
een
wijkcentrum?
• Wat
zijn
voor
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
belemmerende
en
potentieel
belemmerende
factoren
om
deel
te
nemen
aan
een
activiteit
als
‘Koffie
om
de
Hoek’
of
andere
activiteiten
in
een
wijkcentrum?
• Welke
aanbevelingen
kunnen
gedaan
worden
om
het
aanbod
in
de
wijk
voor
deze
doelgroep
verder
te
ontwikkelen?
1.5
PROFESSIONALISERING
1.5.1
PROFESSIONELE
IDENTITEIT
Binnen
dit
onderzoek
is
de
professionele
identiteit
van
de
‘Koffie
om
de
Hoek’
begeleiders
van
belang.
Deze
identiteit
bestaat
uit
twee
dimensies:
een
sociale
en
een
persoonlijke
identiteit
‘De
sociale
dimensie
verwijst
naar
percepties
en
verwachtingen
van
anderen
met
betrekking
tot
het
functioneren
van
welzijnsprofessionals,
terwijl
de
persoonlijke
dimensie
betrekking
heeft
op
percepties
en
verwachtingen
van
welzijnsprofessionals
zelf’
(Kwakman
&
Schilder,
2005,
p.18).
De
professionele
identiteit
is
de
balans
tussen
deze
twee
dimensies.
Deze
balans
is
gebaat
bij
sterke
gemeenschappelijke
opvattingen
over
het
beroep.
Bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
werken
wij
met
verschillende
professionals:
een
activiteitenbegeleider,
PIT-‐verpleegkundige
en
een
buurtwerker.
Wij
merken
dat
de
rollen
van
de
betrokken
professionals
niet
helemaal
duidelijk
zijn.
Geeft
een
PIT-‐verpleegkundige
andere
begeleiding
dan
een
activiteitenbegeleider?
En
zou
een
buurtwerker
weer
andere
taken
uit
moeten
voeren?
Hier
zijn
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
10
jaar
geleden
wel
afspraken
over
gemaakt
maar
inmiddels
zit
geen
van
de
oorspronkelijk
uitvoerend
medewerkers
nog
op
dezelfde
plek.
Het
is
belangrijk
om
binnen
dit
onderzoek
aandacht
te
besteden
aan
de
rollen
van
de
verschillende
professionals
en
aan
de
gemeenschappelijke
opvattingen
die
wij
hebben
over
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Als
een
gedeelde
opvatting
over
het
beroep
ontbreekt
belemmerd
dit
de
hogere
professionaliseringsgraad
(Kwakman
&
Schilder,
2005).
Freidson
(2001,
in
Van
Lanen,
2008)
geeft
aan
dat
het
lijkt
alsof
‘social
workers’
moeite
hebben
met
het
verdedigen
van
zichzelf
of
hun
manier
van
werken.
Vaak
vallen
zij
terug
op
hun
goede
27.
27
bedoelingen
maar
zijn
vaak
niet
in
staat
om
de
onderliggende
principes
van
hun
werk
duidelijk
te
maken.
Ook
bij
‘Koffie
om
de
Hoek’
speelt
dit.
Aan
subsidieverstrekkers,
maar
ook
aan
ons
management,
moeten
wij
steeds
meer
laten
zien
wat
wij
doen
en
waarom
wij
dit
doen.
Dit
onderzoek
kan
een
rol
spelen
in
het
beter
legitimeren
van
onze
werkwijze.
1.5.2
INDUCTIEVE
STRATEGIE
Om
professionele
identiteit
te
versterken
kunnen
twee
professionaliseringsstrategieën
onderscheiden
worden:
een
deductieve
(top
down)
strategie
en
een
inductieve
(bottom-‐up)
strategie
(Kwakman
&
Schilder,
2005).
De
deductieve
strategie
richt
zich
op
het
ontwikkelen
van
een
body
of
knowledge
en
gaat
er
van
uit
dat
kennis
nodig
is
om
meer
macht
en
status
te
verkrijgen.
Kwakman
en
Schilder
(2005)
geven
in
het
artikel
‘Het
versterken
van
professionele
identiteit
door
leren
in
gemeenschappelijkheid’
aan
dat
de
inductieve
strategie
meer
geschikt
is
voor
het
versterken
van
de
professionele
identiteit.
Deze
strategie
sluit
namelijk
beter
aan
bij
persoonlijke
behoeften,
waarden
en
kennis
en
ervaringen
van
professionals.
Tegelijkertijd
biedt
deze
strategie
ook
handvatten
voor
kennisontwikkeling
door
de
professionals
zelf
(Kwakman
&
Schilder,
2005).
De
inductieve
strategie
ziet
professionalisering
als
een
continu
en
dynamisch
proces.
Het
verbeteren
van
de
eigen
dienstverlening
aan
cliënten
staat
hierbij
centraal.
Deze
strategie
ziet
leren
ook
niet
als
een
individuele
gelegenheid
maar
geeft
aan
dat
het
gezamenlijk
moet
plaatsvinden
binnen
het
team
of
de
organisatie.
Het
leren
gaat
zowel
om
het
ontwikkelen
van
praktijkkennis
als
om
het
expliciteren
en
formaliseren
van
impliciete
(informele)
kennis.
Reflectie
en
interactie
zijn
belangrijk:
niet
alleen
tussen
professionals
onderling,
maar
ook
tussen
professionals
en
doelgroep
en
tussen
professionals
en
management
(Kwakman
&
Schilder,
2005).
1.5.2
EEN
LEREND
TEAM
Dit
onderzoek
wil
op
een
inductieve
manier
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
meer
lerende
organisatie
of
een
lerend
team
maken.
‘Een
lerende
organisatie
kenmerkt
zich
door
bepaalde
eigenschappen.
De
professional
moet
beschikken
over
discretionaire
handelingsruimte
en
mogelijkheden
voor
informeel
contact;
er
is
gelegenheid
voor
intercollegiaal
overleg
en
intervisie,
en
professionals
zijn
nauw
betrokken
bij
de
beleidsontwikkeling
van
de
organisatie’
(Kwakman
&
Schilder,
2005,
p.
22).
Door
middel
van
dit
onderzoek
willen
wij
als
uitvoerend
professionals
reflecteren
op
ons
eigen
handelen,
maar
ook
samen
met
de
doelgroep
reflecteren
en
de
bestaande
regels,
inzichten
en
principes
ter
discussie
stellen.
Kwakman
(2003)
geeft
aan
dat,
om
een
lerend
team
te
worden,
een
missie
of
visie
over
datgene
wat
men
wil
bereiken
onmisbaar
is.
28.
28
Door
middel
van
dit
onderzoek
willen
wij
als
begeleiders
beter
betrokken
zijn
bij
de
beleidsontwikkelingen
rondom
‘Koffie
om
de
Hoek’
en
willen
wij
een
eerste
aanzet
maken
voor
een
betere
samenwerking
met
de
bezoekers.
Binnen
dit
onderzoek
zullen
wij
als
team
van
betrokken
uitvoerend
professionals
van
‘Koffie
om
de
Hoek’
een
leerproces
in
gaan.
‘Het
leerpoces
wordt
wel
vergeleken
met
een
trektocht,
waarin
de
richting
vaststaat,
maar
waarin
de
stappen
ernaar
toe
gezamenlijk
worden
bepaald
en
gezet’
(Kwakman,
2003,
p.
18).
De
samenwerking
in
het
team,
gezamenlijk
zoeken
naar
oplossingen
en
met
elkaar
uitwisselen
en
reflecteren
op
het
eigen
handelen
en
op
het
resultaat
van
het
handelen
zijn
in
dit
leerproces
van
groot
belang.
Dit
leerproces
vindt
plaats
binnen
de
Community
of
Practice,
dit
verwijst
naar
alle
deelnemers
aan
een
activiteits-‐systeem
die
hetzelfde
object
delen.
Het
activiteits-‐systeem
komt
voort
uit
Engeström’s
activiteitstheorie
en
bestaat
uit
‘een
veelstemmige
gemeenschap
met
verschillende
gezichtspunten,
belangen
en
tradities’
(Miedema
&
Stam,
2008,
p.38).
Met
object
wordt
het
doel
van
het
handelen
van
het
activiteits-‐systeem
bedoeld
(Miedema
&
Stam,
2008).
De
Community
of
Practice
bestaat
op
dit
moment
uit
de
betrokken
professionals
en
bezoekers
van
‘Koffie
om
de
Hoek’.
Nog
niet
elke
professional
en
elke
bezoeker
is
even
veel
bij
deze
community
betrokken.
Gedurende
deze
onderzoeksinterventie
maar
ook
na
afloop
hiervan
zal
de
Community
of
Practice
zich
verder
gaan
uitbreiden
met
andere
mensen
uit
de
doelgroep
maar
wellicht
ook
professionals
uit
andere,
vergelijkbare,
praktijken.
1.5.3
ROL
VAN
(ERVARINGS)KENNIS
In
‘Nieuwe
eisen
aan
sociale
professionals’
(Van
Vliet,
2009)
wordt
aangegeven
dat
kennisontwikkeling
vooral
op
de
vloer
moet
plaatsvinden.
Leijense
(2005
in
Van
Vliet,
2009)
constateert
dat
er
een
groeiende
behoefte
is
aan
kennisproductie
met
een
directe
link
naar
toepassingsvragen.
Niet
alleen
het
bewerken
en
beschikbaar
stellen
van
kennis
uit
de
wetenschap
maar
ook
het
articuleren
van
de
vraag
naar
toepassingsgerichte,
probleemoplossende
en
innoverende
kennis
is
nodig.
Dit
onderzoek
speelt
in
de
op
de
verwerving
van
deze
drie
vormen
van
kennis.
De
inductieve
strategie,
die
in
1.5.2
is
omschreven,
sluit
aan
bij
de
professionaliseringstheorie
van
de
‘reflective
practicioner’
van
Donald
Schön
(Van
Houten,
2008).
Deze
gaat
uit
van
de
betekenis
van
ervaringskennis
voor
het
professionele
handelen.
Hij
gaat
uit
van
de
kennisleer
van
de
praktijk,
de
impliciete
intuïtie
van
de
professional
neemt
daarbinnen
een
belangrijke
plaats
in.
Hij
spreekt
over
‘knowing
in
action’:
hier
gaat
het
om
praktische
kennis.
Professionals
moeten
volgens
hem
met
name
reflecteren
over
wat
zij
doen
zonder
het
te
weten.
Ook
de
cliënt
29.
29
beschikt
over
ervaringskennis
welke
volgens
hem
benut
moeten
worden.
Binnen
dit
onderzoek
komt
de
ervaringskennis
van
de
doelgroep
naar
voren
binnen
de
interviews.
Deze
kennis
wordt
gebruikt
om,
samen
met
de
ervaringskennis
van
de
professionals,
tot
verandering
te
komen.
30.
30
2.
METHODOLOGISCHE
VERANTWOORDING
2.1
REGULATIEVE
CYCLUS
De
regulatieve
cyclus
(Van
Strien,
1984
in
De
Lange,
Schuman
&
Montesorri,
2011)
De
regulatieve
cyclus
is
door
Van
Strien
(1984,
in
De
Lange
et
al.,
2011)
ontwikkeld
met
als
doel
om
in
de
eerste
plaats
te
komen
tot
adequaat
handelen,
met
het
doel
te
veranderen
of
te
verbeteren
en
neemt
het
handelen
van
de
professional
als
vertrekpunt.
Boeije
(2005)
omschrijft
de
regulatieve
cyclus
meer
als
een
gezamenlijk
probleem.
Zo
zegt
hij
‘de
probleemstelling
is
in
praktijkgericht
onderzoek
niet
alleen
een
zaak
van
onderzoekers,
maar
ook
van
de
opdrachtgevers
en
andere
betrokkenen
uit
de
desbetreffende
praktijk’
(Boeije,
2005,
p.85).
10
jaar
geleden,
bij
de
start
van
‘Koffie
om
de
Hoek’,
is
de
regulatieve
cyclus
al
eens
doorlopen.
Op
dat
moment
speelde
het
praktijkprobleem
dat
er
een
kloof
bemerkt
werd
tussen
bewoners
in
de
wijk
met
en
zonder
achtergrond
in
de
psychiatrie
en
dat
bewoners
met
een
achtergrond
in
de
psychiatrie
niet
makkelijk
over
de
drempel
van
een
wijkcentrum
heen
stappen.
Hiervoor
is
toen
een
plan
geschreven
en
kan
‘Koffie
om
de
Hoek’
gezien
worden
als
de
ingreep.
Na
ongeveer
een
1.
Probleem
2.
Diagnose
3.
Plan
4.
Ingreep
5.
Evalua:e
