Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to CHƯƠNG4
Similar to CHƯƠNG4 (20)
CHƯƠNG4
- 2. NỘI DUNG CHƯƠNG 4 4.1. QUAN HỆ GIỮA CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN TRONG NỀN KTTT 4.2. ĐỘC QUYỀN VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KTTT
- 3. 4.1. QUAN HỆ GIỮA CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN TRONG NỀN KTTT Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, nắm trong tay phần lớn việc sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hoá, có khả năng định ra giá cả độc quyền, nhằm thu lợi nhuận độc quyền cao Tổ chức độc quyền Cạnh tranh
- 4. Các hình thức cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền với doanh nghiệp ngoài độc quyền Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền với nhau Cạnh tranh trong nội bộ các tỏ chức độc quyền
- 5. 4.2 ĐỘC QUYỀN VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KTTT 4.2.1. Lý luận của V.I.Lênin về độc quyền trong nền kinh tế thị trường 4.2.2. Lý luận của V.I. Lênin về độc quyền nhà nước trong chủ nghĩa tư bản
- 6. 4.2.1.1. Nguyên nhân hình thành và tác động của độc quyền 4.2.1. Lý luận của V.I.Lênin về độc quyền trong nền kinh tế thị trường 4.2.1.2. Những đặc điểm của độc quyền trong chủ nghĩa tư bản
- 7. Tích tụ tư bản: Tích tụ tư bản là việc tăng quy mô tư bản cá biệt bằng tích luỹ tư bản. Tích tụ tư bản là kết quả tất yếu của tích luỹ tư bản và là đòi hỏi khách quan của việc mở rộng sản xuất, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và cạnh tranh. Tư bản A có số tư bản là 5.000 đv. Năm thứ nhất: tích lũy 500 đv → quy mô tăng lên 5.500 đv. Năm thứ hai: tích lũy 550 đv → quy mô tăng lên 6.050 đv. Tập trung tư bản: là sự tăng thêm quy mô của tư bản cá biệt bằng cách hợp nhất nhiều nhà tư bản cá biệt sẵn có thành một tư bản cá biệt lớn hơn. VD: Tư bản A có số tư bản là: 3.000 đv. Tư bản B có số tư bản là: 4.000 đv. Tư bản C có số tư bản là: 8.000 đv. Tư bản D: 15.000 đv.
- 8. LLSX phát triển Khủng hoảng kinh tế Tín dụng phát triển, công ty cổ phần ra đời Tác động của quy luật kinh tế Cạnh tranh KH – KT cuối thế kỉ 19 phát triển ĐỘC QUYỀ N
- 9. Tích tụ, tập trung sx XN quy mô lớn KH-KT cuối TK19 Ngành sx mới Tích luỹ TB XN quy mô lớn Cạnh tranh Tích lũy Tích tụ, tập trung TB Khủng hoảng Kinh tế Phân hoá XN vừa và nhỏ phá sản XN lớn càng thêm lớn Tín dụng phát triển Tích tụ, tập trungTB Tập trung sx Độc quyền NSLĐ LLSX Tác động của QL KT Biến đổi cơ cấu KT Tập trung SX
- 10. 4.2.1.1. Nguyên nhân hình thành và tác động của độc quyền: Lợi nhuận độc quyền: là lợi nhuận thu được cao hơn lợi nhuận bình quân, do sự thống trị của các tổ chức độc quyền mang lại Nguồn gốc của lợi nhuận độc quyền cao Lao động không công của công nhân làm việc trong các xí nghiệp độc quyền Một phần lao động thặng dư và đôi khi cả một phần lao động tất yếu của những người sản xuất nhỏ, nhân dân lao động ở các nước tư bản và các nước thuộc địa, phụ thuộc Một phần giá trị thặng dư của tư bản vừa và nhỏ bị mất đi do thua thiệt trong cạnh tranh Một phần lao động không công của công nhân làm việc trong các xí nghiệp ngoài độc quyền
- 11. Giá cả độc quyền: là giá cả do các tổ chức độc quyền áp đặt trong mua và bán hàng hóa. Giá cả độc quyền = chi phí sản xuất + lợi nhuận độc quyền GCĐQ = CPSX + LNĐQ.
- 12. Tác động của độc quyền: Những tác động tích cực: 1 ĐQ tạo ra khả năng to lớn trong việc nghiên cứu và triển khai các hoạt động KHKT. 2 ĐQ có thể làm tăng NSLĐ, nâng cao năng lực cạnh tranh của bản thân tổ chức ĐQ 3 ĐQ tạo được sức mạnh kinh tế góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo hướng hiện đại.
- 13. Tác động của độc quyền: Những tác động tiêu cực: 1 ĐQ xuất hiện làm cho cạnh tranh không hoàn hảo gây thiệt hại cho người tiêu dùng và XH. 2 ĐQ cũng góp phần kìm hãm sự tiến bộ kỹ thuật, theo đó kìm hãm sự phát triển KT-XH 3 ĐQ chi phối các quan hệ kinh tế, xã hội, làm gia tăng sự phân hóa giàu nghèo.
- 14. a. Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền b. Tư bản tài chính & hệ thống tài phiệt chi phối sâu sắc nền kinh tế c. Xuất khẩu tư bản trở thành phổ biến d. Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tập đoàn tư bản độc quyền đ. Sự phân chia thế giới về địa lý giữa các cường quốc tư bản
- 15. + Tập trung sản xuất là quá trình làm tăng quy mô sản xuất bằng cách kết hợp nhiều xí nghiệp nhỏ thành xí nghiệp có quy mô lớn hơn. Tích tu, tập trung sản xuất cao Có ít xí nghiệp lớn Cạnh tranh gay gắt, quyết liệt, khó đánh bại nhau Thỏa hiệp, thỏa thuận Tổ chức độc quyền
- 16. Tổ chức độc quyền Cácten Xanhđica Tơrớt Côngxoócxiom m Sự phát triển các tổ chức ĐQ Tổ chức độc quyền: là tổ chức liên minh giữa các nhà tư bản lớn để tập trung vào trong tay phần lớn việc sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hóa nào đó nhằm mục đích thu được lợi nhuận độc quyền cao. Cônggơlômêrát Consơnn
- 17. Cácten (Cartel): Là một liên minh độc quyền về: -> Giá cả -> Sản lượng hàng hóa -> Phân chia thị trường -> Kỳ hạn thanh toán… Các nhà TB tham gia vẫn độc lập về SX và thương nghiệp. Cácten là một liên minh độc quyền không vững chắc.
- 18. Xanhđica • Là tổ chức độc quyền về lưu thông; mọi việc mua bán do một ban quản trị đảm nhiệm. • Họ vẫn độc lập về SX. • Mục đích của họ là thống nhất đầu mối mua, bán để mua nguyên liệu với giá rẻ và bán hàng hóa với giá đắt.
- 19. Tơrớt • Là một hình thức độc quyền cao hơn, thống nhất cả việc SX, lưu thông dưới sự quản lý của một ban quản trị. • Các nhà tư bản tham gia tơrớt trở thành các cổ đông thu lợi nhuận theo cổ phần.
- 20. Côngxoocxiom • Là hình thức độc quyền có trình độ và quy mô lớn hơn, bao gồm không chỉ các nhà tư bản lớn mà còn cả các xanhđica, tơrớt thuộc các ngành khác nhau nhưng liên quan với nhau về kinh tế, kỹ thuật. • Thông thường đứng đầu các Côngxoocxiom là 1 ngân hàng độc quyền lớn.
- 21. Consơn Là tổ chức độc quyền đa ngành, thành phần của nó có hàng trăm xí nghiệp có quan hệ với những ngành khác nhau và được phân bố ở nhiều nước. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến độc quyền đa ngành là do cạnh tranh gay gắt việc kinh doanh chuyên môn hoá hẹp dễ bị phá sản. Hơn nữa, hình thức độc quyền đa ngành còn để đối phó với luật chống độc quyền ở hầu hết các nước tư bản chủ nghĩa (luật này cấm độc quyền 100% mặt hàng trong một ngành).
- 22. Cônggơlômêrết (Conglomerat) • Là hình thức độc quyền theo kiểu liên kết đa ngành, bao gồm nhiều công ty, xí nghiệp thuộc những ngành công nghiệp rất khác nhau, bao gồm cả vận tải, thương nghiệp, ngân hàng và các dịch vụ khác. • Mục đích chủ yếu là thu lợi nhuận bằng kinh doanh chứng khoán.
- 23. Ngân hàng vừa, nhỏ Sát nhập Tổ chức độc quyền ngân hàng Cạnh tranh khốc liệt Phá sản
- 24. Vai trò của ngân hàng Vai trò mới Thâm nhập vào tổ chức độc quyền công nghiệp để giám sát Trực tiếp đầu tư vào công nghiệp Vai trò Trung gian trong việc thanh toán và tín dụng
- 25. Ngân hàng nhỏ Phá sản Sát nhập Tổ chức độc quyền ngân hàng Tổ chức độc quyền công nghiệp Cạnh tranh khốc liệt TƯ BẢN TÀI CHÍNH Tư bản tài chính là sự xâm nhập lẫn nhau giữa tổ chức độc quyền ngân hang và độc quyền công nghiệp
- 26. Đầu sỏ tài chính Thống trị về chính trị Thống trị về kinh tế Chế độ tham dự Thủ đoạn Sự phát triển của tư bản tài chính dẫn đến sự hình thành một nhóm nhỏ độc quyền, chi phối toàn bộ đời sống kinh tế và chính trị của toàn xã hội tư bản gọi là các đầu sỏ tài chính.
- 27. CNTB tự do cạnh tranh XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ Xuất khẩu hàng hoá ra nước ngoài nhằm mục đích thực hiện giá trị CNTB độc quyền XUẤT KHẨU TƯ BẢN Xuất khẩu giá trị ra nước ngoài nhằm mục đích chiếm đoạt m và nguồn lợi khác ở các nước nhập khẩu tư bản
- 28. + Điều kiện để xuất khẩu tư bản: sự thống trị của các tổ chức độc quyền và địa vị độc quyền của 1 số ít những nước giàu có đã tích lũy được 1 khối lượng tư bản khổng lồ và có số “tư bản thừa”. + Mục đích: nhằm thu lợi nhuận độc quyền cao
- 29. Tích lũy TB phát triển Tích lũy khối lượng TB lớn TB thừa “tương đối” Các nước nhỏ Thiếu TB Hội nhập KT Xuất khẩu TB Gián tiếp Trực tiếp Giá ruộng đất thấp Nguyên liệu rẻ Tiền lương thấp Cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20 xuất khẩu tư bản lại trở thành tất yếu
- 30. Xuất khẩu tư bản Xuất khẩu tư bản sản xuất (Trực tiếp – FDI) Xuất khẩu tư bản cho vay (gián tiếp – ODA) Là hình thức đưa tư bản để xây dựng các xí nghiệp, công ty mới hoặc mua lại các xí nghiệp, công ty làm ăn thua lỗ ở các nước khác để đầu tư kỹ thuật mới hay hùn vốn liên kết, liên doanh cùng sản xuất kinh doanh Là xuất khẩu tư bản dưới hình thức cho chính phủ hay tư nhân nước ngoài vay để thu lãi
- 31. Xuất khẩu TB Xuất khẩu TB nhà nước Xuất khẩu TB tư nhân Quân sự Chính trị Kinh tế Hướng vào các ngành thuộc KCHT Đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ Thực hiện chủ nghĩa thực dân mới Tạo ĐK cho TB tư nhân Ngành chu chuyển vốn nhanh và lợi nhuận độc quyền cao
- 32. Tích tụ tập trung TB Tổ chức độc quyền quốc tế Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền Xuất khẩu TB Tổ chức độc quyền quốc tế là sự liên minh giữa các tổ chức độc quyền lớn nhất của các nước để phân chia thị trường, độc chiếm nguồn nguyên vật liệu, quy định về giá cả độc quyền và quy mô sản xuất kinh doanh nhằm thu lợi nhuận độc quyền cao.
- 33. Sự phát triển không đều về kinh tế Chiến tranh thế giới Xung đột về quân sự để phân chia lãnh thổ Phát triển không đều về chính trị, quân sự
- 34. 4.2.2.1. Nguyên nhân ra đời và phát triển của độc quyền nhà nước trong chủ nghĩa tư bản 4.2.2.2. Bản chất của độc quyền nhà nước trong chủ nghĩa tư bản 4.2.2.3. Những biểu hiện chủ yếu của độc quyền nhà nước trong CNTB 4.2.2.4. Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản
- 35. a) Nguyên nhân hình thành của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước • Một là, Do sự phát triển hơn nữa của quá trình tích tụ và tập trung tư bản. • Hai là, phân công lao động ngày càng phát triển cùng với tác động của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ hiện đại, lực lượng sản xuất phát triển rất mạnh mẽ. •Ba là, Sự thống trị của độc quyền đã làm sâu sắc thêm sự đối kháng giữa giai cấp tư sản với giai cấp vô sản và nhân dân lao động.
- 36. • Bốn là, Cùng với xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế, sự bành trướng của các liên minh độc quyền vấp phải nhiều khó khăn, hàng rào quốc gia – dân tộc, xung đột lợi ích giữa các đối thủ trên thị trường thế giới.
- 37. LLSX phát triển QHSX TBCN phù hợp PCLĐ phát triển Ngành nghề mới ra đời Xoa dịu bằng chính sách NN Mâu thuẫn giữa TS & VS Xu hướng quốc tế hóa Nhà nước can thiệp MT giữa các tổ chức độc quyền QT Hình thành cơ cấu kết nối SH nhà nước tư sản CNTB độc quyền nhà nước
- 38. CNTB độc quyền Nhà nước là sự kết hợp sức mạnh của các tổ chức độc quyền tư nhân với sức mạnh của nhà nước tư sản thành một thiết chế và thể chế thống nhất, trong đó nhà nước tư sản bị phụ thuộc vào các tổ chức độc quyền và can thiệp vào các quá trình kinh tế, nhằm bảo vệ lợi ích của các tổ chức độc quyền và cứu nguy cho CNTB.
- 39. CNTB độc quyền nhà nước là sự thống nhất ba quá trình gắn bó chặt chẽ với nhau Tăng sức mạnh của các tổ chức độc quyền Kết hợp sức mạnh của độc quyền tư nhân với sức mạnh của nhà nước trong một cơ chế thống nhất và làm cho bộ máy nhà nước ngày càng phụ thuộc vào các tổ chức độc quyền Tăng vai trò can thiệp của nhà nước vào kinh tế
- 40. Bản chất của CNTB độc quyền nhà nước CNTB độc quyền NN là sự can thiệp trực tiếp của nhà nước tư sản vào quá trình kinh tế CNTB độc quyền nhà nước là hình thức mới của quan hệ sản xuất TBCN CNTB độc quyền NN là sự phụ thuộc của cơ quan NN TS đối với các tổ chức độc quyền CNTB độc quyền nhà nước là sự kết hợp hay dung hợp giữa các tổ chức độc quyền và bộ máy nhà nước tư sản
- 41. Tự do cạnh tranh Độc quyền + Nhà nước giữ vao trò là kẻ canh gác tài sản cho giai cấp tư sản và bảo vệ các điều kiện chung bên ngoài của phương thức sản xuất TBCN. + Quá trình sản xuất tuân theo quy luật thị trường. + Nhà nước dần can thiệp sâu vào quá trình kinh tế. + Nhà nước tham gia trực tiếp vào việc điều tiết xã hội đối với sản xuất và phân phối. → Bởi lúc này nhà nước không còn là nhà nước của toàn bộ giai cấp tư sản mà chủ yếu là của bọn tư bản độc quyền.
- 42. a. Sự kết hợp về nhân sự giữa các tổ chức độc quyền và bộ máy nhà nước b. Sự hình thành và phát triển của sở hữu nhà nước c. Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản
- 43. Kết hợp về nhân sự Sự điều tiết kinh tế của NNTS Hình thành sở hữu NN Xây dựng DNNN bằng vốn ngân sách Mở rộng DNNN bằng vốn tích lũy của DNTN NN mua cổ phần của các DN tư nhân Quốc hữu hóa DN TN bằng cách mua lại Bộ máy nhà nước Chính sách Thuế Hệ thống tiền tệ tín dụng Ngân sách NN Doanh nghiệp NN Kế hoạch hóa Nhà nước tư sản Độc quyền tư nhân Chế độ tham dự
- 44. a. Vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản b. Những giới hạn phát triển của chủ nghĩa tư bản
- 45. Chuyển nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn hiện đại Phát triển lực lượng sản xuất Thực hiện xã hội hoá sản xuất Xaay dựng tác phong công nghiệp cho người lao động. Thiết lập nên nền dân chủ tư sản, thừa nhận quyền tự do thân thể của cá nhân a. Vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản
- 46. Hạn chế CNTB ra đời gắn liền với quá trình tích luỹ nguyên thuỷ, đó là quá trình tích luỹ tiền tệ nhờ vào biện pháp tước đoạt, buôn bán không ngang giá, bóc lột nô dịch các nước lạc hậu CNTB đã tạo ra hố ngăn cách giữa các nước giàu và các nước nghèo trên thế giới. CNTB đã gây ra những cuộc chiến tranh thế giới để tranh giành thị trường gây hậu quả nặng nề cho nhân loại CNTB tồn tại dựa trên cơ sở bóc lột công nhân làm thuê, tạo ra sự bất bình đẳng & phân hóa XH