Εργασία της μαθήτριας του 3ου Γυμνασίου Περιστερίου Αλκμήνης,

1. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟΥΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΥΣ
• Μανουήλ Πανσέληνος
• Θεοφάνης ο Κρης
• Θεοφάνης ο Έλληνας
•Αντρέι Ρουμπλιώφ
•Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
•Φώτης Κόντογλου

2. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Πρόκειται για μια τεχνική που ασχολείται με τη μελέτη μιας πραγματικής κατάστασης ή
ενός περιστατικού που βρίσκεται σε εξέλιξη. Λειτουργώντας παραδειγματικά, δίνεται η
δυνατότητα στους μαθητές να σκιαγραφήσουν το «πώς είναι να βρίσκεται κανείς σε μια
κατάσταση», να παραγάγουν μια γενική περιγραφή των βιωμάτων, των σκέψεων και των
συναισθημάτων των προσώπων και των καταστάσεων που μελετούν.
Στην προκειμένη περίπτωση ανακαλύπτουμε όχι
μόνο τον χαρακτήρα και τα συναισθήματα ενός
προσώπου, αλλά και εξετάζουμε το έργο που έχει
προσφέρει και δώσει το συγκεκριμένο πρόσωπο
στην Εκκλησία και πιο συγκεκριμένα στον χώρο της
τέχνης και αγιογραφίας.

3. Ο Μανουήλ Πανσέληνος γεννήθηκε τον 13ο
αιώνα στη Θεσσαλονίκη και ήταν ο
σημαντικότερος αγιογράφος της μακεδονικής
σχολής και από τους σπουδαιότερους της
παλαιολόγειας αναγέννησης.

4. Έργα του είναι αγιογραφίες σε μοναστήρια του Αγίου
όρους όπως στην μονή Βατοπεδίου, της Λαύρας, του
Πρωτάτου και στις Καρυές. Καθώς και έργο του
θεωρείται από τους αρχαιολόγους το παρεκκλήσι του
Αγίου Ευθυμίου στη Θεσσαλονίκη δίπλα από τον ναό
του Αγίου Δημητρίου πολιούχου της πόλης.

5. ΠΡΩΤΑΤΟ Το έργο του Πανσέληνου, όπως σώζεται στο
Πρωτάτο, είναι αντιπροσωπευτικό μιας
ολόκληρης εποχής, της Παλαιολόγειας και μιας
"Σχολής" της Μακεδονικής, κέντρο της οποίας
ήταν η Θεσσαλονίκη. Η πνευματική και
καλλιτεχνική ζωή της πόλης φτάνει την περίοδο
εκείνη, σε υψηλά επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα
αναδεικνύεται ο ηγετικός της ρόλος σ' ολόκληρο
το Βαλκανικό χώρο.

6. To εικονογραφικό πρόγραμμα στο Πρωτάτο
του Αγίου Όρους, ο καλλιτέχνης το ανέπτυξε
σε τέσσερις επάλληλες ζώνες. Στην ανώτατη
ζώνη εικονίζονται οι προπάτορες του Χριστού
από τον Αδάμ ως τον Ιωσήφ, στις επόμενες
δύο ζώνες σκηνές από το Δωδεκάερτο, τα
Πάθη του Χριστού και τη ζωή της Παναγίας,
ενώ στην κατώτατη ζώνη παριστάνονται
ολόσωμοι άγιοι, «ο στρατός του Κυρίου»,
κατά την έκφραση του Ιωάννη Δαμασκηνού.
Στην ενότητα αυτή απεικονίζονται ιεράρχες,
στρατιωτικοί άγιοι μάρτυρες της Εκκλησίας,
αλλά και επιφανείς ασκητές, όπως άλλωστε
ταιριάζει στον κορυφαίο ναό του αγιορείτικου
μοναχισμού, το ναό του Πρωτάτου. Το
εικονογραφικό πρόγραμμα συμπληρώνεται
με σκηνές από τον κύκλο της περιόδου της
Πεντηκοστής, καθώς και με την απεικόνιση
προφητών και δικαίων, που εικονίζονται στα
εσωρράχια των τάξεων. Η διακόσμηση κλείνει
με σκηνές από την Π. Διαθήκη, που
αποτελούν προεικονίσεις της Παναγίας.

7. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Οι τοιχογραφίες του ναού του Πρωτάτου συνιστούν
κορυφαία δημιουργία του ελληνισμού και ένα από τα πιο
σημαντικά σύνολα της παγκόσμιας πολιτιστικής
κληρονομιάς. Οι εικόνες στολίζονται με όμορφα ζωντανά
και εν δυνάμει λιτά χρώματα ως ένα κύριο
χαρακτηριστικό του αγιογράφου. Άλλα χαρακτηριστικά
που εντοπίζονται στην ζωγραφική του Πανσέληνου
είναι ο αφηγηματικός χαρακτήρας στην απόδοση των
σκηνών, η μνημειακότητα των συνθέσεων, η υιοθέτηση
προτύπων από την αρχαία ελληνική τέχνη, καθώς και το
δραματικό στοιχείο και ο εξιδανικευμένος ρεαλισμός,
ταιριασμένα με την έκφραση βαθιάς πνευματικότητας.

8. ΦΗΜΗ ΕΡΓΟΥ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ
Το όνομα του Πανσέληνου έκτοτε έχει συνδεθεί με οτιδήποτε πιο
υψηλό έχει να επιδείξει η βυζαντινή τέχνη.Το έργο του
θεωρήθηκε ένα καλλιτεχνικό αρχετυπικό σύνολο που
λειτουργεί ως οικουμενικό σχολείο για όλους τους
αγιογράφους, μια θεμελιώδης κανονιστική αρχή που
αποτελεί τον φάρο για το πώς θα πρέπει να λειτουργεί η
εκκλησιαστική ζωγραφική τέχνη, μια κίνηση επιστροφής
στην παράδοση που πήρε ακόμη και πολεμικό χαρακτήρα,
όταν η βυζαντινή τέχνη απειλήθηκε να αλλοιωθεί από
ξενόφερτα δυτικά στοιχεία.

9. ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Τα έργα του χαρακτηρίζονται από τη λιτότητα των
χρωματισμών τους, την ευρύτητα του σχεδίου και τη
μεγαλειώδη τους σύνθεση. Σε όλες σχεδόν τις
προσωπογραφίες του αποδίδεται η σωστή εκφραστική
σημασία με τη χρησιμοποίηση των ιδιαίτερων
χρωματισμών και των φωτεινών τόνων.

10. Ο Θεοφάνης ο Κρητικός γεννήθηκε στο Ηράκλειο το
1490 και απεβίωσε στο Ηράκλειο το1559. Γνωστός
ως Θεοφάνης ο Κρης ή Θεοφάνης Μπαθάς
Στρελίτζας, ήταν ένας από τους εξέχοντες
εικονογράφους της Κρητικής Σχολής στο πρώτο
μισό του 16ου αιώνα, και η πιο σημαντική
φυσιογνωμία στην καλλιτέχνιση εικονογραφιών και
αγιογραφιών της συγκεκριμένης περιόδου.
Φαίνεται λόγω της εποχής την οποία διένυσε η
τεχνοτροπία του να έχει μερικώς επηρεαστεί από τη
δυτικότροπη έκφραση, όπως αυτή του Μαρκαντόνιο
Ραϊμόντι στη Σφαγή των Νηπίων και του Τζοβάνι
Μπελίνι στο Δείπνο στους Εμμαούς.
Ο Μυστικός δείπνος

11. Κάποια από τα πρόσωπα που απεικονίζονται στα έργα του,
είναι προσωποποιημένα ή αντικρύζουν τον θεατή, και οι
σχηματισμοί των εικόνων του αποτυπώνονται έτσι ώστε να
αποδίδουν όγκο. Το έργο του είναι συγκεντρωμένο ως προς
την οπτική προοπτική σε σύγκριση με παλαιότερους
Βυζαντινούς ζωγράφους, αλλά δε χρησιμοποιεί την τεχνική
της γεωμετρικής προοπτικής η οποία είχε εγκαθιδρυθεί στη
Δύση την εποχή εκείνη.
Χαρακτηριστικό της τέχνης του είναι επίσης το γεγονός ότι
επεκτάθηκε και σε μη καθιερωμένες παραστάσεις, όπως η
ονομασία των ζώων από τον Αδάμ, ή η κοίμηση του Οσίου
Εφραίμ.

12. Το έργο και η τεχνοτροπία
του άσκησαν σημαντική
επιρροή στους
μεταγενέστερους
εικονογράφους του
Αγίου Όρους, κάτι που
μαρτυρείται και από το
γεγονός ότι το εγχειρίδιο
ζωγραφικής του 1730 με
τίτλο Ερμηνεία της
ζωγραφικής τέχνης και αι
κύριαι πηγαί αυτής που
συντάχθηκε από
τον Διονύσιο τον εκ
Φουρνά, αναφέρει τον
Θεοφάνη ως το πρότυπο
προς μίμηση.

13. Για τις δραστηριότητες του Θεοφάνη από το 1527 έως το 1535 δεν έχουμε
ως τώρα καμία πληροφορία.
Το 1535, ο οικουμενικός πατριάρχης, ο Ιερεμίας Α ́, κάλεσε τον φημισμένο
τότε Θεοφάνη στο μεγαλύτερο μοναστήρι του Αγίου Όρους, στη μονή
της Μεγίστης Λαύρας, να εκτελέσει τις τοιχογραφίες του καθολικού,
μεγάλης τρίκογχης βυζαντινής εκκλησίας με νάρθηκα, που είχε χρίσει
στα 1004 ο ιδρυτής της Λαύρας άγιος Αθανάσιος.

14. Επιβεβαιώνεται έμμεσα ότι είναι έργα του Θεοφάνη εκείνες οι εικόνες
που έγιναν τότε, προσαρμοσμένες στις διαστάσεις του νέου εικονοστασίου,
δεσποτικές, δωδεκάορτο, καθώς και ο μεγάλος σταυρός με τα δύο λυπηρά
που έχουν σωθεί σε λαμπρή κατάσταση, έργα που τα είχαμε ήδη αποδώσει
όλα στο Θεοφάνη (1969). Στον ίδιο ζωγράφο έχουν αποδοθεί, χωρίς να
έχει γίνει ως τώρα αποδεκτό από όλους και οι τοιχογραφίες στην Τράπεζα
της Λαύρας, που σκεπάζουν τις τεράστιες εσωτερικές επιφάνειες, καθώς
και όλη την πρόσοψη.
Ο ίδιος το 1536 γίνεται αδελφός της μονής, όπου διαμένει μαζί με τα δύο
παιδιά του έως το 1543. Ούτος ή άλλως η μονή δεν θα μπορούσε να
αναθέσει σε κανέναν άλλον ζωγράφο την εκτέλεση αυτού του τεράστιου
έργου, εκτός του Θεοφάνη.

15. Θεοφάνης ο Έλληνας
Ο Θεοφάνης ο Έλληνας έζησε τον 14ο αιώνα , την εποχή
που στην Βασιλεύουσα αλλά και τη Ρωσία
διαδραματίζονταν καθοριστικά, για τις δύο χώρες,
γεγονότα. Η προρωσική του περίοδος παραμένει ακόμη
και σήμερα σκοτεινή. H συνολική έκταση της εργασίας
του είναι πολύ μεγάλη. Δυστυχώς, όμως, πολύ λιγότερη
έχει εκτιμηθεί και διασωθεί.
Σταθμός στην καλλιτεχνική του δημιουργία υπήρξε η
Μόσχα, όπου το 1405 ζωγράφισε την εκκλησία του
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου μαζί του
εργάστηκαν ο Πρόχoρος από το Γκοροντές και ο Αντρέι
Ρουμπλιόφ. Ο Θεοφάνης εκτός από τοιχογραφίες ,
αγιογραφούσε και εικόνες. Χαρακτηριστικό δείγμα της
καλλιτεχνικής του δημιουργίας, υπήρξε το τέμπλο του
καθεδρικού αυτού ναού. Ο Έλληνας καλλιτέχνης εκτός
από ζωγράφος υπήρξε και μικρογράφος.

16. Η ζωγραφική του είναι οξεία, διαπεραστική και αποφασιστική.
Χαρακτηρίζεται από μια φιλοσοφική μίξη χρωμάτων που
προσδίδουν μια ενέργεια και ένταση στις αγιογραφίες του.
Η εκπληκτική αυθεντία με την οποία δημιουργεί τα
ενεργητικά του λευκά φωτίσματα, χαρακτηρίζουν τη
Θεοφάνειο μοναδικότητα. Ο ιμπρεσιονισμός των μορφών
του είναι εκπληκτικός. Οι μορφές των αγίων του ήταν
γεμάτες τραγικότητα και συνεχή αγωνία. Ο ζωγράφος δεν
ενδιαφέρεται να αποδώσει την ηρεμία και την ιλαρότητα με
την οποία διακρίνονται οι άγιοι, αλλά θέλει να δείξει ότι
έγιναν άγιοι διαμέσου της συνεχούς πάλης και των
δοκιμασιών δημιουργώντας έναν δραματικό κόσμο
αισθήσεων και πνευματισμού. Αυτή είναι η αξία και η
πραγματικότητα, την οποία ο καλλιτέχνης έχει καταφέρει
με την μοναδική του τέχνη.
ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ

17. Ο Θεοφάνης είχε μεγάλες ικανότητες ως αγιογράφος και υψηλές γνώσεις στο
επάγγελμά του. Χρησιμοποιούσε τη μνήμη του και φανταζόταν το μοντέλο,
καθώς κατάφερνε να το αντιγράψει σχεδόν ακριβώς χωρίς να βρίσκεται καν
μπροστά του.
Συγκεκριμένα έδωσε μεγαλύτερο αγιογραφικό και ζωγραφικό υλικό στις περιοχές
της Ρωσίας όπου διέμεινε για περίπου 30 χρόνια. Ζωγράφισε πάνω από 30
εκκλησίες και σχετικά έχει προσφέρει ένα μεγάλο μέρος του έργου του στη
Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία.

18. Αντρέι Ρουμπλιώφ ή Ρουμπλιόφ
Ο Αντρέι Ρουμπλιόφ γεννήθηκε πιθανόν το
1360 και πέθανε το 1428. Ήταν Ρώσος
αγιογράφος και ζωγράφος, ο οποίος
θεωρείται το «καμάρι» του ρωσικού
πολιτισμού. Το όνομά του δεν συνδέθηκε
μόνο με την ανθηρή περίοδο της ρωσικής
τέχνης, αλλά και με την αναγέννηση της
βυζαντινής, μετά τις καταστροφές που
υπέστη από την Οθωμανική λαίλαπα.
Λέγεται ότι ήταν ένας πολύ ντροπαλός και
σιωπηλός άνθρωπος, εξαιρετικά
ταπεινόφρων. Την πρώτη επίσημη
αναφορά του ονόματός του συναντάμε σε
ένα έγγραφο του 1405, στο οποίο
δηλώνεται ότι την εικονογράφηση του
Καθεδρικού ναού της Μόσχας στο
Κρεμλίνο ανέλαβε ο Θεοφάνης ο Έλληνας
μαζί με τον μαίστορα Πρόχορο και τον
μοναχό Αντρέι Ρουμπλιώφ.

19. ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Το ταλέντο του Ρουμπλιώφ έγινε γρήγορα γνωστό και του ανατέθηκαν
έργα σχεδιασμού προς στην αυλή του Ηγεμόνα της Μόσχας. Στα τέλη
του 14ου αι. αγιογράφησε μέρος από τον Καθεδρικό τουΖβενιγκόροντ,
κοντά στη Μόσχα, και το 1400 φαίνεται πως ανέλαβε να
εικονογραφήσει τον Καθεδρικό του Ευαγγελισμού στο Κρεμλίνο.Το
1408, μαζί με τον συνεργάτη του Δανιήλ, λέγεται ότι εικονογράφησε το
ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Βλαδιμήρ.
O Αντρέι Ρουμπλιώφ δεν φαίνεται να απεχώρησε ποτέ ή να εγκατέλειψε
τη μονή της μετανοίας του, δηλαδή τη μονή του Αγίου Σεργίου. Εκεί
αγιογράφησε το Καθολικό.Σύμφωνα με την παράδοση, αγιογράφησε
την ΑγίαΤριάδα προς τιμήν του γέροντά του οσίου Σεργίου, μεταξύ των
ετών 1411 και 1422.

20. Ο Ρουμπλιώφ κατείχε
ένα μεγάλο ταλέντο
που το αξιοποίησε
με αποτέλεσμα να
δημιουργήσει και να
ζωγραφίσει πάρα
πολλές εικόνες και
τοιχογραφίες αγίων.
Δυστυχώς, τα
επόμενα χρόνια μετά
τον θάνατο του πάρα
πολλά έργα του
καταστράφηκαν και
λίγα διασώζονται
μέχρι και σήμερα.

21. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε στο Ηράκλειο της
Κρήτης, στη 1 Οκτωβρίου του 1541. Έμεινε γνωστός επίσης
κυρίως με το ισπανικό προσωνύμιο El Greco, που
σημαίνει Ο Έλληνας.
Ήταν Κρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της
ισπανικής Αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της
ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα
περισσότερα έργα του στην Ιταλία και στην Ισπανία.

22. ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Η χαρακτηριστική δύναμη των έργων του περιλαμβάνει
στρεβλωμένες και “παραμορφωμένες” μορφές,
ιδιαίτερη (α)συμμετρία, προσωπική πινελιά κ.ά.
Η χρήση του κόκκινου μαύρου και λευκού χρώματος είναι
ιδιαίτερα εμφανής στην απόδοση της σάρκας. Η
απαλή πρασινωπή απόδοση στο δέρμα θυμίζει την
τεχνική της Βυζαντινής εικονογραφίας.
Γενικά, η σημασία στα χρώματα που χρησιμοποιεί ο Ελ
Γκρέκο είναι πολύ σημαντική καθώς ο τρόπος με τον
οποίο απεικονίζει και σχεδιάζει τις μορφές που
πρωταγωνιστούν ή συμμετάσχουν στους πίνακές του.

23. ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Τα χρώματα που χρησιμοποιεί ο
καλλιτέχνης είναι έντονα, με το κυανό
να υπερισχύει, προσδίδοντας κίνηση,
δυναμική και ορμητικότητα στο
εικαστικό. Η ανατομία των μορφών
πλησιάζει στο ιταλικό αναγεννησιακό
ύφος, αρκετά διαφορετικό από τις
μεταγενέστερες δημιουργίες του. Η
θεματική του πίνακα εκτιμήθηκε
ιδιαίτερα από τους εκφραστές της
Μεταρρύθμισης αφού την εξέλαβαν ως
αναπαράσταση κάθαρσης στην
Εκκλησία.
Επίσης είναι εντυπωσιακή η απεικόνιση
τριών γυναικών με αποκαλυπτικότατο
ένδυμα με αυτές τις τρεις μορφές ο
ζωγράφος φαίνεται να προσπαθεί να
αποτυπώσει την έννοια της αμαρτίας.
ΕΚΔΙΩΞΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ

24. ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ
Ο Μυστικός Δείπνος είναι μια ζωγραφική του 1568
από τον Έλληνα ζωγράφο γλύπτη και
αρχιτέκτονα της Ισπανικής Αναγέννησης
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο).
Η αγιογραφία με θέμα την Κοίμηση της Θεοτόκου στον
ομώνυμο Ιερό Ναό στην Ερμούπολη της Σύρου, είναι έργο
του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου το οποίο δημιούργησε πριν το
1567.Το έργο συνδυάζει στοιχεία της κρητικής
σχολής της βυζαντινής αγιογραφίας και του ιταλικού
μανιερισμού.

25. Η Προσκύνηση των Mάγων, ενυπόγραφη
δημιουργία της κρητικής περιόδου του
Δομήνικου Θεοτοκόπουλου με ευδιάκριτες
επιρροές από τους ζωγράφους Tiziano και
Tintoretto. Το έργο, φιλοτεχνημένο στον
Xάνδακα, πάνω σε τμήμα παλαιάς κασέλας,
χρονολογείται ανάμεσα στα 1565-1567.
Το έργο απεικονίζει την ταφή του Χριστού.
Συγκεκριμένα οι Νικόδημος και Ιωσήφ της
Αριμαθείας τοποθετούν τον Χριστό στον
τάφο με την Παναγία, τον Ιωάννη και
την Μαρία Μαγδαληνή να παρακολουθούν
μεταξύ άλλων τη διαδικασία.

26. Καθώς και πολλές άλλες εικόνες και
πίνακες του Θεοτοκόπουλου με
σκηνές και πράξεις από τον
Χριστιανισμό.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ
ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΛΟΥ

27. O Δομήνικος πέθανε στο Τολέδο στις 7 Απριλίου του έτους 1614.
Στην απογραφή των ευρισκόμενων στο εργαστήριό του, την οποία
συνέταξε ο γιος του, αναφέρονται τρεις πάγκοι εργασίας, εκατόν
σαράντα τρεις πίνακες, δεκαπέντε προπλάσματα από γύψο,
τριάντα προπλάσματα από πηλό και κερί, είκοσι επτά ελληνικά
βιβλία, εξήντα επτά ιταλικά βιβλία, δεκαεπτά ισπανικά βιβλία,
δεκαεννιά βιβλία αρχιτεκτονικής, εκατόν πενήντα σχέδια, τριάντα
προσχέδια και διακόσιες χαλκογραφίες.

28. Φώτης Κόντογλου
Ο Φώτης Κόντογλου γεννήθηκε στο Αϊβαλί στις 8
Νοεμβρίου το 1895 με το επώνυμο Αποστολέλης.
Ήταν Έλληνας λογοτέχνης και ζωγράφος.
Αναζήτησε την «ελληνικότητα», δηλαδή μία
αυθεντική έκφραση, επιστρέφοντας στην
ελληνική παράδοση, τόσο στο λογοτεχνικό όσο
και στο ζωγραφικό του έργο. Είχε ακόμη
σημαντικότατη συμβολή στον χώρο της
βυζαντινής εικονογραφίας. Σήμερα θεωρείται ως
ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της
«Γενιάς του ’30». Παρά το γεγονός ότι δεν είχε
σπουδάσει κάπου την τέχνη της συντήρησης,
αλλά την έμαθε μέσα από τη μελέτη και την
παρατήρηση, η τέχνη αυτή τον έκανε γνωστό και
έξω από την Ελλάδα.

29. Ο Κόντογλου εμπνέεται από την ελληνική παράδοση και προσηλώνεται με
φανατισμό σε οτιδήποτε θεωρεί καθαρά ελληνικό, βγαλμένο από την παράδοση
του Βυζαντίου και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στις φορητές του εικόνες
χρησιμοποίησε τη μέθοδο της ωογραφίας. Οι περισσότερες από αυτές
δημοσιεύτηκαν και εκδόθηκαν λίγο μεταγενέστερα. Αγιογράφησε πολλές
εκκλησίες, ανάμεσά τους η εκκλησία της Καπνικαρέας, της Αγία Βαρβάρας
στο Αιγάλεω, του Άγιου Ανδρέα, της Ζωοδόχου Πηγής και της Αγίας
Παρασκευής Παιανίας. Επίσης( Ευαγγελισμός Ρόδου, Άγιος
Χαράλαμπος Πολυγώνου, Άγιος Γεώργιος Κυψέλης κ. α.).

30. ΠΟΡΕΙΑΤΗΣ ΖΩΗΣΤΟΥ
Η γνωριμία του με το μοναχισμό και
την τέχνη που θα συναντήσει στα
μοναστήρια του ΑγίουΌρους το
1923 θα είναι γεγονός αναπάντεχο,
που θα σηματοδοτήσει και θα
χαρακτηρίσει όλη τη μετέπειτα
άποψή του για την τέχνη αλλά και
την καλλιτεχνική του παραγωγή.
Κατά την παραμονή του εκεί θα
ζωγραφίσει τοπία,
προσωπογραφίες μοναχών, θα
γράψει μικρά κείμενα και θα
αντιγράψει πολλές εικόνες αλλά
και μικρογραφίες της βυζαντινής
και της μεταβυζαντινής περιόδου.

31. ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Είχε υιοθετήσει την τεχνική και τεχνοτροπία της βυζαντινής και μεταβυζαντινής
παράδοσης και της λαϊκής τέχνης ζωγραφίζοντας κοσμικά θέματα. Με αυτές τις
τεχνικές ζωγράφισε και εικονογραφούσε τα βιβλία που έγραφε. Δεν είχε εκδηλώσει
εξαρχής η λατρεία του για τα χρώματα για αυτό και στην αρχή της ζωγραφικής του
πορείας όλα του τα έργα είναι κυρίως ασπρόμαυρα. Οι μορφές που απεικονίζονται
στις αγιογραφίες του είναι εξωπραγματικές και καταφέρνουν πάλι να τιμούν και να
δείχνουν το αξιοθαύμαστο ταλέντο του καλλιτέχνη.

32. ΘΑΝΑΤΟΣ
Το 1965 υποβλήθηκε σε εγχείρηση δυο λίθων από
την κύστη. Τελικά πέθανε στην Αθήνα στις 13
Ιουλίου του 1965, έπειτα από μετεγχειρητική
μόλυνση, ταλαιπωρημένος σωματικά και ψυχικά
ύστερα από το ατύχημα που του συνέβη το 1963.
Τα οστά του μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι της
Νέας Μάκρης (Όρος Αμώμων).

33. ΠΗΓΕΣ Ι
o Μανουήλ Πανσέληνος - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
o Μανουήλ Πανσέληνος: Οι Βυζαντινές τοιχογραφίες του Αγιογράφου του
Αγίου Ορους, με ένα κλικ | ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | iefimerida.gr
o ΕΙΚΟΝΕΣ – Μανουήλ Πανσέληνος: Ο σημαντικός Βυζαντινός Αγιογράφος
της μακεδονικής σχολής – Cognosco Team
o ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Ο κυρ Μανουήλ Πανσέληνος
(vizantinonistorika.blogspot.com)
o Ερευνητική εργασία. «Θεοφάνης ο Κρης, ο βίος και η εποχή του» - PDF Free
Download (docplayer.gr)
o Θεοφάνης ο Κρητικός - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
o Υπατία - Θεοφάνης ο Έλληνας, 14ος αίωνας (teiath.gr)
o Στεφανίδου Νικολέττα.pdf (uowm.gr)
o Θεοφάνης ο ‘Ελληνας – Theophanes The Greek [1330-1410] | paletaart –
Χρώμα & Φώς (wordpress.com)
o Αντρέι Ρουμπλιώφ: η εικαστική έκφραση της Ορθοδοξίας | LiFO
o Ο Άγιος Αγιογράφος Αντρέι Ρουμπλιόφ - Ορθοδοξία News Agency
(orthodoxianewsagency.gr)
o Homo Universalis: Αντρέι Ρουμπλιόφ ( 1360 - 17 Οκτωβρίου1428 )
(homouniversalisgr.blogspot.com)

34. ΠΗΓΕΣ ΙΙ (ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ)
o Κατάλογος έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου -
Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
o Δομήνικος Θεοτοκόπουλος - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
o Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Χρονολόγιο (historical-
museum.gr)
o Η τεχνική και η χρωματική παλέτα του Ελ Γκρέκο –
Εικαστικά θέματα (sch.gr)
o Νότες, Μύθοι και Ελπίδα: "Η εκδίωξη των εμπόρων από το
Ναό " / Ελ Γκρέκο - Ζόλταν Κοντάι
(notesmuthoikaielpida.blogspot.com)
o Η Προσκύνηση των Μάγων - Μουσείο Μπενάκη
(benaki.org)
o Η ταφή του Χριστού (Ελ Γκρέκο) - Βικιπαίδεια
(wikipedia.org)
o Last Supper (El Greco) – Wikipedia
o Κοίμηση της Θεοτόκου (Θεοτοκόπουλος) - Βικιπαίδεια
(wikipedia.org)

35. ΠΗΓΕΣ ΙΙΙ (ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ)
o Φώτης Κόντογλου, ήταν Έλληνας
λογοτέχνης και ζωγράφος |
diaskedasi.info
o Ο ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ | ΚΑΠΝΙΚΑΡΕΑ
(wordpress.com)
o Φώτης Κόντογλου - Βιογραφία - Σαν
Σήμερα .gr (sansimera.gr)
o Φώτης Κόντογλου - Βικιπαίδεια
(wikipedia.org)
Αλκμήνη
Β2