5. ZAŁOŻENIE I
Każda osoba posiada cechy każdego
typu występujące hierarchicznie
w malejącym natężeniu
6. TYP OSOBOWOŚCI
REALISTYCZNY
Preferowane zachowania
posługiwanie się rzeczami, narzędziami,
maszynami i zwierzętami
Kompetencje
kompetencje manualne mechaniczne, rolnicze,
elektryczne, techniczne
Słabe strony
społeczne, oświatowe
Wizerunek samego siebie
zdolności mechaniczne, sprawność fizyczna
Wartości
pieniądze, władza, status
Cechy
nietowarzyski, bezpośredni, uparty,
jednostronny
Zainteresowania zawodowe
rośliny i zwierzęta, mechaniczne, ochronne
przemysłowe
Zawody
inżynier mechanik, pilot helikoptera, projektant
narzędzi, stolarz
7. TYP OSOBOWOŚCI
BADAWCZY
Preferowane zachowania
badanie zjawisk: fizycznych, biologicznych,
kulturowych
Kompetencje
kompetencje naukowe i matematyczne
Słabe strony
przywództwo, perswazja
Wizerunek samego siebie
zdolności intelektualne, szkolne, matematyczne
i naukowe
Wartości
nauka
Cechy
analityczny, dociekliwy, niezależny, introspektywny,
precyzyjny, racjonalny, chłodny
Zainteresowania zawodowe
naukowe
Zawody
biochemik, botanik, dentysta, chemik
8. TYP OSOBOWOŚCI
ARTYSTYCZNY
Preferowane zachowania
posługiwanie się materiałem fizycznym, słownym
i ludzkim w celu wytworzenia dzieł
sztuki lub produkcji artystycznej
Kompetencje
kompetencje artystyczne: języki, sztuka, muzyka,
teatr, pisarstwo
Słabe strony
biurowe
Wizerunek samego siebie
ekspresyjny, oryginalny, intuicyjny,
introspektywny, niekonformistyczny, niezależny,
„niepoukładany”
Wartości
estetyka
Cechy
niezorganizowany, ekspresyjny delikatny,
oryginalny, niezależny, introspektywny
Zainteresowania zawodowe
artystyczne
Zawody
architekt, projektant wnętrz, projektant mody,
autor scenariuszy
9. TYP OSOBOWOŚCI
SPOŁECZNY
Preferowane zachowania
manipulowanie innymi w celu informowania,
szkolenia, rozwoju,
Kompetencje
kompetencje międzyludzkie i oświatowe
Słabe strony
manualne i techniczne oraz zdolności naukowe
Wizerunek samego siebie
lubiący pomagać innym, rozumiejący innych,
zdolności nauczania
Wartości
działalność społeczna i etyczna
Cechy
chętny do współpracy, przyjacielski, pomocny,
dobry, pełen taktu, ciepły
Zainteresowania zawodowe
humanitarne, przywódcze - wpływanie na innych,
usługi
Zawody
doradca zawodowy, dietetyk, pielęgniarka szkolna,
dyrektor
10. TYP OSOBOWOŚCI
PRZEDSIĘBIORCZY
Preferowane zachowania
manipulowanie innymi w celu osiągnięcia celów
organizacji lub korzyści ekonomicznych
Kompetencje
kompetencje przywódcze, międzyludzkie,
umiejętność perswazji
Słabe strony
naukowe
Wizerunek samego siebie
agresywny, lubiany, pewien siebie, towarzyski,
zdolności krasomówcze
Wartości
osiągnięcia w dziedzinie polityki i gospodarki
Cechy
pełen ambicji, dominujący, ekstrawertyczny,
rozmowny, optymistyczny
Zainteresowania zawodowe
przewodzenie, wpływanie na innych, sprzedaż
Zawody
prawnik, reprezentant handlowy, kucharz,
kierownik
11. TYP OSOBOWOŚCI
KONWENCJONALNY
Preferowane zachowania
manipulowanie danymi
Kompetencje
kompetencje biurowe, obliczeniowe
Słabe strony
artystyczne
Wizerunek samego siebie
konformistyczny, zorganizowany, zdolności
urzędnicze i arytmetyczne
Wartości
osiągnięcia w biznesie
Cechy
zorganizowany, konformistyczny, wydajny,
z kompleksami, rozważny, posłuszny
Zainteresowania zawodowe
szczegółowa praca biurowa
Zawody
stróż nocny, planista działalności gospodarczej,
rachmistrz
12. NARZĘDZIA DO BADANIA TYPU
OSOBOWOŚCI ZAWODOWEJ
• Kwestionariusz Preferencji zawodowych (KPZ) 1953
• Skale osobowości (6)
• Wymiary psychologiczne – samokontroli, męskości/kobiecości,
statusu, nietypowości, ugodowości
• Zestaw do Samobadania (ZdS) – 1971
– Zeszyt oceny –
•
•
•
•
•
wymarzone zawody
skale czynności (6),
skale kompetencji (6)
skale zawodowe (6)
skale samooceny (12)
– Przewodnik po zawodach
14. ZAŁOŻENIE III
• Ludzie poszukują takiego środowiska
pracy, które umożliwia im realizacje
własnych umiejętności, wyrażanie
wartości, cech charakteru, preferowanych
ról oraz będzie zgodne z ich
postrzeganiem samego siebie
• Jeśli poszukiwanie środowiska nie kończy
się powodzeniem, jednostka odczuwa
konflikt
i frustrację, ma niskie
osiągnięcia i niską motywację do pracy
15. ŚRODOWISKO
RELISTYCZNE
Zachowania
stosowanie zasad mechaniki: maszyny
i narzędzia, zorientowane na rzeczy
Promowany sposób postrzegania
siebie
zdolności mechaniczne
Obraz świata
prosty, namacalny, tradycyjny
Nagradzane wartości
dobra materialne, pieniądze, władza,
własność
Wzmacniane cechy
nietowarzyski, bezpośredni,
konformistyczny, uparty
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje realistyczne
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
prosty, bezpośredni, naturalny, metodyczny
Zawody
inżynier mechanik, projektant, rzeźnik,
stolarz
16. ŚRODOWISKO
BADAWCZE
Zachowania
odkrywanie, zbieranie oraz analizowanie
danych na temat świata przyrody
i stosowanie odkryć naukowych
Promowany sposób postrzegania siebie
zdolności w nauce, matematyczne
i naukowe
Obraz świata
złożony, abstrakcyjny, niezależny,
oryginalny
Nagradzane wartości
wartości naukowe
Wzmacniane cechy
analityczny, dociekliwy, niezależny,
badawczy, racjonalny, skromny
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje naukowe, osiągnięcia
w nauce
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
racjonalny, analityczny
Zawody
biochemik, dentysta radiolog,
gleboznawca
17. ŚRODOWISKO
ARTYSTYCZNE
Zachowania
rysowanie, aktorstwo, śpiew, taniec, dekorowanie
Promowany sposób postrzegania
siebie
ekspresyjny, oryginalny, intuicyjny,
niekonformistyczny, niezależny, posiadający
uzdolnienia artystyczne
Obraz świata
złożony, niezależny, niekonwencjonalne
i elastyczne rozwiązania
Nagradzane wartości
wartości artystyczne
Wzmacniane cechy
niezorganizowany, emocjonalny, idealistyczny,
pełen wyobraźni, niekonformistyczny, delikatny,
introspektywny, ekspresyjny
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje artystyczne i osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
emocjonalny, ekspresyjny, rozwiązania
niekonwencjonalne
Zawody
projektant odzieży, kompozytor, architekt,
projektant wnętrz, pisarz
18. ŚRODOWISKO
SPOŁECZNE
Zachowania
pomaganie osobom z problemami psychicznymi,
duchowymi, społecznymi, fizycznymi lub
zawodowymi, usługi szpitalne
Promowany sposób postrzegania
siebie
pomagający innym, rozumiejący innych,
współpracujący z innymi i towarzyski
Obraz świata
elastyczne rozwiązania
Nagradzane wartości
wartości społeczne, etyczne
Wzmacniane cechy
chętny do współpracy, współczujący, pomocny,
pełen taktu, ciepły
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje społeczne
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
przyjacielski, pomocny, chętny do współpracy
Zawody
doradca zawodowy, terapeuta, fizykoterapeuta,
pielęgniarka szkolna
19. ŚRODOWISKO
PRZEDSIĘBIORCZE
Zachowania
sprzedaż i kierowanie innymi
Promowany sposób postrzegania
siebie
agresywny, lubiany, pewny siebie, towarzyski,
mający zdolności krasomówcze i przywódcze
Obraz świata
postrzeganie świata w kategoriach władzy,
statusu, odpowiedzialności, prosty
i niezawodny
Nagradzane wartości
Pieniądze, władza, status
Wzmacniane cechy
pełen ambicji, energiczny, towarzyski,
dominujący, ekstrawertyczny, rozmowny
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje przedsiębiorcze, osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
dominujący, perswazyjny, apelujący, słowny
Zawody
reprezentant handlowy, kucharz, kierownik
biura
20. ŚRODOWISKO
KONWENCJONALNE
Zachowania
rozpoznanie danych, organizowanie lub
obliczanie liczb
Promowany sposób postrzegania
siebie
konformistyczny, zorganizowany, nieartystyczny,
posiadający uzdolnienia urzędnicze
Obraz świata
konwencjonalny, konstruktywny, proste,
niezawodne rozwiązania
Nagradzane wartości
pieniądze, konformizm, niezawodność
Wzmacniane cechy
ostrożny, konformistyczny, wydajny,
zorganizowany, z kompleksami, posłuszny
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje konwencjonalne, osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
kontrolujący, konformistyczny, praktyczny
Zawody
planujący działalność gospodarczą, rachmistrz,
sekretarka, inspektor
21. ZAŁOŻENIE IV
Zachowanie jednostki jest determinowane
interakcją jej osobowości i środowiska,
w którym funkcjonuje – interakcja ta
określona jest przez zbieżność, spójność,
zróżnicowanie i tożsamość zawodową
22. ZAŁOŻENIE V
Pracownik, którego osobowość podobna jest do
konkretnego typu, wymaga określonego
środowiska pracy. Istnieją cztery stopnie
zbieżności:
– Najwyższy np.: typ realistyczny - środowisko
realistyczne
– Drugi np.: typ realistyczny – środowisko badawcze
i konwencjonalne
– Trzeci np.: typ realistyczny – środowisko
artystyczne i przedsiębiorcze
– Czwarty np.: – typ realistyczny – środowisko
społeczne
23. ZAŁOŻENIE VI
• Stopień związku wzajemnych elementów we wzorcu
osobowości lub w modelach środowiska określa stopień
spójności czyli zintegrowania zainteresowań, systemu
wartości, cech charakteru, umiejętności, postrzegania
świata. Może on być:
– Wysoki – np.: RB
– Średni – np.: RA
– Niski – np.: RS
• Wysoki stopień spójności wzorca osobowości pozwala
przewidywać zachowania klienta
• Środowisko spójne stawia podobne wymagania dla obu
typów w profilu
24. ZAŁOŻENIE VII
• Jasno zarysowany – wyróżniający się profil
osobowości charakteryzuje się dużą dozą
podobieństwa do jednego lub dwóch typów
oraz niewielkim stopniem podobieństwa do
innych typów
• Jasno zarysowane środowisko charakteryzuje
się jednym typem pracownika
25. ZAŁOŻENIE VIII
Osoba o wysokim poczuciu tożsamości
ma jasny i stabilny obraz swoich celów,
zainteresowań, osobowości i umiejętności
Editor's Notes
Among many theories trying to explain why people make certain professional choices one should single out the theory of trait and factors which stresses the interpersonal character of a professional career and the life style associated with it. The main representative of this theory is John L. Holland, an American psychologist who created a hexagonal model of adjustment between an individual’s personality and his or her environment (work environment). John Holland, in 1959, 1973, 1982, 1997 has proposed one of the most extensively studied and research theories of vocational choice.
John L. Holland traces his interest in occupation choice theory back to his experience in the military as an induction interviewer between 1942 and 1946. He hypothesized at the time that people could be classified into relatively small number of types. His experience as a counselor at the University of Minnesota reinforced his belief.
One of the uses of the hexagon is to show the psychological similarities across types. If the six-sided figure were drawn to the scale according to the strength of the correlations (degree of the similarities across types), it would be in fact misshapen polygon, not a hexagon.