Қазақ тілі. 8-сынып. Сабақ «Төл сөз бен автор сөзі»

1. Қазақ тілі.8-сынып
Сабақтың тақырыбы: Төл сөз бен автор сөзі (жаттығу жұмыстары).
Сабақтың мақсаты: білімділік – төл сөз бен автор сөзі туралы білімдерін кеңейту, орын тәртібі мен тыныс белгілерін меңгерту, төл сөз
бен автор сөзін ажырата білуге дағдыландыру;
дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілетін, зейінін, пәнге деген қызығушылығын дамыту;
тәрбиелік – ұлтжандылыққа, еңбекке, өз білімін бағалай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: өткен сабақты пысықтау.
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, деңгейлік, топтық, талдау,
Көрнекі құралдар: тірек-сызба, үлестірмелі карточкалар, кесте
Сабақтың кезеңі Мұғалім мен
оқушылардың
бірлескен
жұмысының
мазмұны
Жіктелген жеке дара тәсіл Оқушылардың
жұмысының
нәтижелігі2 топ- 3 топ
Ұйымдастыру
кезеңі
Оқушыларды
түгендеу,
партаға дұрыс
отыруларын
қадағалау.
Құрал-
жабдығын ретке
келтіру.
Кезекші рапорты.
Бүгінгі сабақта алға қойған мақсатымызға жету үшін өлең жолдарын қайталап
алайық.
Психологиялық дайындық.
Бүгінгі сабақ
- Оқу,білу салауат
- Бүгінгі мақсат
- Ұғыну, ұғу ұлағат
- Бүгінгі тәрбие
- Отанға деген махаббат.
Кезекші есебін
беруге
дағдыланады.
Сабаққа
назарлары
аударылады.
Қызығушылықт
ы ояту
Нақыл сөзді
оқу, мағынасын
ашу.
Сөздік жұмыс
"Кім жылдам?"
Қазақ тілі сабағы не үшін қажет?
-Ия, сауатты жазуға, қатесіз оқуға үйретеді. Ендеше, балалар, мына нақыл сөзді
бәріміз бірге оқиық.
Түзету жаттығулары. (Тақтада ілініп тұрады)
1."Ұлт үшін тілінен қымбат еш нәрсе жоқ",- деген Мағжан Жұмабаев.
Нақыл сөз - қысқа қайырымды мағыналы сөз.
2. Енді осы нақыл сөздің ішіндегі дауысты дыбыстардың астын сызайық
Ойлау қабілеті
дамиды.

2. ойыны.
Дауысты
дыбыстардың
астын сызғызу.
(таратылып беріледі). 7 бала 7 сөздегі дауысты дыбыстарды атап береді.
Нақыл сөздегі тыныс белгілеріне назар аударайықшы, қандай тыныс белгілері бар?
-Бұл тыныс белгілері қандай жағдайда қойылады?
-Ендеше осы сөйлемнен төл сөзбен автор сөзін ажыратып көрейік. Төл сөз: ."Ұлт
үшін тілінен қымбат еш нәрсе жоқ". Автор сөзі: деген Мағжан Жұмабаев.
Өткенді
қайталау
Өткен
тақырыпты еске
түсіру арқылы
білімдерін
тексеру.
- Енді ережесін есімізге түсірейік.
1. Төл сөз дегеніміз біреудің сөзін бұлжытпай, өзгеріссіз өз сөзінің ішінде айтылуы.
Осы пәтер сенікі ме?- деп сұрады Венера.
2. Автор сөзі дегеніміз - төл сөзді қолданушы адамның өз сөзі.
Автор сөзі төл сөздің кімнің сөзі екенін, кімге қаратылып айтылатындығын, қандай
жағдайда айтылғандығын айқындап тұрады. Автор сөзі төл сөзбен де,- деді,- деп,-
дейді, - деген,- дегендей сияқты көмекші етістік арқылы байланысады
Осы пәтер сенікі ме?-деп сұрады Венера.
Сабақ соңында бір-бірімізге сұрақ қою арқылы, осы тақырыпты қалай
меңгергенімізді пысықтайтын боламыз.
3. Даптерлеріңді аша қойыңдар. Үй жұмысын қарап өтейін.
Жазбаша үй жұмысын тексеру, талдау.
Сұраққа толық
жауап беруге
үйренеді. Өткен
сабақ бойынша
білімдері
пысықталынады.
Тақырыпты
меңгерту
Түсіндіру.
Мысалдар
келтіре отырып,
төл сөзбен
автор сөзінің
орналасуына
қарай тыныс
белгілерінің
қойылу ретін
түсіндіру.
Балалар, бүгін біз осы тақырыпты әрі қарай жалғастырамыз. Бүгінгі күнмен
сабақтың тақырыбын жазайық.
- Алдымен кестемен жұмыс жасамас бұрын, үлгі бойынша Коос кубиктерінен
әртүрлі өрнектер жасап көрейік. Бұл жаттығу біздің көзбен көріп қабылдау
қабілетімізді дамытады. Баяу әуен ойналып тұрады.
Автор сөзімен төл сөздердің орналасуына қарай қойылатын тыныс белгілері де
әртүрлі болады.
Төл сөз автор
сөзінен бұрын
келеді.
Төл сөз автор
сөзінен кейін келеді.
Төл сөз автор сөзінің
ортасына келеді.
Төл сөзді автор сөзі
ортадан жарып
келеді.
Төл сөзбен автор
сөзінің
орналасуына
қарай тыныс
белгілерінің
қойылу ретін
ұғынады.

3. «Төл сөз»,-
автор сөзі
Автор сөзі: «Төл
сөз».
Автор сөзі: «Төл сөз»,-
автор сөзі.
«Төл сөз,-автор
сөзі,-төл сөз».
«Балалармен
ақылдасып
көрейік»,-деді
Ақылбай.
Балтабай былай
деді:«Балалармен
ақылдасып көрейік».
Балтабай: «Балалармен
ақылдасып көрейік»,-
деді.
«Балалармен,-деді
Балтабай,-
ақылдасып
көрейік».
-Төл сөз,
- автор сөзі
Автор сөзі:-Төл сөз. Автор сөзі:-Төл сөз,-
автор сөзі.
-Төл сөз,-автор
сөзі,-төл сөз.
-Ол сенің інің
бе?-деп сұрады
Сағи.
Сағи былай деп
сұрады:-Ол сенің інің
бе?
Сағи: -Ол сенің інің бе?-
деп сұрады.
-Ол,- деді Сағи,-
сенің інің бе?
Сергіту сәті Клавиатура
ойыны Музыка
ойналады
Мен бір сөзді айтамын. Ал сендер сөзге сәйкес әріптерге сай кезек-кезек
орындарынан тұрып, алдындағы әріптерден сол сөзді құрап шығасыңдар. Мысалы:
доп, жел, кітап, дала, торғай, ойыншық, кітапхана.
Тақырыпты
меңгерту
Жазбаша
жұмыс (жеке,
тақтада)
Берілген мәтіндегі сөйлемдерді кестедегі 4 бағанға
сәйкестендіріп жаз. Автор сөзін ирек сызықпен, төл сөзді
түзу сызықпен сыз.
1. "Дастархан басында әкем сөйледі: "Ертең жаңа үйдің ірге
тасын қалаймыз". 2. "Бұл домбыраны жасаған мен",- деді
ағаш шебері. 3. Сол кезде әжем: "Келген кісі кім",- деп
сұрады. 4. "Енді өз қолыңмен бер,-деді Құрманғазы,- бір
күй тартып берейін".
Сөйлемдерді көшіріп
жазып, төл сөзбен
автор сөзін айтып
бер.
1. "Дастархан
басында әкем сөйледі:
"Ертең жаңа үйдің
ірге тасын қалаймыз".
2. "Бұл домбыраны
жасаған мен",- деді
ағаш шебері. 3. Сол
кезде әжем: "Келген
кісі кім",- деп сұрады.
Топтық жұмыс. Оқушылар ноутбукте екі-екіден жұптаса жұмыс жасайды.
Әр топтың тапсырмалары жеке түсіндіріледі.
3-топ оқушылары:
Сөйлемді оқып, автор

4. -Қазір сендерге деңгейлік тапсырмалар беріледі. 2-топ
оқушылары: Төл сөзбен автор сөзін тауып, тыныс
белгілерін қояды.
1. Бүгін ауа райы күрт өзгерді деді бас бригадир. 2. Төрде
отырған нағашым сөз алды: Мен барлық туыстарға алғыс
білдіремін . 3. Мен саған сенемін деп әкем ағамның
арқасынан қақты. 4. Мұғалім: "Ыбырай Алтынсариннің
қандай шығармаларын білесіңдер?" деп сұрады.
".
сөзінің астын бір
сызықпен сызады.
"Жақсының артында
жақсы сөз қалады",-
деген атам. 2. Сатушы
мейіріммен қарап,
былай деді: "Сен не
аласың?
Бекіту кезеңі Оқушылар бір-
бірімен сұрақ-
жауап алысады.
- Төл сөз дегеніміз не?
- Автор сөзі дегеніміз не?
- Төл сөз қандай әріптен басталып жазылады?
Өзім қортындылаймын.
Жаңа сабақ
бойынша
білімдері
бекітіледі.
Үй тапсырмасы Күнделіктеріне
үй
тапсырмасын
жазады.
Оқу сабағында біз сендермен "Қозыкүрең" тақырыбын өткен болатынбыз. Осы
мәтіннен төл сөзбен автор сөзі кездесетін 5 сөйлем жазып келеміз. Қымбат пен
Жарылғасын 3 сөйлем жазады.
Күнделіктерін
толтыруға
үйренеді.
Бағалау Бүгінгі сабақ ұнады ма? Тақырып түсінікті болды ма? Түсіндіріп формативті бағалау