erikson

1.  Biên soạn: Hoàng Minh Tố Nga
ERIK ERIKSON:
SỰ PHÁT TIRỂN
TÂM LÝ XÃ HỘI

2. NHỮNG ĐỊNH ĐỀ CHÍNH
 Mỗi cá nhân khác nhau (những điểm mạnh
trong bản ngã khác nhau)
 Nhân cách nam nữ khác nhau do khác biệt
sinh lý
 Bản ngã mạnh = yếu tố quan trọng cho sức
khoẻ tâm thần
 Bản ngã mạnh do giải quyết thành công 8
giai đoạn phát triển

3. NHỮNG ĐỊNH ĐỀ CHÍNH
 Vô thức có vai trò quan trọng trong nhân
cách.
 Những yếu tố sinh lý ảnh hưởng đến kin
nghiệm của trẻ, được bộc lộ qua các biểu
tượng trong khi chơi.
 Sự phát triển bản ngã (cái tôi) do những ảnh
hưởng thường biến (biến đổi không do di
truyền): xã hội, cách giáo dục trẻ (dạy con),
văn hoá, các thể chế

4. NHỮNG ĐỊNH ĐỀ CHÍNH
 Mỗi giai đoạn phát triển giải quyết một cuộc
khủng hoảng để phát triển một điểm mạnh
chính yếu

5. Tuổi ấu thơ
 Nếu người nuôi dưỡng (mẹ) đáp ứng đủ những
nhu cầu thể lý và tình cảm, trẻ sẽ học cách tin
vào người khác và vào bản thân mình.
 Ngược lại, trẻ không tin vào thế giới và không
tin vào người khác (biểu hiện rõ trong tương
quan khi lớn lên)

6. Tuổi ấu thơ
 Khủng hoảng: Tin >< không tin
 Sức mạnh = niềm hy vọng ( Nếu giải quyết
khủng hoảng thành công → niềm hy vọng)
 Yếu tố trong xã hội giúp tiếp tục phát triển
niềm tin: Trật tự vũ trụ (Tôn giáo, sự theo
đuổi khoa học, hoạt động xã hội, sáng tạo
nghệ thuật)

7. Giai đoạn đầu của tuổi thơ
(khoảng 1-3 tuổi)
 Phát triển sự tự lập
 Con trẻ cần thăm dò và thử nghiệm,
phạm lỗi, và dò thử giới hạn trong
khả năng của mình
 Nếu cha mẹ khuyến khích tính lệ
thuộc, khả năng tự lập và khả năng
đối phó với thế giới bên ngoài của
trẻ bị bóp nghẹt

8. Giai đoạn đầu của tuổi thơ
(khoảng 1-3 tuổi)
 Mâu thuẫn: Đấu tranh giữa tự lập
>< nghi ngờ và xấu hổ
 Sức mạnh: Ý chí
 Những người quan trọng: Cha mẹ
 Yếu tố xã hội tiếp tục phá triển sự
tự lập: Luật lệ và trật tự xã hội

9. Giai đoạn “chơi”
(4-5 tuổi)
 Phát triển sự sáng tạo (trở thành ai?)
 Nếu trẻ được tự do chọn làm những việc
có ý nghĩa đối với chúng, chúng sẽ phát
triển cái nhìn tích cực về bản thân và phát
triển được những dự phóng của mình
 Ngược lại, trẻ sẽ có mặc cảm tội lỗi mỗi khi
có sáng kiến hoặc khởi xướng làm điều gì.
Trẻ sẽ không có lập trường và để người
khác chọn lựa thay cho mình.

10. Giai đoạn “chơi”
(4-5 tuổi)
 Trẻ phát triển căn tính nam/nữ của mình, ý
thức mình là nam/nữ
 Khủng hoảng: Sáng tạo >< mặc cảm tội lỗi
 Sức mạnh: Chủ đích, mục tiêu
 Những người quan trọng: Gia đình
 Yếu tố tiếp tục giúp phát triển: Những kiểu
mẫu lý tưởng trong xã hội

11. Tuổi 6-12:
Phát triển tính hiệu quả
 Học những kỹ năng giúp thành công ở
trường
 Nhiệm vụ chính là xây dựng một cảm thức
hiệu quả nơi bản thân, trong đó trẻ học xác
lập mục tiêu và đạt được mục tiêu
 Nếu không làm được như vậy, trẻ sẽ cảm
thấy mình bất tài, bất lực

12. Tuổi 6-12:
 Khủng hoảng: Cảm giác hiệu quả hay cảm
giác thua kém
 Sức mạnh: Năng lực
 Những người quan trọng: Hàng xóm, trường
học
 Yếu tố xã hội giúp tiếp tục phát triển: Trật tự
khoa học kỹ thuật

13. Tuổi 13-18:
 Phát triển căn tính
 Là giai đoạn chuyển tiếp từ thời trẻ thơ đến thời
trưởng thành
 Là thời gian thử những giới hạn, phá vỡ những mối
quan hệ lệ thuộc, thiết lập căn tính mới (truyện anh
hùng, thần tượng, lý tưởng, chất vấn, tiến trình thành
nhân)
 Các định mục tiêu, ý nghĩa, lý tưởng, vai trò, sứ
mạng của cuộc đời
 Nếu không thiết lập được căn tính, sẽ dẫn đến rối
loạn vai trò, con người không biết mình là, ai, muốn
gì, chán nản, vô nghĩa….

14. Tuổi 13-18:
 Khủng hoảng: Xác định hay rối loạn căn tính hoặc
căn tính tiêu cực
 Sức mạnh: Sự trung tín
 Những người quan trọng: Bạn bè đồng trang lứa và
lớn hơn, những mẫu người lý tưởng
 Yếu tố giúp tiếp tục phát triển: Các ý thức hệ, thế
giới quan

15. Đầu thời kỳ trưởng thành
Tuổi 18-35:
Phát triển tương quan mật thiết
 Nhiệm vụ chính của giai đoạn này
là thiết lập mối tương quan mật thiết, thường
với người khác phái – lập gia đình
 Không thiết lập được tương quan mật thiết sẽ
dẫn đến hiện tượng xa lánh người khác và cô
độc

16. Đầu thời kỳ trưởng thành
Tuổi 18-35:
 Khủng hoảng: Quan hệ mật thiết hay cô độc
 Sức mạnh: Tình yêu
 Những người quan trọng: Người yêu,
vợ/chồng
 Yếu tố giúp tiếp tục phát triển: Các mẫu
gương hợp tác và cạnh tranh

17. Tuổi 35-60
 Phát triển khả năng sản sinh và đóng góp
cho đời
 Nhu cầu vượt quá bản thân và gia đình để
chăm sóc và hướng dẫn thế hệ sau
 Thời gian thích nghi và rút ngắn khoảng
cách giữa những giấc mơ và những thành
tựu đã đạt được
 Biết chấp nhận các tư tuởng và các truyền
thống khác mình

18. Tuổi 35-60
 Quân bình giữa mối quan tâm đến người
khác và chăm sóc mình
 Nếu không cảm thấy mình có thể sản sinh
ra một cái gì cho đời, con người trong giai
đoạn này sẽ rơi vào trạng thái trì trệ, chán
chường
 Khủng hoảng: Tác tạo hay trì trệ
 Sức mạnh: Sự quan tâm
 Yếu tố giúp tiếp tục phát triển: Các trào lưu
giáo dục và truyền thống

19. Giai đoạn sau của cuộc đời:
Tuổi trên 60
 Khủng hoảng: Trọn vẹn hay thất vọng
 Nếu nhìn lại đời mình và thấy xứng
đáng, không ân hận: Cảm giác toàn
vẹn và hài lòng
 Ngược lại: Cảm giác thất vọng, tội
lỗi, bất bình, tự ruồng rẫy bản thân
 Sức mạnh: Sự khôn ngoan

20. Giai đoạn sau của cuộc đời:
Tuổi trên 60
 Những người quan trọng: Nhân loại
 Yếu tố tiếp tục giúp phát triển: Sự
khôn ngoan

21. TÀI LIỆU THAM KHẢO
 Fiest, G.J, Fiest, J. (2006). Theories of
personality (6th Ed), New York: McGraw-
Hill