3. PolitikaPolitika
• Hitzak, bai latinez eta grekoz, hiritarrei dagozkien
kontuen antolamendua esan nahi du.
• Hiritarrok ditugun arazoak konpontzeko gure buruari
arauak emateko eta gizartean eguneroko kontuak
kudeatzeko
jarraitzen dugun
prozezua.
4. Politika - IIPolitika - II
• Gizarteen bizitza politikoa antolatzeko eta
gauzatzeko sistema batzuk egon dira historian zehar:
– Autokrazia
– Diktadura
– Demokrazia
– Monarkia
• Monarkia absolutua
• Monarkia konstituzionala
– Errepublika
– Teokrazia
– Oligokrazia, besteak beste
7. Zer da Herria?
• Etnia, herria
– Hizkuntzak, kultura, ohiturak,
historia amankomuna duen
giza-taldea.
– Estatu propioa eduki nahi
duenean eta beste
estatuetatik bereiztuta, bere
kultura propioaren arabera
bizitzen izan nahi duenean
nazio bihurtzen da.
8. Zer da nazioa?
• Nazioa (tradizio juridiko frantseza)
– Nazio-estatua ez dago etnia talde homogeneo batek
osatuta baizik eta elkarrekin bizi nahi duten pertsonen
multzoak osatzen duenean eta identitate amankomuna
eratzeko prest daudenean.
– Lege berdinepean bizi nahi duten pertsona
multzoa.
– Adibidez: EE.BB. Hemen bizi diren pertsonak kultura
askokoak dira baina lege batzuen menpe bizitzea aukeratu
dute.
9. IdentitateaIdentitatea
• Identitate kulturala baloreen, ikurren, sineskeren eta
ohituren multzoa da.
• Identitate nazionala: Kasu honetan identitatea nazio baten
kontzeptuan oinarritzen da. Hau da nazio baten edota ezaugarri
ezberdinek definitutako kolektibitate historiko eta kulturalaren kidea
izatearen sentimenduarekin erlazionatzen da. Identitatea osatzen duten
elemntuak hizkuntza, ohiturak, antolakuntza, folklorea, munduaren
ikuspegia, sineskerak,…. eta erreferentzia modukoa ikur propio
ezberdinetan islatzen direnak: bandera, moneta, eskutuak, e.a.
• Ikur hauekin identifikatzen direnek bere herriaren kulturarekiko
mirespena eta maitasuna adierazteko erabili ohi dituzte harro sentitzen
horietaz.
10. Nazioa estatu barik
• Herri kurdoa
• Herri tartaroa
• Herri kosovarra
• EEBBetako nazio indiarrak
(Navajoak, Apatxeak,…)
11.
12. Herrialde bat nazio (etnia) bat baino
gehiagoarekin
• FRANTZIA; euskalduna,
britaniarra, flamenkoa,
alsaziarra.
• BRITANIA HANDIA; galeseak,
eskotiarrak
• TXINA; Tibet independentzia
nahi du.
• SERBIA: Kosovo
• KANADA: Quebec
• MEXICO: Chiapas
http://es.wikipedia.org/wiki/Nacionalidad#La_naci.C3.B3n_y_el_estado
13. Nazio bat herrialde ezberdinen artean
• Kurdoak
• 25 milioi dira, musulman suniak dira,
erdi nomadak.
• Iraniar adarrako hizkuntz indoeuroparra
hitz egiten dute.
• Duela 5000 urte Turkiaren hegoekialdean
bizi dira.
• Arabiar nazioa: Siria eta Iraketik Marokoraino
• Ijitoak:
• Palestinarrak: diasporan
14. Zer daukagu
hemen? Pentsa
ezazu ondo:
-Estatu multinazionala
-Nazio multzo bat
-Nazio-estatu izan nahi
duena
-Amankomuneko
identitatea eratzeko prest
dauden estatu multzoa.
-Estatu multzoa elkarte
batean antolatuta.
Kultur eta etnien multzoa
Aukeratu egokienak iruditzen zaizkizunak
eta argudiatu zergatik. Koadernoan idatzi.
15. ESTATUAESTATUA
Zeintzuk dira Estatuaren
osagaiak? Posiblea da
Estatua esistitzea osagai
horietako bat gabe? Zein edo
zeintzuk ez dira
ezinbestekoak estatua
esistitzeko? Zein edo
zeintzuk dira ezinbestekoak?
16. Zer da estatua?Zer da estatua?
• Estatua gizarte bat zuzentzen duten arauak ezarri edo
inposatzeko ahalmena duten erakundeen multzoa da,
lurralde jakin batean —muga argiekin, beraz—
subiranotasuna duena, bai lurralde horren barrura begira eta
bai kanpora (beste estatuekiko) begira.
• Estatua deritzo lurralde horri ere, baina ez da
nazio eta herrialde kontzeptuen sinonimo:
– Nazioa gizatalde bat da.
– Herrialdea eremu geografiko bat da.
• Estatua egitura politiko bat da.
17. Estatuaren antolaketa politikoa etaEstatuaren antolaketa politikoa eta
administratiboaadministratiboa
• Estatuauren agite politikoak:
– Aginte legegilea:Aginte legegilea: Parlamentua
– Aginte betearazlea:Aginte betearazlea: Gobernua
– Aginte judiziala:Aginte judiziala: Epaitegiak eta epaileak
18. Lurraldea kudeatzeaLurraldea kudeatzea
• Estatuaren aginteek administrazio publikoaren
bidez egiten dute bere betebeharra. Zerk osatzen du
administrazio publikoa?
– Estatuaren zerbitzuari dauden erakundeak: funtzionarioak
(ministerio edo sail desberdinekoak), polizia, ejerzitoa.
• Estatuak eta bere populazioak dituen beharrak
hobeto eta errezago kudeatzeko , herrialdeetako
lurraldea administrazio-instantzia txikiagotan
zatitzen da.
19. Lurraldea kudeatzea - IILurraldea kudeatzea - II
• Estatu osoaren kudeaketari laguntzen dion lurralde
banaketa:
- Eskualde-administrazioa:Eskualde-administrazioa:
- Autonomia erkidegoa, Probintzia, departamentua, e.a.
- Toki-administrazioa:Toki-administrazioa:
- Udalerri, kantoi, barruti edo
komuna, e.a.
20. Estatuen arteko desberdintasunakEstatuen arteko desberdintasunak
• Erregimen demokratikoakErregimen demokratikoak
Legeak estatuaren aginpidea eta
Gobernuaren jarduera mugatzen
ditu.
Burujabetasuna herrian dago. (*)
Aniztasun politikoa.
Hauteskundeak askeak eta pluralak
dira.
Estatuko aginteak bereizten dira.
(*) Nola gauzatzen da?
• Erregimen autoritarioakErregimen autoritarioak
Estatuaren aginpideak eta
Gobernuaren jarduerak nork
kontrolatzen ditu?.
Burujabetasuna nork du?
Aniztasun politikorik al dago?
Hauteskudeak nola?
Aginteen banaketa al dago?
21. Erregimen politikoa
Eredu ideologikoa Herria/Boterea Boterearen antolaketa
ESTATU EREDUA ESTATU FORMA GOBERNU FORMA
ABSOLUTUA
ZUZENBIDEZKOA
-Liberala
-Sozialdemokrata
FAXISTA
SOZIALISTA
ERLIJIOSOA…
BURUTZA
-Monarkia
-Errepublika
LURRALDE
BANAKETA
1.Bateratua
-Zentralizatua
-Desentralizatua
-Erregionala
-Autonomikoa
2. Konposatua
-Federazioa
-Konfederazioa
Boterearen
iturria
-Erregimen
demokratikoak
- Erregimen
autoritarioak
PARLAMENTARIOA
Aginte betearazlea:
- Estatu burua
Erregea
Presidentea
-Gobernua
-Sistema
-Presidentzialistak
- Estatu burua eta
gobernubura pertsona
bera
22. Estatuburua eta gobernu motakEstatuburua eta gobernu motak
• Monarkiak eta errepublikak
– Monarkietan: estatuburua erregea.
– Errepublikan: estatuburua presidentea.
• Sistema parlamentarioak
– Botere betearazlea bi erakunderen artean banatzen da:
- Estatuburua
- Gobernuburua
– Gobernua Parlamentuak aukeratzen du
• Sistema presidentzialistak
• Errepublikako presidentea: estatuburua eta gobernuburua
Hollande Valls
Felipe VI Rajoy
23. Espainiaren antolaketa:Espainiaren antolaketa:
Estatua eta erakundeakEstatua eta erakundeak
• 1978ko Konstituzioa
– Estatuaren ikurrak
– Herritarren funtsezko eskubideak
eta betebeharrak
– Estatuaren antolaketa politikoa
• Estatuaren erakundeak
24. Estatuaren antolaketa politikoaEstatuaren antolaketa politikoa
• Estatu sozial eta zuzenbidezkoa.
• Estatu demokratikoa.
• Burujabetasuna: Espainiako herrian.
– Herriak zuzenezko sufragioaren bitartez parte
hartzen du politikan.
– Estatuaren forma: Monarkia
parlamentarioa.
25. Espainiako erakundeakEspainiako erakundeak
• Gorte nagusiak: aginte legegile
– Diputatuen Kongresua
– Senatua
• Gobernua: botere betearazlea
• Justizia Auzitegiak: aginte judiziala
– Bere ardura: legeak betetzen direla ziurtatzea.
26. Aginte betearazleaAginte betearazlea
• Gobernua
– Presidentea eta hainbat ministro ditu
– Betekizunak:
• Legeak betetzea
• Politika zuzentzea
• Estatua defendatzea
• Aaurrekontuak egitea
27. Gorte NagusiakGorte Nagusiak
• Diputatuen kongresua
Betekizunak:
- Legeak egin
- Aurrekontuak onartu
- Gobernua izendatu eta kontrolatu
• Senatua
- Lurralde ordezkaritzarako ganbara
- Autonomien garapenean parte hartzen du
- Legeen zuzenketak proposatzen ditu
- Gobernuaren kontrolean parte hartzen du
28. Botere judizialaBotere judiziala
• Epaitegiak eta epaileak
– Konstituzio auzitegia
• Konstituzioaren interpretazioa eta haren mugak
zehaztea.
• Espainiako lurralde osoan du eskumena.
– Auzitegi Gorena
• Bere zereginen artean, alderdi politikoen ilegalizazioen
gaietaz, edota ministro edo Gobernuko presidentearen
aurkako akusazioak eramaten ditu.
– Auzitegi Nazionala
29. Espainiako antolaketa (II)Espainiako antolaketa (II)
Lurraldearen administrazioaLurraldearen administrazioa
• Espainiako estatua
deszentralizatua da:
– Agintea lurraldeen artean
banatzen da.
• Autonomi-erkidegoak
• Probintziak
• Udalerriak
30. Autonomi erkidegoakAutonomi erkidegoak
• Eskualdeko administrazioa osatzen
dute.
• 17 autonomi erkidego eta bi hiri
autonomo
»Ceuta eta Melilla
• Erkidego bakoitzak bere
autonomi-estatutua eta bere
erakundeak ditu
31. Autonomia EstatutuaAutonomia Estatutua
• Erkidego bakoitzeko funtsezko legea.
• Zehazten duena:
– Erkidegoaren izena
– Lurralde-mugak
– Erakundeak
– Eskumenak: hezkuntza, osasuna, lurralde-antolaketa,
ekonomia…..
• Eskumen batzuk Estatuarenak soilik dira:
• Defentsa, nazioarteko harremanak, aduanak…..
33. Euskal Autonomi ErkidegoaEuskal Autonomi Erkidegoa
• Autonomia Estatutua
– Autogobernuaren oinarrizko araua
– 1979-10-25ean Euskal biztanleek onetsi zuten
• Edukiak
– Erkidegoaren eskuduntzak
– Administrazio-antolaketa
• Erakundeak
– Lurralde-hedadura
34. Autogobernurako erakundeak-IAutogobernurako erakundeak-I
• Eusko Legebiltzarra
– Gasteizen du egoitza
– Aginte legegilea
– 4 urtetan behin hautatutako 75 parlamentarik osatutakoak
– Betebeharrak:
• Aurrekontu autonomikoa erabaki
• Lehendakaria aukeratu
• Zergak erabaki
• Eusko Jaurlaritza kontrolatu
35. Autogobernurako erakundeak-IIAutogobernurako erakundeak-II
• Eusko Jaurlaritza
– Aginte betearazlea
– Lehendakariak eta Jaurlaritzako sailburuek osatzen dute
(Nekazaritza, Justizia, Hezkuntza, Osasuna….)
• AEAEko Justizia Auzitegia
– Bilbon du egoitza
– Aginte judiziala
36. Lurralde historikoen erakundeakLurralde historikoen erakundeak
• Lurralde historiko bakoitzak bere foru-
organoak ditu:
– Batzar nagusiak
• Lurralde bakoitzeko aginte legegilea
– Foru Aldundiak
• Lurralde bakoitzeko aginte betearazlea
• Beste zereginen artean zergak biltzea dute
37. Kontzertu EkonomikoaKontzertu Ekonomikoa
• Zerga-autonomia ematen dio EAEri zergak biltzeko.
• Bildutako diruarekin autonomia-erakundeak
finantzatzen dira, baina kupo
jakin bat Espainiako
estatuari ematen zaio,
EAEri eskaintzen dizkion
zerbitzuen truke.
