Παρουσίαση διαφανειών για διδασκαλία ή προετοιμασία επίσκεψης στο χώρο της Ακρόπολης.

1. ΑΚΡΟΠΟΛΗ

2. Τι σημαίνει η λέξη «ακρόπολη» ακρόπολη: το ψηλότερο σημείο μιας πόλης που κατά την αρχαιότητα το οχύρωναν με τείχη.

3. Ιστορία Στα μυκηναϊκά χρόνια ο λόφος της Ακρόπολης φιλοξενούσε το παλάτι του βασιλιά. Γύρω απ’ αυτό υπήρχε ένα ισχυρό τείχος. Έξω από τα τείχη, στις πλαγιές του λόφου, βρίσκονταν τα σπίτια των κατοίκων της πόλης. Οι πλαγιές και οι πρόποδες της Ακρόπολης κατοικήθηκαν από τη νεολιθική εποχή, όπως δείχνουν λείψανα που έχουν βρεθεί.

4. Κατά την αρχαϊκή εποχή έχουμε αρκετά κτίσματα για τη λατρεία των θεών. Υπήρχε ο αρχαίος ναός της Αθηνάς, αφιερωμένος στην Πολιάδα, την προστάτισσα της πολιτείας. Ο πρώτος ναός στην Ακρόπολη χτίστηκε στα Γεωμετρικά χρόνια (1100-750 π.Χ.), ήταν δωρικού ρυθμού από πωρόλιθο.

5. Μέχρι τα χρόνια των Πεισιστρατιδών οι βασιλείς της Αθήνας κατοικούσαν στην Ακρόπολη. Οι Αθηναίοι, μη μπορώντας να ανεχθούν άλλο το τυραννικό καθεστώς του Ιππία, γιου του τυράννου Πεισίστρατου, τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει την κατοικία του. Γκρεμίζουν το μεγαλύτερο μέρος του μυκηναϊκού τείχους για να μην οχυρωθεί πια πίσω απ’ αυτό κανένας τύραννος. Η ακρόπολη παύει να χρησιμοποιείται ως φρούριο και αφιερώνεται στους θεούς.

6. Κατά την περίοδο των Περσικών πολέμων, οι Πέρσες κατέστρεψαν τα ιερά της Ακρόπολης και άλλους ναούς σε διάφορα σημεία της Αττικής. Με πρωτοβουλία του Περικλή οι Αθηναίοι αποφασίζουν να ξαναχτίσουν τους ναούς τους. Ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης πήρε τη μορφή που είναι γνωστή έως σήμερα από το 447 ως το 406 π.Χ. με το όραμα του Περικλή και τα σχέδια των εξαίρετων συνεργατών του, κυρίως του Φειδία .

7. Μνημεία της Ακρόπολης

8. Προπύλαια Άγαλμα Αθηνάς Προμάχου Παρθενώνας Ιερό Βραυρωνίας Αρτέμιδος Ναός Αθηνάς Νίκης Πινακοθήκη Ερέχθειο Χαλκοθήκη Αρρηφόρειο Ναός Δία Θέση ναού Αθηνάς Πολιάδος Βωμός

9. Ωδείο Ηρώδη του Αττικού Θέατρο Διονύσου Στοά Ευμένους Νότια κλιτύς Ακρόπολης

10. Παρθενώνας

11. Μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) οι Αθηναίοι άρχισαν να χτίζουν στην Ακρόπολη ένα ναό προς τιμή της θεάς Αθηνάς. Ο ναός αυτός, που ονομάζεται Προπαρθενώνας , δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού καταστράφηκε από τους Πέρσες, το 480 π.Χ.

12. Στην ίδια θέση άρχισε να χτίζεται το 447 π.Χ. νέος ναός αφιερωμένος στη θεά Αθηνά, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 438 π.Χ. Αρχιτέκτονες του ναού ήταν ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης .

13. Το γλυπτό διάκοσμό του είχε αναλάβει ο Φειδίας . Η διακόσμησή του έγινε μεταξύ 438 και 432 π.Χ. Από τη ζωφόρο του Παρθενώνα

14. Είναι κατασκευασμένος όλος από μάρμαρο Πεντέλης. - μήκος: 69,51 μ. - - πλάτος: 30,86 μ. -

15. 17 κίονες σε καθεμιά από τις μακρές πλευρές 8 κίονες σε καθεμιά από τις στενές πλευρές Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού, περίπτερος.

16. Οι λίθοι από τους οποίους αποτελείται ο ναός έχουν υπολογιστεί σε 13.400 περίπου κομμάτια όλων των μεγεθών. Το εκπληκτικό με αυτούς τους λίθους είναι ότι κανένας δεν είναι όμοιος με κάποιον άλλο. Όλοι διαφέρουν έστω και ελάχιστα.

17. Ο κάθε κίονας στηρίζεται απευθείας στη βάση του ναού και έχει 20 ραβδώσεις

18. Σε μικρή απόσταση από τη βάση οι κίονες αρχίζουν να «φουσκώνουν» μέχρι κάποιο ύψος και μετά…

19. … αρχίζουν να λεπταίνουν όσο πλησιάζουν προς το κιονόκρανο…

20. Επίσης, οι κίονες δε στέκονται κάθετα πάνω στο στυλοβάτη, αλλά κλίνουν ελαφρά προς τα μέσα.

21. Στη μέση του ναού το δάπεδο είναι 10 εκατοστά ψηλότερο από τα άκρα

22. Στον Παρθενώνα, λοιπόν, δεν υπάρχουν ευθείες γραμμές . Όλα αυτά έχουν γίνει για αισθητικούς λόγους, για να δώσουν στο μνημείο ζωή και κίνηση. Ταυτόχρονα του δίνουν και μεγάλη σταθερότητα και αντοχή στους σεισμούς.

23. Αν προεκτείνουμε τους κίονες προς τα πάνω οι γραμμές τους θα ενωθούν σε ύψος 1.700 μ.

24. εκατόμπεδος οπισθόδομος πρόναος άγαλμα της θεάς Αθηνάς Ο σηκός ήταν χωρισμένος σε δύο άνισα μέρη, το ανατολικό και το δυτικό : Σηκός (κυρίως ναός)

25. πρόναος εκατόμπεδος ζωφόρος τρίγλυφα και μετόπες οπισθόδομος σηκός

27. Στο εσωτερικό του Παρθενώνα, στο σηκό, ήταν τοποθετημένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Είχε ξύλινο σκελετό, τα γυμνά μέρη του σώματος ήταν από ελεφαντόδοντο και τα ντυμένα από φύλλο χρυσού (βάρος χρυσού περίπου 1 τόνος). Στη θέση των ματιών ήταν τοποθετημένοι πολύτιμοι λίθοι. Το συνολικό του ύψος έφτανε περίπου τα 12 μέτρα.

29. Άγαλμα Αθηνάς Παρθένου (αναπαράσταση) Κράνος με μυθολογικά ζώα Η γέννηση της Πανδώρας Χρυσελεφάντινη Νίκη ύψους 2 μ. Οικουρός όφις (φίδι-φύλακας της Ακρόπολης)

31. Τα θέματα στις μετόπες ήταν: Β - Τρωικός πόλεμος Ν - Κενταυρομαχία Α - Γιγαντομαχία Δ - Αμαζονομαχία τρίγλυφο

32. μετόπη τρίγλυφο

33. Ο Παρθενώνας είναι ο μόνος ναός που έφερε γλυπτές παραστάσεις σε όλες του τις μετόπες (92) και που ο σηκός του περιβαλλόταν από μια ιωνική ζωφόρο μήκους 160 μ.

34. Για πρώτη φορά συνδυάζεται ο δωρικός με τον ιωνικό ρυθμό. ζωφόρος – στοιχείο ιωνικού ρυθμού

35. Τρίγλυφα και μετόπες (στοιχείο δωρικού ρυθμού) Ζωφόρος (στοιχείο ιωνικού ρυθμού)

36. Η ζωφόρος «έτρεχε» στο επάνω εξωτερικό μέρος του τοίχου του σηκού του ναού, καθώς και στο πάνω μέρος των εσωτερικών παραστάσεων, ανατολικά και δυτικά.

37. Στη ζωφόρο απεικονιζόταν η πομπή των Παναθηναίων . Απεικόνιζε μορφές θεών, ζώων και ανθρώπων (360)

38. Αναπαράσταση ανατολικής ζωφόρου

39. Κομμάτι από τη δυτική ζωφόρο

41. Τα δύο αετώματα του ναού απεικονίζουν σκηνές από τη μυθολογία: Ανατολικό αέτωμα: γέννηση της θεάς Αθηνάς

42. Λεπτομέρεια από το ανατολικό αέτωμα

43. Κεφάλι αλόγου από το άρμα της Σελήνης (Βρετανικό Μουσείο)

44. Ο θεός Διόνυσος δίπλα στο άρμα του ήλιου (αντίγραφο)

46. Δυτικό αέτωμα: διαμάχη Αθηνάς - Ποσειδώνα

47. Προσωποποίηση του ποταμού Κηφισού στην αριστερή άκρη του αετώματος (Βρετανικό Μουσείο)

48. Μπροστινό τμήμα του κορμού του σώματος του Ποσειδώνα (Μουσείο Ακρόπολης)

49. Προπύλαια

50. Τα Προπύλαια άρχισαν να αναγείρονται το 437 π.Χ. σε σχέδια του Μνησικλή και εγκαινιάστηκαν εσπευσμένα το 432 π.Χ. , μάλλον πριν από την αποπεράτωσή τους. Η επίσπευση των εγκαινίων ίσως οφείλεται στην έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου. Τα Προπύλαια είναι η είσοδος της Ακρόπολης στη δυτική πλευρά του βράχου.

53. Στα Προπύλαια, όπως και στον Παρθενώνα, συνδυάστηκε ο δωρικός με τον ιωνικό ρυθμό.

55. Ερέχθειο

57. Το Ερέχθειο χτίστηκε ανάμεσα στο 421 και το 405 π.Χ. Οικοδομήθηκε στη θέση όπου παλαιότερα λατρεύονταν πρωταρχικές αθηναϊκές θεότητες, όπως ο Κέκρωψ, ο Ερεχθεύς, ο Ποσειδώνας, ο Ήφαιστος, η Θάλασσα και η ιερή ελιά της Αθηνάς.

58. Το οικοδόμημα χωρίστηκε σε δύο μέρη: το ανατολικό, που ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά Πολιάδα και το δυτικό, που ήταν αφιερωμένο στον Ποσειδώνα-Ερεχθέα. Στην κάθε πλευρά του κτηρίου ενσωματώθηκε μια πρόσταση.

59. Στη βόρεια και ανατολική μια πρόσταση ιωνικού ρυθμού.

60. Στη δυτική πλευρά δημιουργήθηκε ο υπαίθριος χώρος του ιερού, με το ιερό της Πανδρόσου και την ιερή ελιά της Αθηνάς.

61. Στη νότια πλευρά οι Καρυάτιδες .

62. 6 περήφανες κόρες, που το όνομά τους το πήραν από τη ρωμαϊκή εποχή κι έπειτα (ίσως επειδή θύμιζαν την ομορφιά των κοριτσιών από τις Καρυές της Λακωνίας, ιέρειες της Άρτεμης).

63. Στο κεφάλι τους έχουν καλάθι στολισμένο με ιωνικά σχέδια επάνω στο οποίο στηρίζεται η οροφή.

64. Μοιάζουν εντελώς ίδιες, μα δεν είναι. Μια έχει τρυπημένα τα αυτιά της και όλες διαφέρουν στην κόμμωση.

65. Λεπτομέρεια Καρυάτιδας που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

66. Ναός Αθηνάς Νίκης ή Απτέρου Νίκης

67. Ο ναός της Αθηνάς Νίκης βρίσκεται στο ΝΔ άκρο του βράχου της Ακρόπολης. Το έργο ανατέθηκε στον Καλλικράτη το 449 π.Χ., αλλά δεν προχώρησε, αφού στο μεταξύ είχε ξεκινήσει η ανέγερση του Παρθενώνα. Οι εργασίες ξεκίνησαν αρκετά χρόνια αργότερα και ολοκληρώθηκαν μάλλον το 424 π.Χ.

68. Ο ναός είναι ιωνικού ρυθμού, αμφιπρόστυλος με 4 κίονες στην ανατολική πλευρά και άλλους τόσους πίσω.

70. Στη ζωφόρο του απεικονίζονται συνέλευση θεών και μάχες ανάμεσα σε Έλληνες και βαρβάρους.

71. Λεπτομέρεια ζωφόρου από τη μάχη των Πλαταιών

72. Άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου

73. Το χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς ήταν έργο του Φειδία και το συναντούσε κανείς αμέσως μετά την έξοδό του από τα Προπύλαια. Χρονολογείται γύρω στο 460 π.Χ. Η Αθηνά αυτή ονομαζόταν Πρόμαχος ή Παλλάδα , γιατί τρόμαζε τους εχθρούς όταν «έπαλλε» (έκρουε, χτυπούσε) το δόρυ της. 16 μ. ύψος

74. Ιερό Βραυρωνίας Αρτέμιδος Χτίστηκε ανάμεσα στο 430 και 420 π.Χ. και είχε σχήμα Π ανοιχτού προς την οδό των Παναθηναίων. Θυγατρικός ναός, κατά κάποιον τρόπο του ιερού της θεότητας στη Βραυρώνα.

75. Χαλκοθήκη Κτήριο που βρισκόταν λίγο πριν από τον Παρθενώνα και το χρησιμοποιούσαν για να φυλάνε τα ιερά σκεύη και τα πολύτιμα αντικείμενα-αφιερώματα από τα ιερά της Ακρόπολης.

76. Αρρηφόρρειο Κτήριο κοντά στο Β τείχος όπου εκεί υφαινόταν ο ιερός πέπλος της Αθηνάς επί 9 μήνες από μια ιέρεια με τις «εργαστίνες» και τις μικρούλες αρρηφόρους.

77. Πινακοθήκη

78. Η Πινακοθήκη είναι η αίθουσα στη Β πτέρυγα των Προπυλαίων όπου εκεί εξέθεταν τους πίνακες τους οι καλλιτέχνες του 5ου αι. π.Χ.

79. Νότια κλιτύς Ακρόπολης

80. Θέατρο Διονύσου

81. Το θέατρο του Διονύσου , λαξευμένο στη νότια κλιτύ του ιερού βράχου τον 5ο αι. π.Χ., φιλοξενούσε στην αρχική του μορφή 15.000 θεατές. Δεν έχουν σωθεί ίχνη του θεάτρου με την αρχική του μορφή, του 5ου π.Χ. Τμήμα του θεάτρου και της σκηνής που βλέπουμε σήμερα οφείλεται σε μεταγενέστερη ανακαίνιση του 86 π.Χ.

83. Ωδείο Ηρώδη του Αττικού

84. Το Ωδείο οικοδομήθηκε από τον Ηρώδη τον Αττικό στη μνήμη της συζύγου της Ρηγίλλης που πέθανε το 160 μ.Χ. Έχει σχήμα ημικυκλικού θεάτρου, ακτίνας 38 μ. και μπορούσε να περιλάβει 5.000 θεατές. Ο τοίχος της σκηνής είχε πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο.

86. Στοά Ευμένους

87. Η Στοά του Ευμένους είναι ελληνιστικής εποχής και αποδίδεται στον Περγαμηνό βασιλέα Ευμένη τον ΙΙ (197-159 π.Χ.). Η στοά τοποθετήθηκε κατά μήκος της γραμμής του περιπάτου της Ακρόπολης, που διέρχεται πάνω από αυτήν.

88. Προπύλαια Άγαλμα Αθηνάς Προμάχου Παρθενώνας Ιερό Βραυρωνίας Αρτέμιδος Ναός Αθηνάς Νίκης Πινακοθήκη Ερέχθειο Χαλκοθήκη Αρρηφόρειο Θέση ναού Αθηνάς Πολιάδος Βωμός Ναός Δία

89. Ωδείο Ηρώδη του Αττικού Θέατρο Διονύσου Στοά Ευμένους