Табиғаттың байлығы- деннің саулығы

1. “Ата-баба мұрасын сақтаймыз және көбейтеміз”
ғылыми жоба байқауы
Тақырыбы:
Орындаған: 3-сынып оқушысы Қалдыбайқызы Салтанат
Ғылыми жетекшісі: Бөріқұлақова Бөтагөз Айтуғанқызы
Бастауыш сынып мұғалімі

2. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың 2030 жылға дейінгі стратегиялық
даму бағдарламасында «Қоршаған ортаны ластауға,
экологиялық қалыпты жағдайды бүлдіруге жол бермеуге зор көңіл
бөлінгендіктен оқушыларға экологиялық білім беріп, табиғатты
қорғауға тәрбиелеу-бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті
мәселелерінің бірі» деген. Осы бағдарламаны басшылыққа ала
отырып алдағы уақытта табиғатқа деген сүйіспеншілік, табиғат
байлығын қорғап молайту-басты мақсат.

3. Аты – жөні:
Қалдыбайқызы Салтанат
Туған жылы, айы, күні:
6 маусым 2002 жыл
Сыныбы: Үшінші
Сабақ үлгерімі: Үздік
Қоғамдық қызметі:
Топ басшысы
Сүйікті ісі: Кітап оқу, сурет
салу, өлең жазу
Сүйіп көретін бейнефильмі:
Алдар көсе, Қозы көрпеш-Бан
сұлу, Том и Джерри

4. Аты – жөні:
Бөріқұлақова Ботагөз
Әкесінің аты: Айтуғанқызы
Туған жылы, айы, күні:
1976 жыл, 30 шілде
Бітірген оқу орны:
Қазақ-Ресей университеті
Лауазымы: Батауыш сынып
мұғалімі
Еңбек өтілі: 12 жыл
Мадақтаулары: Аудандық білім
бөлімінің мақтау қағазымен
марапатталған

5. Кіріспе
Негізгі бөлім
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

6. Зерттеу тақырыбы: “Табиғаттың байлығы – деннің саулығы”
Зерттеу мақсаты: Табиғатты аялауға, қорғауға,
құрметтеуге деген сезімін, дүниетанымын,
экологиялық сауаттылығын арттыру.
Зерттеу міндеті: Мәселені айқындаудың зерттеу
жүйесін құру.
І. Диагностика кезеңі:
1. Тақырыптың өзектілігі: Бүкіләлемдік көтеріліп жатқан
проблемаларды шешуді жоғарыдан емес, томеннен
бастап тазарту қолға алу мәселесі көтерілген.

7. ІІ. Профилактика кезеңі:
1. Баспасөз беттерінен, интернет
желісінен және энциклопедия кітаптарын оқып шығу
2. Зерттеу жұмысы туралы өз тұжырымын білдіру.
ІІІ. Зерттеу нысаны: Жергілікті жердің экологиясы
ІV. Жалпылау кезеңі:
Кітапханамен, интернет желісімен тұрақты байланыс
орната отырып, құнды деректер базасын жасау.
Ғылыми жоба жұмысын жазудың тезисін дайындау.
Жинақталған материалдарды саралап-сараптау,қорыту.
Оқытудың аудио-визуалды құралдарымен жұмыс жасау.

9. Табиғат- тіршілік атаулының құтты қонысы,
түлеп өсуіне қажетті нәрі, жер бетіне көрік берген сәні.
Табиғат, Жер Ана, Атамекен, Туған жер,
Ауылым деген ұғымдар бір-бірімен тамырлас әрі тағдырлас.

10. Адам да, қоғам да-табиғаттың
төл баласы, жалғасы. Тіпті, адам ауасыз, сусыз өмір
сүре алмайды дейтін болсақ, сол ауа мен судың өзі жан-
жануарлар, адамзатқа табиғаттың тарту еткен
ғажайып сыйы. Басқаша айтқанда , табиғат барлық
уақытта да адамзаттың өмір сүретін ортасы,
тіршіліктің қайнар көзі болған және солай болып қала
бермек. Табиғат пен қоғам арасындағы қарым-
қатынасты терең әрі нақты түсіну үшін географиялық
орта деп аталатын түсінік қалыптасады.

11. Төрт
құдірет
Жер-ана
Ауа
Күн-ана
Су

12. Табиғаттың көркін ажарландырып, жер бетін саялы баққа
айналдыратын байлық көзі – су. «Судың да сұрауы бар»
дейді халық. Осы мол суды есепсіз, мөлшерден тыс көп жұмсау,
табиғаттың бұзылуына әкеп соғады. Қазіргі кездегі Арал теңізінің
тартылып, тартылған су орнынан тұз көтеріліп, кеуіп,
ауа ластануда. Алпысыншы жылдары кемерінен аса шалқыған
қайран теңіз жыл сайын тартыла-тартыла құрдымға айналды.

13. Аралды құрғатып, теңіздің
түбіне күріш егеміз деген
“ұлы жоспар” және оның
жедел іске асырылуы
әлемдегі ең үлкен апаттың
біріне әкеп соқтырды.
Арал өңіріндегі жердің
азып-тозуына “Байқоңыр”
кешенінен арасын суытпай
ұшырылып жатқан
зымырандардың да әсері зор

14. Ғарыштан түсірілген Арал теңізі

15. Жергілікті жердің тарихи-табиғи ерекшеліктерін
ескермеу;
Ауыл шаруашылығын дұрыс жоспарламау, судың
қорын есепке алмау;
Суды өте көп қажет ететін күріш, мақта
дақылдарын барынша көбейтіп жіберу;
Жерді игерудің агротехникалық шараларын сақтамау
және суды үнемді пайдаланбау;
Байқоңыр ғарыш айлағынан ұшырылған космос
кемелерінің салдарынан өртенген ауаны қалыпқа
келтіру үшін жұмсалатын су қорын есепке алмау;

16. Байқоңырдағы ғарыш айлағы
экологиялық ортаны
ластануына үлкен әсер етуде.
Байқоңырдан ұшырылған
зымырандардың отын
құрамында кездесетін хлорлы
қосылыстар да өте зиянды.
Атмосфераның жоғарғы
қабаттарында жағылып, одан
бөлінген хлор элементтері
озонның ыдырауына тікелей
ықпал жасайды.
Өйткені әрбір зымыран
ғарышқа ұшқаннан кейін
атмосфераның қалыпты режимі
бүлініп, астан-кестен
болатынын көзбен көріп жүрміз.

17. Зымыран ұшқан кезде оның отынынан ауаға тасталған зиянды
заттар мөлшері 300 тоннаға дейін жетеді. Жазда 5-8 күнге дейінгі
шаң-тозаңды дауыл болса, ал қысқы мерзімде 2-3 күнге дейін
қар ұшқындаған боран болып жыл бойына мұндай қатты жел
тұратын күндер 40-50 күнге созылады.

18. Табиғат тепе-теңдігін
сақтаудың басты ұстанымдары
Қуатты зымырандардың ұшырылуын сирету;
Егінді жинау және бау-бақшалардың гүлденуі
кезінде токсинді химиялық қосылыстарды
бөлетін зымырандарды ұшырмау;
Аймақтың суына, топырағына, өсімдіктеріне
жан-жақты зерттеу жұмыстарын жүргізу;

21. Табиғи тепе-теңдіктің бұзылуының басты
салдарлары болып табылатын негізгі факторлар:
Уранның ашық әдіспен өндірілуі;
Уранды қорғаныс қауіпсіздігін толық
сақтмай тасымалдау;
Күкірт қышқылын өндіруде шамадан тыс
көп мөлшерде улы газдардың бөлінуі;
Улы газдарды ауадан тазарту мақсатында
жұмсалатын су мөлшерінің өте аздығы;
Осы өндірісті пайдаланып, өнім
өндірушілердің арасында шетелдік
компаниялардың үлесінің басым болуы;

22. Туған өлке
экологиясының
проблемалары

24. Мал қиының көп мөлшерде жиналып
тұруынан туындайтын түрлі кеселдер:
Тыныс алу жолдары ауруларына;
Қан қысымының өзгермелі қалыпқа
ұшырауына;
Сүйектің құрғап, морт сынғыштығына;
Түрлі тері ауруларының пайда болуына
тікелей әсер ететінгі медицинада
толығымен дәлелденген;

25. Ата-бабамыздың аялап келген,
кереметтерге
толы туған жердің топырағын тыңайтып,
суын тұнықтап, өсімдігін өркендету –
әрбір адамның борышы.
Қаситетті, қайырымды Жер-ананың,
Мейірінен өмірге нәр аламын.
Аялы алақанмен аялауда,
Азаматтық борышы әр адамның!

26. Ұсыныс
Салынып біткен, келешекте салынатын
уран кеніштерінің халыққа және табиғатқа келтірер
зияндылығын ескеріп салынса;
Экологиялық зияндылығы жоқ екендігін растайтын
бақылау шараларын күшейтсе;
Осы аймақтағы ауыл тұрғындары әлеуметтік-
экологиялық тұрғыдан қорғалса;
Әрбір ауыл азаматтары тұрығылықты жерлерін таза
ұстаса;
Ауыл тазалығын сақтамаған азаматтарға әкімшілік
шара қолданылса;

27. Мен жетекшілік ететін 3-сынып оқушысы Қалдыбайқызы Салтанаттың
жазған ғылыми жобасы жақсы жазылған. Оның ғылыми ойлауы, тақырып
төңірегіндегі зерттеу білімі, мазмұнының үйлесімділігі жақсы келтірілген.
Оқушының мектептен алып жатқан әсері, шығармашылық қабілеті, өмірге
қызығушылығы қуантарлық нәрсе деп ойлаймын.
Бұл оқушыдан келешекте зор үміт күтуге болады. Мектептегі қоғамдық
жұмыстарға белсене араласып, көзге түсуде. Оқушының ғылыми жоба жазуы
көп ой салды. Мен оқушыма ғылыми жобаны қорғап шығуына сәттілік тілеймін
Ученица 3 класса калдыбай Салтанат хорошо написала научный проект.
Научное мышление ученицы, исследовательские знания вокруг данной темы,
содержание проекта – всё это хорошо сочетается. Можно отметить большие
способности ученицы, её интерес к окружающему миру. Она пирнимает
активное участие в общественной жизни школы. В будущем от этой ученицы
можно ожидать многое.
Я желаю своей ученице защитить научный проект.
Кл. Руководитель: Борикулакова Ботагоз
Аннотация

28. Экология оқулығы Ә. Бейсенова , Ж.Шілдебаева
«Мектеп»баспасы 2005 жыл
Қызылорда облысында қоршаған ортаны қорғаудың кейбір
мәселелері. Хамза Сухамбердин Қызылорда
«Тұмар»2003жыл
Бастауыш мектеп журналы №12 2010ж
Сыныптан тыс жұмыстар журналы №6-2006, 2008.
№5-2010
Сыр өңірі кітабы
Энциклопедия І том
Ұлан газеті №9-2009, №11-2009
Бастауыш мектеп №5-2004, №12-2002
Пайдаланған
әдебиеттер