4. Өскемен
Экологтердің пайымдауынша, бұл қала
еліміздегі ауа кеңістігі ең көп ластанған қала
болып саналады. Ауа кеңістігінің адам
ағзасына аса зиянды ауыр түсті
металлдармен ластануына қаладағы
қорғасын- мырыш, полиметалл
комбинаттары тікелей қатысты деп
есептеледі. Қала орналасқан таулағы түсті
металл қорлары мен су энергиясы
өнеркәсіптің бұл түрін дамытуға мүмкіндік
береді.
5. Павлодар
Ертіс маңы ауданында бірқатар химия және
мұнай- химия кәсіпорындары орнааласқан.
Бұған осы ауданда көптеген маңызды
факторлардың тоғысуы себеп болды. Бұл
жерде әр алуан минералды шикізат бар,
аудан сумен жақсы қамтамасыз етілген,
көмір мен электр энергиясының қоры мол,
ауданның экономикалық-географиялық орны
аса ыңғайлы. Бұл қалада минерал отын,
жоғарғы сатыдағы май өндіріледі. Алайда
осы аталғандар табиғатқа кері әсерін
тигізеді.
6. Семей
Бұл өңірде экологиялық ахуал барған сайын
ұшығуда. Мұнда қоршаған ортаны
бұлдіретін 2000-ға жуық кәсіп орын бар,
облыс бойынша жылына ауаға 112 млн 5
мың тонна зиянды қалдық таратады. Оның 2
млн 275 мың тоннасы радиоактивті екені
анық. Бұл қала шығыста орналасқан.
7. Атырау облысы
Бұл облыс қатты ластануға ұшыраған,
мұнаймен ластанған қара топырақ 3-15
жылға дейін өнім бермейді. Қазіргі кезде
мұнайлы ласьанушылардың 66% теңізге өзен
арқылы түсетін болса, 24 % қалалық өндіріс
қалдықтарымен түседі.
8. Арал мен Балқаш
Су бармайтын жөнді
Көлге қауіп төнді
Ластанудан тағы
Қорғау керек көлді.
9. Каспий
Расул Гамзатов былай деп жазады:
«Ғалым басын шайқады назаланып,
Ақын күрті, жазушы мазаңды алып,
Қашып барады жағалаудан
Етек жеңін қусырып, азаланып.
Бұның бәрі, менінше, құр байбалам,
Кәрі..... аралар тозаланып.»
10. Жасыл ел
Айтыңдаршы, жасыл бақтан не көркем!
Көз тойғандай көркейіпті кең өлкем,
Отанымның өрлей түскен өркені,
Сол ғана тек көркемдердің көркемі!
Орманды шабу минутына 20 га
жылдамдықпен жүріп жатыр.
11. Жезқазған
Бұл қалада пайдалы кен орны пайдаланады.
140 млн м³ тақырланған, ал бл жер жылына 7
млн м³ ұлғаяды. Бұл қала Орталық Қазақстан
орналасқан,ауға зиянды заттарды шығарудан
республика бойынша 5 орынды алады.
Облыс бойыншы 3 орындағы, жасы жарты
ғасырға тең қала.
12. Қызыл кітап
Отыра алмас ұл шыдап,
Қызың шыдап,
Жоғалғандар тізімі ұзын шұбақ.
Не?-
Мезгілсіз кеткендердің
Бастарына қойылған қызыл шырақ.
13. Құлан
Өткен ғасырда Қазақстанда ең кең таралған
жануар. Дәмді еті үшін есепсіз аулаудың
салдарынан 30- жылдары жерімізден
жойылып кетті. 1953 жылы бұл аңды
Барсакелмес жерсіндіру ісі қолға алыды.
Сырт пішіні жылқы тектес, құлағының
үлкен, басының салмақты келіп, кекілінің
болмауы және есекті елестетсе, жеңіл
қимылы мен ептілігі жылқыға ұқсас. Екеуіне
ұқсамайтын ерекшілігі- басын көтеріп
жүгіруі, ұшқырлығы, мықтылығы,
төзімділігі.
14. Алматы
Бір машина сағатына ауаға 60-70 м³ жуық
улы газ бөліп шығарады. Олай болса,
Қазақстанның ірі қалаларында қаншама
машиналар күндіз- түні жүріп жатыр. Сұрақ:
Ең машинасы көп Қазақстанның бір кездері
астанасы болған қала.
15. 1 Қазақстандағы Орал
тауының жалғасы
2 Қазақстандағы ең ірі су
қойма
3 Қазақстанда Менделев
кестесінің 105 элементінің
нешеуі кездеседі?
4 Қазақстандағы ағымды
көл
5 Қазақстан мемлкетінің
алғашқы астанасы
6 Қазақстандағы тастақты
шөл
7 Қазақстандағы қорық
саны
Мұғалжар
Бұқтырма
99
Зайсан
Орынбор
Бетпақдала
1
