1. Lời mở đầu
Trong xã hội hiện đại, nền kinh tế là sự tổng hợp các hoạt động xã hội
nhiều chiều với sự tham gia của nhiều tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần
kinh tế khác nhau trong đó có sự luân chuyển tiền vốn, nguồn hàng từ nơi này
đến nơi khác, từ hoạt động này sang hoạt động khác, từ lĩnh vực này sang lĩnh
vực khác. Do vậy việc mất cân đối giữa các thành phần kinh tế, giữa các khu
vực là khó có thể tránh khỏi. Một trong các hoạt động chủ yếu của các tổ chức
tín dụng là huy động vốn và cấp tín dụng đã phần nào tạo ra sự cân đối và ổn
định về vốn trong nền kinh tế, nhờ đó đã thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Do
vậy hệ thống các tổ chức tín dụng của một quốc gia được coi như mạch máu
trong nền kinh tế cuả quốc gia đó.
Do tính chất đặc biệt hoạt động tín dụng và vai trò quan trò quan trọng
của hệ thống Ngân hàng trong nền kinh tế thị trường nên hoạt động này được
Nhà nước quản lý rất chặt chẽ bằng các văn bản pháp luật về bảo đảm tiền
vay nhằm bảo vệ quyền lợi của các tổ chức tín dụng, tạo ra xu thế hoạt động
ổn định trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, góp phần giữ cho nền kinh
tế phát triển ổn định.
Trong quá trình thực tập tại sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát
triển Việt Nam, được sự giúp đỡ của thầy giáo Nguyễn Vũ Hoàng, cô giáo
Nguyễn Thị Huế, Ban Giám đốc sở giao dịch I cùng toàn thể các cán bộ phòng
tín dụng II, Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, tôi đã nhận thức được
2. tầm quan trọng của các chế độ pháp luật về bảo đảm tiền vay, tôi xin chọn đề
tài "CHẾ ĐỘ PHÁP LÝ VỀ BẢO ĐẢM TIỀN VAY VÀ VIỆC ÁP DỤNG TẠI
SỞ GIAO DỊCH I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM "
nhằm nghiên cứu các chế định pháp luật và viêc áp dụng bảo đảm tiền vay tại
các tổ chức tín dụng nói chung và tại sở giao dịch Ngân hàng Đầu tư và phát
triển Việt Nam nói riêng, từ đó đề xuất một số ý kiến và biện pháp cụ thể nhằm
hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng tại các Ngân hàng Việt Nam.
Chuyên đề gồm ba chương:
Chương I: Những vấn đề pháp lý về việc bảo đảm tiền vay tại các tổ
chức tín dụng.
Chương II: Áp dụng pháp luật về bảo đảm tiền vay tại sở giao dịch I -
Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam.
Chương III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo đảm
tiền vay tại Sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát triển
Việt Nam.
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo, cô giáo cùng toàn thể các cán bộ
ngân hàng đã nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu này.
3. Kết luận
Việt Nam là một quốc gia được đánh giá là một trong những nơi mà hoạt
động ngân hàng có nhiều khả năng rủi ro nhất trong khu vực Châu Á Thái
Bình Dương.
Đứng trước vấn đề thực tế là cơ cấu cho vay của các Ngân hàng Việt
Nam còn chưa cân đối, tỷ lệ nợ tồn đọng còn khá cao, môi trường pháp lý
chưa thực sự ổn định. Trong khi hoạt động Ngân hàng nói chung và hoạt động
bảo đảm tiền vay nói riêng là hoạt động rất quan trọng trong nền kinh tế.
Sau thời gian nghiên cứu thực tế tại Sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư
và phát triển Việt Nam, chuyên đề thực tập tốt nghiệp với đề tài:" CHẾ ĐỘ
PHÁP LÝ VỀ BẢO ĐẢM TIỀN VAY VÀ VIỆC ÁP DỤNG TẠI SỞ GIAO DỊCH
I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM " của tôi nhằm
nghiên cứu chế độ pháp lý về bảo đảm tiền vay, trên cơ sở đó đưa ra nhận xét
về tình hình thực hiện pháp luật về bảo đảm tiền vay tại Sở giao dịch I - Ngân
hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam nhằm góp phần hoàn thiện chế độ pháp
lý về bảo đảm tiền vay để Sở giao dịch I nói riêng và các tổ chức tín dụng nói
chung áp dụng các biện pháp bảo đảm tiền vay một cách có hiệu quả.
4. Trong khuôn khổ chuyên đề này tôi đã nghiên cứu các văn bản pháp luật,
tham khảo một số bài báo cùng các tài liệu có được từ quá trình thực tế tại Sở
giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, từ đó nêu ra ý kiến cá
nhân nhằm hoàn thiện vấn đề nghiên cứu.
Do thời gian có hạn, trình độ nhận thức còn hạn chế và nhất là khả năng
thực tế chưa cao nên chuyên đề chắc chắn còn nhiều thiếu sót, tôi kính mong
nhận được sự thông cảm và sự góp ý của các thầy cô giáo các cán bộ ngân
hàng và các bạn sinh viên để tôi có thể hoàn thiện đề tài này một cách tốt hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn Thầy giáo Nguyễn Vũ Hoàng, Cô
giáo Nguyễn Thị Huế, Ban lãnh đạo Sở giao dịch I cùng toàn thể các cán bộ
phòng Tín dụng II đã nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành chuyên đề này.
5. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Các văn bản quy phạm pháp luật
1. Bộ luật dân sự Việt Nam 1995
2. Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam 1997
3. Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 1997
4. Nghị định số 178/1999/ NĐ-CP ngày 29/12/1999của Chính phủ về
các biện pháp bảo đảm tiền vay (công báo số 4/2000)
5. Nghị định số 85/2002/ NĐ-CP ngày 25/10/2002 của Chính phủ sửa
đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 178/1999/NĐ-CP về các
biện pháp bảo đảm tiền vay (công báo số 58/2002)
6. Nghi định số 165/1999/NĐ-CP của Chính phủ về giao dịch bảo
đảm( công báo số 48/2000)
7. Nghị định số 49/2000/NĐ-CP ngày 12/09/2000 về tổ chức, hoạt động
của Ngân hàng thương mại (công báo số 38/2000)
8. Quy chế cho vay cuủa các tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban
hành kèm theo Quyết định số 284/2000/QĐ-NHNN1 ngày 28/8/2000
của thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (công báo số 38/2000)
II. Các bài báo, tạp chí
1. Về thực trạng rủi ro tín dụng ở nước ta hiện nay - Tiến Huy - Tạp chí
tài chính tiền tệ số 9/2002.
2. Vướng mắc trong giao dịch bảo đảm -Văn Lạc -Tạp chí thị trường tài
chính tiền tệ số 18/2002.
6. 3. Các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng
-Nguyễn Đức Huân - Tạp chí thị trường tài chính tiền tệ số 29/2002.
4. Bàn thêm về quy định chuyển nợ quá hạn - Nguyễn Văn Phương - Tạp
chí thị trường tài chính tiền tệ số 21/2002
5. Cần sửa đổi một số quy định về giao dịch bảo đảm - Nguyễn Văn
Phương- Tạp chí Ngân hàng số 9/2002
6. Lưu ý những vi phạm tín dụng chủ yếu trong lĩnh vực ngân hàng
-Thuý Sen - Tạp chí thị trường tài chính tiền tệ số 15/2002.
7. Chuyển nợ cho vay sang nợ có hạn là một chế tài thật sự có nghĩa -
Phạm Như Liễu- Tạp chí Ngân hàng số 10/2002
8. Vay vốn có thế chấp hay không có thế chấp tài sản vẫn còn nhiều trở
ngại - Nguyễn Văn Hiệp - tạp chí thị trường tài chính tiền tệ số
5/2002.
9. Năm 2001, Sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam
vẫn là đơn vị tiêu biểu của cả hệ thống - Đoàn Hữu - Tạp chí thị
trường tài chính tiền tệ số 5/2002
10. Một số bài báo, tạp chí khác.
III.Các tài liệu khác
1. Điều lệ về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Đầu tư và phát triển
Việt Nam ban hành kèm theo Quyết định số 54/QĐ - HĐQT ngày
12/8/2002 của Hội đồng quản trị Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt
Nam
7. 2. Quy chế về tổ chức và hoạt động của Sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu
tư và phát triển Việt Nam
3. Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Sở giao dịch I năm
2002
4. Một số tài liệu khác
8. Mục lục
LỜI MỞ ĐẦU ...........................................................................................1
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VỀ VIỆC BẢO ĐẢM TIỀN
VAY TẠI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG .................................................3
I. Khái quát về các tổ chức tín dụng .......................................................3
I.1. Khái niệm, đặc điểm của các tổ chức tín dụng ....................................3
I.1.1. Khái niệm ..................................................................................3
I.1.2. Đặc điểm của các tổ chức tín dụng ...........................................3
I.2. Chức năng của các tổ chức tín dụng ....................................................10
I.2.1. Chức năng huy động vốn ..........................................................10
I.2.2. Chức năng cấp tín dụng ............................................................10
I.2.3. Chức năng thanh toán và ngân quỹ ...........................................12
I.2.4. Một số chức năng khác .............................................................13
I.3. Phân loại các tổ chức tín dụng .............................................................14
I.3.1. Phân loại tổ chức tín dụng theo hình thức sở hữu .....................14
I.3.2. Phân loại các tổ chức tín dụng theo chức năng .........................16
II. Cơ sở pháp lý của việc bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng 17
II.1. Các khái niệm cơ bản ..........................................................................17
II.1.1. Hợp đồng tín dụng ...................................................................17
II.1.2. Chủ thể của hợp đồng tín dụng ................................................18
II.1.3. Điều kiện có hiệu lực của hợp đồng tín dụng ..........................18
II.1.4. Phân loại hợp đồng tín dụng ....................................................20
9. II.1.5. Quá trình thiết lập và thực hiện hợp đồng tín dụng .................22
II.1.6. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ vay vốn ..........25
II.2. Bảo đảm tiền vay.................................................................................27
II.2.1. Khái niệm bảo đảm tiền vay ....................................................27
II.2.2. Các biện pháp bảo đảm tiền vay ..............................................27
II.2.3. Các nguyên tắc bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng ....37
III. Đánh giá về pháp luật bảo đảm tiền vay ..........................................38
Chương II: áp dụng pháp luật về bảo đảm tiền vay tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng
đầu tư và phát triển Việt Nam 41
I. Giới thiệu chung về sở giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát triển
Việt Nam 41
I.1. Sự hình thành và phát triển của Sở Giao dịch I ...................................41
I.2. Đặc điểm về cơ cấu tổ chức của Sở Giao dịch I...................................43
I.3. Chức năng nhiệm vụ của Sở Giao dịch I .............................................44
I.4. Tình hình hoạt động của Sở Giao dịch I - Ngân hàng Đầu tư và phát triển
Việt Nam ....................................................................................................45
II. Thực tế áp dụng pháp luật về bảo đảm tiền vay tại Sở giao dịch I -
Ngân hàng Đầu tư phát triển Việt Nam 55
II.1. Việc áp dụng pháp luật trong hoạt động cho vay và các biện pháp bảo
đảm tiền vay tại Sở giao dịch I....................................................................55
II.2. Đối tượng cho vay và các biện pháp bảo đảm tiền vay áp dụng tại Sở
Giao dịch I ..................................................................................................58
II.3. Hình thức cho vay và điều kiện cho vay tại Sở giao dịch I.................59
II.4. Hợp đồng tín dụng và hợp đồng bảo đảm tiền vay tại Sở giao dịch I -
Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam .................................................60
10. II.5. Quá trình thực hiện hợp đồng tín dụng và các biện pháp thu hồi vốn 63
II.6. Đánh giá về việc thực hiện bảo đảm tiền vay tại Sở Giao dịch I.........64
11. Chương III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo đảm tiền vay 67
I. Ý nghĩa của việc hoàn thiện các chế độ pháp luật về bảo đảm tiền vay. 67
II. Kiến nghị ..............................................................................................69
II.1. Kiến nghị về phía Nhà nước ...............................................................69
II.1.1. Kiến nghị về pháp luật .....................................................................69
II.1.2. Những kiến nghị khác về phía Nhà nước ........................................78
II. Kiến nghị về phía Sở Giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển
Việt Nam 79
II.1. Kiến nghị trong công tác quản quản lý nguồn nhân lực .....................80
II.2. Kiến nghị về phương thức hoạt động .................................................81
KẾT LUẬN ...............................................................................................82
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................83