12 chapter 10

1. Сэдэв 12
Категорийн эх свэр:үү
Нийл лэгчдээс ил сайнүү үү
г йцэтгэлийг олж авах ньү

2. Агуулга
 Худалдан авалтаар зардлыг хэмнэх боломж
 Зардал хэмнэх боломжийг хэрхэн тодорхойлох
 Эх свэрийн стратеги боловсруулахүү
 Категорын эх свэрийн т л вл лтүү ө ө ө
 Нийл лэгчдээс ил сайн р д нг олж авах ньүү үү ү ү
 Н х рл лийн домогө ө ө
 Д гнэлтү

3. Худалдан авалтаар зардал хэмнэх
боломж (1)
Зардлын бууралтад чиглэсэн компаний х т лб р дө ө ө үү
амжилттай хэрэгжиж байна.
Материалын рт г ба нэ багасдаг шалтгаанө ө ү :
 Уламжлалт худалдан авалт (Худалдан авалтын шийдвэр
гаргалтын процесст худалдан авагчид хугацаа алддаг тул компани танил
нийл лэгчдийн тогтмол б лэгтэй хамтран ажилладагүү ү )
 Нийл лэгчдийн тогтмол б лгийн дунд байнгынүү ү
рс лд нт тендер явуулдагө ө өө Худалдан авагчид
хязгаарлагдмал тооны нийл лэгчдийн дунд р хооронд ньүү өө
рс лд лэх замаар байнга рс лд н бий болгодог.ө ө үү ө ө өө

4. Худалдан авалтаар зардал хэмнэх
боломж (2)
 нийн с лт нь автоматаар дараагийн шугам рууҮ ө ө
дамждаг
 Ил тодорхойлохүү
Б тээгдэх ний зориулалтад шаардлагаг й техникийн шаардлагаү үү ү
(судалгаа х гж лэлтийн хэлтсээс тодорхойлсон)-ыг нийл лэгчдэдө үү үү
ногдуулах.
 Нийл лэлтийн зах зээл дэх нийл лэгчийн картельүү үү
ЕХ-ны т вшинд хийсэн хэлэлцээр дээс л хамааран Европын ихэнхү үү ү
орнуудад картель нь маш т гээмэл байдаг. Олон салбарт хязгаарлагдмалү
тооны тоглогчид байдаг б г д нууц хэлэлцээр хийх боломжтой байдаг.ө өө
 Нийл лэгчийн харилцагчийн харилцааныүү
х т лб рө ө ө
Шийдвэр гаргах нэгжийн гиш д дэх давуу байр суурийг бий болгохынүү
тулд харилцааны х т лб р д нь харилцагчдад нэмэлт х нг л лтийгө ө ө үү ө ө ө

5. Зардал хэмнэх боломжийг
тодорхойлох нь
 Компаний худалдан авалтын зарцуулалтын
шинжилгээгээр эхэлнэ
 Шууд ба шууд бус зарцуулалтын ангилалд суурилсан
категорийн мод
 Зарцуулалтын ангилал:
Дотоод болон гадаад хэрэглэгчийн хэрэгцээг хангахын тулд
манай компанид ашигладаг хоорондоо уялдаа холбоо б хийү
б тээгдэх н йлчилгээний б лгийг худалдан авах.ү үү ү ү

6. Категорийн модны жишээ
йлдвэрлэлийн бус худалдан авалтын зарцуулалтын хувьдү

7. Зардал хэмнэх боломжийг
тодорхойлох нь
 Зардлын хэмнэлт нь дараахаас хамаарна:
 рт тохируулан рчилс н болон стандарт тодорхойлолтӨө өө ө
 Модуль болон б рэлдэх н хэсгийн худалдан авалтү үү
 Худалдан авагч-нийл лэгчийн хамааралүү
 С лийн тендерт оролцсон нийл лэгчдийн тооүү үү
 С лийн тендерийн хамрах х рээүү ү
 Гэрээний т р л ба хугацааө ө
 Зах зээлийн нэ ба ртгийн ялгааү ө
 Худалдан авах ажиллагааны оролцооны т вшинү

8. Эх свэрийн стратегийг х гж лэх ньүү ө үү
Нийл лэгчийн харилцааүү
Эх свэрийн стратегийн асуудлуудүү
 Глобал болон орон нутгийн эх свэр:үү Олон улсын
нийл лэгчийн чиг хандлага шаардлагатай юу эсвэл оронүү
нутгийн, ндэсний чиг хандлага хангалттай юу?ү
 Нэг болон олон эх свэр:үү Нэг буюу хэд хэдэн
нийл лэгчдээс б тээгдэх нээ худалдаж авдаг уу?үү ү үү
 Т ншлэл эсвэл рс лд нт тендер?ү ө ө өө Хол байгаа
нийл лэгчээс ил т ншлэлийн харилцаатай нийл лэгчээсүү үү ү үү
худалдан авахыг ил д зэх ?үү ү үү

9. Эх свэрийн стратегийг х гж лэх ньүү ө үү
Нийл лэгчийн харилцааүү
Гэрээний стратегийн асуудлууд
 Гэрээгээр худалдан авах эсвэл газар дээрээс нь
худалдан авах. Б х б тээгдэх нийг гэрээгээр худалданү ү үү
авах уу эсвэл зарим хэсгийг нь спот сууриар худалдан авах уу?
 нийн хэлэлцээр ба г йцэтгэлийн хэлэлцээр.Ү ү
Хугацаа, туршилт, засвар йлчилгээ зэргийг тохиролцоходү
з вх н нийн хэлэлцээр шаардлагатай юу эсвэл дэлгэрэнг йө ө ү ү
йлчилгээний хэлэлцээр шаардлагатай юу?ү

10. Категорийн эх свэрийн т л вл гүү ө ө ө өө
 Категорийн эх свэрийн т л вл лт нь чухалүү ө ө ө
худалдан авалтын категори б рийг стратегиарү
хангадаг.
 Агуулга:
 Бизнесийн стратеги ба бизнесийн асуудлууд
 Т хэн г гдлийн шинжилгээүү ө ө
 Хэрэглэгчийн шаардлага ба худалдан авах йл явцү
 Эх свэрийн стратегийн зорилтуудүү
 Т хий эдийн эх свэрийн стратегиүү үү
 йл ажиллагааны т л вл лтҮ ө ө ө
 Байгууллага болон багийн б рэлдэх нү үү

11. Нийл лэгчдээс ил сайн р д нгүү үү ү ү
олж авах нь
Г йцэтгэлд тулгуурласан харилцаа холбооү
тогтоох. Шаталсан хандлага:
 Хамгийн сайн хуулийн гэрээг байгуулах, одоогийн
ханган нийл лэгчидтэй одоогийн гэрээний зохицуулалтыгүү
нарийвчлан судлах. Зорилго: г йцэтгэлд суурилсан гэрээний талаарү
тохиролцох.
 Хамгийн сайн нийл лэгчийг сонгохүү , (олон улсын)
нийл лэлтийн зах зээлийн шинжилгээүү , олон улсын рс лд нийгө ө өө
тандаж мэдэх. Зорилго: Б лгийн хамгийн сайн нийл лэгчийг сонгохү үү .
 Хамгийн сайн нийл лэгчээс хамгийн сайнүү
шийдлийг олж авах, эзэмшигчийн нийт зардалд тулгуурлан
нийл лэгчтэй хамтран байнгын сайжруулалт хийхэд гол анхаарлааүү
хандуулах.

12. Partnership myth
Philips нь т ншлэлд т вл рс н Европын анхныү ө ө ө
компаниудын нэг б г дө өө ‘хамтран ажиллагч’ гэдэг
ухагдахууныг бий болгосон
Энэ т рлийн хамтын ажиллагааны зорилго нь дараахыгө
сайжруулах явдал юм:
 Зардал
 Логистик
 Чанар
 Б тээгдэх ний х гж лэлтү үү ө үү

13. Partnership myth
Ellram ба Hendrick (1993):
‘Т нш’ гэдэг нь танай компани худалдан авагч-нийл лэгчийнү үү
харилцаатай байж, удаан хугацааны туршид рэг амлалт гч,үү ө
мэдээллээ харилцан хуваалцаж, харилцаанаас бий болох эрсдэл
ба урамшууллаа хуваалцдаг компани гэж тодорхойлж болно.
Энэ судалгаа нь дараахыг харуулдаг:
 Нийл лэгчийн харилцааныүү 1%-ээс бага хувийг
н х рл лийн харилцаа тодорхойлдог гэж здэг. Гэсэн хэдийө ө ө ү
ч эдгээр нийл лэгчид нийт худалдан авалтынүү 12 %-ийг
эзэлдэг!

14. Partnership myth
 DTI (1994) судалгаагаар ‘нийл лэгчидтэйгээ шинэ ажлынүү
хэлэлцээр боловсруулахдаа ихэнх тээврийн хэрэгслийн
йлдвэрлэгчид бодит гэхээс ил хийсвэр хэлэлцээр хийсээрү үү
байна’ гэж гарчээ.
 Энэ нь гайхах з йл биш юм. Нийл лэгчидтэй хамтран ажиллахү үү
нь функциональ хэв маягаар ажиллаж буй компаниудын
хоорондын дотоод багийн ажиллагааг шаарддаг.
 Нийл лэгчтэй хамтран ажиллахад цаг хугацаа шаардагдана. Замүү
урт б г д хэц байдаг. Энд амжилтанд х рэх хялбар арга замө өө үү ү
гэж г й.ү ү

15. Relationship
characteristics
 operational  operational  tactical  strategic
Time – horizon  from order to
order
 1 year  1-3 years  1-5 years
Quality  as requested by
producer
 quality control
by producer
 as requested by
producer
 quality control by
producer
and supplier
 ‘sign-off’ by supplier
 quality assessment
by supplier
 sign-off by supplier
 early supplier
involvement in design
 quality assessment by
supplier
Logistics  orders  annual agreements
+ call- off orders
 periodical scheduling
of materials
requirement by
producer
 electronic document
interchange
Contract  from order to
order
 annual agreement
(1 year)
 annual agreement
(>1 year)
 quality agreement
 design contract
 life of type
responsibility
Price/cost  price  price+ rebate  price + cost-
reduction
targets
 price based on open
calculation
 continuous
improvement
Aspects Supplier Preferred supplier Supply partner Design Partner
Partnership myth

16. Partnership myth
“Т ншлэл нь богино хугацаанд дасан зохицож,ү
хэрэглэж болох аргачлалаас ил тэйгээрүү
нийл лэгчтэй харилцах харилцааны р д нгүү ү ү
сайжруулахын тулд гэрээлэгчийн тасралтг йү
х чин чармайлт гаргасны р д н юм”ү ү ү

17. Д гнэлтү
 р д нтэй нийл лэгчийн менежмент нь амжилттай бизнесийнҮ ү үү
стратегийн р нэг тулгын чулуу юм.өө
 Олон улсын рс лд ний талбар нь йлдвэрлэгчдийгө ө өө ү
хэрэглэгчдэд санал болгож буй нэ цэнээ сайжруулах арга замыгү
байнга эрэлхийлэхэд т лхэц з лж байна.ү ү үү
 Аливаа категорийн эх свэрийн т л вл г ний суурь ньүү ө ө ө өө
зарцуулалтын шинжилгээ юм. Худалдан авалтын зарцуулалт нь
категорийн модоор нэг т рлийн б тээгдэх ний категорийгө ү үү
ангилдаг.
 Т ншлэлийн зам урт, хэц байдаг. Амжилтад х рэх хялбар аргаү үү ү
гэж г й.ү ү