1. บทที่ 2 ดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต

2. สิ่งมีชีวิตทุกชนิดล้วนต้องการที่ดำรงชีวิตของตนเองให้สามารถอยู่รอดได้ ดังนั้นจึงต้องมีกลไกในการรักษาดุลยภาพของร่างกายเพื่อตอบสนองความต้องการนี้ ทว่าร่างกายของสิ่งมีชีวิตมีการจัดระบบลดหลั่นเป็นลำดับขั้นที่ซับซ้อนยิ่งนัก ...

3. การจัดระบบของสิ่งมีชีวิตในระดับจุลภาค สิ่งมีชีวิต ( Organism ) ระบบหมุนเวียนโลหิต ระบบประสาท ระบบสิ่งปกคลุมร่างกาย ระบบกล้ามเนื้อ

4. ระบบอวัยวะ ( Organ system ) การทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบของ “อวัยวะ” ( Organ ) หลายชิ้นซึ่งอวัยวะในแต่ระบบอวัยวะจะมีหน้าที่เฉพาะอย่าง

5. “ ระบบหมุนเวียนโลหิต” ( Circulatory system ) หัวใจ ( อวัยวะ ) หลอดเลือดอาร์เทอรี ( อวัยวะ ) หลอดเลือดเวน ( อวัยวะ )

6. อวัยวะ ( Organ ) การทำงานร่วมกันของ “เนื้อเยื่อ” ( Tissue ) โดยจะทำงานในหน้าที่เฉพาะอย่างของอวัยวะนั้นๆ

7. “ หลอดเลือดอาร์เทอรี” ( Artery ) เนื้อเยื่อบุผิวหลอดเลือด เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อเรียบ โลหิต

8. เนื้อเยื่อ ( Tissue ) การทำงานร่วมกันของ “เซลล์” ( Cell ) โดยจะทำงานในหน้าที่เฉพาะอย่างของเนื้อเยื่อชนิดนั้นๆ

9. เซลล์เบโซฟิล เซลล์อีโอซิโนฟิล เซลล์นิวโทรฟิล เซลล์ลิมโฟไซต์ เซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์โมโนไซต์ “ โลหิต” ( Blood )

10. เซลล์ ( Cell ) เป็นองค์ประกอบที่เล็กที่สุดที่มีสมบัติของสิ่งมีชีวิตครบทุกประการ “เซลล์” มาจากคำในภาษาละตินว่า “เซลลัส” ( Cellus ) ที่แปลว่า “ห้องขนาดเล็ก” ผู้ค้นพบเซลล์คือ “ โรเบิร์ต ฮุก” ( Robert Hooke ) ซึ่งค้นพบจากเซลล์คอร์กในจุกปิดขวดไวน์

11. สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องประกอบด้วยเซลล์ ซึ่งเซลล์ของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดหรือแต่ละส่วนของร่างกายสิ่งมีชีวิตอาจมีรูปร่างและขนาดที่แตกต่างกันไป < เซลล์พืช เซลล์อสุจิ > < เซลล์ PPLO เซลล์ไข่นกกระจอกเทศ >

12. องค์ประกอบของเซลล์ “ เซลล์” ( Cell ) สิ่งที่ห่อหุ้มเซลล์ โปรโตพลาซึม ( Protoplasm ) ผนังเซลล์ ( Cell wall ) เยื่อหุ้มเซลล์ ( Cell membrane ) นิวเคลียส ( Nucleus ) ไซโตพลาซึม ( Cytoplasm ) ออร์กาเนลส์ ( Organelle ) ไซโตซอล ( Cytosol )

13. 1. เยื่อหุ้มเซลล์ ( Cell membrane ) เป็นองค์ประกอบของเซลล์ที่ พบในเซลล์ทุกชนิด ประกอบด้วยสารประเภท “ฟอสโฟลิพิด” ( Phospholipid ) เรียงต่อโมเลกุลกันเป็น 2 ชั้น มีสารโคเลสเตอรอล , คาร์โบไฮเดรต และโปรตีนแทรกอยู่เป็นระยะๆ

14. เยื่อหุ้มเซลล์มีสมบัติเป็น “เยื่อเลือกผ่าน” โดยสารบางอย่างสามารถผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ ซึ่งมักเป็นสารที่มีขนาดโมเลกุลเล็ก เช่น ก๊าซต่างๆ และวิตามินที่ละลายได้ในไขมัน นอกจากนี้ยังทำหน้าที่ เป็นขอบเขตของเซลล์ อีกด้วย

15. 2. ผนังเซลล์ ( Cell wall ) เป็นองค์ประกอบของเซลล์ที่ พบในเซลล์พืช , เซลล์สาหร่าย , เซลล์เชื้อรา และเซลล์แบคทีเรียบางชนิด โดยทำหน้าที่ เป็นเกราะที่ให้ความแข็งแรงแก่เซลล์ และ ป้องกันไม่ให้สารผ่านเข้าสู่เซลล์โดยง่าย

16. - ผนังเซลล์ของเซลล์พืชและเซลล์สาหร่ายจะประกอบด้วยสาร “เซลลูโลส” ( Cellulose ) เป็นหลัก และมีช่องทางให้สารผ่านเข้า - ออกได้ คือ “พลาสโมเดสมาตา” ( Plasmodesmata ) - ผนังเซลล์ของเซลล์เชื้อราจะประกอบด้วยสาร “ไคติน” ( Chitin ) และ “ไกลแคน” ( Glycan ) ที่เป็นสารประกอบคาร์โบไฮเดรต

17. - ผนังเซลล์ของเซลล์แบคทีเรียแต่ละชนิดจะมีโครงสร้างที่ต่างกันไป เช่น แบคทีเรียแกรมบวกจะมีสาร “เปปทิโดไกลแคน” ( Peptidoglycan ) ค่อนข้างหนา ส่วน แบคทีเรียแกรมลบจะมีสารเปปทิโดไกลแคนน้อยกว่ามากและมีสาร “ไลโปโพลีแซคคาไรด์” ( Lipopolysaccharide ) แทรกอยู่

18. 3. นิวเคลียส ( Nucleus ) เป็นองค์ประกอบของเซลล์ที่ พบในเซลล์สัตว์ , เซลล์พืช , เซลล์สาหร่าย , เซลล์โปรโตซัว และเซลล์เชื้อรา นิวเคลียสมีบทบาทเสมือน เป็นศูนย์กลางการทำงานของเซลล์ แต่ไม่จำเป็นต้องอยู่บริเวณใจกลางของเซลล์เสมอไป - มีเยื่อหุ้ม 2 ชั้น ซึ่งมีโครงสร้างคล้ายคลึงกับเยื่อหุ้มเซลล์

19. - ภายในนิวเคลียสจะบรรจุ “สารพันธุกรรม” ชนิดที่เรียกว่า “กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก” ( Deoxyribonucleic acid หรือ DNA ) และโปรตีนฮิสโตนจนเป็นโครงสร้างที่เรียกว่า “โครมาติน” ( Chromatin ) - บางบริเวณของนิวเคลียสจะมี สีที่เข้มกว่าปกติ เมื่อผ่านการย้อมสีซึ่งมีสารพันธุกรรม “กรดไรโบนิวคลีอิก” ( Ribonucleic acid ) อยู่ด้วย เรียกว่า “นิวคลีโอลัส” ( Nucleolus )

20. - เซลล์ใดก็ตามที่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียสทำให้เกิดเป็นบริเวณของนิวเคลียสชัดเจนในเซลล์ เรียกเซลล์นั้นว่า “เซลล์ยูคารีโอต” ( Eukaryotic cell ) แต่ถ้า เซลล์ใดไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียสเซลล์นั้นจะเรียกว่า “เซลล์โปรคารีโอต” ( Prokaryotic cell ) เช่น เซลล์แบคทีเรียและเซลล์สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน