Altijd vergeven? Wanneer vergeven? Waarom vergeven? Met Bijbel-tekstverwijzingen.

1. Vergeving
Studie aan de hand van het boek Altijd vergeven? van drs. Nico van der Voet.
Over vergeving van wat voor issues gaat het in deze presentatie? Irritaties? Menings-
verschillen?
Nee, met name betreft het morele kwesties zoals genoemd in de Tien geboden. Hieronder
vallen ook overspel en incest.
Inhoudsopgave
Kenmerken van berouw
Onoprecht berouw
Oprecht berouw
Overige opmerkingen
Bijbelgedeelten
Samenvattingen uit krantenartikelen
Bisschop Desmond Tutu
Ds. Jaap Ophoff
Ds. R.R. Ganzevoort
Hannie Visser, ervaringsdeskundige
Rolie Barth, theoloog en natuurkundige
Een laatste vraag
Kenmerken van berouw
Onoprecht berouw
Oppervlakkig, snel weer vergeten
Om eigen positie of baan te redden
Om strafvermindering te krijgen
Oefent druk uit, dwingend, ‘je mag niet meer over het onderwerp zeuren’
Oprecht berouw
De dader voelt de pijn van de ander mee
Is naar God én medemens toe
Schaamt zich ervoor; heeft geen grote mond meer; heeft geen recht op herstel
Erkent dat straf terecht is, doet afstand van positie
Verdedigt zichzelf niet, zo van: ‘Ik kan het ook niet helpen…’
Wil anders gaan leven, handelt anders, wil dat het niet opnieuw gebeurt
Overige opmerkingen
‘Excuses zijn leeg als ze afgedwongen zijn. Het stelt wel wat voor als ze uit de persoon zelf
voortkomen en als die probeert iets van de gemaakte schade te repareren’.

2. Uitpraten kan bemoeilijkt worden door miscommunicatie en onbegrip. Hulp van een derde kan
dan verhelderend werken.
Vergeving versus vergevingsbereidheid (zie onder: stuk van Rolie Barth).
Bijbelgedeelten
Matteüs 6:12 Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets
schuldig was.
Lucas 17:3,4 Indien een van je broeders of zusters zondigt, spreek die dan ernstig toe;
en als ze berouw hebben, vergeef hun. En als ze zevenmaal op een dag tegen je zondigen
en zevenmaal naar je terugkeren en zeggen: “Ik heb berouw,” dan moet je hun
vergeven.’
Vergeven betekent NIET: zwijgen; roddelen; wraak nemen; direct vergeven of de schuld
bij jezelf zoeken.
Het betekent WEL: ernstig toespreken (bestraffen - NBG), in een geest van
zachtmoedigheid. Hier komt het woord moed in voor, dat heb je zeker nodig in een
dergelijke situatie.
Matteüs 18:21-35
Er wordt hier eerst gesmeekt om kwijtschelding van de schuld en daarna wordt die al
dan niet kwijtgescholden.
M.b.t. vergeving: er wordt eerst door de schuldige om gevraagd; zelfs gesmeekt, zo staat
hier. Het is geen automatisme dat het gegeven wordt.
Samenvattingen uit krantenartikelen
Bisschop Desmond Tutu
Geen vergelding maar vergeving
Tutu is bekend door zijn aandeel in de Waarheids- en verzoeningscommissie in Zuid
Afrika. Hierbij werd een compromis gevonden tussen de Neurenberg-processen en
algemene amnestie.
De menselijkheid van de één is onlosmakelijk verbonden met die van de ander.
Vergeven is de beste vorm van zelfbelang. Dat wat jou ontmenselijkt, zal onont-
koombaar ook mij ontmenselijken. Het centrale thema van de traditionele Afrikaanse
jurisprudentie is het herstellen van het evenwicht, het helen van breuken. Het
uitgangspunt is: de slachtoffers rehabiliteren en de dader de kans geven opnieuw te
integreren. Het gaat om genezen, verzoenen en herstellend rechtdoen.
Ds. Jaap Ophoff
Alleen vergeving als die oprecht gevraagd wordt
Te veel wordt de suggestie gewekt dat je, als je zelf vol bent van de genade die God jou
schenkt, dan ook je naaste moet vergeven. Veel slachtoffers kunnen erover meepraten,
dat die druk door familie of kerkelijke gemeente op hun schouders wordt gelegd. ‘Je
bent zelf immers ook een zondig mens’ of ‘het is al zo lang geleden’. In plaats van een
bekentenis door de dader is er vaak ontkenning en bovendien krijgen slachtoffers van
familie en kerk niet de steun en erkenning die ze voor verwerking en een gezond

3. zelfbeeld nodig hebben. Zijn we in de kerk in staat en bereid daders op hun gedrag aan
te spreken? Er is zoveel werk aan de winkel om daders inzicht te geven in hun gedrag,
zodat ze zich hopelijk als bedelaars tot God en de naaste wenden.
Verwerking: met behulp van pastoraat en therapie mogen leren omgaan met boosheid;
de zondige naaste leren los te laten en te leren wie we zelf mogen zijn in Gods ogen. Zo
kunnen ze los komen van haat en wrok. Deze weg van verwerking die vele jaren kan
duren, is echter geen vergeving.
Ook niet-christelijke psychologen ontdekken, hoe belangrijk vergeving is als ruimte-
scheppende activiteit voor verzoening.
Ds. R.R. Ganzevoort
Hij wijst op het grote belang van schulderkenning van daders tegenover slachtoffers. In
de kerk moet ook ruimte zijn voor aanklagen. In het strafrecht is er alleen sprake van
schuld tegenover staat of rechtsorde. In de zaak van de vermoorde Gorinchemse
meisjes, konden de ouders niet meedoen in het proces. Daarom is het goed dat er in
Amerika onder christelijke juristen en kerken een beweging op gang gekomen is van
‘restorative justice’ (herstellend recht). Hierbij moet de dader in de eerste plaats
genoegdoening verschaffen tegenover zijn slachtoffer(s).
Hannie Visser, ervaringsdeskundige
Verwerking: daar is vaak veel tijd voor nodig; het betekent onder ogen zien wat er
gebeurd is; alle gevoelens respecteren die in je opkomen, niets verdringen; jezelf leren
kennen in relatie met het kwaad dat je overkomen is. Dit is geen vergeving, maar in het
reine komen met jezelf.
Als je iets ergs overkomt, ervaar je ook dat je medemens er niet veel van begrijpt. Er
wordt vrij gemakkelijk gezegd dat je moet loslaten, je leven weer oppakken. Goed
bedoeld, maar zinloos. Want je wordt als het ware van binnenuit opgevreten door
wantrouwen. Het heden wordt beheerst door het verleden. Het is een eenzaam
gebeuren, als je denkt God kwijt te zijn en de naaste omgeving je niet begrijpt.
Er kwam een moment, dat ik wist dat God mij vroeg die persoon te vergeven. Ik heb
toen een brief geschreven. Die persoon had mij niets gevraagd en nooit iets erkend. Met
angst en beven de brief weggestuurd. Na twee dagen kreeg ik antwoord; een
enthousiaste reactie, waaruit bleek dat diegene er niets van had begrepen. MAAR op het
moment dat ik het antwoord las, voelde ik een grote bevrijding, een last die van mijn
schouders werd getild, terugkeer van de blijdschap in Christus die alles aan het kruis
heeft gedragen (en dat geloof en die zekerheid had ik niet eerder teruggekregen).
De ban werd verbroken, de Here zelf had mij verlost en teruggenomen.
Vergeving is de afronding van de verwerking. Mijn vergeving aan die persoon
geschonken, heeft mij van slavernij bevrijd. Ik oordeel niet meer over die ander, maar
heb hem teruggegeven aan het oordeel van de Here God, die rechtvaardig is en die alle
kanten van de kwestie kent.
(Aan het einde van de lange weg heb ik God vergeving gevraagd, omdat ik een mens
voor Hem in de plaats had gesteld, waardoor ik Zijn liefde niet meer vertrouwde.)

4. Rolie Barth, theoloog en natuurkundige
Om vergeving te kunnen schenken zijn steeds minimaal twee personen nodig.
Vergevingsgezindheid is de bereidheid van de gekwetste om de dader te vergeven. Die
gezindheid is altijd eenzijdig. Het is het aanbieden van een kostbaar geschenk aan
iemand die jou tot vijand is geworden en dat is een daad van onvoorwaardelijke liefde.
De gekwetste stelt tegenover de slechtheid van de dader geen vergelding, maar
goedheid. Goedheid waar hij geen recht op heeft; het is een gunst, die alleen met diepe
nederigheid ontvangen kan worden. Vergeving aanbieden is behalve het onrecht aan de
kaak stellen ook de pijn uitspreken. Laat de dader vooral goed weten wat hij jou
aandeed. Zo wordt het kwaad niet weggemoffeld en de pijn niet ontkend. De dader
wordt juist keihard geconfronteerd met zijn immoraliteit.
Leven in een gebroken wereld maakt, dat vergevingsgezindheid voor diep gekwetste
mensen soms -misschien zelfs vaak- onbereikbaar is. Dat is geen kwestie van onwil of
zonde, maar onvermogen, dat deel is van de knellende pijn. Wie liefde en
basisvertrouwen heeft gemist, kan – naast eventuele therapie – alleen geholpen worden
door begripsvol luisteren, bidden, zegenen en door veel liefde te krijgen.
Een laatste vraag…
Met betrekking tot het onderwerp vergeving werd de volgende vraag gesteld:
Als degene die zondigt nu eens je ongelovige echtgenoot is, past het dan niet beter om te
zwijgen, om hem zo zonder woorden te winnen, zoals dat in 1 Petrus 3 staat?
In 1 Petrus 3 gaat het over een zachtmoedige, stille geest, en om zonder woorden een
ongelovige echtgenoot te winnen voor het geloof. Dat je niet prekerig en betweterig de ander
de les probeert te lezen. In vers 6 staat verder, dat je je geen angst hoeft te laten aanjagen.
In dit hoofdstuk gaat het er niet over, hoe je op zonde van je partner moet reageren. In een
dergelijke situatie passen de overwegingen en adviezen die in de bovenstaande studie
uiteengezet zijn.