โดย ผศ.ดร.วรารัก เฉลิมพันธุศักดิ์ อาจารย์ประจำสาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ภายใต้การสนับสนุนของโครงการคลังปัญญาเพื่ออภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต สนใจติดตามคลิปวีดีได้ที่ : https://www.youtube.com/watch?v=pSDfSrXe2Qs สนใจรายละเอียดโครงการฯเพิ่มเติมได้ที่ Wepsite : http://www.rsu-brain.com Facebook Fanpage : https://www.facebook.com/thinktankrsu?ref=hl

1. สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
วิเคราะห์รายไตรมาส ครั้งที่ 1
มกราคม—มีนาคม 2558
โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วรารัก เฉลืมพันธุ์ศักด์
อาจารย์ประจาสาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

2. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
1
EAST ASIA MONITOR QUARTERLY REVIEW
อาจกล่าวถึงความเป็นไปในเอเชียตะวันออกในช่วงไตรมาสแรกได้ว่า แม้สถานการณ์บน
คาบสมุทรเกาหลีจะแทบไม่มีความเปลี่ยนแปลงใด แต่หาได้เป็นเช่นนั้นสาหรับทั้งจีนและญี่ปุ่น ที่ต่าง
แสดงทิศทางของการเสริมพลังความแข็งแกร่งด้านความมั่นคง โดยจีนดูจะให้ความสาคัญกับการขยาย
บทบาทเชิงพื้นที่เช่นการกระชับความสัมพันธ์กับกลุ่มประเทศตอนกลางแอฟริกาในแนวตะวันตก-
ตะวันออก และการสร้างเกาะเทียมบนแนวปะการังของหมู่เกาะสแปรตลีย์ ในย่านทะเลจีนใต้ที่ดูจะสาคัญ
เพิ่มมากขึ้นต่อทั้งยุทธศาสตร์ความมั่นคงด้านการทหารและเศรษฐกิจ ในช่วงเวลาที่เริ่มเห็นความอ่อนล้า
ทางเศรษฐกิจ และยังมีการรุมเร้าด้วยปัญหาคอร์รัปชั่น ความรุนแรงในสังคมที่โยงใยไปยังเรื่องของความ
ไม่เท่าเทียมและความไม่เป็นธรรม
ขณะที่ญี่ปุ่นดูจะเน้นเรื่องการปรับโครงสร้าง(และ/หรือการเริ่มปรับฐานคิด)ความมั่นคงทั้งภายใน
และภายนอกประเทศ ที่เสริมด้วยการกระชับความร่วมมือด้านการทหารกับสหรัฐอเมริกา ทั้งผ่านการ
จัดซื้ออาวุธเพิ่ม และการปรับกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ JSDF สามารถเปล่งศักยภาพได้มากกว่าที่
เป็นอยู่โดยเฉพาะหากเกิดกรณีเช่นวิกฤตการณ์ตัวประกันชาวญี่ปุ่นในกามือของ IS หรือวิกฤตอื่นๆที่
อาจเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ด้านทรัพยากรของญี่ปุ่น(โดยเฉพาะพลังงาน) แม้จะเริ่มมีเสียงแสดงความ
ห่วงใยว่า เส้นทางนี้อาจทาให้ความสัมพันธ์กับเพื่อนบ้านทั้งใกล้และไกลเดินซ้ารอยเดิม ท่ามกลางของ
การขยายบทบาทของฐานเสียงคนรุ่นใหม่ที่การเรียนรู้และความทรงจาทางประวัติศาสตร์อาจพล่าเลือน
และ/หรือลบลืม
ความเป็นไปด้านความมั่นคงยังคงเป็นแกนกลางความเคลื่อนไหวบนคาบสมุทรเกาหลี ตั้งแต่
การยืนยันจาก FBI ของสหรัฐอเมริกาว่า หน่วยสอดแนมกลาง (Reconnaissance General Bureau:
RGB or Unit 568) ของเปียงยางเผยแพร่ความหวาดหวั่นให้สังคมของตนว่า สหรัฐอเมริกาคือศัตรูที่
พร้อมจะรุกรานเกาหลีเหนือได้ตลอด แม้จะไม่แน่ชัดว่าเกี่ยวข้องกับการเข้าแฮกฐานข้อมูลของ Sony
Pictures จนนาไปสู่การระงับการฉายภาพยนตร์ ‘The Interview’ หรือไม่ มากน้อยเพียงใด แต่เปียงยาง
เกี่ยวข้องอย่างแน่นอนกับการกระทาดังกล่าว ความอ่อนไหวจากเนื้อหาของภาพยนตร์ทาให้รัฐบาลโซล
ห้ามการส่งบอลลูนบรรจุ DVD ภาพยนตร์เรื่องนี้ไปตกในเขตเกาหลีเหนือเพื่อราลึกเหตุการณ์เรือรบ
เกาหลีใต้จมลงเมื่อ ค.ศ. 2010 ซึ่งรัฐบาลโซลกล่าวโทษว่าเป็นการกระทาของรัฐบาลเปียงยาง1
แม้ปัก กึมเฮ (Park Geum-hye) ประธานาธิบดีเกาหลีใต้ได้เสนอการเจรจาโดยตรงระหว่างผู้นา
โซลกับเปียงยางโดยไม่มีการตั้งเงื่อนไขเรื่องการยุติโครงการนิวเคลียร์ของเปียงยางแต่ไม่ได้รับการ
1
‘FBI chief ‘confident’ North Korea hacked Sony’ (7/1/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/america/2015/01/fbi-chief-confident-north-korea-hacked-sony
(13/20151),‘The Interview: South Korea bans balloon drop of DVDs into North’ (20/3/2015) The Guardian
Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/mar/20/the-interview-south-korea-warns-against
(23/3/2015)

3. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
2
สนองตอบ โดยที่ผู้นาเปียงยางยังคงรักษาท่าทีและเข็มมุ่งในการเจรจาตรงไปยังผู้นาวอชิงตัน ทั้งเรื่อง
ของเงื่อนไขก่อนการเจรจาว่า ฝ่ายตนจะไม่ระงับการทดลองนิวเคลียร์ และวอชิงตันจะต้องระงับการซ้อม
รบร่วมกับโซลที่จะเกิดขึ้นในช่วงเดือนมีนาคม (อันแผนประจาตามเวลาปกติ) แม้ครั้งนี้คาข่มขู่ว่าจะ
ประวัติศาสตร์หน้าสุดท้ายของสหรัฐอเมริกาจากเปียงยางจะรวมแผนการว่าจะใช้ทั้งอาวุธนิวเคลียร์ที่มี
ความถูกต้องแม่นยาสูง กองกาลังทางบก เรือ อากาศ และไซเบอร์ แต่ช่วงก่อนการซ้อมรบร่วมดังกล่าว
เปียงยางกระทาเพียงยิงขีปนาวุธพิสัยใกล้ (490-500 กิโลเมตร) 2 ลูกไปยังทะเลนอกชายฝั่งตะวันตกอัน
เป็นพื้นที่ร่วมซ้อมรบ ท่าทีที่ไม่ได้รับการตอบสนองทั้งจากโซลและวอชิงตัน อาจช่วยให้คิม จอง-อุน
(Kim Jong-un) ผู้นาเปียงยางตัดสินใจจะเดินทางเยือนต่างประเทศอย่างเป็นทางการเป็นครั้งแรกด้วย
การไปร่วมเฉลิมฉลอง 70 ปีแห่งชัยชนะของกองกาลังสหภาพโซเวียตเหนือนาซี2
ท่ามกลางบรรยากาศที่
รัสเซียดูจะหวนกลับมามีบทบาทในสมการความมั่นคงระหว่างประเทศที่มีการนาไปเทียบเคียงกับช่วงสง
ครารมเย็นอยู่บ่อยครั้ง
แค่เพียงไตรมาสแรกของปีจีนก็ได้แสดงให้เห็นการเคลื่อนไหวเชิงรุกที่อาจส่งผลต่อการ
เปลี่ยนแปลงการดาเนินความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในหลากหลายพื้นที่ จนมีการตั้งข้อสังเกตเชิงลบ
ต่อท่าทีดังกล่าว แม้ หวาง อี (Wang Yi) รัฐมนตรีต่างประเทศของจีนจะให้ความสบายใจแก่ประเทศ
แอฟริกาตามแนวลุ่มน้าที่ลากจากฝั่งตะวันตกไปยังฝั่งตะวันออก (เคนยา แคเมอรูน อีเควเทอร์เรียลกีนี
ซูดาน และคองโก) ที่อาจถือได้ว่ามีความสมบูรณ์ด้านทรัพยากรมากที่สุดแห่งหนึ่งของแอฟริกาว่า จีน
ไม่ได้เข้ามาเพื่อคุกคามและฉกฉวยทรัพยากรธรรมชาติเหมือนเช่นมหาอานาจตะวันตกในอดีต มีเพียง
เวลาเท่านั้นที่จะช่วยพิสูจน์ว่าเป็นไปดังคากล่าวเช่นนั้นหรือไม่ เพราะแม้แอฟริกาจะเป็นแหล่งรองรับ
ความช่วยเหลือราวร้อยละ 50 จากการส่งออกความช่วยเหลือของจีน (ค.ศ. 2010-2012) แต่การเน้นที่
เรื่องการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางยุทธศาสตร์ เช่น การช่วยขยายสนามบินนานาชาติที่กรุงไนโรบี
เคนยา มูลค่า 635 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และการส่งกาลังรบ 700 นาย เข้าร่วมในปฏิบัติการรักษา
สันติภาพของสหประชาชาติเมื่อเดือนธันวาคมที่ผ่านมาในซูดานใต้3
ซึ่งอุดมไปด้วยทรัพยากรน้ามัน
แนวปฏิบัติจริงที่อาจจะไปกันได้อย่างไม่แนบสนิทนักกับการเสนอภาพความคิดของ หวาง อี ทา
ให้อาจเกิดการตั้งข้อสังเกตและข้อสงสัยได้ว่า จีนจะเป็นมหาอานาจที่สามารถก้าวข้ามการสร้าง “อาณา
2
‘South Korea leader opens to summit with north’ (12/1/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/asia-pacific/2015/01/south-korea-leader-opens-summit-with-north
(13/1/2015), ‘North Korea says it sees no need to negotiate with ‘gangster’ U.S’ (3/2/2015) Reuters Retrieved
from http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0L804Y20150204 (4/2/2015), ‘Kin Jong-un to visit
Russia to mark Soviet defeat of Nazis’ (17/3/2015) The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/world/2015/mar/17/kim-jong-un-russia-soviet-defeat-nazis (18/2/2015), ‘North
Korea fires ballistic missiles as United States carries out military drills’ (2/3/2015) The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/world/2015/mar/02/north-korea-fires-ballistic-missiles-as-united-states-carries-
out-military-drills (2/3/2015)
3
David Smith (12/1/2015) ‘China denies building empire in Africa’ The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/global-development/2015/jan/12/china-denies-building-empire (13/1/2015)

4. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
3
นิคมด้านทรัพยากร” ได้จริงหรือ โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาท่าทีที่แข็งกร้าวมากขึ้นของปักกิ่งในเขตพื้นที่
ทะเลจีนใต้ อาณาบริเวณที่ไม่เพียงอุดมด้วยทรัพยากร แต่ยังมีความมั่งคั่งของการเป็นเส้นทางการค้าซึ่ง
มีมูลค่า(จากการผ่านเข้าออกของเรือ) ไม่ต่ากว่า 5 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี4
เมื่อเริ่มปรากฏข่าวการ
เคลื่อนไหวสร้างเกาะเทียมจากแนวขอบปะการังในแนวหมู่เกาะสแปรตลีย์ (Spratly Islands) เมื่อช่วง
เดือนกุมภาพันธ์ โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาโครงสร้างการก่อสร้างที่มีลักษณะเป็นอาคารท่าเรือ คลังน้ามัน
และลานขึ้นลงของเครื่องบิน ซึ่งจะยิ่งช่วยให้จีนแสดงศักยภาพเชิงรุกได้มากขึ้น
บทบาทเชิงรุกของจีนยังขยายไปถึงเรื่องของการเป็นกาลังหลักในการผลักดันการจัดตั้งธนาคาร
การลงทุนโครงสร้างพื้นฐานแห่งเอเชีย (Asian Infrastructure Investment Bank: AIIB) ที่อาศัยความ
เย้ายวนจากศักยภาพทางเศรษฐกิจของจีนเป็นแรงดึงดูดผู้ให้การสนับสนุน ซึ่งรวมถึงพันธมิตรใกล้ชิด
ของสหรัฐอเมริกาที่ดูจะพร้อมใจกันเพิกเฉยต่อท่าทีแสดงความห่วงใยอย่างหนักจากสหรัฐอเมริกาว่า
มาตรการการดาเนินการต่างๆของ AIIB อาจจะไม่รัดกุม จนอาจก่อผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสังคม
แม้กระทั่งกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International Monetary Fund: IMF) และธนาคารเพื่อการ
พัฒนาเอเชีย (Asian Development Bank: ADB) ซึ่งถือได้ว่าจัดตั้งขึ้นและดาเนินการด้วยแรงสนับสนุน
ที่ใกล้ชิดจากวอชิงตันมาโดยตลอด มิพักต้องเอ่ยถึงพันธมิตรอย่างฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี แม้กระทั่ง
อังกฤษ5
พันธมิตรเก่าแก่เหนียวแน่นที่ในอดีตแทบจะไม่แยกแนวทางเดินกับสหรัฐอเมริกา ท่าที
ดังกล่าวอาจสร้างความประหลาดใจให้ผู้คนไม่น้อย แต่หากพิจารณาท่าทีกระชับความสัมพันธ์ระหว่าง
ลอนดอนกับปักกิ่งที่ได้ต้อนรับเจ้าชายวิลเลี่ยม (Prince William) ดยุคแห่งเคมบริดจ์ (Duke of
Cambridge)6
ก่อนการสรุปผล AIIB ความร่วมมือจากอังกฤษหาใช่เรื่องที่เหนือความคาดหมายแต่อย่าง
ใด
การพัฒนาตัวของความเป็นไปดังกล่าวโดยเฉพาะในโครงสร้างการเงินระหว่างประเทศ ที่ตกอยู่
ภายใต้มนต์สะกดของฉันทามติวอชิงตันมาเป็นเวลานาน จะกระตุ้นให้วอชิงตันทบทวนบทบาทการนา
ของตนและเปิดกว้างต่อการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อย่างไร มากน้อยเพียงใด คงยังไม่ใช่คาถามที่สามารถ
ตอบอย่างชัดเจนได้ในเร็ววัน เพราะสมการความเปลี่ยนแปลงนี้ไม่อาจละเลยการพิจารณาควาแข็งแกร่ง
4
Greg Torode (19/2/2015) ‘China to project power from artificial islands in South China Sea’ Reuters Retrieved
from http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LN0J820150219 (21/2/2015)
5
‘Asian Infrastructure Investment Bank: France, Germany and Italy said to join’ (17/3/2015) The Guardian
Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/mar/17/asian-infrsstructure-investment-bank
(18/3/2015), Matthew Miller and Brenda Goh (22/3/2015) ‘IMF, ADB add to supporters for China-led
development bank’ Reuters Retrieved from http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0MI03I20150322
(23/3/2015), ‘China’s growing support to lead multilateral lending bank worries US’ (22/3/2015) The Guardian
Retrieved from http://www.theguardian.com/business/2015/mar/22/china-growing-support-to-lead-
multilateral-lending-bank-worries-us (23/3/2015)
6
‘Prince William meets China President Xi Jinping in boost for ties with Beijing’ (2/3/2015) The Guardian
Retrieved from http://www.theguardian.com/uk-news/2015/mar/02/prince-william-meets-china-president
(2/3/2015)

5. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
4
ทางเศรษฐกิจ และความเป็นไปภายในของสังคมจีน ที่เริ่มส่อเค้าความอ่อนล้าจากการพุ่งไปข้างหน้าทาง
เศรษฐกิจอย่างรวดเร็วและรุนแรงไม่หยุดยั้งมากว่าสามทศวรรษ ไตรมาสนี้เริ่มมีการประมาณการกันว่า
การเติบโตทางเศรษฐกิจของจีนตลอดทั้งปีอาจต่ากว่าร้อยละ 77
ภาวะเงินเฟ้อที่ลดต่าจนเริ่มก่อความ
กังวลว่า เศรษฐกิจจีนอาจเฉียดใกล้พรมแดนภาวะเงินตึงตัว กอปรกับการลดระดับของดัชนีราคา
ผู้บริโภค แม้ว่าธนาคารกลาง (PBC) จะได้ออกมาตรการลดทุนสารองของบรรดาธนาคารต่างๆซึ่งถือได้
ว่าเป็นครั้งแรกในรอบสามปีเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ8
กระตุ้นให้เกิดคาถามได้เช่นกันว่า พลังเศรษฐกิจที่
ผลักดันบทบาทเชิงรุกของจีนจะช่วยหนุนเสริมให้จีนยืนระยะท้าทายโครงสร้างระหว่างประเทศ และ/หรือ
เสนอทางเลือกในแบบฉบับของตนได้ยาวนานแค่ไหน และต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
เส้นทางสนับสนุนที่ยังหาได้เด่นชัดและปลอดโปร่งข้างต้น คงส่งผลไม่มากก็น้อยต่อท่าทีการ
ประนีประนอมในการแสดงบทบาทนาของจีนโดยเฉพาะต่อเรื่องผลประโยชน์ระยะไกลที่อาจไม่ใกล้ชิดนัก
ต่อมาตุภูมิจีน การแสวงหาจุดร่วมเพื่อประสานความร่วมมือกับสหรัฐอเมริกา (ซึ่งได้มีการวางแผนที่จะ
จัดให้มีการประชุมสุดยอดผู้นาระหว่างกัน) เพื่อหาทางรับมือกับความท้าทายด้านความมั่นคงในมิติต่างๆ
(รวมถึง cyberspace) และเรื่องที่สมาชิกถาวรคณะมนตรีความมั่นคง (Permanent 5) อาจยกเลิกการ
คว่าบาตรโครงการพัฒนานิวเคลียร์ของอิหร่าน(ซึ่งส่งออกน้ามันดิบไปยังจีนเพิ่มขึ้นอย่างมาก)9
จึงหาใช่
เรื่องแปลก
นอกเหนือจากบทบาทเชิงรุกต่อภายนอก ปักกิ่งยังแสดงถึงความเอาจริงเอาจังกับการ
ดาเนินการภายในประเทศเช่นกันโดยเฉพาะกับเรื่องของการต่อต้านและปราบปรามคอร์รัปชั่น ซึ่งมีส่วน
ทาให้ความไม่เท่าเทียมในการกระจายประโยชน์ทางเศรษฐกิจยิ่งถ่างกว้าง การเน้นย้าของ จาง เต๋อเจียง
(Zhang Dejiang) ต่อนโยบายที่ สี จิ้นผิง (Xi Jinping) ประกาศไว้ตั้งแต่ ค.ศ. 2013 ว่าจะเข้มงวดตั้งแต่
ระดับเสือใหญ่ไปจนพวกแมลงวันแมลงวี่ จึงอาจมองได้ว่าเป็นไปเพื่อลดแรงกดดันภายในที่อาจเชื่อมโยง
ไปยังเรื่องของความต่างทางเชื้อชาติและศาสนาในซินเกียง โดยเฉพาะเมื่อความต่างนั้นถูกผูกโยงเข้ากับ
การเข้าถึงทรัพยากรในรูปแบบและระดับต่างๆ ซึ่งมักจะเป็นข้อกล่าวอ้างพื้นฐานของปัญหาความมั่นคง
ในดินแดนอย่างซินเกียง การให้ความสาคัญกับการพัฒนาตัวของอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี
7
China’s economy grows at its slowest annual rate for 24 years‘ (20/14/2015) The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.cm/world/jan/20/chinas-economy-grows-at-its-annual-slowest-rate (20/1/2015),
Kevin Yao and Peter Sweeny (20/1/2015) ‘China’s 2014 economic growth misses target, hits 24-year low’
Reuters Retrieved from http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0KT04920150120 (20/1/2015), Jake
Spring (20/1/2015) ‘IMF cut global growth outlook, calls for accommodative policy’ Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0KT06C20150120 (20/1/2015)
8
‘Chinese inflation falls to 0.8%, fuelling fears of deflationary spiral’ (10/2/2015) The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/world/2015/feb/10/chinese-inflationfalls-to-08-fuelling-fears-of-deflationary-
spiral (11/2/2015)
9
‘Obama and Xi discuss cyber issues, prepare for U.S. visit’ (11/2/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LF05X20150211 (11/2/2015), ‘China foreign minister
pushes Iran on nuclear deal’ (15/2/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LK05Q20150216 (16/2/2015)

6. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
5
ด้านการสื่อสารจึงหาได้มีนัยสาคัญทางเศรษฐกิจแต่เพียงอย่างเดียว การออกกฎหมายให้มีการเปิดเผย
encryption key เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนในเรื่องนี้ แม้ว่านั่นจะหมายถึงโอกาสในการสร้างฐานพลังทาง
เศรษฐกิจเช่นที่ Xiaomi (มูลค่า 45 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ เมื่อ ค.ศ. 2014) และการลงทุนขนาดใหญ่ของ
Verizon Communication Inc. จากสหรัฐอเมริกากับ Vodafone พันธมิตรจากอังกฤษเป็นที่กล่าวขาน
และได้รับการจับตามอง10
ในช่วงไตรมาสแรกที่ญี่ปุ่นยังตกอยู่ภายใต้ความกังวลต่อภัยธรรมชาติโดยเฉพาะแผ่นดินไหว
และสึนามิเช่นที่เคยเกิดขึ้นเมื่อ ค.ศ. 2011 เมื่อมีการเตือนภัยถึงความสั่นสะเทือนขนาด 6.9 ริกเตอร์ที่
ระดับความลึก 10 กิโลเมตรใต้ผิวดินทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือพื้นที่เดิมกับเหตุการณ์เมื่อ 4 ปีที่ผ่าน
มา อันเป็นแผ่นเปลือกโลกเดียวกับที่เผชิญความรุนแรงทางตอนใต้จากการพัดถล่มวานูอาตู (Vanuatu)
ของพายุไซโคลนแพม (Cylone Pam) ด้วยความเร็วลม 300 km/h เพราะนั่นอาจหมายถึงการที่ญี่ปุ่น
ยังคงต้องจ่ายงบประมาณมหาศาลเพื่อนาเข้าน้ามันดิบ (โดยเฉพาะจากตะวันออกกลาง) อยู่ต่อไป เพราะ
คงไม่ง่ายนักที่จะหันกลับไปพึ่งพลังงานนิวเคลียร์เต็มรูปแบบ หากชาวญี่ปุ่นยังตกอยู่ในความหวาดหวั่น
จากเหตุการณ์ความสูญเสียกรณี Fukushima Daiichi ที่อาจต้องใช้เวลาเกินกว่าหนึ่งรุ่นชนในการ
เยียวยา พร้อมคาถามที่คงยากจะหาคาตอบได้อย่างชัดเจนว่า ความน่าพรั่นพรึงและความสูญเสียจะ
เพิ่มขึ้นมากมายขนาดไหน หากเกิดเหตุใดๆขึ้นกับ Kawashikawa-Kariwa ศูนย์รวมเตาปฏิกรณ์
นิวเคลียร์ (7 เตา) เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่มีอายุเกินกว่า 4 ทศวรรษ11
ช่วงเวลานี้เช่นกันที่ประเทศเพื่อนบ้านเพิ่มความกังวลต่อท่าทีแข็งกร้าวและทิศทางเชิงรุกด้าน
ความมั่นคงของญี่ปุ่น ตั้งแต่การประกาศปรับเพิ่มงบประมาณด้านความมั่นคงอย่างต่อเนื่องเป็นปีสาม
ภายใต้การนาของรัฐบาลชินโซ อาเบ (Shinzo Abe) มาที่ระดับ 4.98 ล้านล้านเยน หรือประมาณ 42
พันล้านดอลลาร์สหรัฐ และการเพิ่มการครอบครองยุทโธปกรณ์เชิงรุก อาทิ เครื่องบินสอดแนม P-1
ฝูงบินขับไล่ F-35 พาหนะสะเทินน้าสะเทินบก Global Hawk drones เรือพิฆาตติดตั้งระบบ Aegis
รวมถึงระบบป้องกันขีปนาวุธ ที่สอดคล้องไปกับทิศทางการการทบทวนบทบาทและการขยายพื้นที่
รับผิดชอบของกองกาลังป้องกันตนเองของญี่ปุ่น (Japanese Self Defence Forces: JSDF) จาก
10
‘China to implement new anti-graft law’ (8/7/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0M40EM20150308 (9/3/2015), ‘Chinese Xinjiang Muslims
‘fighting with IS’’ (11/3/2015) BBC Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-asia-china-
31760257?print=true (12/3/2015), Kevin Rowlinson (14/1/2015) ‘Xiaomi: A bluffer’s guide to ‘China’s Apple’’
BBC News Retrieved from http://www.bbc.com/news/technology-30796574?print+true (15/1/2015), ‘China
January FDI grows at strongest pace in four years’ (15/2/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LK04Z20150216 (16/2/2015)
11
Mary Robinson and Gro Harlem Brundtland (16/3/2015) ‘Cyclone Pam: solution to the human cost of
climate change’ The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/environment/2015/mar/16/cyclone=pam-solutions-to-the-human-cost
(19/3/2015), John Boyd (3/2/2015) ‘Japan’s nuclear restart meet public fears’ Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/indept/features/2015/01/japan-nuclear-restart-meet-public-fears (11/2/2015),
‘Strong quake hits northern Japan, government lifts tsunami advisory’ (17/2/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LK1ZJ20150217 (17/2/2015)

7. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
6
แนวทางการป้องกันประเทศ (Defence Guidelines) เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ความขัดแย้งในทะเลจีน
ตะวันออกอย่างชัดเจน12
แม้อาจจะมีกระแสเสียงท้วงติงท่าทีการพัฒนาตัวของทิศทางดังกล่าวอยู่บ้าง แต่เสียงเช่นนั้นได้
เริ่มเบาบางลงเมื่อเกิดกรณีวิกฤตการณ์ตัวประกันชาวญี่ปุ่นภายใต้อุ้งมือของกลุ่ม IS ที่สร้างความตึง
เครียดให้ทั้งสังคมญี่ปุ่นและสังคมโลกตลอดช่วงครึ่งหลังของเดือนมกราคม การเริ่มเผยแพร่ภาพในชุด
นักโทษสีส้มของทั้ง Haruna Yukawa วัย 42 และ Kenji Goto วัย 47 ผู้สื่อข่าวอิสระ พร้อมข้อความการ
เรียกค่าไถ่ 200 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เท่ากับจานวนที่ผู้นาญี่ปุ่นประกาศให้ความช่วยเหลือที่ไม่เกี่ยวข้อง
กับการทหารต่อการดาเนินการของกลุ่มประเทศที่สนับสนุนการต่อต้าน IS เป็นการแลกเปลี่ยนในเวลา
72 ชั่วโมงนับจากการเผยแพร่วิดีโอดังกล่าว (20 มกราคม) Goto ยืนยันการตัดศีรษะของ Yukawa
พร้อมแจ้งข้อเรียกร้องใหม่ของ IS ในการแลกเปลี่ยนตัวประกันภายในเวลา 24 ชั่วโมงกับรัฐบาล
จอร์แดนในวิดีโอที่ได้รับการเผยแพร่ในลาดับต่อมา แต่ทั้งรัฐบาลญี่ปุ่นและจอร์แดนต่างไม่แสดงท่าที
สนองตอบต่อความต้องการของ IS ท้ายที่สุดก็มีการเผยแพร่ภาพชะตากรรมสุดท้ายของ Goto พร้อมคา
ข่มขู่ว่า ชาวญี่ปุ่นได้กลายเป็นเป้าหมายของ IS เพราะการที่ผู้นาญี่ปุ่นได้ตัดสินใจด้วยความไม่รอบครอบ
ในการเข้าร่วมสงครามที่ไม่มีวันชนะ13
ท่าทีการไม่สยบยอมที่เสริมด้วยการเพิ่มเงินช่วยเหลือการต่อต้าน IS ขึ้นอีก 15.5 ล้านดอลลาร์
สหรัฐ ไม่เพียงช่วยทาให้คะแนนนิยมของผู้นาญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นจนเกือบแตะระดับร้อยละ 60 แต่ยิ่งช่วยสร้าง
บรรยากาศของการเรียกร้องให้มีการปรับแก้กฎหมายเพื่อช่วยให้ JSDF มีบทบาทเพิ่มมากขึ้น (อย่าง
น้อยในเรื่องของการจัดส่งกาลังบารุง) เพราะเห็นถึงข้อจากัดว่า การมีแสนยานุภาพด้านกาลังพลและ
ยุทโธปกรณ์ แต่ไม่อาจเคลื่อนไหวเชิงรุกได้ในต่างแดน แม้กระทั่งจะให้ความช่วยเหลือตัวประกันสัญชาติ
ตน ออกจะเป็นเรื่องที่ยอมรับได้ไม่ง่ายนัก หากญี่ปุ่นยังคงจาเป็นต้องพึ่งพาทรัพยากรพลังงานจาก
ภูมิภาคที่ IS เคลื่อนไหวอย่างแข็งขัน และส่งข้อความข่มขู่มายังญี่ปุ่นว่า “มาเริ่มฝันร้ายของชาวญี่ปุ่น
กัน” เพราะชาวญี่ปุ่นได้ตกเป็นเป้าหมายของการก่อการร้ายแล้วนั่นเอง รัฐบาลญี่ปุ่นจึงไม่เพียงออกคา
เตือนชาวญี่ปุ่น 1.26 ล้านคนที่อยู่อาศัยในต่างประเทศ ให้ระวังตนโดยเฉพาะกลุ่มที่กระจายตัวอยู่ใน
หลายพื้นที่ซึ่งเป็นฐานปฏิบัติการของกองกาลังมุสลิมหัวรุนแรง เช่นในปากีสถาน อัลจีเรีย ซีเรียและ
12
Justin McCurry (14/1/2015) ‘Japan reveals record defence budget as tension with China grows’ The
Guardian Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/jan/14/japan-reveals-record-defence-
budget (20/1/2015), ‘Japan approves record defence budget’ (14/1/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/asia-pacific/2015/01/japan-approves-record-defence-budget (20/1/2015)
13
‘Islamic State holds 2 Japanese, demands $200 million in ransom’ (20/1/2015) The Japan News Retrieved
from http://the-japan-news.com/news/article/0001869465 (20/1/2015), Shiv Malik and Justin McCurry
(28/1/2015), Justin McCurry (31/1/2015) ‘Isis video purports to show beheading of Japanese hostage Kenji
Goto’ The Guardian Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/jan/31/isis-vedio-beheading-
japanese-hostage-kenji-goto (1/2/2015), ‘Japan outraged at IS ‘beheading‘ hostage Kenji Goto’ (1/2/20145)
BBC News Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-middle-east-31075769 (1/2/2015)

8. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
7
เยเมน แต่ยังระงับพาสปอร์ตช่างภาพอิสระ ที่มีแผนจะเดินทางเข้าไปบันทึกภาพในค่ายผู้ลี้ภัยในพื้นที่
ซีเรียในช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์14
ในทางหนึ่งนั้น เป็นการยากยิ่งที่จะปฏิเสธว่า ทิศทางการคลี่คลายตัวของสถานการณ์ข้างต้นยิ่ง
ขับเน้นให้แผนการยกเครื่องโครงสร้างด้านความมั่นคงที่ดาเนินการอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่ ค.ศ. 2014
ด้วยการจัดตั้งสภาความมั่นคงแห่งชาติ ตามแบบอย่างสหรัฐอเมริกา ซึ่งอาจได้รับการเสริมพลังด้วยการ
จัดตั้งหน่วยข่าวกรองด้านความมั่นคงตามแบบอย่างหน่วย MI6 แห่งสหราชอาณาจักรเพื่อให้เกิดการบูร
ณาการด้านข่าวกรองแทนระบบปัจจุบันที่กระจายอยู่ในมือของหลายหน่วยงาน ในอีกทางหนึ่งนั้น
ทิศทางเช่นนี้ทาให้เพื่อนบ้านจานวนไม่น้อยอดตั้งคาถามไม่ได้ว่า ฤาภาพความทรงจาถึงบทบาทด้าน
การเมือง-ความมั่นคงของญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองจะหวนกลับมาปรากฏด้วยน้ามือชนรุ่นหลัง
ที่ประสบการณ์การรับรู้เหตุการณ์แต่หนหลัง ไม่เพียงพล่าเลือนแต่อาจถึงขั้นไม่รับรู้เลย (เพราะยังมีข้อ
ถกเถียงถึงความเที่ยวตรงในการเขียนประวัติศาสตร์ช่วงนี้ของญี่ปุ่น)
กลุ่มคนข้างต้นเหล่านี้เองที่กาลังจะกลายเป็นฐานเสียงใหม่ในการกาหนดทิศทางทางการเมือง
ของญี่ปุ่น15
เองเกลา เมอร์เคล (Angela Merkel) ในฐานะผู้นาของประเทศที่ผ่านเส้นทางประสบการณ์
ของการถูกตั้งคาถามเช่นนั้นมาก่อน ได้ให้ข้อคิดว่า พวกที่ปิดตาไม่เห็นอดีตคือพวกที่มืดบอดต่อ
ปัจจุบัน16
การเจรจาด้านความมั่นคงโดยตรงกับจีนอย่างเป็นทางการเป็นครั้งแรก (19 มีนาคม) ในรอบ
4 ปี จากระดับรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ17
จึงอาจเป็นช่องทางหนึ่งที่ญี่ปุ่นหวัง
บรรเทาความกังวลของเพื่อนบ้านยักษ์ใหญ่ที่มีประวัติศาสตร์บาดแผลฝังลึกเป็นหนึ่งในต้นทุนการดาเนิน
ความสัมพันธ์ระหว่างกัน
14
‘Japanese nationals alerted to increased terror threat’ (28/1/2015) The Japan News Retrieved from
http://the-japan-news.com/news/article/0001889278 (28/1/2015), ‘Legal barriers high for SDF rescue
missions overseas – Reasons Japan cannot make use of SDF in ISIL hostage situation’ (4/2/2015) The Japan
News Retrieved from http://the-japan-news.com/article/0001906908 (5/2/2015), ‘Japan seizes passport of
journalist planning Syria trip’ (8/2/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/02/japan-seizes-passport-journalist-planning-syria-trip (11/2/2015),
‘Japan to provide $15.5 million in Middle East-Africa counter-terrorism aid’ (17/2/2015) Reuters Retrieved
from http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0LL02520150217 (17/2/2015)
15
Linda Sieg and Nobuhiro Kubo (6/3/2015) ‘Japan eyes MI6-stye spy agency as it seeks to shed pacifist past’
Reuters Retrieved from http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0M20CM20150306 (9/3/2015),
‘Approval rate for Prime Minister Shinzo Abe’s Cabinet’ (9/3/2015) The Japan News Retrieved from http://the-
japan-news.com/news/article/0001991151 (12/3/2015),
16
Elaine Liess (8/3/2015) ‘Tokyo fire-bombing survivor fears Japan starting down road to war again’ Reuters
Retrieved from http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0M503A20150309 (9/3/2015), Andreas
Rinke (9/3/2015) ‘Visiting Merkel reminds Japan to face wartime past’ Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0M509220150309 (9/3/2015)
17
‘Japan, China to hold first security talks in four years’ (6/3/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0M110J20150306 (9/3/2015)

9. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
8
SOUTH EAST ASIA QUARTERLY REVIEW
แม้เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะสูญเสียหนึ่งในผู้นาที่ทาให้ภูมิภาคนี้เป็นที่รู้จักในระดับโลก แต่การจากไป
ของ ลี กวนยู (Lee Kuan Yew) ผู้ก่อตั้งประเทศสิงคโปร์ที่ได้รับการเรียกขานจากผู้นาสหรัฐอเมริกาว่า
ยักษ์ใหญ่แห่งประวัติศาสตร์ เมื่อช่วงปลายเดือนมีนาคม18
แทบไม่มีผลกระทบใดในเชิงนโยบายต่อทั้ง
ภายในประเทศสิงคโปร์เอง และต่อความสัมพันธ์ระหว่างสิงคโปร์กับต่างประเทศ ที่ยังคงดาเนินไปตาม
แนวทางที่วางไว้ตั้งแต่ก่อตั้งประเทศ ไม่ว่าจะอย่างไร โดยภาพรวมนั้น ความเป็นไปในเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้เริ่มส่อเค้าไปในทิศทางเดียวกับเพื่อนบ้านทางตอนเหนือ ที่ความมั่นคงดูจะยังเป็นเรื่องที่มีความ
โดดเด่น โดยเฉพาะหากขยายนิยามนั้นให้ครอบคลุมความมั่นคงมนุษย์ที่มีทั้งเรื่องของความปลอดภัย
ความผาสุก และความมั่งคั่งในชีวิตเป็นจุดหมาย ซึ่งปรากฏให้เห็นทั้งการอานวยให้เกิด และ/หรือจากัด/
สกัดกั้นเรื่องราวเหล่านั้นตามทัศนะที่อาจจะแตกต่างกันไปในการทาความเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ
กับประชาชนในเขตรับผิดชอบของตน (กรณีของมาเลเซีย และเมียนมาร์) และกรณีความสัมพันธ์
ระหว่างรัฐในภูมิภาคกับนอกภูมิภาค (กรณี เมียนมาร์ อินโดนีเซีย และฟิลิปปินส์) ในช่วงไตรมาสแรกนี้
ความน่าเชื่อถือของสายการบินพาณิชย์ของมาเลเซียดูจะคลอนแคลนไม่น้อย ทั้งจากเรื่อง
MH370 ของสายการบินมาเลเซีย (Malaysian Airlines) ที่ชะตากรรมสุดท้ายและสาเหตุของ
โศกนาฏกรรมครั้งนั้นยังคงลึกลับแม้เวลาจะผ่านพ้นไปหนึ่งปีแล้วก็ตาม โดยมีข้อมูลเพิ่มขึ้นว่าการไม่
เปลี่ยนแบตเตอรี่ของกระโจมไฟสัญญาณใต้น้าตามกาหนดแสดงถึงความไม่รับผิดชอบต่อชีวิตผู้โดยสาร
และยังมีการตั้งคาถามของเจ้าหน้าที่อินโดนีเซียว่า เครื่องบิน Airbus A320-200 เที่ยวบิน QZ8501 (สุรา
บายา – สิงคโปร์) ของ AirAsia ที่ตกลงบริเวณทะเลชวาตั้งแต่ปลาย ค.ศ. 2014 (28 ธันวาคม) มีสิทธิ
และสถานการณ์บินที่ถูกต้องหรือไม่ เพียงใด19
ราวกับจะช่วยกระตุ้นให้เกิดคาถามในระดับกว้างขึ้นว่า
ความผิดพลาดจากความโลภของมนุษย์และการคอร์รัปชั่น เข้ามาเกี่ยวข้องมากน้อยเพียงใด ท่ามกลาง
ความเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่ส่งผลไม่น้อยอุตสาหกรรมการบินในภูมิภาค แต่ก็ได้กระตุ้นให้เกิด
18
Kevin Rawlinson (23/3/2015) ‘Singapore’s Lee Kuan Yew, ‘a true giant of history’, dies aged 91’ The
Guardian Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/mar/22/singapore-lee-kuan-yew-dies-91
(23/3/2015), ‘Singaporeans mourn death of their country’s founder’ (23/3/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/03/singaporeans-mourn-death-country-founder (23/3/2015)
19
‘AirAsia QZ8501: ‘high probability’ plane’s tail has been located’ (5/1/2015) The Guardian Retrieved from
http://www.theguardian.com/world/jan/2015/05/airasia-qz8501-plane-tail-located (7/1/2015), AirAsia plane
‘fuselage’ located - officials’ (14/1/2015) BBC News Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-asia-
30813420?print=true (15/1/2015), Siva Govindasamy and Praveen Menon (8/3/2015) ‘Malaysian PM vows to
keep up search for MH370, report offers no new clues’ Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0M403J20150308 (9/3/2015), ‘Malaysia marks first
anniversary of MH370 disappearance’ (8/3/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/03/malaysia-marks-anniversary-mh370-loss (9/3/2015)

10. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
9
การกระชับความร่วมมือมากขึ้นในการช่วยเหลือติดตามค้นหาทางทะเลระหว่างประเทศในภูมิภาค
โดยเฉพาะ มาเลเซีย อินโดนีเซีย จีน และออสเตรเลีย
ความตกต่าของราคาน้ามันดิบที่เริ่มส่งผลเชิงลบต่อประเทศผู้ส่งออกน้ามันอย่างมาเลเซีย ทาให้
นายิบ ราซัค (Najib Razak) เร่งปรับประมานการการเติบโตทางเศรษฐกิจ เพื่อช่วยลดทั้งความคาดหวัง
และรางกดดันภายในประเทศ ที่เริ่มส่อเค้าว่าอาจจะไม่ได้ก้าวย่างอย่างเรียบง่าย เมื่อปรากฏทั้งคลื่น
ความไม่พอใจการเมืองภายในจากกรณีคาพิพากษาอันวาร์ อิบราฮิม (Anwar Ibrahim) ที่ยืนยันการต้อง
ขัง 5 ปีจากความผิดฐาน sodomy ที่โยงใยไปถึงความเข้มงวดอย่างมากต่อการวิพากษ์วิจารณ์คาตัดสิน
ของศาล และการดาเนินการของรัฐบาล จนองค์กรระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนตั้งข้อสังเกตว่า
เป็นการดาเนินการที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน เมื่อมีการจับกุมนักเขียนการ์ตูนล้อเลียนที่เห็นต่าง
จากคาพิพากษาของศาลในกรณีข้างต้น ไม่ว่าจะเป็นจริงเช่นนั้นหรือไม่ แต่อิทธิพลทางการเมืองของ
Peoples Justice Party ที่ให้การสนับสนุน อันวาร์ อิบราฮิม ก็คงไม่ราบรื่นนัก แม้จะมีท่าทีเข้มงวดมาก
ขึ้นในเรื่องมาตรการด้านความมั่นคง แต่ก็ยังมีภาพ Lizard Squad และข้อความที่แจ้งว่า Cyber
Caliphate เป็นผู้แฮกเข้ามาป่วนเว็บไซต์ของสายการบินมาเลเซียในช่วงที่เรื่องราวของ MH370 ยังคง
ได้รับความสนใจ20
ความเป็นไปในเมียนมาร์ แสดงให้เห็นถึงคาถามด้านความมั่นคงในหลายมิติและหลากระดับ
ตั้งแต่การพยายามในการจัดการขั้นรุนแรงกับกองกาลังชนกลุ่มน้อยตามตะเข็บชายแดนประเทศเพื่อน
บ้าน (จีนและไทย) ของรัฐบาลเนย์ปิดอว์ โดยเฉพาะการปะทะระหว่างกองกาลังทหารพม่า (ทามาดอว์)
กับกลุ่มกองกาลังพันธมิตรประชาธิปไตยแห่งเมียนมาร์ (Myanmar National Democratic Alliance
Army: MNDAA) หรือที่รู้จักกันในนามของโกก้าง (Kokang) ซึ่งได้รับความเห็นใจและแรงสนับสนุนจาก
พันธมิตรชนกลุ่มน้อยเดิมที่เคยร่วมกันเปิดศึกกับทามาดอว์ในช่วงปลายศตวรรษที่ผ่านมาไม่ว่าจะเป็น
Ta’ang National Liberation Army (TNLA), Shan State Army ซึ่งอยู่ในเขตรัฐฉาน กลุ่มอาระกัน และ
Kachin Independence Army จากรัฐคะฉิ่น ทาให้ มยิตคยีนา (Myitkyina) เมืองหลวงของรัฐคะฉิ่น ต้อง
แบกรับผู้หลบภัยสงครามเพิ่มมากขึ้นในค่ายพักที่มีกลุ่มคนในลักษณะดังกล่าวอาศัยอยู่แล้วกว่า
100,000 คนโดยเฉพาะสตรีและเด็ก แม้ไม่มีการยืนยันอย่างแน่ชัดว่าข่าวการกลับมาปรากฏตัวของ เผิง
เจียเชิง (Peng Jiasheng) ผู้บัญชาการเชื้อสายจีนแห่ง MNDAA และผู้ติดตามที่เคยหลบหนีเข้าจีนเมื่อ
ค.ศ. 2009 เกี่ยวข้องสัมพันธ์มากน้อยแค่ไหนกับการใช้ความรุนแรงในครั้งนี้ แต่สิ่งที่อาจจะยากปฏิเสธก็
20
Kate Mayberry (20/1/2015) ‘Malaysia cuts spending amid oil price plunge’ Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/asia-pacific/2015/01/malaysia-growth-spending-oil-price (20/1/2015), ‘Court
upholds five-year jail term for Malaysia’s Anwar’ (10/2/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/02/malaysia-anwar-ibrahim-150210010807920.html (11/2/2015),
‘Malaysian cartoonist Zunar arrested for criticising Anwar Ibrahim ruling’ (11/2/2015) The Guardian Retrieved
from http://www.theguardian.com/world/2015/feb/11/malaysia-cartoonist-zunar-arrested-for-criticising-
anwar-ibrahim-ruling (11/2/2015), ‘Malaysia Airlines website hacked by ‘Lizard Squad’’ (26/1/2015) The
Guardian Retrieved from http://www.theguardian.com/world/2015/jan/26/Malaysia-airlines-website-hacked-
by-lizard-squad (27/1/2015)

11. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
10
คือ เนย์ปิดอว์ดูจะพยายามประสานความร่วมมือกับปักกิ่งอย่างใกล้ชิดตั้งแต่ต้น แตกต่างไปจากการใช้
ความรุนแรงเมื่อครั้งก่อนที่จีนต้องเป็นพื้นที่หนึ่งในการแบกรับคลื่นผู้หนีภัยชนิดไม่ทั้งตั้งตัว
ความสัมพันธ์ระหว่างกันอาจแนบแน่นมากยิ่งขึ้นหากมองในกรอบของภูมิเศรษฐศาสตร์ เพราะลาวไก
(Laukkai) เมืองอันเป็นฐานที่มั่นของโกก้างในรัฐคะฉิ่น และพื้นที่ขัดแย้งในเขตรัฐฉานไม่เพียงอยู่ในแนว
การวางท่อก๊าซและน้ามันจากชายฝั่งรัฐอาระกันหือรัฐยะไข่ของเมียนมาร์เข้าสู่จีนเพื่อเปิดศักยภาพการ
พัฒนาภาคตะวันตกของจีน เขตพื้นที่นี้ยังอุดมไปด้วยไม้เนื้อแข็งคุณภาพสูงและหยกอันเป็นที่ต้องการ
ของตลาดจีน ความใกล้ชิดและผลประโยชน์ที่ยากจะแยกขาดจากกันนี่เอง ที่อาจทาให้จีนจับตา
สถานการณ์ในรัฐยะไข่หรืออาระกันมากยิ่งขึ้น เมื่ออาจจะเกิดความรุนแรงจากนโยบายใน “บัตรขาว” ที่
จะต้องให้มีการระบุว่าชาวโรฮิงญาคือกลุ่ม “เบงกาลี” ที่จะจากัดความเคลื่อนไหวของคนกลุ่มนี้ ในทาง
กลับกันผลประโยชน์ของจีนในเมียนมาร์ย่อมได้รับการจับตามองและวิพากษ์วิจารณ์อย่างใกล้ชิดเช่นกัน
โดยเฉพาะหากเกี่ยวพันกับความสมบูรณ์ของระบบนิเวศน์-สิ่งแวดล้อม และรูปแบบวิถีชีวิตพื้นถิ่น อาทิ
กรณี Wanbao Mining ที่เข้าลงทุนเหมืองทองแดงในเขตเมืองมอนยวา (Monywa)21
ความเคลื่อนไหวด้านความมั่นคงของอินโดนีเซีย มีความชัดเจนมากที่สุด และเป็นไปใน
ลักษณะที่อาจก่อให้เกิดคาถามตามมาได้ว่า โจโค วิโดโด (Joko Widodo) หรือ โจโควี (Jokowi) ผู้นา
อินโดนีเซียคนปัจจุบัน อาจแสดงบทบาทด้านการต่างประเทศที่โดดเด่นนอกกรอบของอาเซียน
โดยเฉพาะการกระชับความสัมพันธ์ด้านความมั่นคง (เปิดเวทีเจรจา 2+2 ระดับรัฐมนตรีต่างประเทศและ
กลาโหม) และการป้องกันประเทศ (เน้นปฏิบัติด้านมนุษยธรรมในการค้นหาและช่วยเหลือผู้ประสบภัย
ทางทะเล) กับญี่ปุ่น รวมถึงกระชับความสัมพันธ์เชิงหุ้นส่วนยุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจระหว่างกัน ด้วย
การการลงนามในความตกลงเขตการค้าเสรี และการที่โตเกียวตกลงให้เงินกู้ดอกเบี้ยต่ามูลค่า 140
พันล้านเยนเพื่อช่วยสนับสนุนโครงการรถไฟความเร็วสูงของจาร์กาต้า ท่ามกลางทิศทางความตึงเครียด
ในทะเลจีนใต้โดยเฉพาะการที่จีนสร้างเกาะเทียมดังกล่าวข้างต้น โดยโจโควีได้กล่าวถึงการกระทาของจีน
21
‘violence flares in Myanmar border area with China’ (10/2/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/02/violence-fare-myanmar-border-area-china (11/2/2015), George
Henton (10/2/2015) ‘Foreign firms and human rights abuses in Myanmar’ Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/indepth/features/2015/foreign-firms-human-rights-abuses-myanmar (11/2/2015),
Fiona MacGregor (11/2/2015) ‘Teenage girls in Burma find their voices to defend their rights’ The Guardian
Retrieved from http://www.theguardian.com/global-development/2015/feb/11/teenage-girls-in-burma-learn-
to-speak-up-for-themselves-and-their-right (11/2/2015), ‘Myanmar Kokang rebels ‘kill dozens of soldiers’’
(14/2/2015) Aljazeera Retrieved from http://www.aljazeera.com/news/2015/02/myanmar-kokang-rebels-kill-
dozens-soldiers (16/2/2015), Andrew R.C. Marshall (17/2/2015) ‘In Rohingya camp, tensions mount over
Myanmar plan to revoke ID cards’ Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LL05320150217 (17/2/2015), Jared Ferries (19/2/2015)
‘Myanmar urges China to prevent rebel attacks from across their border’ Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assets/print?aid=USKBN0LN10Y20150219 (21/2/2015),

12. โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
11
ว่า เป็นไปโดยไม่มีพื้นฐานทางกฎหมายระหว่างประเทศรองรับ22
ท่าทีดังกล่าวของอินโดนีเซีย กอปรกับ
การกระชับความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นกับเวียดนามและฟิลิปปินส์ ที่ต่างไม่สบายใจต่อท่าทีแข็งกร้าวของ
จีนในเขตทะเลตะวันออกและทะเลจีนใต้ อาจสร้างความเข้าใจให้ปักกิ่งได้ว่า น่านน้าแปซิฟิก ซึ่งเป็น
ชายฝั่งทะเลเพียงด้านเดียวของจีน อาจจะกลายเป็นเวทีแสดงพลังอานาจของทั้งมหาอานาจทั้งในระดับ
ภูมิภาคและระดับโลก จนพื้นที่นี้อาจจะเป็นอีกจุดหนึ่งที่อาจฉุดดึงให้โลกหวนกลับมารู้จักกับสงครามเย็น
รูปแบบใหม่ ที่อาจจะมีการหยิบยกความต่างของอุดมการณ์ (แน่นอนว่าคงมิใช่ง่ายดายและผิวเผินเพียง
แค่เรื่องของเสรีนิยมกับคอมมิวนิสต์) มาเป็นฉากหลังอยู่บ้างถึงความต่างที่ทั้งดารงอยู่จริง และอยู่ใน
สานึกของ “ฝ่ายมี” (The Haves) กับ “ฝ่ายไม่มี” (The Have-nots) ที่ฐานพลังทางเศรษฐกิจ และบทบาท
อิทธิพลทางสังคมการเมืองอาจไม่ได้สอดรับไปในทิศทางเดียวกัน
**************************************************************************
22
‘Japan, Indonesia Leaders Agree to Boost Security Cooperation’ (24/3/2015) The Japan News Retrieved
from http://the-japan-news.com/news/article/0002028557 (26/3/2558), ‘Indonesia’s president says China has
no legal claim to South China Sea: newspaper’ (22/3/2015) Reuters Retrieved from
http://www.reuters.com/assests/print?aid=USKBN0MJ04320150323 (23/3/2015), ‘Indonesia leader rejects
China’s South China Sea claims’ (23/3/2015) Aljazeera Retrieved from
http://www.aljazeera.com/news/2015/03/indonesia-leader-rejects-china-south-china-sea-claims (25/3/2015),
‘Japan, Indonesia Leaders Agree to Boost Security Cooperation’ (24/3/2015) The Japan News Retrieved from
http://the-japan-news.com/news/article/0002028557 (26/3/2558)

13. ผู้อานวยการสถาบันคลังปัญญาฯ : ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
บรรณาธิการ : น.ส.ยุวดี คาดการณ์ไกล
ผู้เขียน : ดร.วรารัก เฉลิมพันธุศักดิ์
ผู้ประสานงาน : น.ส. อนันญลักษณ์ อุทัยพิพัฒนากุล
ปีที่พิมพ์ : พฤษภาคม 2558
สานักพิมพ์ : มูลนิธิสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ
ที่อยู่ติดต่อ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต : 52/347 พหลโยธิน 87 ตาบลหลักหก อาเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี 12000
โทรศัพท์ 02-997-2200 ต่อ 1283 โทรสาร 02-997-2200 ต่อ 1216
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ฯ : อาคารพร้อมพันธุ์ 1 ชั้น 4 637/1 ถนนลาดพร้าว เขตจตุจักร กทม. 10900
โทรศัพท์ 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064
เพิ่มเติมได้ที่ www.rsu-brain.com