2. Gevolgen van de stapsgewijze
verhoging AOW-leeftijd in Nederland
Sinds 2009 wordt in Nederland gesproken over een verhoging van
de AOW-leeftijd. Toenmalig minister Donner zette het onderwerp op
de politieke agenda. Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers
sloten in 2011 een pensioenakkoord. Dit alles lijkt nu te zijn achter-
haald door een nieuwe fase in deze discussie.
Onlangs werd in het zogeheten Lenteakkoord De kwestie wordt nog iets lastiger vanwege
afgesproken dat vanaf 2013 de pensioenleeftijd het feit dat niet langer wordt gerekend met een
stapsgewijs gaat worden verhoogd naar voor- geheel aantal jaren, maar met een aantal jaren
alsnog 67 jaar. De stappen bedragen een, twee plus een aantal maanden. Een aspect waar pro-
en drie maanden. cessen en systemen veelal niet op zijn ingericht.
De gevolgen van deze besluitvorming zullen Om deze problematiek op een adequate wijze
zich in vele systemen en processen in Ne- te kunnen aanpakken, heeft Atos een aantal
derland laten voelen. Sinds jaar en dag is het diensten ontwikkeld. Diensten die te maken
bereiken van de leeftijd van 65 jaar niet alleen hebben met zowel het signaleren van waar dit
op persoonlijk vlak een omslagpunt, maar ook aspect zich bevindt, als diensten die zich richten
op financieel vlak. Sinds de invoering van de op een geschikte oplossing van het geheel.
AOW is de leeftijd van 65 jaar een harde grens
geweest. Als zodanig is deze dan ook veelal ab-
soluut ingebouwd in regels en systemen. En dit
gaat een stuk verder dan het, in eerste instantie
eenvoudig te bepalen, aanpassen van AOW- en
pensioensystemen.
“Minister Kamp (Sociale Zaken) verwacht niet
dat het voornemen uit het Lenteakkoord na
de verkiezingen nog wordt teruggedraaid.”
Bron: Telegraaf, 11-7-2012
2 Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
3. Wat doet u met 65?
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd 3
4. Nadere verkenning van de invloed
op wet- en regelgeving
De stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd heeft op veel proces-
sen en systemen invloed. Hierna volgt een niet limitatieve opsom-
ming van de geraakte domeinen.
Belastingen Pensioenen Sociale wetgeving
De wijze van berekenen van de loon- en inkom- Voor pensioenen geldt een aantal analoge De sociale wetgeving zal ook de nodige gevol-
stenbelasting houdt in dat er vanaf de 65-jarige regels, net zoals voor de belastingen. Ook hier gen ondervinden van de stapsgewijze verho-
leeftijd geen werknemerspremies meer worden zal gaan worden gewerkt met een flexibele ging van de AOW-leeftijd. Immers, de volledige
ingehouden. Vanaf 65 jaar wordt de belasting AOW-leeftijd. Deze heeft gevolgen voor een sociale wetgeving gaat uit van het beëindigen
dan ook op een andere wijze berekend. aantal aspecten, namelijk de berekening van de van een aantal uitkeringen (WW, WIA/WAO,
benodigde reserves, de berekening van de pen- Bijstand, Anw etc.) op het moment dat de des-
Als gevolg van de aanpassing in de AOW-leeftijd sioenruimte, de berekening van het pensioen betreffende uitkeringsgerechtigde de 65-jarige
zal het nu harde getal 65 moeten worden ver- zelf, de berekening van de in te houden premies leeftijd bereikt. Dus zal dit de nodige gevolgen
vangen door een meer flexibele AOW-leeftijd. bij uitkeringsgerechtigden etc. Maar ook de gaan hebben voor de systemen die voor het
De berekening zal dusdanig worden aangepast processen en werkvoorraden zullen ander berekenen, toekennen en beëindigen van deze
dat tot de AOW-datum, die op dat moment van gedrag gaan vertonen. Afhankelijk van de wijze uitkeringen worden gebruikt. En analoog aan de
toepassing is, gewoon sociale premies zullen van invoering van de nieuwe regels kan dit tot gevolgen voor de processen en werkzaamhe-
worden afgedragen. gevolg hebben dat gedurende een periode van den bij de uitvoering van de pensioenen, zullen
een, twee of drie maanden geen ouderdoms- ook de uitvoerders van de sociale regelingen te
Daarnaast zijn er verschillende regels opgeno- pensioenen zullen ingaan. Dit zal leiden tot een maken krijgen met onregelmatige verdeling van
men in de belastingregelgeving die te maken andere wijze van inplannen en verdelen van de werkzaamheden over een jaar.
hebben met de hoeveelheid opgebouwd pen- werkzaamheden over een geheel jaar.
sioen en de ruimte die iemand heeft om fiscaal
gefacilieerd additioneel pensioen op te bouwen.
Gezien het feit dat de AOW-leeftijd jaarlijks een
maand opschuift, zullen deze regels moeten
worden geflexibiliseerd. Dit geldt zowel voor
de regels voor de berekening van overmatig
pensioen als voor de regels met betrekking tot
de berekening van een eventueel pensioente-
kort. Overigens kan het hierbij interessant zijn
wanneer het ene jaar wordt berekend dat een
burger fiscaal gefacilieerd extra pensioen mag
opbouwen en dat vervolgens het jaar daarop
kan worden geconstateerd dat er sprake is van
bovenmatige pensioenopbouw. Kortom, deze
regels kunnen straks vrij complex gaan worden.
Op dit moment is nog niet helder op welke
wijze de nieuwe regelgeving er op dit laatste
terrein zal gaan uitzien. Dat er veranderingen
zullen optreden is echter evident.
4 Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
5. Hoe ziet het speelveld er uit?
Het speelveld is zeer breed. De AOW-leeftijd zit diep ingebakken in
de Nederlandse samenleving. Daar waar de natuurlijke reactie is te
denken dat 65 het domein van de pensioenuitkeringen betreft, blijkt
praktisch gezien veel meer te worden geraakt. En niet alleen syste-
men zullen worden getroffen. Ook procesmatig zullen aanpassingen
op verschillende plaatsen moeten worden aangebracht.
De gevolgen van de flexibilisering van de AOW-
leeftijd kunnen dan ook in een groot aantal
organisaties en domeinen doorwerken. Van de
omslagleeftijd voor het berekenen van de belas-
tingen tot aan het berekenen van ouderdoms- Pensioen
pensioenen en het bepalen van het moment Administrateurs UWV
van ingang. Van het moment van beëindigen
van bijstandsuitkeringen tot het berekenen
van de pensioenreserves. In bijgaand schema
is weergegeven welke bedrijfstakken en welke Sociale
bedrijfsprocessen kunnen worden geraakt. Ook
is in dit schema aangegeven dat consequenties (Ziektekosten) wetgeving SVB
zich niet beperken tot een bepaald domein Verzekeraars
maar zich uitstrekken over de verschillende
domeingrenzen heen.
Neem als voorbeeld het feit dat pensioenadmi-
nistrateurs maandelijks anticiperen op de groep AOW
mensen die binnen een bepaald tijdsbestek leeftijd
Pe -rege
en
g
met pensioen zullen gaan. Wanneer elk jaar g
Banken
ns lg
we lastin
vin
een verschuiving gaat plaatsvinden met 1, 2 of 3 Gemeenten
ioe ev
maanden heeft dit tot gevolg dat er gaten gaan
tge
nw ing
Be
ontstaan in de geplande werkvoorraden.
et
Er kunnen daardoor ongewenste (of bijzondere)
situaties ontstaan ten aanzien van de werkver-
deling en de processen.
Uiteraard werkt dit ook weer door in de financi- Werkgevers Belastingdienst
ële cijfers van de pensioenadministrateurs. De
berekeningen en voorspellingen zullen er niet
eenvoudiger op worden.
Salarishuizen
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd 5
6. Gedetailleerde verkenning van de
invloed op de verschillende
processen en systemen
Over het algemeen wordt in Nederland overal uitgegaan van een
AOW-leeftijd van 65 jaar. Dit geldt voor de belastingregels, de pensio-
neringsregels en vele andere regels die in systemen zijn ingebouwd.
Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat de uitstroom van het arbeids-
proces naar de AOW gelijkmatig verdeeld over het jaar plaatsvindt.
Vaak is de pensioenleeftijd van 65 jaar hard
in systemen ingebouwd en de bijbehorende
Uitvoering Sociale Uitvoering Sociale
regels ook. Dit is niet vreemd, gezien het feit dat Zekerheid – Sociale Verze- Zekerheid - UWV
deze leeftijd al meer dan 50 jaar wordt gehan-
teerd en ook nooit onderwerp van discussie is
keringsbank (SVB) Door het UWV worden de werknemersverze-
keringen uitgevoerd. Het UWV beoordeelt de
geweest. Overal waar deze leeftijd voorkomt, zal De SVB is de uitvoerder van de volksverzekerin-
uitkeringsaanvragen voor de ZW, WW, WIA/
deze moeten worden aangepast en geflexibili- gen. Zij zorgt ervoor dat de AOW, Anw en AKW
WAO, TW, TRI en Wajong. Tevens betaalt het
seerd. worden uitbetaald. Daarnaast voert de SVB ook
deze uitkeringen.
voor een aantal gemeenten de aanvullende
Op de volgende pagina’s is een aantal gevolgen bijstand op een onvolledig AOW-pensioen uit.
Aangezien het hier werknemersverzekeringen
voor verschillende bedrijfstypen weergegeven. betreft en de AOW-leeftijd voor werknemers
Opnieuw betreft het zeker geen limitatieve Voor wat betreft de AOW zal er sprake zijn
wordt geflexibiliseerd, zullen veel systemen van
opsomming. van flexibilisering van de aanvangsleeftijd. Dit
het UWV moeten worden nagelopen en vervol-
betekent dus dat de desbetreffende applicaties
gens aangepast aan het beëindigen van uitke-
rekening moeten gaan houden met een andere
ringen op basis van de nieuwe AOW-leeftijd.
aanvangsleeftijd.
Het lijkt er op dat het aanpassen van de inhou-
Vermoedelijk zal de AOW van de eventuele niet
dingregels voor sociale premies en belastingen
werkende partner ingaan op de op dat moment
hierbij niet behoeft te gebeuren. Immers, de
geldende algemene AOW-leeftijd.
uitkeringen in het kader van werknemersver-
zekeringen eindigen bij het bereiken van de
Voor wat betreft de Anw is het zo dat deze nu
AOW-leeftijd. En dit is ook het moment waarop
eindigt op het moment dat de 65-jarige leeftijd
de mogelijke UWV-uitkering wordt beëindigd.
wordt bereikt. Deze leeftijd zal moeten worden
Wanneer er dus logischerwijze geen rekening
geflexibiliseerd.
is gehouden met deze AOW-leeftijd in de
berekening van de in te houden bedragen, zal
Voor de bijstandsuitkering als aanvulling op
aan deze kant van de systemen geen probleem
een onvolledig AOW-pensioen is hetzelfde van
ontstaan.
toepassing als voor de AOW.
“De wet moet in heel korte tijd (ongeveer zes
maanden) worden ingevoerd. Er moet zeer
veel gebeuren, waaronder tijdige informatie-
voorziening, aanpassing van administratieve
processen en ICT-systemen.”
Bron: Actal, juni 2012
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd 5
6
7. Uitvoering Sociale Beide aspecten zullen moeten worden aange-
past aan gewijzigde wetgeving. Uitgangspunt
leen de berekening van deze factor zal derhalve
gaan wijzigen.
Zekerheid - Gemeenten hierbij is dat werknemerspremies moeten
De gemeenten zijn onder andere verantwoor- worden betaald tot het moment dat de AOW- Voorts zullen er consequenties zijn ten aanzien
delijk voor de uitvoering van de WW en de gerechtigde leeftijd is bereikt. Ongeacht wat van de reserveberekeningen. Er zal rekening
Wmo. deze leeftijd op dat moment is moeten worden gehouden met het jaarlijks
verschuiven van de AOW-leeftijd.
Voor de WW zal ook de beëindiging per AOW- Pensioen-
leeftijd moeten worden aangepast.
administrateurs Salarissystemen
Salarissystemen gaan uit van een AOW-leeftijd
Voor wat betreft de Wmo zal een extra peilmo- Ook bij pensioenuitvoerders is 65 jaar een vast-
van 65 jaar. Deze leeftijd wordt gehanteerd voor
ment van het inkomen moeten worden inge- staande leeftijd waar veel om draait. Een aantal
de berekening van de sociale premies en de
bouwd op het moment dat de desbetreffende uitkeringen wordt per die leeftijd gestopt (denk
belastingen. Dit zal moeten worden geflexibili-
persoon die een beroep heeft gedaan op deze aan vroegpensioen, arbeidsongeschiktheids-
seerd.
wet AOW gaat ontvangen. Het inkomen wordt pensioen, nabestaanden-pensioen) en het ou-
dan immers geheel anders en dit kan gevolgen derdomspensioen start per deze datum. Deze
hebben voor het bedrag aan eigen bijdrage dat leeftijd is gekoppeld aan de AOW-leeftijd. Personeelssystemen
de desbetreffende persoon moet betalen. Ook personeelssystemen gaan uit van de 65
Ook hier zal de AOW-leeftijd moeten worden jarige leeftijd voor de AOW en dus de pensione-
Daarnaast geldt een andere maximum eigen geflexibiliseerd. ring. Ze zullen dezelfde aanpassingen moeten
bijdrage vanaf 65 jaar. Deze eigen bijdrage zal ondergaan als de salarissystemen.
moeten worden gekoppeld aan de AOW-leeftijd. Nog niet bekend is in hoeverre deze flexibilise-
ring van de AOW-leeftijd gevolgen heeft voor de
Belastingdienst duur van een arbeidsongeschiktheidspensioen
of een nabestaandenpensioen.
Bij de Belastingdienst wijzigen de berekeningen
op het moment van bereiken van de AOW- Daarnaast wordt bij de premie vaak een factor
gerechtigde leeftijd. Daarnaast wordt er van ingebouwd voor de AOW. Dat deze AOW-
uitgegaan dat een aantal uitkeringen in het inbouw jaarlijks wijzigt, is nu ook al het geval. Al-
kader van werknemersverzekeringen eindigt
per de 65-jarige leeftijd.
“Pensioenfondsen weten niet hoe ze moeten
omgaan met de verhoging van de AOW-leeftijd,
maar ook de rekenmodellen die gehanteerd
moeten worden om de financiële positie te
bepalen, staan niet vast.”
Bron: Telegraaf, 20-7-2012
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
7 Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
7
8. Verzekeraars f. In hoeverre er ook bij een aantal verzeke-
ringsvormen sprake is van aspecten die
Hypothekenapplicaties
Voor verzekeraars heeft de flexibilisering van te maken hebben met de leeftijd van de Omdat bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd
de AOW-leeftijd een aantal gevolgen. Hieronder verzekerde is ons niet duidelijk. Het kan het inkomen verandert, zal er ook bij hypo-
een opsomming. eventueel wel zo zijn dat daar waar sprake is thekenapplicaties rekening moeten worden
van collectieve kortingen van het personeel gehouden met de verandering van de AOW-
a. De berekeningen voor lijfrentes en individu- van bepaalde bedrijven en deze kortingen leeftijd. Vaak wordt bij hypotheekadviezen aan
ele pensioenen moeten worden aangepast. eindigen bij het bereiken van de pensioenge- oudere mensen uitgebreid doorberekend hoe
Aangezien de uitkeringen later zullen ingaan, rechtigde leeftijd er ook op andere systemen de financiële situatie zal zijn na pensionering. Dit
zal de uitkeringsduur korter worden en de sprake zal zijn van bepaalde aanpassingen. zal moeten worden aangepast aan de flexibele
duur van premie betalen langer. AOW-leeftijd.
In ieder geval zal er sprake zijn van aanpas-
b. Overlijdensrisicoverzekeringen zullen een singen op zowel adviessoftware als op de back
andere berekening moeten krijgen voor office systemen.
zover ze lopen tot de pensioengerechtigde
leeftijd.
Ziektekostenverzekeraars
c. Berekeningen voor de zogenoemde Woon- De ziektekostenpremies voor ouderen zijn - ze-
lastenbeschermers moeten worden aange- ker waar het aanvullende verzekeringen betreft
past. Het betreft hier verzekeringen die er - anders dan die van jongeren. Er zal dan ook
voor zorgen dat de hypotheek kan blijven het een en ander wijzigen op het moment dat
worden betaald ingeval van werkloosheid of de AOW-leeftijd gaat schuiven. De verandering
arbeidsongeschiktheid. Aangezien de leeftijd van premieberekening zal dan gekoppeld zijn
waarop deze uitkeringen eindigen wijzigt, aan het bereiken van de AOW-leeftijd. Hier doet
zullen de premies hiervoor anders moeten zich dus opnieuw hetzelfde fenomeen voor.
worden berekend. Ook eventuele uitkerin-
gen zullen niet meer automatisch op 65 jaar
kunnen stoppen.
Ziektewet
De ziektewet is een volksverzekering die loopt
d. Er bestaat een aantal verzekeringen voor de tot de 65-jarige leeftijd. Bij intreding van de
opvang van verschillende hiaten, zoals het flexibele AOW-leeftij zal zowel aan de uitkerings-
Anw-hiaat en het AOW-hiaat. Ook hier zal het kant (beëindigen op het moment van bereiken
een en ander aan de premieberekenings- van AOW-leeftijd) als aan de verzekeringskant
kant en aan de uitkeringskant (einddatum) (verzekerd tot het bereiken van de AOW-leeftijd)
moeten worden aangepast. flexibilisering in de systemen moeten worden
aangebracht.
e. Net zoals bij pensioenfondsen is er bij
verzekeraars sprake van een aantal wettelijk
verplichte voorzieningen voor het kunnen
uitbetalen van uitkeringen. De berekening
hiervan zal moeten worden aangepast en
ingesteld op de flexibele AOW-leeftijd.
8 Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
10. Waar kan Atos u helpen?
De AOW-problematiek kan op veel plaatsen binnen een organisatie
spelen. Het kan processen raken, maar ook systemen en data. Er be-
staat dan ook geen one size fits all oplossing. Wat nodig is, is een gede-
gen kennis van wat zich kan voordoen. Deze kennis ligt verankerd in
de genen van onze organisatie. Via speciale educatieve programma’s
zijn onze consultants opgeleid in de materie en voorbereid op wat
zich rond de processen, systemen en data kan voordoen. Wij volgen
daarbij een standaard modulaire aanpak die op maat kan worden
gemaakt voor uw eigen organisatie.
Onze aanpak start met een assessment. Op een De volgende stap betreft de solution & inte- Tijdens de daaropvolgende adaption fase wordt
gestructureerde wijze wordt met behulp van gration fase. Op basis van de geconstateerde de daadwerkelijke uitvoering van de oplossing
een uitgebreide questionnaire in korte tijd een impact wordt de architectuur van uw organi- ter hand genomen. Samen met de daarvoor
inschatting gemaakt van de plaatsen waar zich satie, uw processen en uw systemen onder de aangestelde medewerkers binnen uw organisa-
de problematiek voordoet en hoe diep deze zit. loep genomen en wordt een geïntegreerde tie gaan we de ontworpen en geplande oplos-
voor u op maat gemaakte oplossing ontworpen. sing die voor u geschikt is bevonden en door
De volgende stap is een in depth scan. De op Uiteraard doen wij dit tezamen met uw eigen u is goedgekeurd, uitrollen binnen uw bedrijf.
hoog niveau tijdens het assessment geconsta- medewerkers. Een oplossing die past binnen Onze ervaren consultants zijn uitstekend in
teerde problematiek wordt zorgvuldig en ge- uw applicatie- en proceslandschap. Er wordt staat u te helpen uw applicaties aan te passen,
detailleerd door ons gescand. Deze scan levert een plan van aanpak, dat recht doet aan de uw processen te herontwerpen en uw data te
u een verfijnd beeld op van de daadwerkelijke werkwijze en cultuur van uw bedrijf, vervaardigd verbeteren.
impact op uw systemen en organisatie.
10 Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
11. Na de adaption fase wordt vervolgd met de
testfase. In de testfase wordt vanuit een AOW
testcenter, die zowel organisaties in de sociale
wetgeving, als pensioenwet- en regelgeving en
belastingwetgeving helpt, getoetst of uw organi-
satie AOW-proof is geworden. De basis voor het
uitvoeren van het testen wordt ingericht vanuit
een lichte, flexibele en schaalbare testaanpak
welke op maat gemaakt wordt voor uw organi-
satie. Daarbij worden - op de bedrijfsprocessen
aangesloten - testscenario’s gestructureerd en
herhaalbaar opgezet en voor uw specifieke situ-
atie uitgewerkt zodat deze naadloos aansluiten
voor de toetsing op de gewenste kwaliteit van
uw aangepaste applicaties en processen.
Uiteindelijk volgt de implementation fase waarin
wij u helpen de aangepaste situatie binnen uw
bedrijf uit te rollen.
Omdat iedere organisatie uniek is, gaan wij niet
verkondigen dat wij de oplossing hebben. Onze
consultants weten waar zij het over hebben. Op
basis van uw behoeften en uw mogelijkheden
wordt gezocht naar de optimale oplossing met
een maximaal resultaat en rendement.
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd 11
