2. Castañas de Galicia
• A denominación Castaña de Galicia
resérvase aos froitos obtidos a partir
dos cultivares autóctonos galegos do
castiñeiro europeo (Castanea sativa,
Mill) destinados ao consumo humano e
comercializado en fresco ou
conxelado.
• Localización: o ámbito espacial da
indicación xeográfica protexida
comprende o territorio galego que se
atopa delimitado ao oeste pola Dorsal
Central Galega e pola Serra do Xistral
no norte.
4. • A zona de
cultivo e
recolección
abrangue:
• Provincia da
Coruña: a Terra
de Melide e os
concellos de
Arzúa e
Boimorto.
• Toda a
provincia de
Lugo (a
excepción da
Mariña)
• A totalidade da
provincia de
Ourense.
• Provincia de
Pontevedra:
comarcas do
Deza e de
Tabeirós-Terra
de Montes, os
concellos de
Cotobade, A
Lama e Campo
Lameiro e
Cuntis
5. Castañas de Galicia
• Características:
• Pericarpio fino, de cor marrón clara e
brillante.
• Epispermo (membrana) fino que
penetra lixeiramente na semente e que
se separa facilmente ao pelar a
castaña.
• Sabor doce e textura firme non
fariñenta.
• Humidade: unha vez colleitado, o
froito terá entre o 50 e 60% de
humidade.
8. O magosto
• Realizábase tradicionalmente o 1º de
novembro, día de Tódolos Santos, se ben en
Ourense, por maduraren máis tarde as
castañas atrasouse ata o día 11, san Mariño.
Na actualidade celébrase en calquera data
comprendida entre a segunda quincena de
outubro e a primeira de novembro,
converténdose na festa de outono por
excelencia, e incorpóranse diversos
alimentos, coma chourizos e outros produtos
elaborados nas matanzas do porco
coincidentes con estas datas.
9.
10. O magosto
• Celebrábase tradicionalmente nun
claro do mesmo souto, comezando a
primeira hora da tarde coa recollida de
leña e castañas. Facíase unha ou
varias fogueiras con paus e frouma
para conseguir brasas dabondo para
asar as castañas; outras veces era na
eira ou nun rueiro amplo, cos vellos na
cociña da casa e os mozos na rúa. Era
costume que as mozas trouxeran as
castañas e os mozos o viño, noutros
casos os mozos achegaban todo e as
mozas ían convidadas.
11.
12. O magosto
• Aínda que había que picar (ou sinalar)
as castañas antes de botalas nas
brasas, non faltaba quen botaba
algunha enteira, para que estoupase na
cara de quen as andaba a remexer,
cousa que os participantes celebraban
lanzando aturuxos. Por fin, no remate
da festa, os máis rapaces xogaban a
tisnarse coas mans cheas de feluxe
mentres que mozos e adultos
cantaban, bailaban e saltaban a
fogueira.
14. O magosto
orixes
• Existen varias teorías para explicar a
etimoloxía da palabra. Hai quen a fai
vir do latín magnus ustus, gran
fogueira, dentro dos cultos do lume
que, como a noite de san Xoán,
marcaban o paso das estacións; outros,
de magnus, que signficaría ou ben
magno, grande ou ben mago, maxia; e
outros do celta mag, campo ou magon
(grande luz).
15.
16. O magosto
orixes
• En calquera caso existe coincidencia
en considerar os magostos como unha
festa de orixe pagá, relacionada coa
fecundidade e o folclore do lume que
marca o paso dos ciclos agrícolas, a
modo de simbolismo de peche do ciclo
solar. Como aconteceu con outras
festividades pagás, terminou sendo
cristianizada asociándoa ós Santos e
Defuntos ou a San Mariño de Tours.
17.
18. Refraneiro e cantigas
•As castñas do castiñeiro hainas que asar no asadeiro
•Castañas, noces e viño fan a ledicia de San Martiño
•Con castañas asadas e sardiñas salgadas non hai ruín
viño
•Fiate nas castañas asadas, que se estoupan sairanche á
cara
•Polo san Mariño, castañas e viño.
•Se o mes de agosto ben claro, bo magosto e bo nabo; se
vén nubrado poucas castañas e nabos furados.
•Acabáronse as vendimas/ e veñen as esfolladas/ para
comer coas mozas/ catro castañas asadas.
•Non chas quero, non chas quero/ castañas do teu
magosto/ non chas quero, non chas quero/ que me
cheiran ó chamosco.