5В050900 «Қаржы» мамандығының студенттеріне арналған «Мемлекеттік бюджет» пәнінен оқу құралы – учебное пособие

1. Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті
Курманова Г.К., Салимбаева Ш.Д., Машанова С.А.
5В050900 «Қаржы» мамандығының студенттеріне арналған
«Мемлекеттік бюджет» пәнінен оқу құралы
Орал, 2016

2. ӘОЖ 336.14.(075.8)
КБЖ
Қ 77
Сын-пікір берушілер: Казанбаева А.М. – экономикалық ғылымдарының
кандидаты, доцент Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-
техникалық университеті
Алтыбаева Ш.М.– экономикалық ғылымдарының магистрі, аға оқытушы
М.Өтемісов атындағы университеті
Қ 77 Мемлекеттік бюджет пәнінен: оқу құралы/ Курманова Г.К., Салимбаева
Ш.Д., Машанова С.А. - Орал: БҚИТУ баспа орталығы, 2016. – 99 бет.
ISBN 978-601-7877-86-6
«Қаржы» мамандығының студенттеріне арналған Мемлекеттік бюджет
пәнінен оқу құралы пәнді оқытудың мақсатын, тапсырмаларын,
студенттердің оқу үрдісін ұйымдастыру, мемлекеттік бюджеттің теориялық
аспектілерінен, тапсырмалар жинағынан, есептерден, тест тапсырмаларынан
тұрады.
ӘОЖ 336.14.(574) (075.8)
ISBN 978-601-7877-86-6 © Курманова Г.К., Салимбаева Ш.Д.,
Машанова С.А., 2016
© БҚИТУ баспа орталығы, 2016

3. Кіріспе
Қаржы жүйесінің құрамында неғұрлым маңызды элемент мемлекеттік
(муниципалдық) қаржылар көрінеді, оларың негізгі элементі бюджет болып
табылады. Мемлекеттік қаржылардың синтетикалық санаты ретінде
мемлекеттік және жергілікті бюджеттің экономикалық мазмұнын бюджеттік-
салықтық тетіктерді және аспаптарды іске келтіру нәтижесінде мемлекеттік
(жергілікті ) түзудің және пйдаланудың бұқаралық-құқықтық формасындағы
бюджеттік қорлардың қозғалысы құрайды.
Мемлекеттік бюджет жай ғана мемлекеттің ақша жинақтары немесе
мемлекеттік кірістер мен шығындар тізбесі емес; бұл үнемі кірістер түсіп
отыратын және үнемі шығындар қыржыландырылып (шығын шығып)
отыратын қызмет етуші жүйе.
Бюджет мемлекеттің экономикалық саясатын жүзеге асырудың
маңызды аспабы болып табылады. Оның көмегімен мемлекеттік билік
ұлттық кірісті қайта бөлуді жүзеге асыра отырып, қоғамдық өндірістің
құрлымын өзгертеді, шаруашылық ету нәтижелеріне әсер етеді, әлеуметтік
түрлендірулерді жүзеге асырады.
Жергілікті бюджеттер, бөлушілік санаттың мағынасы бола отырып,
аталған аумақта орналасқан барлық заңды және жеке тұлғалармен,
шығынарды шығару желісі бойынша да, бюджеттен қаражаттарды ұсыну
бойынша да өзара қарым-қатынастардың көптігімен байланысты. Жергілікті
бюждеттер өңірлік экономиканың барлық бөлімшелеріне қалыптасатын
құндық пропорцияларға белсенді әсер етуге қабілетті.
Бюджеттік жүйені құрудың негізгі теорияларын шетелдік экономистер
К. Виксель, А. Лаффер, А. Маршалл, П.Самуэльсон және т.б. жасаған.
Мемлекеттік кірістерді қалыптастыру проблемаларына келесі шетелдік
оқытушылардың жұмыстары арналған: А. Вагнер, А. Льюис, Д.
Брюммерхофф, У. Петти, Д. Рикардо, У Ростоу, А. Смит.
Қазақстан Республикасында «мемлекеттік бюджет» санатының
теориялық-әдістемелік проблемаларының әр түрлі аспектілерін зерттеуді
Жунусова Р.М., Зейнельгабдин А.Б., Ильясов К.К., Ли В.Д., Мельников В.Д.,
Султанов Б., Саткалиева В.А., Утибаев Б.С. жүргізген. Бюджетті басқару
мәселелерін шешуге Есенжигитова Р.Г., Найманбаева С.М., Сартаева С.С.,
Саханова А.Н., Сейтмагамбетова М.С. сынды қазақстандық ғалымдардың
еңбектері арналған. Республикалық және жергілікті деңгейлерде бюджеттік
қатынастарды жоспарлау және басқару, ұлттық экономиканың дағдарыстан
кейінгі кезеңінің бюджеттік саясатының мәселелерін, барлық деңгейдегі
бюджеттердің стратегиялық және жедел жоспарлану және орындалу
процестеріндегі мемлекеттің фукцияларын ғалымдар Адамбекова А.,
Интыкбаева С., Омирбаев С., Парманов Р зерттеген.
Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексінде бюджет
«мемлекеттік функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін арналған
оның орталықтандырылған ақша қоры» ретінде түсініледі (3 бап).

4. Қазақстандық Бюджеттік Кодекстегі анықтама мейлінше
функционалды болып табылады. Ол бюджеттік жүйемен шешілетін
міндеттерді белгілейді, оның екі деңгейлік құрылымын, сондай-ақ бюджет
құрылымының екіжақтылығын анықтпайды: бір жағынан, онда мемлекеттік
саясатты жүзеге асыруға арналған қаржы қорларының жиынтығы болып
табылатын кіріс бөлігі көрсетіледі, екінші жағынан – бюджеттік
қаражаттардың пайдаланылуының нақты бағыттарын бейнелейтін шығын
бөлігі көрсетіледі.
«Мемлекеттік бюджет» пәнінің әр тақырыбы бойынша тапсырмалар
мен эссе тақырыптары беріледі. Әр тақырып бойынша студентке
материалды меңгеру дәрежесін анықту үшін тесттен өту ұсынылады, бұл өз
кезегінде өз білімдерін ретке келтіруге, жалпы тақырып пен курстың игерілу
дәрежесін өзі тексеруге мүмкіндік береді. Тапсырмаларды шешуде және
тестілерде материалды тарту талап етіледі. Бұл материалды студент негізгі
әдебиетте, мемлекеттік биліктің ресми ақпараттарында, сондай-ақ баспа және
электрондық бұқаралық ақпарат құралдарында таба алады.
Егер Сіз біздің ұсынымдарымызға ілесетін болсаңыз, онда
«Мемлекеттік бюджет» пәнін оқып зерттеу нәтижесінде қоғамдық өмір онсыз
өмір сүруі мүмкін емес болып табылатын күрделі де қызықты ғылымды
игересіз.

5. 1. Тақырып Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мазмұны
1. Мемлекеттік бюджет тұжырымдамасының мазмұнына анықтама беріңіз
(Қазақстан Республикасын мысал ретінде алыңыз). Экономикалық категория
ретінде бюджет қандай функцияларды атқарады?
2. Бюджеттің экономикалық мазмұнына отандық ғалымдардың
көзқарастары кандай бағытта өрбуде?
3. Неліктен кешенді реформаларды өткізуде мемлекеттік бюджеттің
маңыздылығы артуда?
4. Әлемдік қаржылық дағдарыстың жағымсыз әсерлерін жеңудегі
бюджеттің рөлі
5. Бюджеттің қаржылық құбылыс ретіндегі қарама қайшылығы неде?
- Кесте құру: «Бюджеттің белгілері», «Бюджет фукциялары»,
«Бюджет анықтамасы»
- Экономикалық эссе «Бюджеттің басқа экономикалық категорияларымен
байланысы», «Экономикадағы бюджеттің рөлі».
- Тақырыптың бірін таңдап реферат жазыңыз:
1 Қаржы мен бюджеттің байланысы
2 Нарық жағдайындағы жаңа бюджет қатнастарының дамуы
3 Бюджеттің спецификалық қоғамдық рөлі
Тест тапсырмаларын орындаңыз:
Бюджет – бұл экономикалық жеке категория, жалпы түсінікке қатысты
a) салыққа
b) қаржыға
c) шығынға
d) кіріске
e) нарыққа
2. Қоғамдық өнімнің арнайы бөлімін құраушы
a) таза пайда
b) жалпы ұлттық өнім
c) салықтар
d) қаржылық қатнастар
e) жалпы ішкі өнім
3. Бюджет:
a) фирманың ақша қоры
b) мемлекеттің орталықтандырылған ақша қоры
c) салық пен салық ставкаларының арақатнасы
d) экономикалық цикл фазаларымен байланысты
e) экономикалық цикл фазаларымен байланысты емес

6. 4. Бюджет формасы бойынша:
a) қаржылық жоспар
b) заң
c) орталықтандырылмаған қор
d) орталықтандырылған қор
e) экономикалық қатнастар жиынтығы
5. Бюджет материалдық белгісі бойынша:
a) қаржылық жоспар
b) заң
c) орталықтандырылмаған қор
d) орталықтандырылған қор
e) экономикалық қатнастар жиынтығы
6. Бюджет экономикалық белгісі бойынша:
a) қаржылық жоспар
b) заң
c) орталықтандырылмаған қор
d) орталықтандырылған қор
e) экономикалық қатнастар жиынтығы
7. Бюджет заңды тіркелім бойынша:
a) қаржылық жоспар
b) заң
c) орталықтандырылмаған қор
d) орталықтандырылған қор
e) экономикалық қатнастар жиынтығы
8. Бюджетің экономикалық мазмұны болатын қатнастар:
a) экономикалық
b) өндірістік
c) қаржылық
d) материалдық
e) заңды
9. Бюджет – бұл орталықтандырылған жүйе:
a) қаржылардың
b) салықтардың
c) бюджеттік құралдардың
d) кірістер мен шығыстардың
e) мемлекеттің
10. Бюджеттің сапалық белгілерін көрсетеді:
a) мемлекеттің

7. b) бюджеттік құралдардың
c) мемлекеттік экономиканың
d) қаржылардың
e) салықтардың
11.Қаржы – бұл жүйе:
a) валюта қатнастарының
b) ақша қатнастарының
c) бюджет қатнастарының
d) экономикалық қатнастарының
e) өндірістік қатнастарының
12.Макро деңгейдегі ақша қоры:
a) жеке қаражат қоры
b) мемлекеттік бюджет
c) жеке және тартылған қаражат қоры
d) қарыз қаражат қоры
e) тартылған қаражат қоры
13. Қаржылық қозғалыстың пайда болу белгілері:
a) бюджетің қалыптасуы және пайдаланылуы жүйелік сипат ала бастады,
салықтар ақшалай формада артықшылықты сипат ала бастады
b) салықтар натуралды формада артықшылықты сипат ала бастады
c) жалпымемлекеттік ақша қоры пайда болды
d) бюджетің қалыптасуы жүйелік сипат ала бастады, салықтар натуралды
формада артықшылықты сипат ала бастады
e) баланстың қалыптасуы жүйелік сипат ала бастады, салықтар ақшалай
формада артықшылықты сипат ала бастады
14. У.Петтидің «Салықтар мен жинақтар туралы трактаты» жарық көрді:
a) 1692 ж.
b) 1652 ж.
c) 1682 ж.
d) 1712 ж.
e) 1662 ж.
15. Мемлекеттік қаржы көмегімен ұлттық экономиканы реттеу теориясының
негізін салушы:
a) Дж.Р.Хикс
b) У.Петти
c) П.А.Самуэльсон
d) Дж.Кейнс
e) А.Смит
16. «Мемлекеттік қаржының таза теориясын» ұсынды:

8. a) Дж.Р.Хикс
b) М.Фридман
c) П.А.Самуэльсон
d) Дж.Кейнс
e) К.Менгер
17. Ұлттық табыстың құрылуына әсер етеді:
a) негізгі, немесе қосалқы табыс
b) негізгі, немесе қосалқы тауар
c) негізгі, немесе қосалқы табыс
d) ұлттық қор
e) кірістер мен жинақтар
18. Салық саясаты:
a) бюджет қатнастары дамуының негізгі бағыттарынның анықтамасы
b) ақша айналымының көлеміне әсер етеді
c) тауарлар мен қызметтердің бағасын анықтау принципі мен методикасы
d) салық механизмін қолданудың жүйелік концепциясын жасақтаудағы
мемлекет әрекеті
e) сыртқы экономика саласындағы мемлекет тарапынан іске асырылатын
шаралар жүйесі
19. Бюджеттік саясат:
a) бюджет қатнастары дамуының негізгі бағыттарынның анықтамасы
b) ақша айналымының көлеміне әсер етеді
c) тауарлар мен қызметтердің бағасын анықтау принципі мен методикасы
d) әлеуметтік бағдарламалар кешені
e) сыртқы экономика саласындағы мемлекет тарапынан іске асырылатын
шаралар жүйесі
20. Қаржы саясатының арақатнасы:
a) мемлекеттік бағдарламалар
b) салық жинау бойынша мемлекеттік шаралар
c)қаржы қатнастарын қолдану бойынша мемлекеттік бағдарламалар
d) республикалық және жергілікті бюджет
e) қаржы механизмі және нормативтік акт
21. Қаржы саясатын жүзеге асырушы орган:
a) ҚР Ұлттық қоры
b) Үкімет
c) Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қоры
d) Есеп комитеті
e) Қаржы министірлігі
22. Мемлекетпен әрекет ететін ақшалай алымдар:
a) мемлекеттік шығын

9. b) жергілікті шығын
c) облыстық шығын
d) территориалдық шығын
e) қалалық шығын
23. Мемлекеттік бюджет функциялары:
a) әлеуметтік, реттеуші
b) бақылау, орналастыру
c) бақылау, әлеуметтік
d) орналастыру, ынталандыру
e) әлеуметтік, қаржылық
24. ҚР заңына сәйкес жеке меншіктің екі формасы:
a) коммерциялық және коммерциялық емес
b) жеке және мемлекеттік емес
c) жеке және мемлекеттік
d) мемлекеттік және коммуналды
e) республикалық және коммуналды
25. Қоғамдық тауар қасиеті:
a) бөлінбеуі және тұтынушының нақты таңдауы
b) бөлінуі және тұтынушының нақты емес таңдауы
c) бөлінбеуі және тұтынушының нақты таңдауы
d) бөлінбеуі және сатушының нақты емес таңдауы
e) бөлінбеуі және тұтынушының нақты емес таңдауы
26.Мемлекеттік бюджет - бұл:
а) бюджет жүйесінің бірлігі
b) бюджеттің барлық деңгейлермен арақатнасы
c) мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары
d) бюджет – брутто
e) бюджет – нетто
27. Мемлекеттік бюджет функциялары:
а) ұлттық табысты қайта орналастыру, әлеумметтік саясатты қаржылық
қамтамасыз ету, экономиканы мемлекеттік реттеу, орталықтандырылған
қордың ақша қаражатының қалыптасуы мен пайдалануына бақылау
b) жыл сайынғы бюджетті бекіту, сенімділік, бюджеттік тепе теңдік, ұлттық
табысты қайта орналастыру
c) бюджеттің бірлігі, бюджеттің толықтығы, әлеумметтік саясатты қаржылық
қамтамасыз ету, экономиканы мемлекеттік реттеу
d) ұлттық табысты қайта орналастыру,бюджеттің бірлігі, бюджеттің
толықтығы, бюджеттің сенімділігі
e) бірлігі, толықтығы, нақтылығы, жеке бастылығы

10. 28. Мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары:
а) бастапқы қаржылық жоспары
b) кірістер балансы
c) қаржылық прогноз
d) Мемлекеттік бюджет
e) қаржылық жоспар жүйесі
29.Түсім мерзімінде қаралатын ынталандырушы фискалдық саясат:
а) мемлекетттік кірістің артуы
b) мемлекетттік шығынның артуы
c) мемлекетттік кірістің артуы
d) мемлекетттік шығынның кемуі e) салықтың артуы
30. ЖІӨ пайда болатын деңгей:
a) орналастыру
b) айырбастау
c) өндіріс
d) тұтыну
е) жандану
31.Қажеттілік жағдайында мемлекеттің экономикаға арласуы:
a) мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік дамуының нақтылы мәселесін
шешу
b) арнайы әлеуметтік топтардың қалыптасуы
c) нарық механизмінің ұтымды қызмет етуін қамтамасыз ету
d) жеке қызығушылықтарды қорғау
e) бюрократия қызығушылықтарын қорғау
32.«Бюджет» анықтамасына жатпайтыны:
a) мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары
b) қаржылық жоспары
c) экономикаға әсер ету құралы
d) бюджет жүйесінің бірлігі
e) жеке экономическаялық категория
33. Бюджеттің спецификалық қоғамдық мазмұны:
a) заңдылық
b) жалпымемлекеттік тұтынуды қамтамасыз етуге қызмет етеді
c) экономикаға әсер ету құралы
d) мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары
e) жеке экономическаялық категория
34. Негізгі қаржылық жоспар:
a) қайта орналастыру процесі
b) орналастыру процесі

11. c) мемлекеттің жоспарлы сала өнімі
d) мемлекет пен кәсіпорынның жоспарлы сала өнімі
e) жоспарлы категория
35. Қазахстан Республикасының Парламенті жыл сайын қабылдайтын заң:
a) «Жергілікті бюджет» туралы заң
b) «Республикалық бюджет» туралы үкім
c) «Мемлекеттік бюджет» туралы заң
d) «Республикалық және жергілікті бюджет» туралы заң
e) «Республикалық бюджет» туралы заң
36. Бюджет негізделеді:
a) экономиканың перспективалық даму жоспарына
b) экономиканың қаржылық даму жоспарына
c) салықтарға
d) салықтық түсімдерге
e) мемлекеттің қаржылық даму жоспарына
37. Бюджет нәтижесінде қалыптасады:
a) мемлекеттің монетарлық саясаты
b) мемлекеттің ақша несие саясаты
c) мемлекеттің сыртқы экономикалық саясаты
d) мемлекеттің бюджет салық саясаты
e) бюджеттік бағдарлама
38. Бюджеттің негізгі құралдары:
a) салықтық жинақтар
b) жергілікті кіріс пен шығыс
c) c) мемлекеттік кіріс пен шығыс
d) налсалық ставкалары
e) заңдар
39. Мемлекеттік бюджеттің атқаратын функциялары:
a) орналастыру және қайта орналастыру
b) орналастыру және ынталандыру
c) орналастыру және бақылау
d) ынталандыру және делдалдық
e) қайта орналастыру және бақылау
40. Бюджеттің атқаратын функцияларына қайсысы жатпайды:
a) ұлттық табысты қайта орналастыру
b) жеке табысты қайта орналастыру
c) экономиканы реттеу және ынталандыру
d) әлеуметтік саясатты қаржылық қамтамасыз ету

12. e) орталықтандырылған қордың қалыптасуы мен пайдаланылуын бақылау
Сурет 1 - Мемлекеттік бюджеттің жалпымемлекеттік қаржы жүйесіндегі
рөлі мен орны
мұндағы:
- жасақталған құн орналасуының қаржылық ресурстар легінің
бағыты (СОП);
- қайта орналастырудың қаржылық ресурстар легінің бағыты;
1 – несие ұсынылуы, мақсатты шараларға аударылған несие немесе
дотация пайыздары, бюджеттен тыс қорларға салымдардың салық түріндегі
ресурстардың тікелей және кері легі;
2 – қалпына келтіру немесе сақтандыру жарналры түріндегі
ресурстардың тікелей және кері легі;
3 – жалақы немесе үлестік салым түріндегі ресурстардың тікелей және
кері легі;
Мемлекеттік қаржы
Мемлекеттік бюджет
Сақтандыру қаржысы Үй шаруашылық
қаржысы
СОП
1
2 3
Ұлттық экономиканың кәсіпкерлік
қаржысы

13. Тақырып 2. Бюджеттік жүйе
1.Бюджеттік заңдылық құрылымын сипаттаңыз.
2. Қазақстан Республикасының бюджеттік жүйе бөлімдерін атаңыз.
3.ҚР бюджеттік жүйесінің негізгі деңгейлері мен элементтерін, бюджет
қаражатының орналасу формаларын анықтап сызбасын құрыңыз.
4. ҚР Бюджет Кодексі нормалары негізінде ҚР бюджеттік жүйесінің
сызбасын құрыңыз.
5.Суретті толтырыңыз, ҚР бюджеттік жүйесіне сипаттама беріңіз.
Тема 3. Структура бюджета
6. Бюджеттік құрылғылардың қандай модельдері бар? Бюджеттік
құрылғылардың түрлі модельдерін қолданатын елдерді мысалға келтіріңіз.
7. ҚР бюджет саясатының негізгі бағыттарын атаңыз.
8. Бюджет саясатының негізгі құралдарын атаңыз. Құралдардың қайсысы
қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етеді?
9. Консолидирленген бюджетке анықтама беріңіз. Қандай бюджет құрамында
Батыс Қазақстан облысының консолидирленген бюджеті бар?
10. Батыс Қазақстан облысының консолидирленген бюджетінің сызбасын
сызыңыз.
11. ҚазақстанРеспубликасының бюджеттік жүйесінің қандай принципіне
тиесілі:
- бюджеттің реттеуші табысының бекітілу заңнамасына
ҚазақстанРеспубликасының
бюджеттік жүйесі
Қазақстан
Республикасының
ұлттық қоры
Қазақстан
Республикасының
мемлекеттік бюджетті
Мемлекеттік бюджет
(арнайы жағдайларда
әрекет етеді)

14. - мемлекеттік билік органдары мен жергілікті өзін өзі басқару органдары
қызметң мен белгілі бір табыс түрінің бекітілуі
- бюджет туралы заң бағдарламасы құрамында болу қажет негізгі
бюджеттік сипаттамалар: кірістердің, шығыстардың және бюджет
дифицитінің жалпы көлемі.
12. ҚазақстанРеспубликасының бюджеттік құрылғысы дегеніміз не?
13. Мемлекеттік бюджет жүйесінің анықтамасын беріңіз.
14. Бюджет жүйесі мен бюджет құрылғысының айырмашылығы неде?
15. Бюджеттік жүйе принциптерінің экономикалық мазмұнына сипаттама
беріңіз.
16. Қазақстан Республикасының бюджет жүйесінің құрылымын, қандай
нормативтік база мен заң реттейді?
17. Жергілікті бюджеттің әлеуметтік экономикалық функциясының мәні?
- Кесте құру: «Қазақстан Республикасының бюджеттік жүйесі», «Бюджеттік
жүйе принциптері»
- Экономикалық эссе: «Нарық типіндегі экономиканы құрудағы бюджеттік
жүйе рөлі»
-Тақырыптың бірін таңдап реферат жазыңыз:
1. Бюджеттік жүйе деңгейлері
2. Нарық жаңаруының бюджеттік жүйе құрылымына әсері
Тест тапсырмаларын орындаңыз:
1. Мемлекеттік бюджет жүйесі - бұл:
a) мемлекеттің негізгі қаржы жоспары
b) ақша қатнастары
c) бюджет ұйымдастырылуы
d) бюджет құрылуы
e) бюджеттің барлық деңгейлермен арақатнасы
2. Мемлекеттік бюджет құрылғысы анықталады:
a) салықтар
b) қаржы
c) мемлекет функциясы
d) мемлекет құрылғысы
e) ұлттық валюта
3. ҚР бюджет заңдылығы негізделеді:
a) ҚР Конституциясы
b) ҚР бюджет кодексі
c) ҚР салық кодексі
d) ҚР азаматтық кодексі
e) «Республикалық бюджет» туралы заң

15. 4. ҚР бюджет заңдылығы құралады:
a) Еңбек Кодексі және басқа да нормативтік құқықтық актілер
b) Бюджет Кодексі және басқа да нормативтік құқықтық актілер
c) жергілікті бюджет
d) Бюджет Кодексі және бюджет жоспары
e) Бюджет Кодексі және ҚР Ұлттық қоры
5. Республикалық бюджет заңы әрекет етеді:
a) өткен қаржылық жылдың 1 қаңтары
b) ағымдағы қаржылық жылдың 1 наурызы
c) ағымдағы қаржылық жылдың 15 қаңтары
d) ағымдағы қаржылық жылдың 10 қаңтары
e) ағымдағы қаржылық жылдың 1 қаңтары
6. Жергілікті бюджет туралы мәслихат шешімі әрекет етеді:
a) өткен қаржылық жылдың 1 қаңтары
b) ағымдағы қаржылық жылдың 1 наурызы
c) ағымдағы қаржылық жылдың 1 қаңтары
d) ағымдағы қаржылық жылдың 10 қаңтары
e) ағымдағы қаржылық жылдың 15 мамыры
7. ҚР Үкіметі акті әрекет етеді:
a) өткен қаржылық жылдың 1 қаңтары
b) ағымдағы қаржылық жылдың 1 наурызы
c) ағымдағы қаржылық жылдың 10 қаңтары
d) ағымдағы қаржылық жылдың 1 қаңтары
e) ағымдағы қаржылық жылдың 15 мамыры
8. Бекітілген бюджет - бекітіледі:
a) ҚР Парламенті немесе мәслихат
b) мәслихат
c) ҚР Парламенті
d) облыстық мәслихат
e) Есеп комитеті
9. Қарыз қызметі - бұл:
a) қайтарусыз қаржылық немесе техникалық көмек
b) қызмет бірлігіндегі мемлекеттік қызмет құны
c) белгілі уақыт бірлігіндегі қарыз шартынан шығушы төлемдер,
комиссиондық сыйақылар, айыппұлдар және басқа да төлемдер арақатынасы
d) бюджет қаржысының бөлінуі
e) бюджетті орындау барысында жүзеге асатын операциялар
10. Бюджетті орындау жүктелген жергілікті орган - бұл:

16. a) бюджетті орындауды жүзеге асыратын бюджеттен қаржыландырылатын
атқарушы орган
b)бюджеттік жоспарлауды жүзеге асыратын бюджеттен қаржыландырылатын
атқарушы орган
c) орталық атқарушы орган
d) бюджеттік жоспарлауды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
e) бюджеттік болжауды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
11. Бюджетті орындау жүктелген орталық орган - бұл:
a) бюджеттік жоспарлауды жүзеге асыратын бюджеттен
қаржыландырылатын атқарушы орган
b) республикалық бюджетті жүзеге асыратын атқарушы орган
c) жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган
d) жоспарлауды жүзеге асыратын орталық орган
e) бюджеттік жоспарлауды жүзеге асыратын атқарушы орган
12. Бюджеттік қаражатты алушы - бұл:
a) үй шаруашылығы
b) шетмемлекеттер, олардың агенттіктері, халықаралық және шетелдік
кәсіпорындар
c) пенсионерлер, студенттер, мүгедектер
d) бюджеттік қаражатты алушы жеке және заңды тұлғалар
e) мемлекеттік мекемелер
13. Донорлар - бұл:
a) шетмемлекеттер, олардың агенттіктері, халықаралық және шетелдік
кәсіпорындар
b) бюджеттік қаражатты бөлуші жеке және заңды тұлғалар
c) бизнес-фирмалар
d) мемлекеттік мекемелер
e) республикалық бюджетті жүзеге асыратын атқарушы орган
14. Мемлекеттік жоспарлауды жүзеге асыру жүктелген жергілікті орган:
a) бюджеттік жоспарлауды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
b) жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган
c) стратегиялық, экономикалық функцияны және бюджеттік жоспарлауды
жүзеге асырушы жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган
d) республикалық бюджетті жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
e) мемлекеттңк бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган
15. Мемлекеттік жоспарлауды жүзеге асыру жүктелген жергілікті орган:
a) бюджеттік жоспарлауды жүзеге асырушы жергілікті бюджеттен
қаржыландырылатын атқарушы
b) республикалық бюджетті жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
c) жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган

17. d) мемлекеттңк бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган
e) стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлау бөлімінің
мемлекеттік реттеу функциясын жүзеге асыратын орталық атқарушы орган
16. Нақтыланған бюджет - бекітіледі:
a) ҚР Парламенті немесе мәслихат
b) мәслихат
c) ҚР Парламенті
d) Өзгертулер мен толықтырулар есебінен
e) Есеп комитеті
17. Кезекті қаржылық жыл:
a) өткен қаржылық жылдың келесі жылы
b) есепті қаржылық жылдың келесі жылы
c) базалық қаржылық жылдың келесі жылы
d) ағымдағы қаржылық жылдын келесі мерзімі
e) күнтізбелік қаржылық жылдын келесі жылы
18. Жоспарлы мерзім:
a) өткен қаржылық жылдың келесі екі қаржылық жылы
b) есепті қаржылық жылдың келесі үш қаржылық жылы
c) базалық қаржылық жылдың келесі үш қаржылық жылы
d) ағымдағы қаржылық жылдың келесі үш қаржылық жылы
e) күнтізбелік қаржылық жылдың келесі үш қаржылық жылы
19.Бюджет - категория:
a) экономикалық
b) құндық
c) заңды
d) қоғамдық
e) микроэкономикалық
20.Мемлекеттік бюджеттік жүйе – бұл:
а) барлық деңейлердегі бюджеттер жиынтығы
b) елдің негізгі қаржылық жоспары
c) бюджетті ұйымдастыру
d) бюджетті құру
e) мемлекетте пайда болатын, ақшалай қатынастар
21. Қаржыландыру:
a) бюджет ақшасын алу
b) бюджет қаражатын алушыларға ақша бөлу
c) қайтарымсыз қаржылық көмек
d) бюджетті атқару процессінде жүргізілетін операциялар
e) қайтарымсыз техникалық көмек

18. 22. Мемлекет активтері:
a) жеке меншікке алынған, мүліктік және мүліктік емес игілік және құқық
b) бюджеттік қаражаттар
c) тек қана мүліктік игілік пен құқық
d) тек қана мүліктік емес игілік және құқық
e) мемлекеттік меншікке алынған, құндық бағасы бар, мүліктік және мүліктік
емес игілік және құқық
23. Грант - бұл:
a) бюджет ақшасын алушыларға бөлу
b) бюджет бағдарламасы әкімшілері арқылы бюджет қаражатын алушы, жеке
және заңды тұлғалар
c) ҚР-ның мемлекеттік ұйымдарына донор ретінде ұсынылатын, техникалық
көмек немесе қайтарымсыз қаражат
d) бюджет ақшасын алу
e) мемлекеттің қаржы жүйесінің бөлігі
24. Бюджеттік қатынастар:
a) мемлекеттік қызмет құны
b) бюджет процессінде пайда болатын қатынастар
c) бюджеттің атқарылу процессінде пайда болатын операциялар
d) салық салу кезінде пайда болатын қатынастар
e) бюджет ақшасын алушыларға бөлу
25. Бюджеттік операциялар:
a) бюджеттің атқару процессінде пайда болатын операциялар
b) салық салу кезінде пайда болатын қатынастар
c) мемлекеттік қызмет құны
d) бюджет ақшасын алушыларға бөлу
e) бюджет процессінде пайда болатын қатынастар
26.Бюджеттік қамтамасыздық:
a) бюджеттің атқару процессінде пайда болатын операциялар
b) бюджет процессінде пайда болатын қатынастар
c) аталған қызметті алушылардың жан басына шаққандағы мемлекеттік
қызметтің құны
d) бюджет ақшасын алушыларға бөлу
e) мемлекеттік кірістер мен мемлекеттік шығындар
27. Мемлекет жеке міндеттемелерді жабуды жауапкершілігіне алғанда, ол
қалай әрекет етеді:
a) гарант
b) қарызгер
c) эмитент

19. d) несиегер
e) кепілгер
28. ҚР-ның заңына сәйкес, кәсіпкерлік қызмет мына бағытта
ұйымдастырылады:
А) тек қана мемлекеттік меншік негізінде
В) аралас меншік нысанында
С) ұжымдық кәсіпорын нысанында
Д) кез-келген меншік нысанында жеке немесе ұжымдық болуы мүмкін
Е) жеке меншік негізінде болуы мүмкін
29. Бюджет іс-әрекеті:
А) мемлекеттік деңгей құрылымында
В) кәсіпорында және мемлекетте
С) барлық экономикалық субъектілерде
D)тек қана мемлекетте
E) уй шаруашылғында
30. Бюджет - бұл категория, ерекше мына қатынастар катешорияларына
сәйкес:
a) салыққа
b) несиеге
c) қаржыға
d) мемлекеттік шығынға
e) мемлекеттік кіріске
31. Мемлекеттің ақшалай қаражаттың орталық қорын пайдалану және
қалыптастыру әдістері мен жиынтық нысандары:
a) қаржылық механизм
b) салықтық механизм
c) іс-әрекет механизмі
d) бюджеттік механизм
e) несиелік механизм
32. Үкіметтік қарыз– бұл:
а) бюджеттен несие түрінде бұрын берілген негізгі қарызды жабу
b) үкіметтік заимдардың игерілген және игерілмеген сомалары
c) комиссиялық төлемдерді төлеу, сыйақы төлемдерін төлеу
d) бюджеттің әртүрлі деңгейлері арасындағы пайыздық қатынастар
e) қаражатты шығындаудың қарастырылған механизмі
34. Төменде аталғандардың қайсысы қоғамдық игілік болып табылады?
А) электроэнергия
В)полиция
С) маяктар

20. Д)елдің қорғанысы
E)су басудан қорғау
34. Бәсекелес емес және шығарылмайтындарға сипаттама:
А) сапалы емес тауарлар
В) тапшылықты тауарлар
С) қоғамдық игіліктер
Д) өндіріс факторлары
E) нормаға сай тауралар
35. Бюджеттік процесс - бұл ҚР-ның бюджеттік заңдылғымен реттелетін іс-
әрекеті:
a) жоспарлау, қарастыру, бекіту, атқару, нақтылау, түзету енгізу, бюджет
есебі мен есептілігін жүргізу, МҚБ, нәтижелерді бағалау және бюджеттік
мониторинг
b) гранттарды пайдалану бойынша, бюджет есебі мен есептілігін жүргізуді
жоспарлау
c) ) гранттарды пайдалану бойынша, бюджет есебі мен есептілігін жүргізуді
қарастыру
d) ) гранттарды пайдалану бойынша, бюджет есебі мен есептілігін жүргізуді
бекіту
e) грантты жоспарлау бойынша, бюджет есебі мен есептілігін жүргізу
36. ҚР-ның бюджет заңдылығы әрекет етеді және ҚР-ның барлық аймағында
таратылады:
a) барлық жеке және заңды тұлғалар
b) барлық жеке тұлғаларға
c) барлық заңды тұлғаларға
d) ҚР-ның барлық аймағында және одан тыс жерлерде
e) резидент емес тұлғалар арасында таратылады
37. Бюджеттік қаражат – бұл:
a) ақшалай нысанда бюджеттік бағдарламада бейнеленетін кірістер, ақшалар
b) бюджетте ақшалай нысанда бейнеленетін, мемлекеттік меншікке
түсімдер мен шығындар, мемлекеттің басқа да активтері және ақшалары
c) ақшалай нысанда бюджетте бейнеленетін мемлекеттік меншікке түсетін
түсімдер және шығындар, ақшалар
d) бюджетті атқару процессінде қолданылатын, операциялар
e) бюджеттердің жиынтығы
38. Бюджет жүйесі- бұл:
a) бюджеттер жиынтығы және ҚР-ның Ұлттық қорлары, сонымен қатар
бюджеттік процесстер мен қатынастар
b)орталықтандырылған мемлекеттің ақшалай қоры
c)бюджеттердің жиынтығы

21. d)бюджет процессі мен ҚР-ның Ұлттық қорының жиынтығы
e)бюджеттік процесстер мен қатынастар жиынтығы
39.Бюджет – бұл:
a) облыстың ақшалай қоры
b) орталықтандырылмаған ақшалай қоры
c) жергілікті бағдарламалар жиынтығы
d) республикалық бағдарламалар жиынтығы
e) қаржылық қамтамасыз етуді тарату, оның қызметтері мен тапсрымаларын
жүзеге асыруға тағайындалған, мемлекеттің орталық ақшалай қоры
40. Мемлекеттік қазына бөлінеді:
a) республикалық және коммуналдық
b)республикалық және мемлекеттік
c) республикалық және жергілікті
d) жалпымемлекеттік және республикалық
e) жергілікті және коммунальдық
41. Мемлекеттің бюджет жүйесі – бұл:
а) барлық деңгейлер бюджеттерінің жиынтығы
b) елдің негізгі қаржылық жоспары
c) бюджетті ұйымдастыру
d) бюджетті құрастыру
e) мемлекетте пайда болатын ақшалай қатынастар
42. Бюджеттің бірлік қағидаты:
a) бюджетте барлық шығындар мен түсімдердің бейнеленуі
b) бекітілген параметрлердің, бюджеттің бекітілген көрсеткіштеріне
сәйкестігі
c) бюджет жүйесін қалыптастыру мен ұйымдастыруда қолданылатын
бірыңгай қағидаттар
d) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
e) бюджеттік қарым қатынастар аясындағы мемлекеттік органдарен
қабылданған шешімдерді сақтау
43. Бюджет толықтығының қағидаты:
a) ҚР-ның Ұлттық қорында және бюджетте барлық кірістер мен
шығындардың бейнеленуі
b) бюджет заңдылығы облысындағы құқықтық актілерді жариялау
c) бюджеттік қарым-қатынас сферасындағы мемлекеттік органдардың
шешімін сақтау
d) бекітілген параметрлердің , бекітілген бюджет көрсеткіштеріне сәйкестігі
e) бюджет жүйесінде бірыңғай қағидаттарды қолдану
44. Бюджеттің нақтылығы қағидаты:

22. a) барлық кірістер мен шығындардың бюджетте
b) бюджет жүйесінде бірыңғай қағидатты қолдану
c) нормативтік құқықтық актілердің міндетті жариялануы
d)бекітілген параметрлердің бюджеттің нақтыланған бекітілген
көрсеткіштеріне сәйкестігі
e) мемлекеттік органдармен қабылданған шешімдерді сақтау
45. Бюджеттің ашықтылық қағидаты:
a) бюджет жүйесінде бірыңғай қағидатты қолдану
b) бюджеттік қарым-қатынастар сферасындағы мемлекеттік органдардың
шешімдерін сақтау
c) бюджет заңдылығы облысындағы нормативтік құқықтық актілерді
міндетті түрде жариялау
d) бюджетте барлық түсімдер мен шығындарды бейнелеу
e) бюджет процессін өзіндік жүзеге асырудағы мемлекеттік басқару
деңгейлерінің құқығы
46. Бюджеттің біркелкілік қағидаты:
a) бюджет процессін өзіндік жүзеге асыруда, барлық мемлекеттік басқару
деңгейлерінің құқығы право
b) бюджеттік қатынастар аясында мемлекеттік органдармен қабылданған
шешімдерді сақтау
c) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
d) бюджетте барлық кірістер мен шығындарды бейнелеу
e) бюджет жүйесінің бірыңғай қағидатын қолдану
47. Бюджеттің өзіндік қағидаты:
a) әлеуметтік-экономикалық даму болжамына негізделген, бюджетті
жоспарлау
b) нормативтік құқықтық актілердіміндетті түрде жариялау
c) бюджетте барлық кірістер мен шығындарды бейнелеу
d) бюджет процессін өзіндік жүзеге асыруда, барлық мемлекеттік басқару
деңгейлерінің құқығы право
e) бюджет қаражатын мерзімінде алушылардың шотына, бюджет қаражатын
аудару
48. Бюджетті нақтылау қағидаты:
a) әлеуметтік-экономикалық даму және бюджет параметрлеріне негізделген,
республикалық және жергілікті бюджеттерді жоспарлау
b) мемлекеттік органдармен қабылданған шешімдерді сақтау
c) бюджет заңдылығы облысындағы құқықтық актілерді жариялау
d) барлық кірістер мен шығындардың бюджетте бейнеленуі
e) бюджет жүйесінің бірыңғай қағидатын қолдану
49. Бюджеттің негізділігі қағидаты:

23. a) бюджет ақшасын алушылардың шотына мерзімінде бюджет қаражатын
аудару
b) бірыңғай қазыналық шотқа барлық бюджет түсімдерін кірістеу
c) мемлекеттік органдармен бұрын қабылданған шешімдерді сақтау
соблюдение
d) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
e) нормативтік құқықтық актілер негізінде жоспарлау, қажеттілігін
айқындайтын бюджет жобасына енетін кірістер мен шығындардың көлемінің
негізділігі
50. Бюджеттің уақыттылығы қағидаты:
a) бірыңғай қазыналық шотқа барлық бюджет кірістерін енгізу
b) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
c) бюджет ақшасын алушылардың шотына мерзімінде бюджет қаражатын
аудару
d) бюджетті жасақтау және атқару
e) мемлекеттік органдармен бұрын қабылданған шешімдерді сақтау
51. Бірыңғай касса қағидаты:
a) бюджеттік қарым-қатынастар аясында мемлекеттік органдармен
қабылданған шешімдерді сақтау
b) бірыңғай қазыналық шотқа барлық бюджет кірістерін енгізу
c) бекітілген бюджет көрсеткіштеріне, бекітілген параметрлердің сәйкес
келуі
d) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
e) бюджетті жасақтау және атқару
52. Бюджеттің тиімділігі қағидаты:
a) жоғары тікелей нәтижеге жету үшін бюджетті жасақтау және атқару
бойынша қажеттілік
b) бюджеттік қатынастар аясында мемлекеттік органдармен қабылданған
шешімдерді сақтау
c) бекітілген параметрлерге бюджеттің бекітілген көрсеткіштері сәйкес келуі
тиіс
d) бірыңғай қазыналық шотқа барлық бюджет кірістерін енгізу e)
нормативтік құқықтық актілердің міндетті жариялануы
53. Бюджеттің жауапкершілік қағидаты:
a) бекітілген параметрлерге бюджеттің бекітілген көрсеткіштері сәйкес келуі
тиіс
b) нормативтік құқықтық актілердің міндетті жариялануы
c) мемлекеттік органдармен бұрын қабылданған шешімдерді сақтау
d) ҚР-ның заңына сәйкес, мемлекеттік мекемелердің басшыларымен шешім
қабылданған және бюджеттік бағдарлама әкімшілерінің жауапкершілігін
қамтамасыз ету

24. e) бірыңғай қазыналық шотқа барлық бюджет кірістерін енгізу
54. Бюджет қаражатының мақсатты сипаты және нақтылық қағидаты:
a) барлық кірістер мен шығындардың бюджетте бейнеленуі
b) бекітілген параметрлерге бюджеттің бекітілген көрсеткіштері сәйкес келуі
тиіс
c) бюджет жүйесін қалыптастыру және ұйымдастырудың бірыңғай қағидатын
қолдану
d) нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау
e) мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарымен қарастырылған, түпкі
нәтиже көрсеткіштеріне бюджет қаражатын пайдалану және бағытттау
55. ҚР-да мына деңгейдегі өзіндік, жеке бюджеттер табылады және
атқарылады, бекітіледі:
a) мемлекеттік және біріккен бюджеттер, облыс бюджеттері
b) республикалық бюджет; облыстық бюджет, республикалық маңызы бар
қала бюджеттері; аудан бюджеттері(облыстық маңызы бар қала)
c) мемлекеттік және біріккен бюджеттер
d) мемлекеттік және республикалық бюджеттер
e) облыстық бюджт, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттері
56. Бюджет - біріккен, мемлекеттің орталықтанған ақшалай қоры болып
табылады:
a) мемлекеттік және республикалық бюджет
b) мемлекеттік және біріккен бюджет
c) республикалық және жергілікті бюджет
d) облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттері
e) мемлекеттік және біріккен бюджеттер, облыс бюджеттері
Тақырып 3. Бюджеттік құрылым
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет құрылымына сипаттама
беріңіз.
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет жағдайын сипаттайтын
статистикалық материалдарды (крістер, шығыстар, бюджет дифициті және
т.б) талдаңыз.
3. Мемлекеттік бюджет дифициті мен профициті салдары қандай? Қазақстан
Республикасының мемлекеттік бюджет қалыптасуы, құрылымы мен
сальдосына анықтама беріңіз.
4. Мемлекеттік бюджет дифициті мен профициті мәселелерін талқылаңыз.
Мемлекеттік бюджет дифициті мен профицитінің артықшылықтары мен
кемшіліктері қандай?
5. Бюджет дифицитінің мүмкін болар салдары қандай?
6. Бюджет профицитінің мүмкін болар салдары қандай?

25. 7. «Бюджет тепе-теңдігі» ұғымына анықтама беріңіз.
8. Мемлекеттік шығынның қаржыландыру дифицитіне дәлел келтіріңіз.
9. Мемлекеттік шығынның қаржыландыру профицитіне дәлел келтіріңіз
10. Бюджет дифицитін басқару әдісіне сипаттама беріңіз. Бюджет дифицитін
жабуда жиі қолданылатын әдісті атаңыз.
11. ҚР сыртқы қарыз мәселелерін талқылаңыз. Бұл мәселе ҚР мемлекеттік
бюджет дифициті мен профицитімен қалай байланысты?
- Кесте құру: «Бюджет құрылымы», «Бюджет кірісі»
- Экономикалық эссе: «Бюджетті басқару қажеттілігі»
-Тақырыптың бірін таңдап реферат жазыңыз:
1. ҚР Үкіметінің фискалдық саясатты жасақтауы
2. Нарықтық экономикадағы бюджеттік несиенің рөлі
Тапсырмалар
1. Келесі шарттар бойынша жергілікті бюджеттің ағымдағы болжамдық
жылды өткен жылмен салыстырғандағы шығын өзгерісінің пайыздық
өзгерісін анықтаңыз:
- болжамдық жылда жергілікті бюджет профициті табыстың 2,5 %
құрайды;
- ағымдағы жылда жергілікті бюджет шығыны 7 млрд.тенгені құрайды;
- болжамдық жылда жергілікті бюджет кірісі 9,8 млрд.тенгені құрайды;
2.Келесі шарттар бойынша жергілікті бюджеттің ағымдағы болжамдық
жылдағы профицит немесе дефицит көлемін анықтаңыз:
- ағымдағы жылда бюджет шығыны 0,45 млрд.тенгені құрайды;
-болжалдық жылда жергілікті бюджет кірісі өткен жылмен
салыстырғанда 10 % артады және 670 млрд.тенгені құрайды;
3. Келесі шарттар бойынша республикалық бюджеттің ағымдағы болжамдық
жылдағы шығын көлемін анықтаңыз:
-өткен жылы ЖІӨ 12 трлн.тенгені құрады,ал болжамдық жылда 6,4 %
артты;
-болжалдық жылы республикалық бюджет кірісі ЖІӨ 19 % құрады;
- болжамдық жылы республикалық бюджет дефициті кірістің 2%
құрады;
4. А және В мемлекеттерінің экономикасын сипаттайтын көрсеткіштер
(кесте 1):
Көрсеткіштер А
мемлекеті
В
мемлекеті
1 2 3
1)Қаржылық жылдың басындағы мемлекеттік қарыз
көлемі, млн.долл.
3 000 3 000

26. Кесте-1 жалғасы
1 2 3
2) Мемлекеттік шығын номиналы государственные
расходы (Қаржылық жылдың соңы), млн.долл.
300 300
3) Баға деңгейі (жылдың басындағы) 1,0 1,0
4) Жылдық инфляция қарқыны 0,0 0,13
5) Номиналды пайыз ставкасы 0,04 0,15
6) Мемлекеттік бюджетке түсетін номинал салықтық
түсімдер, млн.долл.
320 320
Есептеңіз:
- Әр мемлекеттің қарыз қызметі пайыздық номинал сомасы қандай?
- Әр мемлекеттің бюджет дефицитінің ресми бағасы?
- Әр елдің мемлекеттің қарызының номинал және нақтылы көлемі
қандай?
8. Кесте бойынша жоспар мен қарқын өсімін көрсететін екі көрсеткішті
есептеңіз.
Кесте 2 – Бюджет кірісі, Орал қаласы, мың.теңге
Статья атауы 2013 ж. 2014 ж. Есепті мерзімдегі
жоспардың
орындалуы., %
Өсу
қарқын
ы
1 2 3 4 5
Кірістер:
Орал қаласының салық базасы
(республикалық салық есебімен) 62 719 175 73 513 791
Мемлекеттік бюджет түсімдері
(трансферттер, қарыздар және бос қалдық)
23 234 668 27 036 333,9
Қала бюджетінен жиналған табыс сомасы 12 689 828 15 531 151,5
Соның ішінде:
ИПН 4 026 752 5 291 733,4
Әлеуметтік салық 3 165 881 4 244 419,1
Жергілікті салық 2 625 846 3 042 749,9
Заңсық түсімдер 229 358 103 588,1
Негізгі капитал сатылымынан түсімдер 2 641 991 2 838 001,5
Соның ішінде:
Пәтер сатылымынан түсімдер 2 189 250 2 446 575
Қала бюджетінің таза табыс сомасы 10 500 578 13 084 576,5
Ресми трансферттер 8 804 256 9 669 283
Жергілікті атқару органдарының
қарыздары
1 551 527 1 658 409
Бос қалдықтар 189 056 177 489,5
Алым салықтардың жалпы сомасы млрд.
Тенге 2,2 2,6
Соның ішінде: қала бюджеті, млрд.
Тенге
238,4 358,8

27. Тест тапсырмасын орындаңыз:
1.Мемлекеттік кірістер қаржы құрылымы бойынша бөлінеді:
a) салықтық және салықтық емес
b) қаржылық және салықтық
c) ақшалай және натуралды
d) ақшалай және ақшалай емес
e) материалдық және салықтық емес
2.Дефицит деңгейі ЖІӨ құнынан аспауы қажет:
a)10%
b)5%
c)3,5%
d)3%
e)2,5%
3. Бюджеттік дефицитті жабу тәсілдері:
a) мемлекеттік қарыз, салықтардың артуы, ақша эмиссиясы
b) қоғамдық өндірістің артуы, ақша эмиссиясы
c) салықтар базасының артуы
d) консолидация, унификация
e) инфляция, ақша эмиссиясы
4.Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарының жағымды
айырмашылығы:
а) профицит
b) дефицит
c) қаржыландыру
d) бюджет балансы
e) инфляция
5.Қаржылық саясат:
a) Мемлекеттік бағдарламалар арақатнасы
b) Салық жинау мемлекеттік бағдарламасының арақатнасы
c) Қаржы қатнастарын қолдану бойынша мемлекеттік бағдарламасының
арақатнасы
d) Жергілікті және республикалық бюджет арақатнасы
e) қаржы механизмі мен нормативтік актілердің қалыптасуы
6. Салық саясат:
a) айналымдағы ақша санына әсер етеді
b) бюджет қатнастары дамуының негізгі бағыттарын анықтау
c) тауарлар мен қызметтер бағасын анықтау принципі мен тәсілдері
d) салық механизмінде қолданылатын салық жүйесінің концепциясы
e) сыртқы экономика саласындағы әрекеттер жүйесі

28. 7. Бюджет саясаты:
a) айналымдағы ақша санына әсер етеді
b) бюджет қатнастары дамуының негізгі бағыттарын анықтау
c) тауарлар мен қызметтер бағасын анықтау принципі мен тәсілдері
d) әлеуметтік бағдарламалар кешені
e) сыртқы экономика саласындағы әрекеттер жүйесі
8. Бақылау (мониторинг):
a) аралық бақылау
b) мерзімдік бақылау
c) тұрақты бақылау
d) бір реттік бақылау
e) оперативті бақылау
9. Мемлекеттік бюджеттің тапшылық жағдайы:
а) мемлекеттік шығындар кірістерден асып түссе
b) салықтар артқанда
c) мемлекеттік шығындар артқанда
d) салықтар қысқарғанда
e) мемлекеттік шығындар төмендегенде
10.Жергілікті бюджет – бұл:
a)тек облыстық бюджет
b) облыстық бюджет, республиқалық маңызы бар қала бюджеті
c)тек республиқалық маңызы бар қала бюджеті
d)тек аймақ бюджеті
e) тек облыстық және аймақ бюджеті
4 тақырып. Біртұтас бюджеттік топтастыру
1. Бюджеттік топтастыру нені ұсынады?
2. Қазақстан Республикасының бюджеттік топтастыруының көріністеріне ат
қой.
3. Табыстың бюджеттік топтастыруы дегенне ?
4. Қандай мақсаттар үшін шығынның экономикалықтоптастыруы жаса?
5. Неде шығынның функциялық топтастыруының жаны?
6. Қандай мәселенің шешіміне бюджеттік топтастыру бағдарлайды?
7. Бюджеттік топтастыруының құрылымын қайтарушы?
-Табыстың және бюджеттің шығынының топтастыруының өлшемдерін
анықта
-Кесте құру: «Бюджеттік бағдарлама», «Бюджет көріністері»
«Шығынының функциялық топтасуы»
-Экономикалық эссе: «Біртұтас бюджеттік топтастырудың заңы»

29. - сендер қалаған тақырыпқа реферат:
1. Бюджеттік бағдарламаның әкімшісінің рөлі
2. Республиканың бюджеттік бағдарламалары
3. Жергілікті бюджеттік бағдарламалар
Тапсырмалар
1. Cоңғы онжылдықта елдің бюджеттік сыныптамасының өзгерту бағыттары
мен себептерін 1-2 кестелерде келтірілген деректерді пайдалана отырып,
анықтаңыз. Тезисті түсіндір: «Бюджеттік сыныптама , оның негізінде
бюджеттер жасалатын және орындалатын әдістемелік құжат болып
табылады».
1-кесте - Бюджеттік жіктеу құрамы
Блок Атауы Атауы
Кірістер Жіктеу табыс бюджеттер
Функционалдық бюджет шығыстарының құрылымы
Шығыстары Ведомстволық шығыстар құрылымы
Экономикалық сыныптамасы бюджет шығыстарының
Бюджет
тапшылығын
қаржыландыру
Бюджет көздерінің сыртқы жіктелуін қаржыландыру
Бюджет көздерін сыртқы қаржыландыруды сыныптау
Мемлекеттік
борыш
Мемлекеттік ішкі борыш түрлерін жіктеу
Мемлекеттік сыртқы борыш
2-кесте - Құрамы бюджеттік сыныптама
№ Атауы
1 Бюджеттер табыстарын жіктеу
2 Бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасы
3 Бюджет шығыстарының экономикалық сыныптамасы
4 Бюджет тапшылығын ішкі қаржыландыру
5 Бюджет тапшылығын сыртқы қаржыландыруды сыныптау көздері
6 Мемлекеттің ішкі қарыздарды
7 Мемлекеттің сыртқы қарыздары және сыртқы активтері
8 Ведомстволық шығындардың жіктелуі
2. Бюджет шығыстарының экономикалық сыныптамасының және
ведомстволық, функционалдық өзара байланысын сипаттайтын, мысалдар
келтіріңіз.
3. Орал қаласының ағымдағы қаржы жылына арналған экономикалық
құрылымын бюджет шығыстарын талдаңыз. Бюджет шығыстарының
классификациялық түрлерінің қайсысы салынды.

30. Тест тапсырмасын орындаңыз:
1. Қазақстан Республикасының жаңа бюджеттік сыныптамасы әзірлеген
ұсынымдары негізінде:
а) ҚР Үкіметі
b) Бюджеттік Кодексінің
c) Халықаралық валюта қоры
d) ҚР қаржы Министрлігі
e) Салық Комитеті
2. Негізі статистикалық көрсеткіштер жүйесін, пайдаланылану зерделеу
кезінде мемлекеттік бюджеттің қызмет етуі:
а) бюджеттік процесс
b) бюджеттік сыныптама
c) секвестр
d) жергілікті бюджетке
e) кірістерді бөлу нормативі
3. Бюджет процесі негізінде жүзеге асырылады:
a) бірыңғай қазынашылық шоттан
b) Бюджеттік Кодексінің
c) бюджеттік қатынастар
d) бірыңғай бюджеттік сыныптамасын
e) салық жүйесінің
4. Бірыңғай бюджеттік сыныптама әзірлейді және бекітеді:
a) ҚР Үкіметі
b) ҚР қаржы Министрлігі
c) Салық Комитеті
d)орталық уәкілетті орган мемлекеттік жоспарлау жөніндегі
e)жергілікті уәкілетті орган мемлекеттік жоспарлау жөніндегі
5. Бюджет түсімдері сыныптамасының топтамасы мыналардан тұрады:
a) санаттан, сыныптан, кіші сыныптан және өзіндік ерекшеліктен
b) салық түрлері
c) санаты, кіші, сыныбы, кіші сыныбының
d) салықтық түсімдер
e) салықтық емес түсімдер
6. Санат:
a) түсімдер олардың көздері мен түрлері бойынша топтастырылады
b) бюджетке төленетін төлем немесе түсім түрі
c) түсімдердің экономикалық белгілері бойынша топтастыру
d) бюджет шығыстарын топтастыру
e) кірістерді бөлу нормативтері

31. 7. Сыныптар мен кіші:
a) түсімдердің экономикалық белгілері бойынша топтастыру
b) бюджет шығыстарын топтастыру
c) бюджетке төлем немесе түсім түрі
d) кірістерді бөлу нормативтері
e) түсімдер олардың көздері мен түрлері бойынша топтастырылады
8. Ерекшелігі:
a) бюджет шығыстарын топтастыру
b) түсімдерді экономикалық белгілері бойынша топтастыру
c) түсімдер олардың көздері мен түрлері бойынша топтастырылады
d) кірістерді бөлу нормативі
e) бюджетке төленетін төлем немесе түсім
9. Бюджет шығыстарының экономикалық құрылымы мен сыныптамасы
ерекшеліктерін әзірлейді және бекітеді:
a) ҚР Үкіметі
b) ҚР қаржы Министрлігі
c) Салық Комитеті
d) орталық уәкілетті орган мемлекеттік жоспарлау жөніндегі
e) жергілікті уәкілетті орган мемлекеттік жоспарлау жөніндегі
10. Бір санатқа таза кредит беру сомасы бірігеді:
a) табысы
b) кірістер мен шығыстар
c) салықтар
d) кредиттермен
e) шығыстар
11.Таза кредит беру ретінде есептеледі:
a) берілген кредиттер сомасы
b) сомасы өтеу, кредит бойынша
c) сомасы берілген кредиттерді өтеу, кредит бойынша
d) арасындағы айырма бюджеттік кредиттер мен бюджеттік кредиттерді
өтеуге
e) сомасының берілген кредиттер сомасына өтеу, кредит бойынша
12. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі болып табылады:
a) қазынашылық
b) жауапты мемлекеттік орган жоспарлауға, негіздеуге, іске асыруға және
нәтижелерге қол жеткізуге және бюджеттік бағдарламалар
c) есеп комитеті
d) мемлекеттік емес орган
e) мемлекеттік және мемлекеттік емес орган

32. 13. Сальдо қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша
анықталады:
a) мемлекеттік кірістер алынған ресми трансферттер
b) мемлекеттік кірістер "және" алынған ресми трансферттер – мемлекеттік
шығыстарды қоса алғанда, таза кредит беру
c) мемлекеттік кірістер + алынған ресми трансферттер
d) қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер мен мемлекеттің қаржы
активтерін сатып алу арасындағы айырма
e) мемлекеттік кірістер "және" алынған ресми трансферттер + мемлекеттік
шығыстарды қоса алғанда, таза кредит беру
14. Бюджеттік бағдарлама әзірленеді:
a) ҚР Үкіметі
b) ҚР қаржы Министрлігі
c) Салық Комитеті
d) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық орган
e) бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі
15. Іске асыру тәсіліне байланысты бюджеттік бағдарламалар мыналарға
бөлінеді:
a) республикалық, облыстық, аудандық
b) ағымдағы және даму
c) жеке дара және бөлінетін
d) бір әкімші іске асыратын
e) трансферттер мен бюджеттік субсидиялар беру
16. "Мемлекеттік басқару деңгейіне байланысты бюджеттік бағдарламалар
мыналарға бөлінеді:
a) жеке дара және бөлінетін
b) республикалық, облыстық, аудандық
c) ағымдағы және даму
d) бір әкімші іске асыратын
e) трансферттер мен бюджеттік субсидиялар беру
17. Жеке бюджеттік бағдарламалар:
a) бір әкімші іске асыратын
b) бөлінуге жататын бюджеттік бағдарламалардың әртүрлі әкімшілері
арасында
c) бағытталған бюджеттік инвестицияларды жүзеге асыру
d) бағытталған трансферттер мен бюджеттік субсидиялар беру
e) бағытталған бюджеттік кредиттер беру
18. Бөлінетін бюджеттік бағдарламасының:
a) жүзеге асыруға бағытталған бюджеттік инвестициялар

33. b) бөлінуге жататын, ағымдағы қаржы жылы ішінде бюджеттік
бағдарламалардың әртүрлі әкімшілері арасында
c) бір әкімші іске асыратын
d) бағытталған бюджеттік кредиттер беру
e) бағытталған трансферттер мен бюджеттік субсидиялар беру
19. Бюджеттік даму бағдарламалары:
a) бағытталған трансферттер мен бюджеттік субсидиялар беру
b)бөлінуге жататын бюджеттік бағдарламалардың әртүрлі әкімшілері
арасында
c) бір әкімші іске асыратын
d) бағытталған бюджеттік инвестицияларды жүзеге асыру
e) бағытталған бюджеттік кредиттер беру
Тақырып 5. Бюджетаралық қатынастар
1. «Бюджетаралық қатынастар» тұрғысынан бюджеттік реттеу түсінігіне
анықтама беріңіз
2. Бюджетаралық қатынастар қандай принциптерге негізделеді?
3. Жалпы сипаттағы трансферттерге сипаттама беріңдер.
4. Ағымдағы нысаналы трансферттерге сипаттама беріңдер.
5. Берілетін нысаналы даму трансферттеріне сипаттама беріңдер.
6. Бюджетаралық қатынастарға қандай проблемалар тән?
7. Қазақстан Республикасындағы аймақтардың донор өңірлерден
реципиентіне-мысалдар келтіріңіз
8. Бюджеттік теңестіру мәнін тігінен және көлденеңінен ашыңыз.
9. Бюджетаралық трансферттер формалары атаңыз және сипаттаңыз.
10. Бюджеттік үдеріс кезеңдерін қысқаша сипаттаңыз.
- «Бюджетаралық қатынастар принциптері», «Бюджетаралық қатынастарды
реттеу нысандары» кестелерін әзірлеу
- Экономикалық эссе «Бюджетаралық қатынастар нарығының рөлі»
- Сізбен таңдалған тақырып бойынша реферат жаз:
1. Бюджетаралық қатынастар принциптері (мысалы, басқа мемлекеттердің)
2. Бюджеттік субвенциялар рөлі
Тапсырмалар
1. 1-кесте деректерін пайдалана отырып, бюджет процессіне
қатысушылардың және олардың бюджеттік өкілеттігінің бір-бірімен
байланысын анықта
1-кесте. Бюджет процессіне қатысушылардың өкілеттігі
Қатысушы Өкілеттігі
1 2
Заңнамалық билік
органдары
Бюджеттік қаржымен оған бекітілген бюджет
қаражатын пайдаланудың нысаналы сипаты және
атаулылық, нәтижелілігін қамтамасыз етеді

34. Кесте-1 жалғасы
1 2
Орталық банк Бюджеттің орындалуы және бюджеттік есепті
құрастыруды қамтамасыз етеді
Атқарушы билік
органдары
Ақша-кредит саясатын әзірлеуге қатысады
Бюджет қаражатын
алушы
Тиісті бюджеттің орындалуына бақылау жасайды
Бюджеттік
бағдарламалар
әкімшісі
Бюджеттік бағдарламаны әзірлейді
2. 2-кесте деректері пайдалана отырып, өзара бюджетаралық қатынастар
моделі және олардың сипаттамалары.
2-кесте. Бюджеттік федерализм модельдердің салыстырмалы
сипаттамасы
Модель Бюджетаралық қатынастар
Кеңестік
билік
Бұрынғы "қол сұқпайтын" салықтар және тіпті дербес салық
қызметінің барлық деңгейі. Мемлекеттік салықтардың төмен
тұрған бюджеттерге аударымдар аударылмайды
Қытайдың
бюджеті
Қиын бюджет қағидаты бойынша матрешкалар. Жоғары
тұрған органдар төмен тұрған бюджеттерге бекітеді.
Шығыстар жазылған жоғардан төменге дейін, өзгертуі, онда
жергілікті жерлерде болмайды
Американдық
бюджет
Салықтар аймақтық билікпен жиналады және орталық кімге
қанша қалдыру керегін анықтайды(ішінара формулалар
бойынша, бірақ негізінен келісім бойынша)
Канадалық
бюджет
Бюджет жүйесі негізделген "жалпы" төлемдер түскен,
олардың арасында бөлінеді оның барлық деңгейлері. Тікелей
қаржылық көмек көрсету өңірлер көп емес, бірақ бар
көптеген және өте ірі федералдық және бірлескен
бағдарламасының аймақтық даму
Германдық
бюджет
Салықтар ішінара «қол сұқпайтын», бірақ бар және
жалпылама болады. Бөлу кезінде салық түсімдерінің
кеңінен қолданылатын әдісі «қалыптастыру, құрастыру»
мөлшерлері табылады
3. Бюджеттік федерализм орталықтандырылмаған моделін және тиісті
кооперативтік тізім сипаттамалары келтірілген, оларды таңдаңыз,:
- жеке салықтады жинау және өз бетінше белгілеуге әрбір аймақтың
құқығы бар;
- автономия, федерация мен аймақтардың бір-біріне қатысты;
- бірыңғайланған жүйесі белгілеу және салық алу;
- пайдалану қағидаты «бірлескен шешім»;
- үлкен мәселенің маңыздылығы көлденең және тік теңестіру;

35. - субфедералды қарызды қатаң шектеу;
- ең төменгі дотация бюджеттік қамтамасыз етілу деңгейін теңестіру
болмайды;
4. Кестені толтырыңыз
3. Қорытындылар жасау.
3-кесте Тікелей қаржылық көмек салыстырмалы сипаттамасы нысандары
Нысан Сипаттамасы
Ақылы Қайтарым
дылық
Мақсатт
ы
сипаты
Қаржыландыру
Дотация
Субсидия
Субвенция
Бюджеттік ссуда
Бюджеттік кредит
5. Толтырыңыз кесте-4. Қорытындылар жасаңыз.
4 - кесте Субвенциялар Батыс Қазақстан облысы , млн. теңге
Аудан 2011ж. 2012ж. 2013ж. 2013 ж.
2012 жылға,
%
2013 ж.
2011
жылға, %
Барлығы 18 870,4 20 967,8 21 225,2
Ақжайық 2 418,0 2 704,5 2 748,3
Бөкей Орда 1 312,7 1 431,6 1 452,5
Жангала 1 294,2 1 443,7 1 437,8
Жәнібек 1 247,2 1 381,5 1 406,4
Зеленов 2 369,8 2 641,3 2 609,1
Казталовс 1 913,5 2 167,4 2 207,2
Қаратөбе 1 427,9 1 578,0 1 611,3
Сырым 1 715,3 1 898,6 1 931,5
Тасқала 1 292,0 1 438,0 1 460,8
Теректі 2 675,5 2 950,3 3 005,0
Шынғырлау 1 204,3 1 332,9 1 355,3
Тест тапсырмасын орындаңыз:
1. Бюджеттер арасындағы қарым-қатынастар бюджетаралық қатынастар
болып табылады:
a) бюджет процесіндегі бюджеттер деңгейлері
b) бюджеттік бағдарламалар әкімшілері
c) салық төлеушілер

36. d) салық салу кезіндегі бюджеттер деңгейлері
e) елдер
2. Жалпы сипаттағы трансферттер болып табылады:
a) кірістер мен шығыстар
b)берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер
c) берілетін нысаналы даму трансферттері
d) бюджеттік субвенциялар мен бюджеттік алып қою
e) бюджеттік кредиттер
3. Жалпы сипаттағы трансферттердің көлемі өзгертілуге тиіс әрбір:
a) бір жылға
b) екі жылда
c) үш жыл
d) бес жыл
e) жарты жылда
4. Келісім нәтижелері туралы берілетін нысаналы трансферттер бойынша,
жоғары тұрған бюджеттен төмен тұрған бюджетке кешіктірілмей жасалады:
a) ағымдағы қаржы жылының 2 қаңтарына
b) ағымдағы қаржы жылының 20 наурызына
c) ағымдағы қаржы жылының 10 қаңтарына
d) ағымдағы қаржы жылының 1 мамырына
e) ағымдағы қаржы жылының 20 қаңтарына
5. Бюджеттік субвенция болып табылады:
a) төмен тұрған бюджеттерден жоғары тұрған бюджеттерге берілетін
трансферттер
b) жоғары тұрған бюджеттерден төмен тұрған бюджеттерге берілетін
трансферттер
c) бір әкімші іске асыратын трансферттер
d) бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің арасында, трансферттер бөлінуге
жататын
e) бюджеттік кредиттер
6. Бюджеттік алып қоюлар болып табылады:
a) бір әкімші іске асыратын трансферттер
b) бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің арасында, бөлінуге жататын
трансферттер
c) жоғары тұрған бюджеттерден төмен тұрған бюджеттерге берілетін
трансферттер
d) төмен тұрған бюджеттерден жоғары тұрған берілетін трансферттер
e) бюджеттік кредиттер

37. 6-тақырып. Бюджетке түсетін түсімдерді бөлу
1. Қандай заңды айырмашылықтар бойынша бекітілген және реттеуші
кірістері. Жергілікті бюджеттерде жергілікті билік органдары қандай
бекітілген кірістер ретінде қосуға құқығы бар екенін көрсетіңіз. Бұл
бюджеттерге қандай реттеуші кірістер енгізілуі мүмкін?
2. ҚР-ның заңына сәйкес, жергілікті бюджеттерге ең аз үлесті салықтарды
есептеуге жататын көрсетіңіз
3. Жергілікті салықтар мен алымдарды бекітілген және реттеуші
республикалық салықтардың жіктелуін өткізіңіз. Ішінен бекітілген
салықтарды атаңыз:
- толығымен түсетін кірістер бюджеттің тиісті деңгейіне және выявите
олардың динамикасын;
- ішінара түсетін кірістер бюджеттің тиісті деңгейін және олардың
динамикасын анықтаңыз;
4. мынадай белгілері бойынша, бюджеттің кірістерін негізге ала отырып
жіктелуін өткізіңіз:
- кірістердің бюджеттік сыныптамасын топтастыру;
- әртүрлі мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару үшін табыс
деңгейлері бойынша бекіту;
- табыс көзі;
- бюджетке кірістер жұмылдыру әдістері.
5. Кейінге қалдыру және мерзімін ұзарту шартымен берешек болған
жағдайда-бюджеттік қарыздар бойынша, бюджет алдындағы басқа да
деңгейлер, шекті мөлшерін сақтамау, бюджет тапшылығының мөлшерін
және мемлекеттік (муниципалдық борыш), мемлекеттік билік органдары мен
жергілікті өзін-өзі басқару органдары беруге құқығы бар салықтық несиелер
қандай? Сақтау кезінде барлық аталған жағдайлар?
- мына кестелерді әзірлеу керек: «Салықтар» сыныптамасы, «Арнайы
салықтық режимдер», «Алымдар, баждар және төлемақылар».
- «Салық түрлері» экономикалық эссе.
- Сізбен таңдалған тақырып бойынша реферат жазыңыз:
1. ҚР салық кодексі
2. Акциздер, олардың фискалдық және реттеуші рөлі
3. КТС
4. ҚҚС
5. Меншікке салынатын салық: жер, мүлік, көлік
Тапсырмалар
1.Батыс Қазақстан облыстық әкімдігінің ресми сайты деректерін пайдалана
отырып, Батыс Қазақстан облысының 2012-2014 жылдарға арналған бюджет
кірістерін тік және көлденең талдау әдісімен талдау жасаңыз. Бюджет
кірістері құрылымын өзгерту туралы тұжырымдар жасаңыз.

38. 2.Республикалық бюджет кірістері құрылымын, ірілендірілген баптар
бюджеттік жіктеу бойынша талдаңыз. Диаграмманы құрыңыз.
Республикалық бюджеттің атқарылуы туралы деректері есебімен, соңғы жыл
нәтижелерін талдау, салыстыру. Республикалық бюджет қаражаты кірістер
құрылымы туралы қорытындылар жасаңыз.
3.Кестені пайдалана отырып, Батыс Қазақстан облысының (Орал қаласы)
соңғы үш жылғы көрсеткіштері динамикасын берудің лимиті салықтық
несиелер, кейінге қалдыру бойынша салықтарды төлеуді анықтау. Тиісті
жылға арналған шамасы бекітілген кірістерге қорытынды жасаңыз.
4. 1-кестеде ұсынылған өңір бюджетінің шартты деректеріне сүйене отырып,
табыстарды анықтаңыз:
- 2014 жылға және тоқсандар бойынша, тұтастай алғанда салықтық және
салықтық емес кірістер жалпы кірістер сомасындағы салық түсімдерінің
үлесі мен құрылымы;
- салықтық және салықтық емес кірістерді, тоқсандық салыстырғанда,
орташа алғанда қанша пайызға өскен;
- неғұрлым жоғары қарқынмен даму үшін, қандай кіріс түрлері және
қанша пайызға өсуі жүзеге асырылды.
Талдап алынған есептеулерге қорытынды жасаңыз. Бюджеттердің кіріс
базасын ұлғайтудың жолдарын көрсетіңіз.
1-кесте. Аймақтық бюджет кірістері, мың тг
Көрсеткіш IV тоқсан
2014 г.
2015 жыл
I тоқсан II тоқсан III тоқсан IV тоқсан
Кірістер –
барлығы 342,2 275,8 297,6 264,8 351,2
Оның ішінде:
Салықтық
емес
түсімдер
24,6 11,4 16,8 13,0 28,3
6. Қаржы органының мәліметтері негізінде ұйымдардың жергілікті бюджетке
түскен табыс салығынан жоспарлы көрсеткіштері бойынша ақпаратты
есептеңіз, кесте-2.
2-кесте
Көрсеткіш Сомасы
мың. тенге
1 2
Кәсіпорындар мен ұйымдар үстіміздегі жылдың 6 айында,
нақты бюджетке түсетін табыстан салық 559,0
Кәсіпорындар мен ұйымдардың ағымдағы жылдың 9 айында
нақты бюджетке түсетін табыстан салық 901,4