1. Đường cong lãi suất và các dạng phổ biến
(Vietstock) – Theo thông báo của Sở GDCK Hà Nội
(HNX), Hệ thống Đường cong lãi suất cho thị
trường trái phiếu chính phủ sẽ được công bố vào
tháng 3/2012.
* Tháng 3/2012 sẽ công bố Hệ thống Đường cong lãi suất
Như vậy, sau một thời gian chờ đợi, thị trường
sắp đón nhận một chỉ báo kinh tế rất quan trọng
cho công tác điều hành, dự báo giá trị thị
trường của các công cụ tài chính.
Đường cong lãi suất là gì?
Đường cong lãi suất là đồ thị mô tả mối quan hệ giữa lãi suất và kỳ hạn của một công cụ
nợ (cùng mức và chất lượng tín dụng). Đồ thị này bắt đầu với mức lãi suất ở kỳ hạn thấp
nhất và mở rộng ra theo thời gian, thường là đến kỳ hạn 30 năm.
Đường cong lãi suất có thể được tạo cho bất cứ công cụ nợ nào, nhưng người ta thường
chọn đường cong lãi suất Trái phiếu Chính phủ (TPCP) làm chuẩn do đặc tính rủi ro thấp
(gần như không rủi ro) và sự đa dạng của các kỳ hạn trái phiếu.
Đường cong lãi suất chuẩn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lãi suất tham chiếu cho
hoạt động phát hành, giao dịch và đầu tư trên thị trường trái phiếu.
Ngoài ra, nó cũng được xem là công cụ quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho
công tác quản lý, điều hành thị trường tài chính nhờ vào nội dung thông tin phản ánh.
Biểu đồ bên dưới minh họa đường cong lãi suất trái phiếu chính phủ ở hai quốc gia là Mỹ
và Brazil.

2. Các dạng đường cong lãi suất
Hầu hết các nhà kinh tế học đều đồng ý rằng hai yếu tố chính ảnh hưởng đến độ dốc của
đường cong lãi suất là kỳ vọng lãi suất trong tương lai và phần bù rủi ro (risk premium)
để nắm giữ trái phiếu dài hạn. Độ dốc của đường cong lãi suất càng lớn thì khoảng cách
giữa lãi suất ngắn và dài hạn càng lớn.
Có ba dạng đường cong lãi suất chính là bình thường (normal), ngược (inverted)
ố
và phẳng hoặc có bướu (flat hoặc humped).
Đặc điểm của dạng đường cong lãi suất bình thường (normal) là lãi suất trái phiếu dài hạn
(longer-term yield) cao hơn so với lãi suất trái phiếu ngắn hạn (shorter-term yield) do
những rủi ro liên quan đến thời gian. Đây là dạng đường cong được thấy nhiều nhất vì thị
trường thường mong chờ nhiều “ưu đãi” đối với các loại dài hạn hơn do rủi ro cao.
Ngược lại, ở dạng đường cong lãi suất ngược (inverted), lãi suất trái phiếu ngắn hạn cao
hơn lãi suất trái phiếu dài hạn.
Trong khi đó, ở dạng đường cong lãi suất phẳng hay có bướu, lãi suất ngắn và dài hạn rất
gần với nhau; và đó cũng là chỉ báo của quá trình chuyển đổi kinh tế.
Hình dạng nào cho Đường cong lãi suất Trái phiếu?
So với các nước trên thế giới, thị trường trái phiếu Việt Nam được đánh giá là khá non trẻ
khi giá trị còn nhỏ, tính thanh khoản chưa cao và kỳ hạn trái phiếu chưa đa dạng…
Tuy vậy, cùng với sự phát triển và hội nhập của thị trường trái phiếu, việc đưa ra một
đường cong lãi suất mang tính định hướng kỳ vọng của thị trường là điều cần thiết.

3. Trong nghiên cứu “Xây dựng đường cong lãi suất chuẩn của Việt Nam” của Ngân hàng
Nhà nước, các tác giả đã mô tả hình dạng đường cong lãi suất bình thường (normal).
Thực tế cũng cho thấy, lãi suất trái phiếu dài hạn trong thời gian gần đây đều nhỉnh hơn
so với mức lãi suất ở các kỳ hạn ngắn hơn.
Nhưng cần lưu ý rằng hình dạng đường cong lãi suất sẽ luôn được điều chỉnh để phản ánh
những biến động của kỳ vọng thị trường.