1. PAJISJET HARDWARE
PAJISJET HARDWARE
TE NJE RRJETI
1
Karta e nderfaqes me rrjetin NIC
Ne rrjetet e te dhenave ka disa pajisje qe
realizojne drejtimin e informacionit drejt
destinacionit te sakte ne menyren me eficente.
Keto pajisje mund te jene hub-e , router-a , ura
(bridge), apo transferues.
Ne kapitujt e meparshem u fokusuam kryesisht
me shtresen fizike te modelit OSI, ndersa ne
kete kapitull mund te kalohet ne shtresen Data
Link dhe ne shtresen e rrjetit duke i bere nje
hyrje koncepteve qe kane te bejne me levizjen
e te dhenave nga nje vend ne nje vend tjeter.
2
Kartat e nderfaqes me rrjetin NIC
Karta e nderfaqes me rrjetin NIC[1] eshte nje pajisje
lidhese qe ben qe nje nyje, nje kompjuter, nje server,
nje printer te marre dhe te transmetoje te dhena
nepermjet rrjetit.
Kartat e nderfaqes i perkasin si shtreses fizike dhe
shtreses Data Link te modelit OSI sepse ato
aplikojne sinjale te dhenash ne percjelles dhe
manipulojne korniza te dhenash.
Ato nuk analizojne te dhenat e shtresave te siperme.
Tipet e kartave te nderfaqej jane te ndryshme po me
primaret jepen ne figure te pasqyruar me standartet e
bus-eve qe pershtaten me to.
[1] NIC – Network Interface Card
3
ISA – Industry Standart
Architecture.Standartet fillestare
suportonin 8 bit transferim te
dhenash nepermjet nje rreshti te
gjate me pine, ndersa standartet e
mevonshme 16bit transferim te
dhenash duke shtuar nje rresht te
dyte 8 bitesh si ne figure.
Buset ISA nuk mund te suportojne
nje kapacitet transmetimi deri ne
100Mbps.
EISA – Extended Industry Standart
Architecture ka nje bus 32 bitesh
qe pershtatet me variantet e vjetra
te ISA, por qe perdor nje shtrese
ekstra pinesh per nje 16 bitesh
shtese per te suportuar me shume
transferim te dhenash.
4
1

2. Kartat e nderfaqes me rrjetin NIC
Perseritesat
PCI – Peripheral Component Interconnect ka nje bus
32 apo 64 bitesh dhe eshte nje nder nderfaqet me te
perdorura me rrjetin.Karakterizohet nga nje lidhes me
gjatesi te shkurter por me nje kapacitet me te madh te
transferimit te te dhenave.
MCA – MikroChannel Architecture ka nje bus standart
32 bitesh dhe eshte prone e IBM.
Jane pajisje nderlidhjeje qe rigjenerojne sinjalin.
Ato veprojne ne shtresen fizike te modelit OSI dhe nuk
merren me interpretimin e te dhenave qe ato
transmetojne.
Perderisa nje perserites nuk eshte ne gjendje te lexoje
informacionin e shtresave me te larta tek te dhenat ato
nuk mund te drejtojne te dhenat per tek destinacioni .
Ato thjesht rigjenerojne sinjalin pergjate nje segmenti.
I takon marresit qe te kujtohet te marre ose jo te
dhenat qe jane derguar.
5
Perseritesat
6
Hub-et
Nje perserites eshte i kufizuar si ne funksion por
dhe ne lirine e veprimit.
Ai permban nje porte hyrjeje dhe nje porte daljeje.
Perseritesit perdoren vetem ne rrjetet me topologji bus.
Arsyeje e perdorimit te nje perseritesi eshte se
te lejon te zgjerosh rrjetin me nje kosto te ulet.
Por zgjerimi nuk eshte i pafundem, duhet te
kufizohet nga percaktimet e kabllimit.
7
Perkufizimi per nje hub me te thjeshte eshte si nje
perserites me shume porta
Nje hub mund te permbaje disa porta qe mund te
lidhin nje grup kompjuterash ne nje forme komunikimi
pike ne pike, duke pranuar dhe perseritur sinjalin per
cdo nyje.
Nje Hub me i avancuar mund te kete disa porta per
nyjet dhe nje porte per tu lidhur me backbone-in e
rrjetit.
Ne rrjetet Ethernet hub-et zakonisht sherbejne si pike
qendrore lidhjeje per deget e nje topologjie yll apo nje
topologjie hibride yll.
Ne rrjete Token Ring hub-et quhen njesi te aksesimit
te shume nyjeve (MAU) dhe perdoren per te lidhur
nyje ne nje topologji yll me kabllim unazor.
8
2

3. Hub-et
Elementet e Hub-it
Pervec nje kompjuteri te thjeshte hub-et mund te lidhin dhe
servera printimi ,
transferuesa,
servera file-ash dhe
pajisje te tjera ne nje rrjet.
Ato mund te suportojne transmetues te tipeve te ndryshme dhe
me shpejtesi te ndryshme , dhe me lidhesa te ndryshem.
Hub-et duhet klasifikuar ne kategori ne varesi perdorimit dhe te
cilesive qe ato kane.
Me poshte jepen
elementet kryesore te
nje hub-i:
9
Elementet e Hub-it-Vazhdim
Portat e te dhenave – Kutia ku kabllot (patch cables)
lidhin nyjet me hub-in.
Porta Uplink – Perdoret per te lidhur nje hub me nje
tjeter hub ne nje konfigurim zinxhir ose hierarkik te
rrjetit
Porta per menaxhimin e panelit te komandimit –
Perdoret per te lidhur nje panel si nje PC per
shembull, qe te jep mundesine per te shikuar
informacion menaxhimi mbi hub-et
Porta e Backbone-it – Eshte porta qe perdoret per te
lidhur nje hub me nje backbone te nje rrjeti.
10
Hub-i ne projektimin e nje rrjeti
LED-i i Link-ut – Eshte nje drite qe tregon nese porta
eshte ne perdorim
LED-i i trafikut (per marrje dhe transmetim) –
Tregon per nje porte te dhene,qe te dhenat po
transmetohen nepermjet kesaj porte.
LED-i i perplasjes (Vetem per Hub-et Ethernet) –
Eshte drita qe tregon afersisht per perplasje me ane e
vezullimit
Blloku i ushqimit – Eshte pajisja qe siguron ushqimin
per hub-in.
Ventilatori – Eshte nje pajisje qe perdoret per te
freskuar pajisjet e brendeshme elektronike
11
Nje strukture e thjeshte perdor nje hub te pavarur te
nje grupi pune qe eshte i lidhur me nje tjeter pajisje
nderlidhese si nje transferues apo nje router.
Shume rrjete perdorin disa hub-e per tu sherbyer
grupeve te ndryshme, ne kete menyre perfitohet
sepse nuk ka me nje pike te vetme deshtimi por
gjithashtu ka mundesi menaxhimi dhe transferimi te
te dhenave.
Disa hub-e qe quhen hub-e pasive vetem perserisin
sinjalin, por ka dhe hub-e te tjere qe posedojne aftesi
te brendeshme procesimi mbi te dhenat. Keto hub-e
quhen hub-e inteligjente.
12
3

4. Si mund te pershtaten hub-et ne
projektimin e nje rrjeti?
Klasifikimi i Hub-eve
Hub-e te pavarur
Hub-e rafti
Hub-et modulare
Hub-et inteligjente
13
Hub-e te pavarur
14
Hub-e rafti
Jane hub-e qe i sherbejne nje grupi te caktuar
kompjuterash qe jane te izoluar nga pjesa tjeter e
rrjetit.
Nuk lidhen ne konfigurimin hierarkik apo zinxhir dhe
jane te pershtatshem per departamente te vogla te
pavarura.
Ato mund te jene pasive ose inteligjente dhe jane te
thjeshte per tu instaluar dhe per tu lidhur per nje grup
te vogel perdoruesish.
Hub-et e pavarur nuk prodhohen sipas nje standarti te
caktuar, keshtu qe ato nuk kane nje numer standart
portash por e mira eshte qe nje hub te mos perdoret
me shume lidhje sepse keshtu krijohet nje pike e
vetme deshtimi.
15
Formohen si grumbullim i hub-eve te pavarur por qe
jane te projektuar fizikisht per tu lidhur me hub-e te
tjere ne nje dollap telekomunikimi.
E mira e perdorimit te ketyre hub-eve eshte se rrjeti
tani nuk varet nga nje hub i vetem i cili mund te jete
nje pike e vetme deshtimi.
Modelet ndryshojne ne varesi te maksimumit te hubeve qe mund te bashkohen ne nje raft.
Megjithese shume hub-e kane porta uplink te rrjetit
Ethernet, disa mund te perdorin nje sistem kabllimi
te shpejtesise se larte per te lidhur hub-et me njeri
tjetrin per te ofruar nje performance sa me te larte. Kjo
nganjehere sjell paperputhshmeri ndermjet kabllimit te
bus-it te linjave te ndryshme te prodhimit
16
4

5. Hub-et modulare
Hub-et inteligjente
Keto hub-e sigurojne disa opsione nderfaqeje duke i
bere ato me fleksibel se tipet e tjere te hub-eve.
Nje hub modular ka nje bord sistemi dhe slote ne te
cilet mund te futen pershtatesa te ndryshem.
Ato gjithashtu mund te lidhin hub-et modulare me PCte e menaxhimit apo me komponentet ekstra
Lidhja e komponenteve extra me hub-et modulare
siguron nje besueshmeri te larte te cdo tipi hub-i.
Lejojne rritje me anen e shtimit te sloteve per pajisje te
tjera shtese.
Ne pergjithesi te gjithe hub-et modulare jane
inteligjente.
E meta e ketyre hub-eve : jane me te kushtueshmit
17
Instalimi i nje Hub-i
Keto hub-e quhet dhe hub-e te menaxhueshem sepse
ato mund te menaxhohen nga kudo ne rrjet.
Nje andministrator rrjeti mund te ruaje informacion te
gjeneruar nga nje hub inteligjent ne nje baze te
informacionit te menaxhimit- MIB[1].
MIB eshte nje koleksion te dhenash te perdorura nga
programet e menaxhimit per te analizuar
performancen dhe problemet e rrjetit.
Nje hub inteligjent raporton sa here qe nje porte
detekton nje renie te lidhjes.
Gjithashti hub-et inteligjente jane dhe me te
kushtueshem se hub-et pasive.
[1] MIB – Menagement Information Base
18
Zgjedhja e Hub-it te duhur
Kriteret e percaktimit te zgjedhjes se nje
hub-i jane
Performanca.
Kostoja.
Madhesia dhe zgjerueshmeria.
Siguria.
Perparesite e menaxhimit.
Besueshmeria.
19
20
5

6. Urat (Bridges)
Urat (Bridges)
Urat jane pajisje qe duken si perseritesa
perderisa ato kane vetem nga nje porte hyrjeje
dhe nje porte daljeje.
Ato ndryshojne me perseritesat ne faktin qe ato
mund ti interpretojne te dhenat qe
transmetojne.
Urat i takojne shtreses se lidhjes se te dhenave
(data link) te modelit OSI.
Urat analizojne kornizat marrese me te dhena
dhe vendosin se si ti drejtojne ato per tek
destinacioni.
21
Transmetimi me ura
Vecanarisht ato lexojne informacionin mbi adresen
fizike (adresen MAC) te destinacionit dhe marrin
vendimin per te ritransmetuar paketen ne nje segment
tjeter apo jo.
Ne qofte se adresa e destinacioni i perket te njejtit
segment ku ndodhet dhe adresa burim paketa filtrohet
pra nuk transmetohet.
Per sa kohe qe nyjet transmetojne te dhena nepermjet
ures, vete ura formon nje base te dhenash filtrimi ne
formen e nje table ritransmetimi te adresave fizike qe
ura njeh.
Ura e perdor kete baze te dhenash per te percaktuar
me tej nese nje pakete duhet ritransmetuar apo duhet
filtruar sic tregohet ne figure:
22
Realizimi i transmetimit
23
Supozojme se kemi nje komunikim ndermjet
nyjeve 1 dhe 2 te segmentit A.
Kur nga nyja 1 dergohen te dhena ato kalojne
neper hub-in e segmentit e pastaj per tek ura.
Ura do te lexoje adresen fizike te destinacionit
pra te nyjes 2 ne po kete segment.
Pastaj ura do te kerkoje ne bazen e saj te te
dhenave per te percaktuar nese ajo adrese i
perket te njejtit segment ne te cilin ndodhet dhe
adresa burim apo ndodhet ne nje tjeter
segment.
24
6

7. Realizimi i transmetimit-Vazhdim
Ura zbulon informacion mbi rrjetin
Ne rastin tone nyja 2 ndodhet ne te njejtin segment
keshtu qe te dhenat do te filtrohen dmth do te
injorohen dhe paketa do te dergohet direkt per tek
nyja 2 nepermjet hub-it te segmentit A.
Per te derguar te dhena tek kompjuteri drejtues qe
eshte nyja 5, te dhenat fillimisht do te kalojne ndermjet
hub-it te segmentit A dhe pastaj per tek ura.
Ura do te lexoje adresen fizike te nyjes 5 dhe do te
kerkoje per porten perkatese ne te cilen eshte lidhur.
Ura dallon qe nyja 5 eshte e lidhur me porten B dhe
keshtu qe ritransmeton te dhenat per tek ajo porte dhe
normalisht hub-i i segmentit B do te siguroje dergimin
e te dhenave per tek nyja 5.
Zbulon se ku ndodhet cdo adrese fizike per cdo
pakete qe trajton
Regjistron ne bazen e filtrimit te te dhenave
adresen fizike te nyjes dhe porten ne te cilen
eshte lidhur segmenti ku kjo nyje ben pjese
Zbuloje te gjitha nyjet ne rrjet duke ndertuar
hyrjet ne bazen e te dhenave per secilen.
25
Urezim transparent (ne Ethernet)
26
E meta e urezimit transparent
Menyre e ritransmetimit apo te filtrimit te te
dhenave
Kur nje ure merr nje pakete nga nje burim i
panjohur ura e shton adresen e burimit tek baza
e filtrimit te te dhenave.
Me kalimin e kohes regjistron cdo adrese per
cdo nyje ne rrjet dhe i transmeton te dhenat me
menyren e shpjeguar me siper.
27
Ne LAN-e te medhenj qe mbajne ura te shumta, cdo
ure do te mbaje te memorizuar nje itinerar te
vecante per nje nyje te caktuar.
Ne keto raste te dhenat duhet te kalojne me shume
se nje ure per arritur per tek destinacioni perkates,
por dhe mund te sillen rreth e rrotull neper rrjet pa e
arritur kurre destinacionin.
Per te shmangur kete mund te perdoret algorimi i
pemezimit horizontal. Ky algoritem eshte nje rutine
qe mund te detektoje nje trafik rrethor te te dhenave
dhe qe mund te modifikoje menyren e punimit te urave
bashke ne menyre qe te menjanohet nje sjellje e tille
28
7

8. Metoda e itinerarit burim
(ne Token Ring)
Urezin Perkthues
Nje ure ben sondazh ne rrjet per te percaktuar cili
eshte itinerari me i mire per te kaluar nga nje pike A
ne nje pike B.
Ura pastaj e regjistron kete informacion ne paketen e
te dhenave.
Meqe informacioni i transmetimit behet pjese e te
dhenave, nuk mund te ndodhe kurre ajo qe thame per
urezimin transparent sepse ne cdo ure qe shkon
paketa ajo paraqet te njejtin informacion te mundshme
te ritransmetimit te saj.
Kjo ben qe kjo menyre te pershtatet me WAN-et ku ne
pergjithesi ka ura te shumefishta pergjate rrugeve te
transmetimit.
29
Fillimisht urat ishin projektuar per te
transmetuar paketa ndermjet rrjeteve
homogjene, por ato kane evoluar per te trajtuar
te dhena dhe nga rrjete te tipeve te ndryshme.
Nje menyre urezimi qe perdoret per te lidhur
rrjete qe perdorin topologji te ndryshme logjike
quhet Urezin Perkthues.
Ne kete urezim ura jo vetem transmeton te
dhenat por gjithashtu perkthen paketat ndermjet
topologjive te ndryshme logjike.
30
Transferuesat (Switchet)
Avantazhe te perdorimit te urave
Teknikat e tyre te filtrimit dhe ne shpejtesine e
transmetimit.
Edhe pse urat jane zevendesuar nga router-a dhe transferuesa
te sofistikuar, urat nganjehere jane zgjidhja e vetme ne disa
situata.
Perfshirja e urave ne nje rrjet rrit performancen e rrjetit
duke filtruar trafikun qe drejtohet per te nyje te
ndryshme.
Keshtu qe nyjet harxhojne me pak kohe per te lexuar
informacionin mbi te dhenat qe mund te mos jene destinuar per
to.
Urat mund te dallojne paketa te demtuara qe mund te
shkaktojne perplasje ne rrjet.
Me e rendesishmja: Urat zgjerojne distancen
maksimale te nje rrjeti pertej kufinjve.
31
Transferuesat ndajne 1 rrjet ne pjese te vogla logjike.
Ato veprojne ne shtresen e lidhjes se te dhenave ne
modelin OSI & mund te interpretojne adresat fizike.
Ne kete aspekt transferuesat ngjajne me urat
Transferuesat bejne nje perdorim me te mire te
gjeresise se brezit te kufizuar
sepse ato kane porta shumefishe dhe rezultojne me efektive ne
kosto se sa urat.
Cdo porte ne nje transferues vepron si nje ure, dhe
cdo pajisje qe lidhet me nje transferues efektivisht
merr kanalin e saj te dedikuar.
Me fjale te tjera nje transferues ben kalimin e nje
kanali te perbashket ne disa kanale te detikuara.
32
8

9. Avantazhet e perdorimit te Switcheve
Transferuesat zakonisht jane perdorur per te
zevendesuar hub-et dhe per te shkangur perplasjet ne
grupe te ndryshme LAN-esh.
Te futesh nje transferues ne nje segment me perplasje eshte
vetem nje zgjidhje e perkoheshme dhe logjikisht jo perdorimi
me i mire per kete pajisje.
Perfshirja e transferuesve ne nje backbone te nje rrjeti
siguron te pakten dy avantazhe:
Transferuesat zakonisht jane shume te sigurte sepse ato
izolojne trafikun e nje pajisjeje nga trafiku i pajisjeve te tjera.
Transferuesat sigurojne kanale te vecante per cdo pajisje. Si
rezultat aplikimet qe trasnferojne sasi te medha te dhenash dhe
jane te ndjeshme ndaj vonesave te kohes si psh konferenca
33
video, mund te perdorin plotesisht kapacitetin e rrjetit.
Menyra e transferimit
me prerje mes-permes (Cut-Through)
Transferuesat kane dhe disavantazhe:
Edhe pse ato mbajne amortizues (buffer) per te
suportuar te dhenat hyrese dhe per ti bere balle vrullit
te trafikut, ato mund te mbingarkohen nga trafiku i
madh i vazhdueshem.
Ne kete rast nje transferues nuk mund ta parandaloje humbjen
e informacionit.
Ne nje ambjent te shperndare ku shume nyje ndajne
mes tyre te njejtin kanal te dhenash, pajisjet mund ti
kompensojne perplasjet qe mund te ndodhin.
Ndersa ne nje rrjet ku cdo nyje perdor porten e vet ne
nje transferues dhe domosdo ka nje kanal te vetin,
pajisjet nuk mund te detektojne asnje perplasje te
dhenash.
34
Integriteti ne menyren e transferimit
me prerje mes-permes (Cut-Through)
Transferuesi lexon koken e kornizes dhe
vendos se ku ti transferoje te dhenat para se te
marre te tere paketen.
Tek koka transferuesi gjen informacion te
mjaftueshem per te percaktuar se cila porte
duhet ta marre paketen dhe fillon transmetimin
e saj pa kontrolluar fare per saktesine e te
dhenave.
35
Ne raste te demtimit te te dhenave nje transferues nuk
mund ta dalloje sepse nuk lexon sekencen e kontrollit
te integritetit te kornizes me te dhena,
nga ana tjeter transferuesat me menyren me prerje permes
mund te detektojne nje fragment te paketes. Sapo transferuesi
e detekton kete, ai do te prese qe ta transferoje kete fragment
pa i bere me pare kontrollimin e integritetit te fragmentit.
Transferuesa te ketille nuk mund te detektojne paketa
te demtuara ne te vertete ato mund ta rrisin numrin e
gabimeve te gjetura ne nje rrjet duke propaganduar
per paketa me plasaritje te vogla.
36
9

10. Menyra e transferimit:
Depozito dhe Ritransmeto
Avantazhet Cut- through
Avantazhi me kuptimplote i ketyre transferuesve eshte
shpejtesia e tyre e larte.
Meqe nuk ndalohet sa te lexoje te gjithe paketen,
transferuesi me prerje mes-permes mund ta
ritransmetoje informacionin me me shume lehtesi.
Kursimi i kohes behet efektiv nese transferuesi
mbingarkohet me trafik.
Keto transferuesa jane me te pershtatshem per grupe
te medha pune ku shpejtesia ka shume rendesi dhe
ku numri relativisht i vogel i pajisjeve minimizon
gabimet potenciale.
37
Perdorimi i transferuesave per te krijuar
VLAN (Virtual Local Area Network)
Nje transmetues me kete menyre lexon te tere
kornizen me te dhena ne memorien e tij dhe kontrollon
per saktesine e saj para transmetimit te informacionit.
Megjithese kjo menyre kerkon me shume kohe ajo ben qe te
dhenat qe transferohen te jene me te sakta.
Transferuesat Depozito dhe Ritransmeto jane me te
perdorshem per hapsira te gjera LAN-esh sepse ato nuk
propagandojne gabime te dhenash.
Te tille transferuesa mund te transmetojne te dhena
ndermjet segmenteve me shpejtesi te ndryshme
transmetimi.
Kjo karakteristike i ben keta transferues me te perdorshem ne
ambjente me shpejtesi te perziera.
38
Projekt i thjesht i nje VLAN-i
Nje VLAN eshte nje rrjet logjikisht i ndare brenda nje
rrjeti.
Ato krijohen duke grupuar nje numer portash ne nje
fushe shperndarjeje.
Nje fushe shperndarjeje eshte nje kombinim portash
qe formojne nje segment shtrese 2 dhe qe duhet te
lidhen nga nje pajisje e shtreses 3 te modelit OSI.
Te tilla pajisje mund te jene router-a apo transferues
te shtreses3.
Portat nuk eshte e nevojeshme te ndodhen ne te njejtin
transferues apo ne te njejtin segment te rrjetit.
39
40
10

11. Transferuesa te shtresave te larta
Router-at
Transferuesa qe veprojne ne shtresen e trete dhe te
katert te modelit OSI duke i bere ato te punojne si
router-a.
Keto transferuesa quhen nganjehere dhe transferuesa
rout-imi apo transferuesa aplikimi.
Aftesia per te interpretuar te dhenat e shtresave me te
larta ben qe transferuesat te bejne filtrime te
avancuara, mbajtje statistikash dhe funksione sigurie
Pergjithesisht keto transferuesa nuk jane te pajisur me
te gjitha vetite qe mund te kete nje router
41
Elementet e routerave
Nje router eshte nje pajisje nderlidhjeje shume
porteshe qe mund te integroje LAN-e dhe WAN-e
qe ekzekutohen ne shpejtesi te ndryshme
transmetimi dhe qe perdorin protokolle te
ndryshme.
Router-at veprojne ne shtresen e rrjetit (shtresa 3)
ne modelin OSI.
Jane me te ngadalshem se transferuesat sepse ato i
kushtojne rendesi informacionit te shtreses se trete
dhe te shtresave te mesiperme si psh informacion mbi
protokollet dhe adresat logjike
Varen nga protokolli i perdorur
42
Te gjithe routerar i kane keto funksione
Nje router tipik ka
nje procesor te brendshem,
memorien e vet,
nje njesi ushqimi,
kellefet e hyrje/daljes per tipe te ndryshem lidhesish (ne varesi
te tipit te rrjetit),
nje nderfaqe menaxhimi.
Router-at e fuqishem multiprotokollesh mund te kene
disa ndarje slotesh per te krijuar mundesine e lidhjes
se shume nderfaqeve te rrjeteve. Nje router me slote
te shumta qe mund te mbaje karta te ndryshme
nderfaqeje ose pajisje te tjera quhet router modular.
43
Lidhja e rrjeteve te tipeve te ndryshem.
Interpretimi i informacionit te shtreses se trete.
Percaktimi i itinerarit me te mire te mundshem.
Funksione baze te asimilimit te trafikut.
44
11

12. Rrjetet mund te realizojne dhe funksionet
e poshtme opsionale:
Metodat e drejtimit te te dhenave
Te filtroje transmetimet shperndarese per te eleminuar
perplasjet.
Te parandaloje tipe te caktuara trafiku qe te futen ne
nje rrjet.
Te suportoje lidhje te njekoheshme lokale dhe
distante.
Te siguroje nje rrjet me nje tolerance te larte ndaj
gabimeve.
Te monitoroje trafikun e rrjetit dhe t`ia raportoje
statistikat MIB-it.
Te diagnostikoje probleme te brendshme lidhjeje dhe
te gjeneroje alarme.
Routimi Statik eshte nje teknike ne te cilen nje
administrator rrjeti programon nje router qe te
perdore itinerare specifike ndermjet nyjeve.
Routimi Dinamik nga ana tjeter llogarit
automatikisht itinerarin me te mire te
mundshmem ndermjet dy nyjeve dhe e
akumulon kete informacion ne nje tabele.
Per shkak te pershtatshmerise se tyre, router-at
nuk jane pajisje te thjeshta per tu instaluar.
45
Implementimi i nje LAN-i
duke perdorur router-at:
46
Protokollet e Routimit:
RIP, OSPF, EIGRP, dhe BGP
47
Funksioni baze i nje routeri thame qe ishte
gjetja e nje itinerari sa me mire per
transmetimin e te dhenave nga nje pike ne nje
tjeter.
Per te percaktuar kete rruge te te dhenave
router-at komunikojne me njeri-tjetrin nepermjet
protokolleve te routimit.
Keto protokolle perdoren vetem per te mbledhur
te dhena per gjendjen e rrjetit dhe qe te
kontribuoje ne zgjedhjen e itinerarit me te mire
te mundshem.
48
12

13. RIP(Routing Information Protocol)
OSPF(Open Shortest Path First)
Protokolli me i vjeter i routimit qe perdoret akoma
gjeresisht ndikon vetem tek numri i kercimeve
ndermjet nyjeve kur percaktohet nje itinerar nga nje
pike ne nje tjeter.
Nuk merr ne konsiderate gjera te tjera si perplasjen e
rrjetit apo shpejtesine e link-ut.
Router-a qe perdorin protokolli RIP shperndajne tek
router-at e tjere tabelat e tyre te routimit cdo 30
sekonda, edhe nese tabela nuk ka ndryshuar.
Kjo shperndarje krijon trafik shtese sidomos nese
ekziston nje numer i madh router-ash. Nese tabela e
nje router-i ndryshon do te duhen disa munuta qe ky
ndryshim te arrije tek router-i ne skajin e fundem te
rrjetit. Prandaj koha e konvergjences eshte e ulet.
49
EIGRP (Enhanced Interior Gateway
Routing Protocol)
Ne kushte te mira rrjeti, itinerari me i mire eshte rruga
direkte ndermjet dy pikave.
Nese kushte te ndryshme si trafiku apo renia e ndonje
nyjeje nuk lejojne qe te dhenat te ndjekin rrugen
direkte, te dhenat shkojne ne nje rruge tjeter te
shoqeruara nga disa router-a derisa te arrije destinacioni
perkates.
Cdo router mban nje baze te dhenash per lidhjet e routerave te tjere, nese detekton nje renie te nje lidhje routeri
automatikisht gjen nje rruge tjeter per ta derguar te
dhenen.
Kerkon me shume memorie dhe fuqi te CPU-se tek
router-at, por mban gjeresine e brezit ne vlera minimale
dhe siguron nje kohe pergjigjeje shume te shpejte, shpesh
kjo nuk dallohet nga perdoruesi.
50
BGP(Border Gateway Protocol)
Ky protokoll u zhvillua ne vitet 80 nga sistemet
CISCO. Ka nje kohe pergjigjeje te shpejte dhe
eshte me i thjeshte per tu konfiguruar dhe kerkon
perdorim jo te madh te CPU-se si OSPF.
EIGRP ofron suportim te protokolleve te ndryshem
dhe limitim te trafikut te padobishem per rrjetin
ndermjet router-ave. Ai pershtatet me rrjete
heterogjene dhe te medha por suportohet vetem
nga router-at Cisco.
51
Eshte nje protokoll routimi i backbone-eve te
internetit.
Kerkesa per router-a qe vjen me rritjen e
internetit kane sjelle tek zhvillimi i BGP, qe
eshte protokolli me kompleks nder te gjithe
protokollet e tjere te routimit.
Zhvillimi i protokollit BGP duhej te perballej jo
vetem ne 100000 router-a por gjithashtu dhe
me pyetjen se si do mund ta drejtonte
trafikun efektivisht neper qindra backbone te
rrjetit.
52
13

14. Brouter-at(Router-at Ure) dhe
Transferuesat Routues
Pajisja: GATEWAY
Industria e rrjeteve ka adoptuar termin Router-Ure ose
Brouter per te pershkruar router-a qe mund te kryejne
disa nga funksionet e nje ure.
Avantazhi u perzierjes se nje router-i me nje ure eshte se
vetem nje pajisje e tille mund te ritransmetoje protokolle jo te
rout-ueshem dhe gjithashtu te lidhe rrjete te tipeve te
ndryshme.
Nje router-ure ofron support si per shtresen 2 dhe per shtresen
3 te modelit OSI. Ai ne menyre inteligjente trajton paketa qe
mbajne informacion adresimi te shtreses 3, dhe thjesht ridergon
ate qe mbetet.
Nje tjeter router hibrid:Transferuesi Routues,
kombinon nje router dhe nje transferues, ne menyre
qe te interpretoje informacion si te shtreses 2 dhe te
shtreses 3 te modelit OSI.
53
Tipet me te njohur te Gateway
Eshte nje kombinim i Hw-it dhe SW-it te rrjetit
qe lidh dy tipe te ndryshme rrjetesh
Vecanarisht ato mund te lidhin dy sisteme qe
perdorin formatime te ndryshme, protokolle
komunikimi te ndryshme apo arkitektura te
ndryshme
Gateway e ripaketon informacionin ne menyre
qe te mund te lexohet nga nje sistem tjeter
Ato jane me te shtrenjte se router-at sepse ato
kane aftesi shume te gjera dhe zakonisht
bazohen ne aplikacione specifike.
54
Nje Gateway:
Gateway E-mail-i – Eshte nje gateway qe perkthen
mesazhe nga nje tip email-i ne nje tip tjeter. Gateway
Hosti IBM – Eshte nje gateway qe vendos dhe
menaxhon nje komunikim ndermjet nje PC-je dhe nje
kompjuteri mainframe IBM.
Gateway Interneti – Eshte nje gateway qe lejon dhe
menaxhon aksesimin ndermjet LAN-eve dhe Internetit.
Gateway LAN-i – Eshte nje gateway qe lejon
segmente LAN-esh qe ekzekutohen nepermjet
protokolleve te ndryshme, ose modele te ndryshme
rrjetesh te komunikojne me njeri tjetrin.
55
Per te realizuar kete ato duhet te veprojne ne
disa shtresa te modelit OSI.
Ato duhet te komunikojne me nje aplikim te
vendosin dhe te menaxhojne seksionet, te
perkthejne te dhena te enkoduara, dhe te
interpretoje te dhena te adresimeve fizike dhe
ligjike.
Nje Gateway mund te vendoset ne nje server,
ne nje mikrokompjuter apo ne nje mainframe.
56
14