1. Topologjite e thjeshta fizike
TOPOLOGJITE
Fizike
Logjike
Zgjedhja e topologjise
Duhet te behet para se te implementohet
nje rrjet
Mund te ndikoje ne menyren se si mund te
jete e kabluar ndertesa
Mund te ndikoje ne zgjedhjen e pajisjeve
te rrjetit
Nje topologji fizike eshte nje paraqitje fizike
apo figurim i nyjeve te nje rrjeti
Paraqet nje rrjet nga ana e jashtme
Nuk i specifikon tipet e pajisjeve te perdorura
Nuk specifikon metodat e lidhjes dhe as
adresat ne rrjet
Topologjite fizike jane te ndara ne tre forma
te ndryshme: Bus-i , unaza, ylli
Keto forma mund te perzihen per te formuar
nje topologji hibride
Topologjia Bus
Kjo topologji konsiston ne nje lidhje te vetme kabllore
qe lidh te gjitha nyjet ne nje rrjet pa ndermjetesine e
ndonje pajisjeje lidhese
Kablli i vetem quhet BUS dhe mund te suportoje
vetem nje kanal per komunikimin, dhe si rezultat
kapaciteti total i Bus-it perpjestohet ne cdo nyje.
1

2. Topologjia Bus
Shumica e topologjive BUS perdorin kabllin koaksial
(Thinnet apo Thicknet) si percjelles transmetimi.
Nje topologji BUS mund te konsiderohet si nje
topologji “Peer-to-Peer” sepse cdo pajisje ne rrjet
eshte pergjegjese per te transmetuar te dhenat nga
nje pike ne nje tjeter.
Cdo nyje pasive ne nje rrjet BUS pret per te dhena qe
jane drejtuar per tek ajo nyje. Kur nje nyje do te
transmetoje te dhena ne nje nyje tjeter ajo shperndan
(broadcast) nje sinjal ne te gjithe rrjetin per te
informuar te gjitha nyjet qe ka filluar transmetimin e
te dhenave. Vetem nyja destinacion merr te dhenat e
transmetuara. Nyjet e tjera e injorojne mesazhin.
Topologjia Bus
Ne rrjetet BUS eshte e veshtire te identifikohet se
ku qendron problemi. Gabimet mund te ndodhin ne
cdo nyje te rrjetit por tek ana marrese eshte e
mundur qe vetem te raportohet qe ka ndodhur nje
gabim dhe jo me teper. Eshte shume e veshtire te
gjendet burimi i gabimit sepse transmetimi i te
dhenave nga nje nyje ne nje nyje tjeter nuk mund te
gjurmohet. Pra nyjet nuk mbajme mend asgje mbi
te dhenat pasi ato i transmetojne ato.
Nje disavantazh thelbesor eshte se rrjetet BUS nuk
jane shume tolerant ndaj gabimeve sepse nje
shkeputje apo nje defekt ne BUS mund te ndikoje ne
te gjithe rrjetin.
Perfundimisht arrijme ne perfundimin se nje topologji
te paster BUS nuk eshte mire te perdoret ne
implementimin e nje rrjeti funksional.
Topologjia Bus
Ne fund te cdo rrjeti BUS vendosen kufizues qe jane
rezistenca 50ohm dhe qe sherbejne per te ndaluar
sinjalin pasi arrin ne fundin e percjellesit. Pa keto
pajisje sinjalet ne nje rrjet te tille do te
transmetoheshin pambarimisht ndermjet dy fundeve
te nje rrjeti.
Ky fenomen njihet si kercim sinjali (Singnal Bounce).
Topologjite BUS nuk eshte se perdoren shume sepse
kane shume disavantazhe edhe pse kane nje kosto te
ulet.
Per cdo nyje qe mund te shtohet performanca bie.Per
shkak te limitimeve te sinjalit, aq me shume nyje te
vendosen ne rrjet aq me ngadale do te transmetoje
rrjeti.
Topologjia Unaze (Ring)
Ne nje topologji Unaza cdo nyje lidhet me dy nyjet
fqinje duke formuar ne te gjithe rrjetin nje forme te
rrumbullaket
Te dhenat transmetohen ne drejtim te akrepave te
ores, vetem ne nje drejtim rreth unazes
2

3. Topologjia Unaze (Ring)
Cdo nyje pranon dhe i pergjigjet paketave qe
jane te adresuara per kete nyje.
Meqenese unaza nuk ka funde dhe
meqenese te dhenat ndalojne ne nyjen
destinacion, rrjetet UNAZE nuk kane nevoje
per kufizues.
Ne te shumten e rasteve keto rrjete perdorin
kabllim Twisted Pair ose Fiber Optike.
Topologjia Unaze (Ring)
Nje menyre e kalimit te te dhenave eshte nepermjet
kalimit te tallonit.
Nje paket 3Byteshe qe quhet tallon(token)
transmetohet nga nje nyje tek nje tjeter perreth
unazes.
Ne qofte se nje kompjuter ne unaze ka informacion
per te transmetuar ai duhet te marre kete tallon, ti
shtoje informacion kontrolli dhe te dhena dhe
gjithashtu dhe adresen e nyjes destinacion duke
transformuar keshtu tallonin ne nje kornize te
dhenash.
Pastaj e hedh perseri tallonin ne unaze per tek nyja
tjater. Talloni tani ne forme kornize me te dhena
qarkullon perreth unazes derisa te arrije destinacionin
e dhene.
Topologjia Unaze (Ring)
Topologjia Unaze (Ring)
Nyja destinacion e merr tallonin dhe kthen nje
mesazh pranimi(marrjeje) nyjes derguese.
Pasi nyja derguese merr kete mesazh ajo gjeneron nje
tallon te ri te lire dhe e leshon ne rrjet qe te kapet
nga nyjet qe duan te transmetojne informacion.
Kjo do te thote qe vetem nje nyje transmeton ne
nje kohe te dhene.
Perderisa cdo nyje merr pjese ne kalimin e tallonit
edhe kur ajo nuk eshte as nyje derguese dhe as nyje
marrese,kjo arkitekture njihet me emrin topologji
aktive.
Cdo nyje sherben si perserites per transmetimin.
E meta per kete topologji eshte se nje
keqfunksionim i nje nyjeje ne rrjet mund te
sjelle c`aktivizimin e rrjetit.
Dhe ashtu si tek topologjia BUS, sa me shume
te rritet numri i nyjeve ne rrjet aq me shume
rritet dhe koha e pergjigjes,
Prandaj topologjite Unaze nuk perdoren pa
ndonje kombinim me topologjite e tjera.
3

4. Topologjia Yll
Ne nje topologji yll , cdo nyje ne rrjet
eshte e lidhur nepermjet nje pajisjeje
qendrore si nje nyje HUB
Topologjia Yll
Meqenese cdo nyje eshte e lidhur
vecanarisht me pajisjen qendrore, kjo lloj
topologjie eshte me tolerante ndaj
gabimeve.
Nje keqfunksionim ne kabllim apo ne ndonje
nyje nuk mund ta c`aktivizoje te gjithe
rrjetin.
Nje deshtim ne nyjen qendrore mund te beje
qe te bjere nje segment LAN
Topologjia Yll
Topologjite Yll jane zakonisht te ndertuara me
kabllim Twisted Pair ose me Fiber Optike.
Cdo kabell ne nje rrjet Yll lidh vetem dy
pajisje, keshtu nje problem kabllimi mund te
ndikoje ne maksimumi dy pajisje.
Pajisjet transmetojne te dhenat per tek nyja
HUB e cila pastaj ritransmeton sinjalin ne
segmentin e rrjetit qe mban nyjen destinacion.
Kjo topologji kerkon me shume kabllim sesa
topologjite BUS dhe UNAZE, dhe gjithashtu
me shume konfigurim.
Topologjia Yll
Meqenese keto topologji perfshijne nje pike qendrore
lidhjeje, rrjetet YLL kane lehtesira:
ne levizjen e tyre
ne izolimin apo nderlidhjen e tyre me rrjetet e tjere
ato jane te shkallezueshem.
Per keto arsye dhe meqenese jane shume tolerant
ndaj gabimeve kjo topologji eshte bere konfigurimi
ne popullor i perdorshem ne LAN-et bashkohore
Rrjetet e thjeshte YLL zakonisht lidhen me rrjetet e
tjere mepermjet nyjeve HUB dhe nyjeve
TRANSFERUESE (Switch) per te formuar topologji
gjithnje e me komplekse
4

5. Topologjia “Yll me kabllim Unazor”
Kjo topologji perdor konfigurimin fizik te
nje topologjie YLL me karakteristikat e
transmetimit te nje topologjie UNAZE
Topologjia “Yll me kabllim Unazor”
Ne figure vijat e panderprera paraqesin lidhjen
fizike sipas modelit yll ndersa vijat e
nderprera paraqesin rrjedhjen e te dhenave
sipas modelit unaze.
Te dhenat qarkullojne ne yll ne forme
rrethore.
Topologjia hibride ka marre tolerancen e
gabimeve nga topologjia yll dhe sigurine nga
kalimi i tollonave tek topologjia unaze.
Rrjetet moderne Token-Ring (Tollon Unazor)
perdorin kete topologji specifikuar nga IEEE
802.5
Topologjia “YLL me transmetim BUS”
Topologjia “YLL me transmetim BUS”
Ne kete topologji nyjet jane te lidhur ne
topologjine fizike YLL nepermjet HUB-eve dhe
pastaj te lidhura ne rrjet sipas topologjise BUS
Me kete projektim mund te mbulohen distanca
te medha, dhe mund te izolohen apo te
nderlidhen kollaj segmente te ndryshme te
rrjetit.
Nje e mete eshte se ka nje kosto me te larte
se topologjite e tjera, meqene se kerkohet me
shume kabllim dhe me shume pajisje
nderlidhese.
Kjo topologji krijon bazat per rrjete moderne
Ethernet dhe Ethernet i shpejte (Fast
Ethernet).
5

6. Topologjia Zinxhir (Daisy-Chained)
Bazohet ne lidhjen e pajisjeve qendrore ne
zinxhir me njera-tjetren
Topologjia Zinxhir (Daisy-Chained)
Topologjite zinxhir mund te paraqesin rrezik.
Per shembull: Specifikimet IEEE si Ethernet 802.3
percaktojne saktesisht numrin e hub-eve qe mund
te perdoren ne menyre qe te ruhet integriteti i
transmetimit.
Keto standarte ndryshojne ne varesi te tipit rrjetit p.sh
nje rrjet 10BaseT mund te perdore maksimumi 4
hub-e per te lidhur 5 segmente te rrjetit.
Perdorimi i me shume hub-eve do te thote kalimi i
kufirit te gjatesise maksimale te rrjetit, qe do te thote
demtimi i integritetit te rrjetit.
Ne menyre te ngjashme me nje topologji zinxhir me
gjeresi brezi te kufizuar rrezikohet mbingarkimi i
kanalit dhe gjenerimi i me shume gabimeve ne te
dhenat.
Topologjia Zinxhir (Daisy-Chained)
Topologjite e permendura me siper jane te thjeshta
per te prezantuar nje LAN te permasave reale.
Prapeseprape HUB-et qe perdoreshin per topologjite e
lartpermendura mund te perdoren dhe ne topologjine
zingjir per te formuar topologji hibride me komplekse.
Ne qofte se arkitekturat hibride te topologjise YLL
siguronin mundesi modulariteti, arkitektura zinxhir
eshte nje zgjidhje per shkallezueshmerine e rrjetit.
Gjithashtu nuk kerkohet shume kosto shtese per te
zgjeruar infrastrukturen e nje LAN-i sepse HUB-et
mund te lidhen kollaj nepermjet kabllove te vendosur
ne portat e tyre.
Topologjia Hierarkike
Asnje nga topologjite e lartpermendura nuk
bente dallimin ndermjet funksioneve dhe
prioriteteve brenda nje nje grupi nyjesh.
Edhe pse te gjitha pajisjet jane te lidhura me
te njejtin hub ato normalisht qe kryejne
funksione te ndryshme rendesia e te cilave ka
vleren e vet.
Ka shume arsye qe imponojne ndarjen e
pajisjeve ne hierarki.
Arsyet e ndarjes ne hierarki mund te jene
siguria, kostoja, shkallezueshmeria, adresimi i
rrjetit, gjeresia e brezit, ose besueshmeria.
6

7. Topologjia Hierarkike
Nje topologji unaze hierarkike
me tre shtresa
Ka shume menyra per ti ndare pajisjet ne grupe pune
me prioritet te perbashket.
Nje menyre e mundeshme e grupimit te pajisjeve ne
nje rrjet eshte ndarja e tyre ne shtresa.
Topologjia mund te mendohet me shtresa si nje
ndarje logjike ndermjet pajisjeve ne nje rrjet.
Nje topologji hibride hierarkike perdor shtresat per te
ndare pajisjet duke u bazuar ne prioritetin dhe ne
funksionin e tyre.
Nje topologji hierarkike mund te kete disa shtresa dhe
mund te lidhe disa tipe te ndryshme topologjish.
Shtresa e siperme sherben kabllimin baze (backbone) te rrjetit.
Shtresa e dyte siguron lidhje direkte per unazen File Server-it
dhe lidhje indirekte per shtresen e trete.
Shtresa e trete sherben grupe te ndryshme nyjesh te te njejtit
nivel prioriteti.
Avantazhet e Topologjise Hierarkike
Topologjite e sipermarrjeve te medha
Mundesia per te ndare gjeresine e brezit
ndermjet grupeve te ndryshme,
Lehtesira ne shtimin dhe izolimin e grupeve
te ndryshme te rrjetit,
Fleksibilitet ne nderlidhjen e rrjeteve te
ndryshme.
Per keto arsye topologjite hierarkike fshihen
pas projektimit te LAN-eve dhe WAN-eve me
shpejtesi te larte
Ne rrjeta termi sipermarrje i referohet nje organizate
te tere duke perfshire zyrat lokale dhe ato ne
distance, nje perzierje te sistemeve kompjuterik, nje
numer departamentesh.
Per kompjuterizimin e sipermarrjeve te medha
duhet te marren parasysh gjeresia dhe
ndryshueshmeria e nevojave komjuterike te nje
organizate.
Rrjetet e sipermarrjeve te medha zgjerohen ne baze
te topologjise hibride te LAN-eve, dhe per pasoje
topologjite e tyre kerkojne me teper pajisje
nderlidhese dhe me teper rruge te besueshme se
sa mund te siguroje nje topologji e thjeshte e
LAN-eve. Nje rrjet i tille mund te perfshije ose te
formoje nje pjese te nje WAN-i, por qe lidhet vetem
me burimet e nje organizate te vetme.
7

8. Rrjetet Backbone
Backbone-i Serial
Nje backbone eshte nje kabllim qe lidh hub-et,
transferuesat-et, dhe router-at ne nje rrjet.
Zakonisht backbone-et lejojne me shume kapacitet
transmetimi se sa kabllimet qe lidhin nyjet me hub-et.
Ky kapacitet shtese eshte i nevojshem sepse
backbone-et mbajne me shume trafik se cdo kabllim
tjeter ne rrjet.
Por dhe LAN-i me i thjeshte ka nje backbone, por
backbone-t e nje sipermarrjeje te madhe jane me
komplekse dhe me te veshtire per tu planifikuar.
Backbone-i eshte blloku me i rendesishem i ketyre
rrjeteve
Nje backbone serial eshte tipi me i thjeshte i
nje rrjeti backbone.
Ai konsiston ne dy ose me shume hub-e qe
lidhen me njeri tjetin me nje kabell te vetem.
Rrjetet Backbone Seriale jane identike me
rrjetet zinxhir.
Sic u tha dhe me siper ato nuk jane te
pershtatshem per rrjete te medha ose per
distanca te medha.
Edhe pse nje rrjet i tille mund te perdorej per
implementimin e nje rrjeti te nje sipermarrjeje
te madhe, ai nuk perdoret shume per kete.
Backbone-i i Shperndare (distributed)
Backbone-i i Shperndare (distributed)
Nje backbone i shperndare konsiston ne nje numer
hub-esh qe lidhur me nje seri hub-esh qendrore ose
router-ash ne nje hierarki
Ne figure vijat e nderprera paraqesin nje backbone.
Kjo tip topologjie lejon per zgjerime te vogla sepse
mund te shtohen dhe shtresa te tjera hub-esh.
Nje backbone i shperndare me i komplikuar lidh disa LAN-e
ose segmente LAN-esh duke perdorur router-at si ne
figuren e meposhtme ku routerat formojne shtresen me te
larte te backbone-it qe lidhet me LAN-et.
8

9. Backbone-i Germadhe (Collapsed)
Kjo topologji perdor routera ose
transferuesae si pike e vetme lidhjeje
qendrore per disa nenrrjete
Backbone-i Germadhe (Collapsed)
Nje router apo nje transferues i vetem eshte shtresa
me e larte e nje backbone-i. Routeri ose transferues-i
qe ngrejne nje backbone te tille duhet te permbajne
multiprocesore qe te perballojne trafikun e rende qe
kalon neper to.
Disavantazhet
po te bjere pajisja qendrore atehere bie i gjithe rrjeti.
Perdorimi i routerave ne vend te hub-eve e ngadaleson
transmetimin e te dhenave sepse routeri nuk mund ta levize
informacionin aq shpejt sa hubi
Avantazhet
Lejon nderlidhjen e tipeve te ndryshme te nenrrjeteve,
Lejon menaxhim me te thjeshte qe pajisjeve qendrore
Backbone-i Paralel
Backbone-i Paralel
Nje backbone paralel eshte topologjia me e fuqishme
e sipermarrjeve te medha. Mund te konsiderohet si
nje modifikim i topologjise germadhe por tani kemi me
shume se nje lidhje nga pajisja qendrore per tek cdo
segment rrjeti
Avantazhi me i madh eshte se lidhjet dyfishe
sigurojne nderlidhje te rrjetit ne cdo hapsire te
sipermarrjes.
Backbonet paralele jane me te kushtueshem
se topologjite e tjera sepse kerkojne me
shume kabllim, por kjo kosto justifikohet me
rritjen e performances.
Nje administrator rrjeti duhet te zgjedhe qe te
implementoje lidhje paralele vetem per
pajisjet me kritike te rrjeti dhe jo per te gjitha
pajisjet.
9

10. Topologjia Rrjet-Lak (Mesh)
Ne nje topologji te ketille routerat jane te
nderlidhur me njeri tjetrin me te pakten
dy rruge qe te lidhin me te njejtin router.
Topologjia Rrjete-Lak (Mesh)
Nje topologji lak eshte me komplekse se
te gjitha topologjite qe kemi pare deri
tani.
Ne fakt ajo permban disa rrjete backbone
te ndryshem.
Edhe pse nje LAN mund te jete nje rrjet
me topologjine lak por ne shumicen e
rasteve kjo topologji perdoret per
implementimin e WAN-eve.
Topologjite WAN
Topologjia Peer-to-Peer
Perdorin si topologjite LAN dhe topologjite e
sipermarrjeve te medha
Ato jane me komplekse per shkak te distances
qe duhet te mbulojne
Zgjedhja e nje topologjie WAN varet nga
Perdoret ne WAN-et me pika te vetme
nderlidhjeje
Pozicionet e caktuara ne topologji lidhen me
njeri-tjetrin nepermjet qarqeve te dedikuar
Numri i vendqendrimeve qe do lidhen
Distanca ndermjet tyre
Infrastruktura ekzistuese
Topologjite WAN perdorin pajisje dhe
teknologji te vecanta nderlidhjesh
10

11. Topologjia Peer-to-Peer
Perdoret kur nuk ka shume vendqendrime (site-e) per
tu nderlidhur
Vetem per WAN-e te vegjel
Ofrojne qarqe te dedikuar=kanale komunikimi
vazhdimisht te disponueshme ndermjet dy pikave
aksesimi
Linjat e dedikuara mund te jene ISDN,T1 etj
Keto linja bejne qe te dhenat te transmetohet ne
menyre te rregullt dhe te besueshme
Nuk eshte shume i shkallezueshem sepse mund te
sjelle renie te performaces
Deshtimi i nje site-i te vetem ne nje topologji peer-to
peer sjell renien e komunikimit ndermjet te gjitha
siteve
Topologjia Unaze (Ring)
Avantazhet ne lidhje me Peer-to-Peer:
Problemi ne nje linje te vetme nuk sjell ndikim tek i
gjithe rrjeti
Routerat mund ti ridergojne te dhenat ne itinerarin
tjeter nese njeri itinerar ngarkohet shume
Disavantazh:
Zgjerimi i WANeve unaze eshte shume i veshtire
dhe me i kushtueshem sepse kerkon te pakten nje
link te ri.
Topologjia Unaze (Ring)
Cdo site lidhet me dy site te tjere
Lidh lokalitete te ndryshme dhe jo me nyje te
nje rrjeti
Topologjia Yll
Njeri vendqendrim (ane=Site) sillet si nje pike
qendrore lidhjeje
Kjo siguron disa rruge per te dhenat ndermjet
dy siteve
Me te besueshem
Zgjerohet lehte
Nuk toleron
deshtimet
11

12. Topologjia Rrjete (Mesh)
Lidhje direkte e disa lokaliteteve ne te njejten
kohe. Cdo site nderlidhet
Te dhenat kalojne direkt nga burimi ne
destinacion
Topologjia Tier-ed
Eshte e ngjashme me topologjite hibride hierarkike te
LAN-eve
Sitet e lidhur ne ne formatet yll apo unaze nderlidhen
ne nivele te ndryshme nga ato te pikave te lidhjes qe
organizohen ne shtresa
Topologjia Rrjete (Mesh)
Routerat gjejne itinerarin thjesht dhe shpejt
Jane shume tolerante ndaj deshtimeve
Kane kosto te larte
Per reduktimin e kostove perdoret
topologjia e pjesshme ne te cilen lidhen
direkt vetem nyjet me kritike
Topologjite Logjike
Paraqesin menyren se si transmetohen te
dhenat ndermjet nyjeve
Ndryshem mund te quhet sistem transporti
Ato pershkruajne menyren se si
te dhenat paketohen ne korniza
transmetohen impulset elektrike fizikisht
Elementet Logjike bejne pjese ne shtresen
fizike dhe te lidhjes se te dhenave
Sistemet baze te transportit jane Ethernet,
Token Ring, Local Talk, FDDI, dhe ATM
12

13. Switch-imi (transferimi)
Circuit Switching
Percakton menyren se si krijohen lidhjet
Ka tre mekanizma switch-imi:
Vendoset nje lidhje ndermjet nyjeve ne rrjet
para se ato te fillojne komunikimin
Kesaj lidhjeje i dedikohet nje bandwidth i
caktuar
Te dhenat ndjekin itinerarin qe fillimisht ka
zgjedhur nje Switch
Nuk eshte ekonomik meqenese bllokon ate
pjese te bandwidthit edhe pse ne disa
momente mund te mos kete komunikim
Perdoret gjeresisht per transmetimet ne kohe
reale (multimedia, videokomferencat)
Transferim Qarku (Circuit Switching)
Transferim Mesazhesh (Message Switching)
Transferim Paketash (Packet Switching)
Cdo topologji logjike bazohet ne keto
mekanizma switchimi
Message Switching
Packet Switching
Vendoset nje lidhje ndermjet dy pajisjeve,
transferohet informacioni dhe pastaj shkeputet
lidhja
Perdoret rutina “depozito dhe ridergo” derisa
mesazhi arrin ne destinacion
+Lidhjet nuk jane te perhereshme
- Kerkon qe pajisjet te kene memorie dhe
aftesi procesuese qe te perballojne
menaxhimin e informacionit para se tia kalojne
nyjes tjeter
Te dhenat ndahen ne paketa para se te transportohen.
Paketat mund te ndjekin itinerare te cfaredoshem
sepse cdo pakete mban
nje adrese destinacion dhe
informacion sekuencimi
Nyja destinacion rigrumbullon paketat e te dhenave ne
nje mesazh
Nuk eshte i pershtatshem per aplikimet ne kohe reale
audio dhe video
Nuk shperdoron bandwidthin
Nuk ka nevoje per pajisje per procesimin e
informacioneve
13

14. Ethernet-i
Mund te ekzekutohet ne pajisje te ndryshme
rrjeti dhe ofron kapacitet te mire me kosto te
arsyeshme.
Eshte topologjia me e perdorshme
Menyra aksesimi te rrjetit qe perdorin te gjithe
versionet Ethernet
(CSMA/CD) Carrier Sense Multiple Access with
Collision Detection
Collision Detection
Carrier Sense Multiple Access with
Collision Detection (CSMA/CD)
Carrier Sense – NIC-te Ethernet degjojne
rrjetin dhe presin derisa te dallojne qe asnje
nyje nuk po transmeton te dhena ne sinjalin
(carrier) e kanalit te komunikimit para se te
filloje transmetimin.
Multiply Access – Disa nyje ethernet qe jane te
lidhura ne nje rrjet mund ta monitorojne
rrjetin apo te aksesojne ate ne te njejten kohe
Fillimisht duhet te aksesohet transmetuesi dhe
te percaktohet nese linja eshte e lire.
Cdo nyje transmeton te dhena sapo e dallon
qe linja eshte e lire
Procesi CSMA/CD
Kur dy nyje kontrollojne kanalin ne te njejten kohe
dhe nese e gjejne te lire mund te transmetojne ne te
njejten kohe
Perplasje e transmetimeve te tyre quhet colizion
Ne kete rast rrjeti realizon rutinat e detektimit te
perplas ne rrjet
Pasi identifikohet nje perplasje (Collision),
Ndalohet transmetimi
Behet Jamming: leshohet nje sekuence 32 bitshe qe i tregon
nyjeve te tjera ne rrjet qe te mos i pranojne framet me te
dhena sepse nuk jane te sakta.
Nyja pret per pak kohe dhe rifillon nga e para
14

15. Prioriteti i kerkesave
CSMA/CD dhe prioriteti i kerkesave
Ne topologjite yll dhe hierarkike cdo pajisje
dergon nje kerkese per te transferuar per tek
hub-i qendror.
Hub-i ploteson kerkesat me rradhe duke:
Kontrolluar paketat hyrese te te dhenave
Percaktuar vendodhjen e nyjes destinacio
Derguar paketat per tek ai destinacion
CSMA/CD dhe prioriteti i kerkesave
Switch Ethernet / Shared Ethernet
Perplasjet nuk ndodhin ne tekniken me
prioritet te kerkesave sepse hub-i percakton
nyjen qe do transmetoje
Te dhenat nuk kalojne ne te gjitha nyjet e
rrjetit, pra ato jane me te sigurta
Hub-i mund te prioritarizoje kerkesa te
vecanta nese tek hub-i vijne kerkesa ne te
njejten kohe
Kjo teknike kerkon perdorimin e hub-eve
inteligjente i cili mund ti menaxhoje
transmetimet duke dalluar se cila nyje merr
apo dergon te dhena
Shared Ethernetet ndajne bandwidthin tek te
gjitha pajisjet ne nje segment. Nyjet nuk
mund te dergojne dhe te marrin te dhena ne
te njejten kohe.
Switch-i eshte nje pajisje qe mund te ndaje
segmentet e nje rrjeti ne segmente me te
vegjel, ku cdo segment eshte i pavarur ne
suportimin e trafikut.
Etherneti i Switch-uar eshte nje model qe
mundeson transmetimin dhe marrjen e te
dhenave nga disa nyje ne segmente te
ndryshme logjike
15

16. Etherneti Transferues (Switch Ethernet)
Ethernet-i Gigabitesh
Perdor efektivisht bandwidthin
Eshte nje menyre pa kosto per rritjen e
bandwidthit
Balancohet trafiku
Reduktohen
perplasjet
Eshte versioni Ethernet me kapacitet
1000Mbps
Zbatohet ne
Tipet e kornizave Ethernet
Tipet e kornizave Ethernet
Duhen standarte mbi tipet e kornizave qe do
shkembehen
Keto tipe nuk varen nga specifikimet e streses
fizike te Ethernetit
Ndarja ne korniza behet ne shtresen Dtalink
dhe nuk varet nga shtresat e niveleve me te
larat, keshtu shumica e tipeve te frameve
mund te mbajne trafik te protokolleve te
shtresave me te larta.
Framet kane madhesi te ndryshme. Cdo tip ka
nje koke 14B dhe nje fushe FCS 4B
Pjesa e te dhenave te nje frame-i mund te
mbaje 46B-1500B informacion
Nese ka me pak se 46byte te dhena-Padding
Madhesia minimale: 46B+18B=64B
Madhesia maksimale :18B+1500B=1518B
Perdorimi i paketave te medha ofron kapacitet
Cdo Frame ka 7 Byte Preamble (Parathenie)
UTP (segmenti maksimal100m) dhe ne
Fibra multimode(segmenti maksimal550m)
Pershtatet me shume ne rrjetet backbone
Pasardhesi i tij eshte etherneti 10Gigabites
16

17. Pjese leximi
Projektimi i rrjeteve Ethernet
Korniza IEEE 802.3
(“Ethernet 802.2,” or “LLC”)
Korniza Novell Proprietary 802.3
(or “Ethernet 802.3”)
Korniza Ethernet II
Korniza IEEE 802.3 SNAP
Kabllimi: Koalsial ose UTP
Pajisjet Nderlidhese: NIC, switche, hube,
routera, dhe ura
Numri maksimal i nyjeve eshte 1024
Shpejtesia 10Mbps,100Mbps, 1Gbps->10Gbps
Shkallezueshmeri e lehte
Topologjia fizike: bus me kabllim yll
Topologjia Logjike LocalTalk
Rrjetet Token Ring
Ofron nje menyre te mire lidhjeje per pajisjet
Macintosh me kapacitet maksimal 230Kbps
Mund te perdoresh per rrjetet e shtepive qe
kerkojne pak konfigurim dhe nuk kerkojne
kapacitet te larte
Perdor metoden e transmetimit:
Carrier Sense Multiple Access/Collision
Avoidance (CSMA/CA)
Perdor kabllim Twisted Pair si lidhjet telefonike
Topologjia: Yll ose bus
Jane rrjete me te kushtueshem per tu implementuar
Kane besueshmeri me te ulet ne lidhje me koston
Ofrojne kapacitete 4.16Mbps ose 100Mbps (HSTR)
Rrjetet token ring perdorin:
Rutinen e kalimit te token-it
Topologjine hibride yll unace
Nyja qe sherben si monitorues aktiv i token-it:
Miremban kohen per kalimin e token-it
Monitoron transmetimin e tokenit dhe te kornizes
Detekton token-et e humbur
Korrigjon gabimet nese ka
17

18. Teknika e kalimit te tokenit
Siguron Besueshmeri te larte (pa perplasje)
Perdor bandwidthin ne menyre eficente
Nuk vendos limitime ne distancen e
segmenteve LAN
Gjeneron trafik shtese nepermjet token-it
Kapacitetet e transmetimi mund te jene
4Mbps, 16Mbps , ose 100Mbps
Kabllimi STP ose UTP
Te gjitha lidhjet Token Ring mbeshteten ne
NIC qe vendoset ne rrjet me anen e nje MAU
(Media Access Unit) qe eshte ekuivalente me
nje Hub
Nderlidhja e MAU-ve Token Ring
MAU-te kane 8 porta per tu lidhur me kompjuterat
Mund te lidhen(nepermjet portave te hyrjes dhe te
daljes disa MAU per te zgjeruar rrjetin token ring
MAU-te kane aftesi vete-izolimi ne raste deshtimi
CAU (Control Access Unit)
Lidhesit Token Ring
Cdo nyje ne nje rrjet TokenRing mund te
lidhet me nje CAU
CAU=MAU+menaxhim te thjeshte+ fleksibilitet
Ato jane me fleksibel sepse kane module te
ndryshueshem qe perfshihen ne lidhjet ringin
dhe ringout.
Me modulet e ndryshueshem mund te kalohet
nga nje trajte kabllimi ne nje trajte tjeter
Jane me te kushtueshem se MAU-te
RJ-45,
DB-9
1 IBM.
18

19. Switchimi Token Ring
Projektimi i rrjeteve token Ring
Perdorim efektiv i bandwidthit
Produket me te kushtueshem dhe me te
veshtire per tu menaxhuar se produktet
Ethernet
Nje Switch Token Ring mund te ndaje rrjetin
ne disa unaza rrjeti me te vogla
Teknologjia Token Ring nuk lejon perplasjet
Kabllimi: STP dhe UTP
Pajisjet nderlidhese: NIC, switche, hube,
router dhe ura (jane me te kushtueshme)
Numri i nyjeve:Limitimi vjen nga kabllimi
Lexim:Framet Token Ring
Rrjetet FDDI
(FIBER DISTRIBUTED DATA INTERFACE)
Perdor unaze dopio me fiber optike per te
transmetuar te dhenat te shpejtesi prej
100Mbps
Perdoret ne lidhjen e LAN-eve qe ndodhen ne
lokalitete te ndryshme
Distancat e lidhjeve shtrihen deri ne 62milje
Perderisa perdor fibra optike FDDI eshte me i
besueshem dhe me i sigurte
Por ka kosto shume te larte
STP-255
UTP-72
Shpejtesia: Ose 4.16Mbps ose 100Mbps
Shkallezueshmeria:MAU-te mund te vendosen
ne zinxhir Daisy Chain
Topologjia: Topologjia unaze me kabllim Yll
Transmetimi FDDI
Bazohet ne topologjine fizike Unaze
Perdor tekniken e kalimit te token-it
FDDI ekzekutohet ne 2 unaza
Te 2 unazat kalojne
te njejtat te dhena
por ne drejtime te
ndryshme duke
ofruar dhume
besueshmeri
tramsmetimi
19

20. Rrjetet ATM
ASYNCHRONOUS TRANSFER MODE
Perdor te njejten madhesi pakete per te arritur
kapacitet deri ne 9953Mbps
Ekzekutohet mbi tipe specifike fibrash apo
rrjetesh bakri si psh SONET apo Trans T
Perdoret ne pergjithesi nga WAN-e qe
kerkojne kapacitet te madh transmetimi
Nje pakete me madhesi te fiksuar ne ATM
quhet qelize (CELL):
48B te dhena
5B Header
Perdorimi i paketave te vogla nuk e ul
kapacitetin e transmetimit
Cilesi te tjera te ATM
Mbeshtetet ne qarqet viruale, qe jane lidhje ndermjet
nyjeve te rrjetit
Lidhjet ndermjet ketyre nyjeve duken direkte dhe te
dedikuara edhe pse ato mund te jene ne lidhje te
ndryshme fizike
Switchet perdoren per te percaktuar itinerarin me te
mire te mundshem
Ky itinerar percakrohet para se te filloje transmetimi i
paketave (circuit switching)
Kjo teknike ofron cilesi te larte sherbimi (QoS)
QoS eshte nje standarte qe specifikon qe te dhenat do
te dergohen brenda nje kohe te caktuar
Cilesi te tjera te ATM
Teknologjia e ATM pershtatet me teknologjite
e rrjeteve te tjere
Qelizat ATM mund te suportojne disa tipe
protokollesh te shtresave me te larta
Topologjia logjike ATM mund te integrohet me
Ethernetin dhe me Token Ring me anen e
LANE (LAN Emulation)
LANE enkapsulon kornizat qe vijne nga rrjetet
Ethernet dhe Token Ring dhe i konverton ato
ne qeliza ATM per tu transmetuar mbi ATM
20