SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Download to read offline
Strategienota Human Capital Topsector Water
Voor u ligt de vernieuwde strategienota ‘Water Werkt!’.
En die is nodig! We staan, niet alleen in Nederland, maar
wereldwijd voor grote maatschappelijke uitdagingen.
Water heeft een cruciale rol in veel conflicten, zoals
bijvoorbeeld in het Midden-Oosten.
Daarnaast willen we voorop (blijven) lopen in de internationa-
le concurrentiestrijd en wereldwijd hét gidsland blijven dat
ondersteunt en assisteert bij watervraagstukken. Dit vraagt een
toereikend personeelsbestand. Een bestand, dat is uitgerust
voor een toekomst vol van groei en verandering. Een toekomst
waarin niet alleen kennis, maar ook innovatief vermogen en
wendbaarheid belangrijke criteria zijn.
De uitvoering van het Human Capital beleid vraagt vele en
ook vernieuwende verbindingen in deze gouden cirkel.
Bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen en de overheid
zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden om te kunnen
groeien. We hebben elkaar nodig als het gaat om het zorgen
voor kwalitatief goed en flexibel personeel.
Deze strategienota geeft informatie over 4 pijlers.
De inhoudelijke hoofdlijnen zijn:
1. Onderwijs en Innovatie
2. Een Leven Lang Leren
3. Imago en Instroom
4. Internationalisering
Het uitvoeringsprogramma van het Kernteam Human Capital
van Topsector Water en de werkgroep geeft een overzicht van
de doelen en activiteiten die voortvloeien uit deze strategie.
We hebben een ieders inzet hard nodig! Ik doe daarom een
dringende oproep voor brede en actieve participatie in onze
activiteiten.
drs. H. Th. M. (Hein) Pieper
Voorzitter Kernteam Human Capital
Voorwoord
Strategienota Human Capital Topsector Water | 2Strategienota Human Capital Topsector Water | 2
Inhoudsopgave
Onderwijs en Innovatie 10
Een Leven Lang Leren 13
Imago en Instroom 15
Internationalisering 18
Missie 4
Ontwikkelingen en Context 5
Strategienota Human Capital Topsector Water | 3
Missie
‘Voldoende en goed gekwalificeerd personeel beschik-
baar maken, behouden en bewaken, zodat de continuïteit
en kwaliteit van het werkveld binnen Topsector Water
verzekerd wordt.’
Strategienota Human Capital Topsector Water | 4
Ontwikkelingen Topsector Water
Goed gekwalificeerd en voldoende personeel is een kritische
voorwaarde voor het succesvol uitvoeren van de innovatie-
agenda’s binnen de water, delta en maritieme sector. De
strategische koers van Topsector Water is het uitgangspunt
voor de Human Capital agenda. Deze koers wordt gebaseerd
op ontwikkelingen van de Nederlandse economie en haar
export. Cijfermatig is deze onderbouwt door onder andere de
Watermonitor 2016 van Topsector Water. Deze liet circa
15% sectorgroei en10% groei in personeelsbestand zien.
Andere belangrijke invloeden zijn klimaatverandering en het
klimaatakkoord van Parijs, drinkwatertekorten, conflicten
rondom water wereldwijd, de energietransitie en
mobiliteitsvraagstukken.
Topsector Water heeft recent de koers verwoordt in het
statement Innovatiekracht Nederland.
“Samenlevingen wereldwijd zijn kritisch afhankelijk van water.
Urbanisatie van delta’s, klimaatverandering, beschikbaarheid
van zoet water en de energie transitie zijn niet langer
problemen van morgen maar van vandaag. De maatschappe-
lijke uitdagingen (duurzaam gebruik, klimaatadaptatie, schoon
drinkwater, energievraagstuk, veilig en schoon transport)
worden steeds sneller concreet en vragen ook in steeds hoger
tempo om innovatieve oplossingen. Topsector Water streeft
naar het oplossen van wateruitdagingen om de wereld
welvaart te verhogen”
“Onze innovatiemotor moet drastisch worden opgevoerd om
1 de maatschappelijke uitdagingen tijdig het hoofd te kunnen
bieden in Nederland, 2 voorop te kunnen (blijven) lopen in de
internationale concurrentiestrijd die op dit vlak al in volle gang
is en 3 wereldwijd hét land te blijven dat om hulp wordt
gevraagd bij watervraagstukken”
Kernbegrippen en dus randvoorwaarden vanuit Topsector
Water voor het Human Capital beleid zijn innovatie,
wendbaarheid, slagkracht, maatschappelijke toepassingen,
internationale exposure en internationaal succes.
Ontwikkelingen en Context
Strategienota Human Capital Topsector Water | 5
Ontwikkelingen Human Capital
Een arbeidsmarkt in beweging laat zich moeilijk vangen in
cijfers. En een cumulatief cijfer zoals in het verleden gebruikt,
geeft niet direct goede sturing aan gerichte activiteiten en kan
ook onjuiste verwachtingen wekken bij instromers. De ervaring
leert dat tekorten op de arbeidsmarkt vaak specifiek zijn,
bijvoorbeeld in bepaalde deelsectoren of vakgebieden.
Deze knelpunten worden in toenemende mate aangepakt in
specifieke samenwerking tussen opleidingen en werkgevers.
Bekendheid en imago van de watersector blijft een aandachts-
punt. Het (maatschappelijk) belang van de sector en inzicht in
beroepsbeelden en bijbehorende opleidingen is nog een witte
vlek bij doelgroepen zoals jongeren, maar ook potentiële
zij-instromers. Focus op waterbewustwording, watereducatie
en communicatie van beroepsbeelden en carrièremogelijk-
heden is gewenst.
Innovatie en de daarmee veranderende werkvloer gaan
onverminderd door en voltrekken zich ook in steeds sneller
tempo. Direct valt te denken aan digitalisering en robotisering.
De uitdaging is om hier met opleiding op in te spelen, zowel
in het onderwijs als op de werkvloer. Water is verbonden met
vele ander (top)sectoren. Een bekend voorbeeld is de link
tussen water en energie (energie uit afvalwater, Blue Energy,
getijdestromen en wind op zee). Maar er zijn ook minder
bekende cross-overs zoals met high tech materials, dat speci-
fieke waterzuivering vraagt. Deze trend in innovatie wordt ook
doorgetrokken naar onderwijs en werkveld.
De watersector is een internationale sector. Export is een
belangrijke graadmeter. Dit vraagt menskracht die kennis heeft
van het internationale veld. En opleidingen die mee kunnen
gaan in de internationale context of kunnen bijdragen aan
capaciteitsopbouw in het buitenland voor maatschappelijke
impact. De bevolkingsopbouw en dus ook die van de
beroepsbevolking verandert. Er zijn relatief meer oudere
werknemers, die langer moeten doorwerken tot hun pensioen.
Dit vraagt aandacht voor leren en persoonlijke ontwikkeling,
maar ook voor duurzame inzetbaarheid van deze medewer-
kers. Langere carrières doen nog meer beroep op mobiliteit.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 6
Zoals switchen binnen de sector of tussen sectoren en
zij-instroom uit andere sectoren. Door vergrijzing zal de
komende jaren een grote groep werknemers vertrekken.
Leeftijd is onderdeel van een breder pallet aan diversiteits-
thema’s, zoals gender, etnische en culturele achtergronden, en
arbeidsbeperkingen. Allen van belang bij Human Capital.
Synergie met bestaande Human Capital
activiteiten en programma’s
In 2016 is er een ‘Roadmap Human Capital 2016 - 2020
voor de Topsectoren’ door de samenwerkende Human Capital
teams opgesteld. De Roadmap is leidraad voor deze strategie-
nota. Vanuit het Kernteam Human Capital Topsector Water is
er actieve samenwerking met collega topsectoren rondom
deze Roadmap.
In 2016 is ook het Techniekpact geactualiseerd. Techniek blijft
een belangrijke basis voor een gedegen Human Capital
beleid. Naast aandacht voor opleiding in techniek is er in het
Techniekpact ook focus op kwaliteit van het onderwijs.
Beide programma’s geven vernieuwde input en richting voor
onze strategie.
Vergeleken met enkele jaren geleden zien we in de gouden
driehoek steeds meer volwaardige en ook kansrijke Human
Capital initiatieven. Door publiek-private samenwerkings-
constructies (PPS-en) heeft samenwerking tussen onderwijs en
arbeidsmarkt een vlucht genomen. Ook de indeling van
‘In een wereld waar veranderingen steeds
sneller gaan en disruptives innovations
hele markten vervagen, is een ‘leven lang
leren’ tijdens de loopbaan cruciaal.’
Strategienota Human Capital Topsector Water | 7
Centra of Expertise (CoE) voor HBO en Centra voor Innovatief
vakmanschap (CIV) voor MBO heeft aanzienlijk geholpen.
Verduurzaming en verder uitbouwen van deze constructies is
nu gewenst. Ook zijn er talrijke initiatieven op het gebied
van watereducatie voor scholieren, studenten en jong-
professionals. Door tegengaan van versnippering en het beter
aanbieden van handvatten om te participeren aan bestaande
initiatieven kunnen deze een vlucht nemen.
Strategische hoofdlijnen
Op basis van deze ontwikkelingen zijn binnen het Kernteam
Human Capital de volgende inhoudelijke hoofdlijnen
gekozen. Deze worden in de volgende hoofdstukken nader
uitgewerkt.
1. Onderwijs en Innovatie
Kwalitatief goed onderwijs en goede aansluiting van het
onderwijs op de arbeidsmarkt zijn essentiële randvoorwaar-
den. De innovatieve slagkracht van de sector vraagt een
wendbaar en adaptief onderwijssysteem waarin de
innovatieve praktijk aan bod komt. Cross-overs naar andere
(Top)sectoren zijn hier onlosmakelijk mee verbonden.
2. Leven Lang Leren
De snelle (technologische) ontwikkelingen vragen om flexibele
professionals. Het opleiden van deze professionals beperkt
zich niet tot de opleidingen, maar zet zich door in de praktijk.
Aandacht voor leren tijdens het ‘werkend leven’ is een belang-
rijk speerpunt. De opleidingen kunnen en zullen daar ook een
belangrijke rol in spelen. Aandachtsgebieden zijn strategische
personeelsplanning, duurzame inzetbaarheid en talentontwik-
keling en ontwikkeling van vakmanschap, waarin werknemers
samen optrekken: lerende organisaties en informeel leren.
3. Imago en Instroom
Deze actielijn zorgt ervoor dat jongeren en studenten bekend
worden met de veelzijdigheid van water en techniek.
Voorbeelden van activiteiten zijn het jaarlijkse Wereld Water
College en de uitreiking van de Topsector studiebeurzen om
het studeren in water-gerelateerde richtingen te stimuleren.
Daarnaast is er ook aandacht voor zij-instroom. Er wordt
Strategienota Human Capital Topsector Water | 8
‘Topsector Water streeft naar
het oplossen van wateruitdagingen
om de wereld welvaart te verhogen.’
samengewerkt met een groot netwerk van activiteiten variërend
van waterbewustzijn, watereducatie en imagoversterkende
activiteiten. Dit alles in samenwerking met de watersector.
4. Internationalisering
Een internationaal actieve sector vraagt om personeel dat zich
goed kan bewegen in een internationaal veld. Daarom is
internationale ervaring, zowel in onderwijs als in de loop-
baan, belangrijk. Daarnaast leiden we in Nederland de
nodige internationale studenten en professionals op.
Belangrijke voordelen hiervan zijn: expert-status van het onder-
wijs en een internationaal alumni-netwerk.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 9
Goed gekwalificeerd personeel vraagt om goede
opleidingen en om de juiste opleidingen. Dit vergt goede
afstemming tussen onderwijs en het werkveld. In de
afgelopen jaren zijn hiertoe verschillende vormen van
publiek-private-samenwerking (PPS-en) opgezet.
Deze zijn terug te vinden in meerdere Centra voor Innovatief
Vakmanschap (CIV, MBO) en Centers of Expertise (CoE, HBO)
en een regionale PPS in het kader van Regionaal Investerings
Fonds (RIF, MBO). Ook universiteiten hebben goede samen-
werkingen met het werkveld.
De PPS-en hebben hun waarde bewezen en zijn een belang-
rijke toevoeging aan de Human Capital agenda. Door deze
constructies zijn duurzame vormen van samenwerking en dus
kenniscirculatie in de gouden driehoek ontstaan. Deze zijn van
veel grotere waarde dan korte samenwerkingen, zoals
bijvoorbeeld in de vorm van een stage of opdracht alleen.
Continuering van PPS-constructies op het gebied van onderwijs
en innovatie is gewenst. Kennisvalorisatie is een belangrijke
opgave in het thema Onderwijs en Innovatie.
Er zijn een aantal ontwikkelingen in het werkveld die bijdra-
gen aan het belang van continue vernieuwing en aanpassing
in het onderwijs. De door innovatie en technologische
Onderwijs en Innovatie
Strategienota Human Capital Topsector Water | 10
vernieuwing veranderende beroepen, vragen om aangepaste
opleidingen zodat de aansluiting opleiding en arbeidsmarkt
gewaarborgd blijft. Deze aanpassingen betreffen niet alleen
inhoudelijke aanpassingen in het curriculum, maar betekenen
ook vaak een verschuiving in opleidingsniveau. Voorheen
typische MBO-beroepen, vragen nu een HBO-niveau.
Naast deze kwalitatieve veranderingen, zijn er specifieke
knelpunten in het huidige onderwijs door tekorten op de
arbeidsmarkt. Dit biedt kansen voor het ontwikkelen van
vraaggestuurde opleidingen. Bijvoorbeeld een opleiding voor
elektrotechnici en procestechnologen in watertechnologie.
De maatschappelijke uitdagingen en de innovatieve slagkracht
van onze sector vraagt om een wendbaar en adaptief
onderwijssysteem. Het is belangrijk dat de innovatieve praktijk
aan bod komt in het onderwijs zodat de opleiding aansluit op
het werkveld. Daarnaast is het belangrijk dat reeds in het
onderwijs aangeleerd wordt dat innovatie continue verande-
ring met zich meebrengt en dus een open houding vraagt.
Om ervoor te zorgen dat de meest actuele innovatieve praktijk
van Topsector Water in het onderwijs terecht komt, is goede
samenwerking tussen de innovatie-agenda’s (TKI’s) en onder-
wijs belangrijk.
Er ontstaan programma’s en samenwerkingen door de urgentie
van (grote) maatschappelijke uitdagingen. Verbinding van de
gouden driehoek door meerdere kennis- en onderwijsinstel-
lingen geeft snelheid aan de oplossen van de problemen.
Regionaal ontstaan Living Labs, of landelijk zien we meer
thematische samenwerkingen. Dit is een positieve ontwikkeling
die in belangrijke mate bijdraagt een goed Human Capital
beleid.
Bij innovatie horen ook cross-overs. Water is innovatief verbon-
den aan ICT, energie, agro en horti producten en in feite alle
andere (top)sectoren. Ook deze innovatieve context dient al
aan bod te komen in het onderwijs. Bijvoorbeeld via nieuwe
onderwijsconstructies waarin studenten in multidisciplinaire
teams van verschillende opleidingen leren een actuele innova-
ties in een dynamische context.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 11
Cross-overs zorgen ook voor ideeën voor nieuwe PPS-en in
onderwijs en innovatie. Bijvoorbeeld zoals bij het thema
‘Wind op zee’ in de cross-over energie en water.
Een belangrijk knelpunt is het tekort aan goede vakdocenten
bij opleidingen. Bij enkele opleidingen leidt dit al tot een
numerus fixus, terwijl er wel vraag is naar deze opgeleide
mensen. Ook de kwaliteit van de docenten is een aandachts-
punt en biedt ruimte voor verbetering. Binnen Techniekpact is
hier aandacht voor, maar dit onderwerp moet zeker ook
binnen watersector breed geagendeerd worden.
Doel Onderwijs en Innovatie
Bijdragen aan een onderwijs en innovatie klimaat met een
goede interactie en samenwerking tussen onderwijs en
arbeidsmarkt. Deze levendige relatie zal zorg dragen voor
voldoende en goed gekwalificeerd personeel. Innovaties en
de innovatieve praktijk moeten zo snel en effectief mogelijk
ingebed worden in het onderwijs. De uitvoeringsdoelen zullen
in nauwe samenwerking met de PPS-en onderwijs en arbeids-
markt ontwikkeld en uitgevoerd worden.
‘De ondernemer voor de klas. Innovaties zullen
snel in het onderwijs gebracht worden. Zo leren
we aankomend talent de juiste ontwikkelingen.’
Strategienota Human Capital Topsector Water | 12
De snelle (technologische) ontwikkelingen vragen om
flexibele professionals. Het opleiden van deze professionals
beperkt zich niet tot de opleidingen, maar zet door in de
werkende praktijk. Aandacht voor leren tijdens het
‘werkend leven’ wordt een belangrijk speerpunt. De oplei-
dingen kunnen en zullen daar ook een belangrijke rol in
spelen.
Kortom: ‘Werkend Leren en Lerend Werken’ (uitdrukking zoals
die wordt gebruikt door Vereniging van Waterbouwers) is een
actueel en belangrijk thema.
De Onderwijs & Onderzoek fondsen zijn een voedingrijke
bron van opleiding voor nascholing en bijscholing. Samen-
werking met deze fondsen en het benutten van deze fondsen
is een aandachtspunt.
Onderwijsinstellingen spelen een rol tijdens de na- en
bijscholing. Bij instituten die goed samenwerken met het
werkveld (zoals de Centra) wordt nascholing verzorgd voor
bedrijven. De ontwikkelde kennis vloeit rechtstreeks in het
curriculum van de opleiding.
Een Leven Lang Leren
Strategienota Human Capital Topsector Water | 13
Op deze manier ontstaat kenniscirculatie tussen bedrijven en
onderwijs. ‘Leven Lang Leren’ start dus al bij het onderwijs en
onderwijs houdt niet op na het uitreiken van het diploma.
Bij ‘Leven Lang Leren’ hoort ook onderwerp kenniscirculatie
binnen het bedrijf. Dit wordt door ons gezien als een kansrijk
onderwerp. Er worden binnen bedrijven en (overheids-)organi-
saties experimenten en pilots opgestart met talentontwikkeling
en ontwikkeling in vakmanschap tussen werknemers op de
werkvloer, bijvoorbeeld in meester-gezelrelaties en mentoring.
Leren gaat verder dan alleen het overbrengen van kennis.
Ervaring overbrengen tijdens het werk is nog een onderbelicht
aspect. Het is belangrijk om de lessen uit deze pilots breed te
verspreiden over de watersector. Informeel leren in lerende
organisaties.
Voor werkgevers zijn vragen als ‘Welke kennis is strategisch
en blijvend relevant?’ en ‘Waar is wanneer bekend wie, en in
welke mate behoefte gaat krijgen aan bepaalde kennis?’ zeer
belangrijk. Toch worden in de praktijk deze vragen niet of
nauwelijks gesteld. Met de antwoorden op deze vragen kan
een strategische personeelsplanning gemaakt worden, die
aan de basis ligt van het Human Capital beleid en ‘Leven
Lang Leren’-beleid van een werkgever. Strategisch personeels-
management is een sleutelonderdeel in de Human Capital
agenda.
Duurzame inzetbaarheid is een thema dat nauw verwant is
aan ‘Leven Lang Leren’. Werkenden moeten rekening houden
met een carrière tot 70 jaar. Vitaliteit, employability (het vermo-
gen om te leren en ontwikkelen), workability (fysiek en mentaal
wendbaar), en leiderschap (termen uit programma maritieme
sector) zijn daarom ook onderdeel van een ‘Leven Lang Leren’.
Doel Leven Lang Leren
Bijdragen aan een klimaat in de watersector, waarbinnen
volop aandacht is voor werkend leren en lerend werken,
strategische personeelsplanning en duurzame inzetbaarheid
waardoor kwaliteit personeelsbestand gewaarborgd blijft.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 14
Als watersector willen we een aansprekend en reëel beeld
schetsen van een innovatieve, maatschappelijk relevante
sector met uitdagend en interessant werk. Werk dat ook
innovatief vermogen en technische skills vraagt.
Een sector met duurzame werkgelegenheid, met een grote
diversiteit aan vakgebieden die zich volop ontwikkelen. Een
sector die zich heeft verbonden met kwalitatief hoogwaardige
opleidingen, met innovatief onderwijs en hoogwaardige
faciliteiten. Dit beeld willen we nadrukkelijk laten terugkomen
in de ‘Imago en Instroom’ activiteiten.
Binnen dit thema en de bijbehorende projecten en activiteiten
zal in vergelijking met het verleden, meer de nadruk gelegd
worden op imago en het hierboven geschetste kwaliteitsbeeld.
Minder op generieke instroom inspanningen, zoals werving
door grote kwantitatieve tekorten en hoge aantallen vacatures
te noemen.
Er is zeker nog te winnen bij de imagovorming van de
watersector. Het hierboven geschetste beeld staat nog niet
voldoende op het netvlies van onze doelgroepen.
Imago en Instroom
Strategienota Human Capital Topsector Water | 15
Instroom inspanningen zullen zich richten op specifieke knel-
punten: deelsectoren of vakgebieden waar tekorten zijn.
Gerichte projecten met onderwijs (zie ook thema ‘Onderwijs
en Innovatie’) lenen zich hier goed voor. Bij promotie-activitei-
ten moet er opgepast worden voor een varkenscyclus, mede
gezien de snelle veranderingen in de watersector, terwijl het
opleiden van kundige mensen de nodige tijd vraagt.
Technologische ontwikkeling en techniek gerelateerde innova-
tie zijn ontwikkelingen die zich in een snel tempo manifesteren
en ook de watersector raken. Daarom is er bij de ‘Imago en
Instroom’-activiteiten de nodige aandacht voor techniek, onder
andere door te haken bij Techniekpact. Een ander belangrijk
gegeven is dat we bij imago niet alleen aan jongeren moeten
denken. Een ruime meerderheid van de instroom betreft
zij-instromers en zijn dus mensen die al werkervaring hebben.
Ook deze doelgroep moet een goed beeld hebben van de
watersector. Binnen thema ‘Imago en Instroom’ worden er
door diverse partijen al vele activiteiten ontwikkeld en uitge-
voerd. Dit is een prima ontwikkeling. Voor het kernteam ligt er
een taak om deze activiteiten te stroomlijnen en ondersteunen
bij ontsluiting naar doelgroepen. De communicatie moet zich
met name richten op de watersector zelf met daarin centraal
handvatten om makkelijk deel te nemen in de activiteiten.
Een goede afstemming en intensievere samenwerking tussen
algemene waterbewustzijnsactiviteiten, watereducatie en
‘Imago en Instroom’-activiteiten is ook een vereiste in een
programmatische aanpak.
Voorbeelden van programmatische activiteiten zijn:
• Wereld Water College. Een dag voor leerlingen (14-18
jaar) met een technische achtergrond die de brede water-
sector leren kennen. Dit door een gastcollege, excursie en
verschillende proeven op een lokatie.
• Studiebeurzen. Door deel te nemen aan dit programma
krijg je twee lang studiegeld en een netwerk waar uitgeput
kan worden om maatschappelijke carrière op te starten.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 16
• Roadshow Water. Hierin tonen samenwerkende initiatieven
met stages, studiereizen, extra curriculaire cases, master-
opleidingen studiebeurzen, traineeships, etc zich aan de
doelgroep studenten door in samenwerking 50 HBO- en
WO-instellingen bezoeken.
De onderwijsinstellingen in de regio hebben een groot belang
bij ‘Imago en Instroom’ activiteiten. In veel gevallen hebben ze
hier zelf ook goede structuren voor opgebouwd.
Samenwerken in het regionale Human Capital beleid biedt
winst in slagkracht en efficiëntie.
Doel Imago en Instroom
Zorgdragen voor potentieel voldoende instroom door een
helder en breed bekend imago van werken in de watersector.
Het Kernteam zet hierop in door te faciliteren en activiteiten
aan te jagen op het gebied van waterbewustzijn, water-
educatie, communicatie van beroepsbeelden, opleidingen en
carrièremogelijkheden.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 17
Internationalisering
Het thema internationaal laat zich op meerdere manieren
vertalen naar Human Capital.
Een internationaal actieve sector vraagt om personeel dat zich
goed kan bewegen in een internationaal veld. Daarom is
internationale ervaring belangrijk, zowel in het onderwijs als
in de loopbaan. In het netwerk bevinden zich diverse goede
instrumenten die hieraan bijdragen, bijvoorbeeld het Young
Expert Programms (jong professionals doen buitenlandervaring
op) en Wetskills (studenten werken in het buitenland met
buitenlandse studenten aan praktijkcases van bedrijven).
Ook opleidingen bieden internationale ervaring aan in hun cv
in de vorm van reizen, projecten en cases.
Voor een aantal specifieke banen, onder andere in het MBO
in de maritieme sector, is een dermate schaarste aan werk-
nemers en instroom in opleidingen, dat studenten uit het
buitenland geworven moeten worden.
Daarnaast leiden we in Nederland de nodige internationale
studenten en professionals op. Zij keren na de opleiding veelal
weer terug naar hun eigen land.
Strategienota Human Capital Topsector Water | 18
Belangrijke voordelen hiervan zijn: expert-status van het
onderwijs en een internationaal alumni-netwerk. Voorbeelden
van opleidingen zijn het IHE-Unesco instituut en de diverse
internationale masteropleidingen.
Doel internationalisering
Bijdragen aan een krachtig personeelsklimaat waarin de
internationale context goed verbonden is.
‘Doordat ik de studiebeurs won, kreeg ik in een keer
een waanzinnig groot netwerk. Daar heb ik dankbaar
gebruik van gemaakt.’
Strategienota Human Capital Topsector Water | 19
Colofon
Deze strategienota ‘Water Werkt!’ is met inbreng van diverse
vertegenwoordigers uit de gouden driehoek tot stand gekomen.
Netherlands Maritime Technology, Vereniging van Waterbouwers, Unie van
Waterschappen, Netherlands Water Partnership, Envaqua, Ministerie van
I&M, Publiek-private samenwerkingen in onderwijs vertegenwoordigd door
de Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV’s) en Centers of Expertise
(CoE’s), Regionaal Investerings Fonds, Vertegenwoordigers van het Topteam
Water, Kernteam en adviesraad Human Capital van Topsector Water.
Daarnaast is nauw samengewerkt met de overkoepelende Human
Capital Roadmap van de Topsectoren.
Aan de strategienota is een uitvoeringsprogramma gekoppeld.
Dit uitvoeringsprogramma is een ‘living document’ en zal regelmatig
worden geactualiseerd in een monitoring proces met het Kernteam
en de werkgroep Human Capital Topsector Water.
Meer informatie over de Human Capital agenda check de website:
www.TopsectorWater.nl of stuur een e-mail naar info@tswater.nl.
Topsector Water heeft drie innovatielijnen:
Maritieme technologie, Deltatechnologie
en Watertechnologie. Gezamenlijk dragen
zij bij aan een groot deel van de export
van Nederland.

More Related Content

Similar to Topsector Water Strategienota HCA

Weer terug naar hoop
Weer terug naar hoopWeer terug naar hoop
Weer terug naar hoopLex Sanou
 
Strategisch beleidsplan 2010 2015
Strategisch beleidsplan 2010 2015Strategisch beleidsplan 2010 2015
Strategisch beleidsplan 2010 2015mkuiten
 
top 5 van europa
top 5 van europatop 5 van europa
top 5 van europaQDiG
 
Programma Greenport Aalsmeer A&O
Programma Greenport Aalsmeer A&OProgramma Greenport Aalsmeer A&O
Programma Greenport Aalsmeer A&OIrisGoedhart
 
Portfolio Sector Lokale Besturen
Portfolio Sector Lokale BesturenPortfolio Sector Lokale Besturen
Portfolio Sector Lokale Besturenkde73
 
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)Klaas Punselie
 
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013Christa Wouda
 
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachtenChris Noordam
 
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...guest51aadb65
 
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...guest94cac1
 
Visie En Strategische Agenda Creatieve Industrie
Visie En Strategische Agenda Creatieve IndustrieVisie En Strategische Agenda Creatieve Industrie
Visie En Strategische Agenda Creatieve IndustrieIIP CREATE
 
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - Dialogic
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - DialogicEvaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - Dialogic
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - DialogicWouter de Heij
 
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011Paulien van der Hoeven
 
2.3 assetmanagement of professioneel beheer
2.3 assetmanagement of professioneel beheer2.3 assetmanagement of professioneel beheer
2.3 assetmanagement of professioneel beheerCROW
 
Osg nieuws juni_2011_web[1]
Osg nieuws juni_2011_web[1]Osg nieuws juni_2011_web[1]
Osg nieuws juni_2011_web[1]jyedema
 
Samenvatting 13 12-13def
Samenvatting 13 12-13defSamenvatting 13 12-13def
Samenvatting 13 12-13defhcss_hsd
 
Battle Programma 07 03 11 1
Battle Programma 07 03 11 1Battle Programma 07 03 11 1
Battle Programma 07 03 11 1arievds
 

Similar to Topsector Water Strategienota HCA (20)

Water
WaterWater
Water
 
Weer terug naar hoop
Weer terug naar hoopWeer terug naar hoop
Weer terug naar hoop
 
Strategisch beleidsplan 2010 2015
Strategisch beleidsplan 2010 2015Strategisch beleidsplan 2010 2015
Strategisch beleidsplan 2010 2015
 
top 5 van europa
top 5 van europatop 5 van europa
top 5 van europa
 
2012 Nintes Nl
2012 Nintes  Nl2012 Nintes  Nl
2012 Nintes Nl
 
Programma Greenport Aalsmeer A&O
Programma Greenport Aalsmeer A&OProgramma Greenport Aalsmeer A&O
Programma Greenport Aalsmeer A&O
 
Portfolio Sector Lokale Besturen
Portfolio Sector Lokale BesturenPortfolio Sector Lokale Besturen
Portfolio Sector Lokale Besturen
 
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)
Knelpunten Onderwijs-Arbeidsmarkt Greenports Zuid-Holland (2012)
 
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013
De Integrale Technicus en het nieuwe (samen)werken! v0 8 pdf 19092013
 
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten
2013 rotterdam-talentontwikkeling-gedachten
 
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
 
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
C:\Documents And Settings\Heukensfeldtjansenp\My Documents\Iip Create\Website...
 
Visie En Strategische Agenda Creatieve Industrie
Visie En Strategische Agenda Creatieve IndustrieVisie En Strategische Agenda Creatieve Industrie
Visie En Strategische Agenda Creatieve Industrie
 
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - Dialogic
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - DialogicEvaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - Dialogic
Evaluatie topsectorenaanpak deel_1_-_hoofdrapport - Dialogic
 
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011
rapport-de-rem-op-de-projectencarrousel-geleerde-lessen-in-2010-en-2011
 
2.3 assetmanagement of professioneel beheer
2.3 assetmanagement of professioneel beheer2.3 assetmanagement of professioneel beheer
2.3 assetmanagement of professioneel beheer
 
Osg nieuws juni_2011_web[1]
Osg nieuws juni_2011_web[1]Osg nieuws juni_2011_web[1]
Osg nieuws juni_2011_web[1]
 
Visie het-nieuwe-werken
Visie het-nieuwe-werkenVisie het-nieuwe-werken
Visie het-nieuwe-werken
 
Samenvatting 13 12-13def
Samenvatting 13 12-13defSamenvatting 13 12-13def
Samenvatting 13 12-13def
 
Battle Programma 07 03 11 1
Battle Programma 07 03 11 1Battle Programma 07 03 11 1
Battle Programma 07 03 11 1
 

Topsector Water Strategienota HCA

  • 1. Strategienota Human Capital Topsector Water
  • 2. Voor u ligt de vernieuwde strategienota ‘Water Werkt!’. En die is nodig! We staan, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd voor grote maatschappelijke uitdagingen. Water heeft een cruciale rol in veel conflicten, zoals bijvoorbeeld in het Midden-Oosten. Daarnaast willen we voorop (blijven) lopen in de internationa- le concurrentiestrijd en wereldwijd hét gidsland blijven dat ondersteunt en assisteert bij watervraagstukken. Dit vraagt een toereikend personeelsbestand. Een bestand, dat is uitgerust voor een toekomst vol van groei en verandering. Een toekomst waarin niet alleen kennis, maar ook innovatief vermogen en wendbaarheid belangrijke criteria zijn. De uitvoering van het Human Capital beleid vraagt vele en ook vernieuwende verbindingen in deze gouden cirkel. Bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen en de overheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden om te kunnen groeien. We hebben elkaar nodig als het gaat om het zorgen voor kwalitatief goed en flexibel personeel. Deze strategienota geeft informatie over 4 pijlers. De inhoudelijke hoofdlijnen zijn: 1. Onderwijs en Innovatie 2. Een Leven Lang Leren 3. Imago en Instroom 4. Internationalisering Het uitvoeringsprogramma van het Kernteam Human Capital van Topsector Water en de werkgroep geeft een overzicht van de doelen en activiteiten die voortvloeien uit deze strategie. We hebben een ieders inzet hard nodig! Ik doe daarom een dringende oproep voor brede en actieve participatie in onze activiteiten. drs. H. Th. M. (Hein) Pieper Voorzitter Kernteam Human Capital Voorwoord Strategienota Human Capital Topsector Water | 2Strategienota Human Capital Topsector Water | 2
  • 3. Inhoudsopgave Onderwijs en Innovatie 10 Een Leven Lang Leren 13 Imago en Instroom 15 Internationalisering 18 Missie 4 Ontwikkelingen en Context 5 Strategienota Human Capital Topsector Water | 3
  • 4. Missie ‘Voldoende en goed gekwalificeerd personeel beschik- baar maken, behouden en bewaken, zodat de continuïteit en kwaliteit van het werkveld binnen Topsector Water verzekerd wordt.’ Strategienota Human Capital Topsector Water | 4
  • 5. Ontwikkelingen Topsector Water Goed gekwalificeerd en voldoende personeel is een kritische voorwaarde voor het succesvol uitvoeren van de innovatie- agenda’s binnen de water, delta en maritieme sector. De strategische koers van Topsector Water is het uitgangspunt voor de Human Capital agenda. Deze koers wordt gebaseerd op ontwikkelingen van de Nederlandse economie en haar export. Cijfermatig is deze onderbouwt door onder andere de Watermonitor 2016 van Topsector Water. Deze liet circa 15% sectorgroei en10% groei in personeelsbestand zien. Andere belangrijke invloeden zijn klimaatverandering en het klimaatakkoord van Parijs, drinkwatertekorten, conflicten rondom water wereldwijd, de energietransitie en mobiliteitsvraagstukken. Topsector Water heeft recent de koers verwoordt in het statement Innovatiekracht Nederland. “Samenlevingen wereldwijd zijn kritisch afhankelijk van water. Urbanisatie van delta’s, klimaatverandering, beschikbaarheid van zoet water en de energie transitie zijn niet langer problemen van morgen maar van vandaag. De maatschappe- lijke uitdagingen (duurzaam gebruik, klimaatadaptatie, schoon drinkwater, energievraagstuk, veilig en schoon transport) worden steeds sneller concreet en vragen ook in steeds hoger tempo om innovatieve oplossingen. Topsector Water streeft naar het oplossen van wateruitdagingen om de wereld welvaart te verhogen” “Onze innovatiemotor moet drastisch worden opgevoerd om 1 de maatschappelijke uitdagingen tijdig het hoofd te kunnen bieden in Nederland, 2 voorop te kunnen (blijven) lopen in de internationale concurrentiestrijd die op dit vlak al in volle gang is en 3 wereldwijd hét land te blijven dat om hulp wordt gevraagd bij watervraagstukken” Kernbegrippen en dus randvoorwaarden vanuit Topsector Water voor het Human Capital beleid zijn innovatie, wendbaarheid, slagkracht, maatschappelijke toepassingen, internationale exposure en internationaal succes. Ontwikkelingen en Context Strategienota Human Capital Topsector Water | 5
  • 6. Ontwikkelingen Human Capital Een arbeidsmarkt in beweging laat zich moeilijk vangen in cijfers. En een cumulatief cijfer zoals in het verleden gebruikt, geeft niet direct goede sturing aan gerichte activiteiten en kan ook onjuiste verwachtingen wekken bij instromers. De ervaring leert dat tekorten op de arbeidsmarkt vaak specifiek zijn, bijvoorbeeld in bepaalde deelsectoren of vakgebieden. Deze knelpunten worden in toenemende mate aangepakt in specifieke samenwerking tussen opleidingen en werkgevers. Bekendheid en imago van de watersector blijft een aandachts- punt. Het (maatschappelijk) belang van de sector en inzicht in beroepsbeelden en bijbehorende opleidingen is nog een witte vlek bij doelgroepen zoals jongeren, maar ook potentiële zij-instromers. Focus op waterbewustwording, watereducatie en communicatie van beroepsbeelden en carrièremogelijk- heden is gewenst. Innovatie en de daarmee veranderende werkvloer gaan onverminderd door en voltrekken zich ook in steeds sneller tempo. Direct valt te denken aan digitalisering en robotisering. De uitdaging is om hier met opleiding op in te spelen, zowel in het onderwijs als op de werkvloer. Water is verbonden met vele ander (top)sectoren. Een bekend voorbeeld is de link tussen water en energie (energie uit afvalwater, Blue Energy, getijdestromen en wind op zee). Maar er zijn ook minder bekende cross-overs zoals met high tech materials, dat speci- fieke waterzuivering vraagt. Deze trend in innovatie wordt ook doorgetrokken naar onderwijs en werkveld. De watersector is een internationale sector. Export is een belangrijke graadmeter. Dit vraagt menskracht die kennis heeft van het internationale veld. En opleidingen die mee kunnen gaan in de internationale context of kunnen bijdragen aan capaciteitsopbouw in het buitenland voor maatschappelijke impact. De bevolkingsopbouw en dus ook die van de beroepsbevolking verandert. Er zijn relatief meer oudere werknemers, die langer moeten doorwerken tot hun pensioen. Dit vraagt aandacht voor leren en persoonlijke ontwikkeling, maar ook voor duurzame inzetbaarheid van deze medewer- kers. Langere carrières doen nog meer beroep op mobiliteit. Strategienota Human Capital Topsector Water | 6
  • 7. Zoals switchen binnen de sector of tussen sectoren en zij-instroom uit andere sectoren. Door vergrijzing zal de komende jaren een grote groep werknemers vertrekken. Leeftijd is onderdeel van een breder pallet aan diversiteits- thema’s, zoals gender, etnische en culturele achtergronden, en arbeidsbeperkingen. Allen van belang bij Human Capital. Synergie met bestaande Human Capital activiteiten en programma’s In 2016 is er een ‘Roadmap Human Capital 2016 - 2020 voor de Topsectoren’ door de samenwerkende Human Capital teams opgesteld. De Roadmap is leidraad voor deze strategie- nota. Vanuit het Kernteam Human Capital Topsector Water is er actieve samenwerking met collega topsectoren rondom deze Roadmap. In 2016 is ook het Techniekpact geactualiseerd. Techniek blijft een belangrijke basis voor een gedegen Human Capital beleid. Naast aandacht voor opleiding in techniek is er in het Techniekpact ook focus op kwaliteit van het onderwijs. Beide programma’s geven vernieuwde input en richting voor onze strategie. Vergeleken met enkele jaren geleden zien we in de gouden driehoek steeds meer volwaardige en ook kansrijke Human Capital initiatieven. Door publiek-private samenwerkings- constructies (PPS-en) heeft samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt een vlucht genomen. Ook de indeling van ‘In een wereld waar veranderingen steeds sneller gaan en disruptives innovations hele markten vervagen, is een ‘leven lang leren’ tijdens de loopbaan cruciaal.’ Strategienota Human Capital Topsector Water | 7
  • 8. Centra of Expertise (CoE) voor HBO en Centra voor Innovatief vakmanschap (CIV) voor MBO heeft aanzienlijk geholpen. Verduurzaming en verder uitbouwen van deze constructies is nu gewenst. Ook zijn er talrijke initiatieven op het gebied van watereducatie voor scholieren, studenten en jong- professionals. Door tegengaan van versnippering en het beter aanbieden van handvatten om te participeren aan bestaande initiatieven kunnen deze een vlucht nemen. Strategische hoofdlijnen Op basis van deze ontwikkelingen zijn binnen het Kernteam Human Capital de volgende inhoudelijke hoofdlijnen gekozen. Deze worden in de volgende hoofdstukken nader uitgewerkt. 1. Onderwijs en Innovatie Kwalitatief goed onderwijs en goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt zijn essentiële randvoorwaar- den. De innovatieve slagkracht van de sector vraagt een wendbaar en adaptief onderwijssysteem waarin de innovatieve praktijk aan bod komt. Cross-overs naar andere (Top)sectoren zijn hier onlosmakelijk mee verbonden. 2. Leven Lang Leren De snelle (technologische) ontwikkelingen vragen om flexibele professionals. Het opleiden van deze professionals beperkt zich niet tot de opleidingen, maar zet zich door in de praktijk. Aandacht voor leren tijdens het ‘werkend leven’ is een belang- rijk speerpunt. De opleidingen kunnen en zullen daar ook een belangrijke rol in spelen. Aandachtsgebieden zijn strategische personeelsplanning, duurzame inzetbaarheid en talentontwik- keling en ontwikkeling van vakmanschap, waarin werknemers samen optrekken: lerende organisaties en informeel leren. 3. Imago en Instroom Deze actielijn zorgt ervoor dat jongeren en studenten bekend worden met de veelzijdigheid van water en techniek. Voorbeelden van activiteiten zijn het jaarlijkse Wereld Water College en de uitreiking van de Topsector studiebeurzen om het studeren in water-gerelateerde richtingen te stimuleren. Daarnaast is er ook aandacht voor zij-instroom. Er wordt Strategienota Human Capital Topsector Water | 8
  • 9. ‘Topsector Water streeft naar het oplossen van wateruitdagingen om de wereld welvaart te verhogen.’ samengewerkt met een groot netwerk van activiteiten variërend van waterbewustzijn, watereducatie en imagoversterkende activiteiten. Dit alles in samenwerking met de watersector. 4. Internationalisering Een internationaal actieve sector vraagt om personeel dat zich goed kan bewegen in een internationaal veld. Daarom is internationale ervaring, zowel in onderwijs als in de loop- baan, belangrijk. Daarnaast leiden we in Nederland de nodige internationale studenten en professionals op. Belangrijke voordelen hiervan zijn: expert-status van het onder- wijs en een internationaal alumni-netwerk. Strategienota Human Capital Topsector Water | 9
  • 10. Goed gekwalificeerd personeel vraagt om goede opleidingen en om de juiste opleidingen. Dit vergt goede afstemming tussen onderwijs en het werkveld. In de afgelopen jaren zijn hiertoe verschillende vormen van publiek-private-samenwerking (PPS-en) opgezet. Deze zijn terug te vinden in meerdere Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV, MBO) en Centers of Expertise (CoE, HBO) en een regionale PPS in het kader van Regionaal Investerings Fonds (RIF, MBO). Ook universiteiten hebben goede samen- werkingen met het werkveld. De PPS-en hebben hun waarde bewezen en zijn een belang- rijke toevoeging aan de Human Capital agenda. Door deze constructies zijn duurzame vormen van samenwerking en dus kenniscirculatie in de gouden driehoek ontstaan. Deze zijn van veel grotere waarde dan korte samenwerkingen, zoals bijvoorbeeld in de vorm van een stage of opdracht alleen. Continuering van PPS-constructies op het gebied van onderwijs en innovatie is gewenst. Kennisvalorisatie is een belangrijke opgave in het thema Onderwijs en Innovatie. Er zijn een aantal ontwikkelingen in het werkveld die bijdra- gen aan het belang van continue vernieuwing en aanpassing in het onderwijs. De door innovatie en technologische Onderwijs en Innovatie Strategienota Human Capital Topsector Water | 10
  • 11. vernieuwing veranderende beroepen, vragen om aangepaste opleidingen zodat de aansluiting opleiding en arbeidsmarkt gewaarborgd blijft. Deze aanpassingen betreffen niet alleen inhoudelijke aanpassingen in het curriculum, maar betekenen ook vaak een verschuiving in opleidingsniveau. Voorheen typische MBO-beroepen, vragen nu een HBO-niveau. Naast deze kwalitatieve veranderingen, zijn er specifieke knelpunten in het huidige onderwijs door tekorten op de arbeidsmarkt. Dit biedt kansen voor het ontwikkelen van vraaggestuurde opleidingen. Bijvoorbeeld een opleiding voor elektrotechnici en procestechnologen in watertechnologie. De maatschappelijke uitdagingen en de innovatieve slagkracht van onze sector vraagt om een wendbaar en adaptief onderwijssysteem. Het is belangrijk dat de innovatieve praktijk aan bod komt in het onderwijs zodat de opleiding aansluit op het werkveld. Daarnaast is het belangrijk dat reeds in het onderwijs aangeleerd wordt dat innovatie continue verande- ring met zich meebrengt en dus een open houding vraagt. Om ervoor te zorgen dat de meest actuele innovatieve praktijk van Topsector Water in het onderwijs terecht komt, is goede samenwerking tussen de innovatie-agenda’s (TKI’s) en onder- wijs belangrijk. Er ontstaan programma’s en samenwerkingen door de urgentie van (grote) maatschappelijke uitdagingen. Verbinding van de gouden driehoek door meerdere kennis- en onderwijsinstel- lingen geeft snelheid aan de oplossen van de problemen. Regionaal ontstaan Living Labs, of landelijk zien we meer thematische samenwerkingen. Dit is een positieve ontwikkeling die in belangrijke mate bijdraagt een goed Human Capital beleid. Bij innovatie horen ook cross-overs. Water is innovatief verbon- den aan ICT, energie, agro en horti producten en in feite alle andere (top)sectoren. Ook deze innovatieve context dient al aan bod te komen in het onderwijs. Bijvoorbeeld via nieuwe onderwijsconstructies waarin studenten in multidisciplinaire teams van verschillende opleidingen leren een actuele innova- ties in een dynamische context. Strategienota Human Capital Topsector Water | 11
  • 12. Cross-overs zorgen ook voor ideeën voor nieuwe PPS-en in onderwijs en innovatie. Bijvoorbeeld zoals bij het thema ‘Wind op zee’ in de cross-over energie en water. Een belangrijk knelpunt is het tekort aan goede vakdocenten bij opleidingen. Bij enkele opleidingen leidt dit al tot een numerus fixus, terwijl er wel vraag is naar deze opgeleide mensen. Ook de kwaliteit van de docenten is een aandachts- punt en biedt ruimte voor verbetering. Binnen Techniekpact is hier aandacht voor, maar dit onderwerp moet zeker ook binnen watersector breed geagendeerd worden. Doel Onderwijs en Innovatie Bijdragen aan een onderwijs en innovatie klimaat met een goede interactie en samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Deze levendige relatie zal zorg dragen voor voldoende en goed gekwalificeerd personeel. Innovaties en de innovatieve praktijk moeten zo snel en effectief mogelijk ingebed worden in het onderwijs. De uitvoeringsdoelen zullen in nauwe samenwerking met de PPS-en onderwijs en arbeids- markt ontwikkeld en uitgevoerd worden. ‘De ondernemer voor de klas. Innovaties zullen snel in het onderwijs gebracht worden. Zo leren we aankomend talent de juiste ontwikkelingen.’ Strategienota Human Capital Topsector Water | 12
  • 13. De snelle (technologische) ontwikkelingen vragen om flexibele professionals. Het opleiden van deze professionals beperkt zich niet tot de opleidingen, maar zet door in de werkende praktijk. Aandacht voor leren tijdens het ‘werkend leven’ wordt een belangrijk speerpunt. De oplei- dingen kunnen en zullen daar ook een belangrijke rol in spelen. Kortom: ‘Werkend Leren en Lerend Werken’ (uitdrukking zoals die wordt gebruikt door Vereniging van Waterbouwers) is een actueel en belangrijk thema. De Onderwijs & Onderzoek fondsen zijn een voedingrijke bron van opleiding voor nascholing en bijscholing. Samen- werking met deze fondsen en het benutten van deze fondsen is een aandachtspunt. Onderwijsinstellingen spelen een rol tijdens de na- en bijscholing. Bij instituten die goed samenwerken met het werkveld (zoals de Centra) wordt nascholing verzorgd voor bedrijven. De ontwikkelde kennis vloeit rechtstreeks in het curriculum van de opleiding. Een Leven Lang Leren Strategienota Human Capital Topsector Water | 13
  • 14. Op deze manier ontstaat kenniscirculatie tussen bedrijven en onderwijs. ‘Leven Lang Leren’ start dus al bij het onderwijs en onderwijs houdt niet op na het uitreiken van het diploma. Bij ‘Leven Lang Leren’ hoort ook onderwerp kenniscirculatie binnen het bedrijf. Dit wordt door ons gezien als een kansrijk onderwerp. Er worden binnen bedrijven en (overheids-)organi- saties experimenten en pilots opgestart met talentontwikkeling en ontwikkeling in vakmanschap tussen werknemers op de werkvloer, bijvoorbeeld in meester-gezelrelaties en mentoring. Leren gaat verder dan alleen het overbrengen van kennis. Ervaring overbrengen tijdens het werk is nog een onderbelicht aspect. Het is belangrijk om de lessen uit deze pilots breed te verspreiden over de watersector. Informeel leren in lerende organisaties. Voor werkgevers zijn vragen als ‘Welke kennis is strategisch en blijvend relevant?’ en ‘Waar is wanneer bekend wie, en in welke mate behoefte gaat krijgen aan bepaalde kennis?’ zeer belangrijk. Toch worden in de praktijk deze vragen niet of nauwelijks gesteld. Met de antwoorden op deze vragen kan een strategische personeelsplanning gemaakt worden, die aan de basis ligt van het Human Capital beleid en ‘Leven Lang Leren’-beleid van een werkgever. Strategisch personeels- management is een sleutelonderdeel in de Human Capital agenda. Duurzame inzetbaarheid is een thema dat nauw verwant is aan ‘Leven Lang Leren’. Werkenden moeten rekening houden met een carrière tot 70 jaar. Vitaliteit, employability (het vermo- gen om te leren en ontwikkelen), workability (fysiek en mentaal wendbaar), en leiderschap (termen uit programma maritieme sector) zijn daarom ook onderdeel van een ‘Leven Lang Leren’. Doel Leven Lang Leren Bijdragen aan een klimaat in de watersector, waarbinnen volop aandacht is voor werkend leren en lerend werken, strategische personeelsplanning en duurzame inzetbaarheid waardoor kwaliteit personeelsbestand gewaarborgd blijft. Strategienota Human Capital Topsector Water | 14
  • 15. Als watersector willen we een aansprekend en reëel beeld schetsen van een innovatieve, maatschappelijk relevante sector met uitdagend en interessant werk. Werk dat ook innovatief vermogen en technische skills vraagt. Een sector met duurzame werkgelegenheid, met een grote diversiteit aan vakgebieden die zich volop ontwikkelen. Een sector die zich heeft verbonden met kwalitatief hoogwaardige opleidingen, met innovatief onderwijs en hoogwaardige faciliteiten. Dit beeld willen we nadrukkelijk laten terugkomen in de ‘Imago en Instroom’ activiteiten. Binnen dit thema en de bijbehorende projecten en activiteiten zal in vergelijking met het verleden, meer de nadruk gelegd worden op imago en het hierboven geschetste kwaliteitsbeeld. Minder op generieke instroom inspanningen, zoals werving door grote kwantitatieve tekorten en hoge aantallen vacatures te noemen. Er is zeker nog te winnen bij de imagovorming van de watersector. Het hierboven geschetste beeld staat nog niet voldoende op het netvlies van onze doelgroepen. Imago en Instroom Strategienota Human Capital Topsector Water | 15
  • 16. Instroom inspanningen zullen zich richten op specifieke knel- punten: deelsectoren of vakgebieden waar tekorten zijn. Gerichte projecten met onderwijs (zie ook thema ‘Onderwijs en Innovatie’) lenen zich hier goed voor. Bij promotie-activitei- ten moet er opgepast worden voor een varkenscyclus, mede gezien de snelle veranderingen in de watersector, terwijl het opleiden van kundige mensen de nodige tijd vraagt. Technologische ontwikkeling en techniek gerelateerde innova- tie zijn ontwikkelingen die zich in een snel tempo manifesteren en ook de watersector raken. Daarom is er bij de ‘Imago en Instroom’-activiteiten de nodige aandacht voor techniek, onder andere door te haken bij Techniekpact. Een ander belangrijk gegeven is dat we bij imago niet alleen aan jongeren moeten denken. Een ruime meerderheid van de instroom betreft zij-instromers en zijn dus mensen die al werkervaring hebben. Ook deze doelgroep moet een goed beeld hebben van de watersector. Binnen thema ‘Imago en Instroom’ worden er door diverse partijen al vele activiteiten ontwikkeld en uitge- voerd. Dit is een prima ontwikkeling. Voor het kernteam ligt er een taak om deze activiteiten te stroomlijnen en ondersteunen bij ontsluiting naar doelgroepen. De communicatie moet zich met name richten op de watersector zelf met daarin centraal handvatten om makkelijk deel te nemen in de activiteiten. Een goede afstemming en intensievere samenwerking tussen algemene waterbewustzijnsactiviteiten, watereducatie en ‘Imago en Instroom’-activiteiten is ook een vereiste in een programmatische aanpak. Voorbeelden van programmatische activiteiten zijn: • Wereld Water College. Een dag voor leerlingen (14-18 jaar) met een technische achtergrond die de brede water- sector leren kennen. Dit door een gastcollege, excursie en verschillende proeven op een lokatie. • Studiebeurzen. Door deel te nemen aan dit programma krijg je twee lang studiegeld en een netwerk waar uitgeput kan worden om maatschappelijke carrière op te starten. Strategienota Human Capital Topsector Water | 16
  • 17. • Roadshow Water. Hierin tonen samenwerkende initiatieven met stages, studiereizen, extra curriculaire cases, master- opleidingen studiebeurzen, traineeships, etc zich aan de doelgroep studenten door in samenwerking 50 HBO- en WO-instellingen bezoeken. De onderwijsinstellingen in de regio hebben een groot belang bij ‘Imago en Instroom’ activiteiten. In veel gevallen hebben ze hier zelf ook goede structuren voor opgebouwd. Samenwerken in het regionale Human Capital beleid biedt winst in slagkracht en efficiëntie. Doel Imago en Instroom Zorgdragen voor potentieel voldoende instroom door een helder en breed bekend imago van werken in de watersector. Het Kernteam zet hierop in door te faciliteren en activiteiten aan te jagen op het gebied van waterbewustzijn, water- educatie, communicatie van beroepsbeelden, opleidingen en carrièremogelijkheden. Strategienota Human Capital Topsector Water | 17
  • 18. Internationalisering Het thema internationaal laat zich op meerdere manieren vertalen naar Human Capital. Een internationaal actieve sector vraagt om personeel dat zich goed kan bewegen in een internationaal veld. Daarom is internationale ervaring belangrijk, zowel in het onderwijs als in de loopbaan. In het netwerk bevinden zich diverse goede instrumenten die hieraan bijdragen, bijvoorbeeld het Young Expert Programms (jong professionals doen buitenlandervaring op) en Wetskills (studenten werken in het buitenland met buitenlandse studenten aan praktijkcases van bedrijven). Ook opleidingen bieden internationale ervaring aan in hun cv in de vorm van reizen, projecten en cases. Voor een aantal specifieke banen, onder andere in het MBO in de maritieme sector, is een dermate schaarste aan werk- nemers en instroom in opleidingen, dat studenten uit het buitenland geworven moeten worden. Daarnaast leiden we in Nederland de nodige internationale studenten en professionals op. Zij keren na de opleiding veelal weer terug naar hun eigen land. Strategienota Human Capital Topsector Water | 18
  • 19. Belangrijke voordelen hiervan zijn: expert-status van het onderwijs en een internationaal alumni-netwerk. Voorbeelden van opleidingen zijn het IHE-Unesco instituut en de diverse internationale masteropleidingen. Doel internationalisering Bijdragen aan een krachtig personeelsklimaat waarin de internationale context goed verbonden is. ‘Doordat ik de studiebeurs won, kreeg ik in een keer een waanzinnig groot netwerk. Daar heb ik dankbaar gebruik van gemaakt.’ Strategienota Human Capital Topsector Water | 19
  • 20. Colofon Deze strategienota ‘Water Werkt!’ is met inbreng van diverse vertegenwoordigers uit de gouden driehoek tot stand gekomen. Netherlands Maritime Technology, Vereniging van Waterbouwers, Unie van Waterschappen, Netherlands Water Partnership, Envaqua, Ministerie van I&M, Publiek-private samenwerkingen in onderwijs vertegenwoordigd door de Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV’s) en Centers of Expertise (CoE’s), Regionaal Investerings Fonds, Vertegenwoordigers van het Topteam Water, Kernteam en adviesraad Human Capital van Topsector Water. Daarnaast is nauw samengewerkt met de overkoepelende Human Capital Roadmap van de Topsectoren. Aan de strategienota is een uitvoeringsprogramma gekoppeld. Dit uitvoeringsprogramma is een ‘living document’ en zal regelmatig worden geactualiseerd in een monitoring proces met het Kernteam en de werkgroep Human Capital Topsector Water. Meer informatie over de Human Capital agenda check de website: www.TopsectorWater.nl of stuur een e-mail naar info@tswater.nl. Topsector Water heeft drie innovatielijnen: Maritieme technologie, Deltatechnologie en Watertechnologie. Gezamenlijk dragen zij bij aan een groot deel van de export van Nederland.