Op maandagavond 16 december 2019 hielden we in Kasterlee met Vormingplus Kempen voor de achtste maal een Kempens netwerkevenement, ditmaal rond het thema polarisatie. Christophe Busch sprak er, en ook Michaël Opgenhaffen, professor en directeur van het masterprogramma journalistiek aan KU Leuven en onderzoeker aan het Instituut voor Mediastudies. Die had het over online polarisatie: de rol van sociale mediaplatformen, nieuwsmedia, politici en gebruikers.

1. #Polarisatie
De wig tussen wij en
zij
op sociale media
Prof. dr. Michaël Opgenhaffen
Institute for Media Studies, KU Leuven
Vormingplus Kempen

2. Uitgangspunt (gebaseerd op Brandsma)
AANDACHT
AANDACHT
MINDER AANDACHT

3. ° Sociale media begin deze eeuw
Techno-utopisten: democratie en gelijkheid zullen
versterkt worden door deze platformen.
Techno-dystopisten: (techno-)commerciële
mechanismen bedreigen de maatschappelijke,
economische, culturele en politieke situatie en zorgen
voor meer ongelijkheid.

4. ° (Techno-)commerciële logica
• ~ sociale mediaplatformen
• ~ nieuwsmedia (MSM)
• ~ nieuwsconsumenten

5. 1. Social mediaplatformen
• ‘Shape’ >< ‘enable’ het nieuws
• Shift van redactionele naar algoritmische logica
• >< ‘platform’ als neutrale term

6. • Algoritme
• Selecteert (‘most relevant’)
• Signaleert (‘trending’)
• Gebaseerd op
• Vorige klikgedrag
• Gedrag van de populatie (vb. Vlamingen, fans Dries Van Langenhove, anti-
vaxxers, klimaatactivisten, … )
• Recentheid (breaking!)

7. Trending onderwerpen op Twitter
“Topics that are immediately popular” (Twitter, 2013)
“Topics break into the Trends list when the volume of Tweets about
that topic at a given moment dramatically increases” (Twitter, 2010)
If we see a systematic rise in volume, but no clear spike, it is
possible that the topic will never trend” (Lotan, 2011)
Sensationeel, makkelijk nieuws > Complex, ernstig news
Ruzies, gescheld > Brave, ernstige posts

9. Tweets over migratie

10. Tweets over klimaat

12. °Algoritmische filter bubble

14. 2. Nieuwsmedia op sociale media
Bron: digimeter.be

15. Bron: Reuters News Report

16. Belangrijk voor trafiek naar website
Bron: Welbers & Opgenhaffen, 2018

20. “Steekvlam-journalistiek”

21. “He said, she said”

22. “He said, she said”

23. “He said, she said”

24. 3. De nieuwsconsument
• Principe van “confirmation bias”
= de neiging om te zoeken naar nieuws dat past binnen bestaande overtuigingen
en dit nieuws binnen deze overtuiging te interpreteren, te delen, te onthouden.
En tegelijk ander nieuws te negeren of te minimaliseren.
 ° manuele filter bubble.

27. Eerste 300 tweets van president Trump
(Time, 2017)
Vals nieuws: M = 28,550 RT
Geen vals nieuws: M = 23,945 RT
+ de valse tweets werden gemiddeld 31 keer gebruikt als
quote op televisie, meer dan dubbel zoveel dan dan
andere berichten.

29. Conclusie: polarisering en sociale media
• Algoritmen selecteren en signaleren deze items
• Nieuwsmedia berichten graag over deze items
• Nieuwsconsumenten laten zich graag in met deze posts
en de extremen laten zich hierover het vaakst en
duidelijkst horen
AANDACHT AANDACHT