Nick Verhoeven sprak op de Kempense Cultuurwerkersdag in oktober 2019.

1. Adviesraden hervormen: een praktijkverhaal
Cultuurwerkersdag 2019

2. Welkom & Introductie
Aanleiding van het traject
Het traject Inspiratie-avond
Workshop
Pauze
Output van de workshop
Naar een nieuwe adviesstructuur
Vragen
Verloop van de sessie

3. Waarom hervormt Herentals haar adviesraden?
Nick Verhoeven

4. Adviesraden - problematiek

5. GEÏNSTUTIONALISEERD
VERENIGINGENVAKBOND
VERENIGING
Pijnpunten huidige adviesraden

6. Voorbereidend traject
• Analyse sector vrije tijd
• Uitbreiding organisatiebrede analyse
• Voorstel nieuw bestuur
• Traject Vormingplus Kempen
Transitie naar strategische ateliers

7. Het traject
Inspiratieavond
16/5/2019
13/6/2019
Workshop
Verwerking &
formulering
nieuwe structuur
jul & aug ‘19
17/9/2019
Terugkoppeling
burgers
Terugkoppeling
politiek
25/9/2019
Nov – dec 2019
Voorbereiding
implementatie
Implementatie
vanaf jan ‘20

8. De inspiratie-avond
Jef Van Eyck

9. Het traject
Inspiratieavond
16/5/2019
13/6/2019
Workshop
Verwerking &
formulering
nieuwe structuur
jul & aug ‘19
17/9/2019
Terugkoppeling
burgers
Terugkoppeling
politiek
25/9/2019
Nov – dec 2019
Voorbereiding
implementatie
Implementatie
vanaf jan ‘20

10. Herentals 2019
PARTICIPATIE &
DYNAMISCHE ADVIESRADEN

11. Trends in 50 jaar participatie…
-- 1e generatie (jaren 1970):
-- inspraak-democratie [adviesraden …]
-- beleid laat burger feedback geven over plannen
-- top-down
-- 2e generatie (jaren 1990):
-- interactief beleid [structuurplanning …]
-- beleid laat burger op voorhand meedenken over plan
-- top-down
-- 3e generatie (jaren 2000 e.v.):
-- directere democratie [wijkbudget …]
-- beleid faciliteert burgerinitiatieven
-- bottom-up
-- de 3 generaties leven naast elkaar

12. Trends in 50 jaar adviesraden…
Nieuwe verhouding adviesraad – beleid:
Professionalisering gemeentediensten + Juridisering, procedures…
 Kunnen adviesraden volgen? Welke meerwaarde?
Andere vormen van lidmaatschap:
Korter, wisselend en thematisch engagement
 Hoe kunnen adviesraden nieuw bloed aantrekken?
Digitale revolutie:
Direct contact burger- bestuur + Vlotte, goedkope communicatie
 Welke impact op adviesraden?

13. Trends in 50 jaar adviesraden…
 Participatie is overal !?

14. Alternatief voor de adviesraden
• Loting, burgerpanels, G-1000’s…

15. Gemeenteraad & Participatie
• Burgers en beleid denken samen na over ‘kwesties’
• Burgers, adviesraden en GR-commissies
• Overlegtafels begeleid door GR-leden
• Burgerpanels, feedback-kabinetten… (geloot?)

16. Q X D
INHOUDELIJKE
KWALITEIT
diepte
RUIM & DIVERS
DRAAGVLAK
breedte
Participatie zou… [erg ruw samengevat]

17. Van de participatietrends
…terug naar de adviesraad 2.0 !!!

18. Adviesraden in vogelvlucht: kritiek
Beperkte samenstelling:
Niet representatief: vooral verenigingen, ouder publiek…
Weinig wervend voor nieuwkomers
Beperkte meerwaarde voor het beleid:
Weinig focus op advies
Vooral organisatie- en forumtaak
Weinig planmatige aanpak:
Afwachtend, niet proactief – zie bv. memorandum met oog op
meerjarenplanning

19. Adviesraden in vogelvlucht: kritiek
Kritiek is niet nieuw  Vlaams Parlement 1997
“De output van de bestaande adviesraden is
immers zeer ontgoochelend. Men moet
daarom vermijden om de adviesraden via
wetgeving te institutionaliseren. Men zou
beter een creatief en toekomstgericht debat
voeren over andere formules van
communicatie met de bevolking”

20. Adviesraden hebben nog wel potentieel
• Betrokken kern van voortrekkers
• Breed netwerk
• Nuttige ervaring en kennis
• Permanent klankbord voor beleid
 Hoe kunnen adviesraden relevant blijven?

21. tToekomststrategie
• Kern als spil behouden
• Open, soepele structuur en lidmaatschap
• Inhoudelijke diepgang - Thematisch
• Zichtbare raad
• Samenwerking met andere raden…

22. Regelgeving adviesraden

23. Regelgeving adviesraden
-- gemeenteraad bevoegd
-- aantal man/vrouw
-- rol politici
-- participatiereglement

24. Regelgeving ‘cultuur’ als voorbeeld

25. Wat zegt de wet over adviesraden
De geruchten over het ‘einde
van de cultuurraad’ en over
de ‘mogelijkheden tot samen-
voegen van cultuur- met
andere raden’ blijken foutief
of minstens overdreven. Op
14 maart 2019 beantwoordde
Vlaams minister Sven Gatz
twee parlementaire vragen
over deze kwestie in het
Vlaams Parlement. De hoofd-
lijnen van het antwoord:

26. Regelgeving adviesraden
• Een vorm van cultuurraad blijft verplicht: minstens één
adviesorgaan over culturele aangelegenheden moet aanwezig zijn
in elke gemeente,
• De Cultuurpactwetgeving, het Decreet Lokaal Cultuurbeleid en het
Decreet Lokaal Bestuur blijven onverkort van toepassing inzake de
cultuurraden,
• De jeugdraad blijft verplicht als adviesraad (net zoals de GeCoRO)
• De sportraad is niet meer verplicht en kan opgaan in de cultuurraad
(bv. als vrijetijdsraad),
• Er bestaat geen verplichting om ‘cultuurraad’ als naam voor dit
adviesorgaan te hanteren,
• Er bestaat geen verplichte termijn voor de hersamenstelling van
deze adviesraden: de gemeente bepaalt zelf een redelijke termijn

27. Regelgeving adviesraden
• Minister Gatz pleitte wel om “een bredere participatie voor
ogen te houden, weliswaar binnen de wettelijke krijtlijnen”.
Maar volgens hem “laat de som van deze regeltjes nog heel
wat ruimte voor initiatieven richting bredere betrokkenheid
en inhoudelijke diepgang.”
• Zet de organisatie van goede participatie voorop. Hou niet uit
gewoonte vast aan traditionele, oude vormen. Maak binnen
het bestaande juridische kader maximaal werk van een meer
dynamische aanpak die streeft naar inhoudelijk sterk advies
en een bredere betrokkenheid die meer aansluit bij de
diversiteit in de samenleving.

28. Situatie vandaag dynamiseren…
AV DB

29. … richting soepele, open adviesraden

30. tRichting  Open structuren
• Open forum i.p.v. klassieke AV
• Ga op locatie
• Stap naar doelgroep toe
• Inhoudelijke diepgang
(werkgroepen, experten,…)
• Samenwerking met andere raden

31. 5 inspirerende voorbeelden
volgens Vormingplus Kempen

32. Charter van Kortenberg
Bestuur en burgers van Kortenberg

33. Charter van Kortenberg
Bestuur en burgers van Kortenberg

34. Charter van Kortenberg
Bestuur en burgers van Kortenberg

35. Radio Ongelikten Beir
Jeugdraad Beernem

36. Radio Ongelikten Beir
Jeugdraad Beernem

37. Mijn 2040
Vormingplus Kempen & De Koep

38. Mijn 2040
Vormingplus Kempen & De Koep

39. Mijn 2040
Vormingplus Kempen & De Koep

40. Mijn 2040
Vormingplus Kempen & De Koep

41. Mijn 2040
Vormingplus Kempen & De Koep

42. J1000
Heilig Graf Turnhout

43. J1000
Heilig Graf Turnhout

44. J1000
Heilig Graf Turnhout

45. J1000
Heilig Graf Turnhout

46. Meer dan 50 tips voor een goede samenwerking
tussen gemeente en verenigingen
Plan Kolos
Arrondissement Turnhout

47. Plan Kolos
Arrondissement Turnhout
Breng gelijkgestemden samenKijk verder dan je adviesraad
De ambtenaar als netwerker

48. Plan Kolos
Arrondissement Turnhout
Een flexibele dienstverlening Gedeelde kost is halve kost
Beheer samen infrastructuur

49. Gemene delers:
• Creatief
• Communicatief
• Gefaseerd
• “De baan op”
• Gericht gerekruteerd
• Methodisch divers
• Inhoudelijk sterk
• Gedragen
• Positief
• Plezant
• …

50. De workshop
Wannes Van Coillie

51. Het traject
Inspiratieavond
16/5/2019
13/6/2019
Workshop
Verwerking &
formulering
nieuwe structuur
jul & aug ‘19
17/9/2019
Terugkoppeling
burgers
Terugkoppeling
politiek
25/9/2019
Nov – dec 2019
Voorbereiding
implementatie
Implementatie
vanaf jan ‘20

52. Grote lijnen van de workshop
• 10 tafels verspreid in de ruimte
• Gemixte groep per tafel
• Per tafel een goed vormgegeven blad met daarop een ‘kwaliteit’
• Centrale vraag: Welke voorwaarden of elementen zijn nodig om deze kwaliteit
waar te maken?
• Elk element of voorwaarde wordt genoteerd op een post-it.
• Na elke ronde worden de post-its bij de juiste kwaliteit gekleefd, centraal in de
ruimte.
• Na 15 min. doorschuiven: nieuwe groep, nieuwe kwaliteit.
• 3 rondes, 4e ronde vrije keuze

53. De kwaliteiten
Er is een goede relatie tussen adviesraad en bestuur
De samenstelling van een adviesraad is een zo goed mogelijke weerspiegeling van
de inwoners van de stad
Een goede adviesraad 1) geeft advies , 2) over relevante thema’s, 3) waarvoor de
gemeente bevoegd is
Een goede adviesraad neemt zelf initiatief om alle geïnteresseerde burgers te
betrekken
Een goede adviesraad onderhoudt goede relaties met de betrokkenen over zowel
de voorbereiding als het resultaat van hun advies

54. De kwaliteiten
Een goede adviesraad hanteert een open en flexibele structuur en maakt gebruik
van creatieve werk- en vergadervormen
Een goede adviesraad formuleert inhoudelijk en deskundig onderbouwd advies
Een goede adviesraad krijgt de juiste ondersteuning & middelen vanuit de stad
Een goede adviesraad functioneert autonoom, maar vanuit een oprecht en
constructief engagement om het samenleven in de stad te verbeteren
Een goede adviesraad evalueert regelmatig haar eigen werking en stuurt bij waar
nodig

55. Voordelen
• Veel inhoudelijke input op korte termijn
• Ontmoeting en uitwisseling tussen verschillende adviesraden
• Vertrekt vanuit positief wensbeeld, niet vanuit wat nu misloopt
• Roepers krijgen minder kans

56. Pauze

57. Output Workshop

58. De thema’s en de inhoud van de adviesraden
• Actuele thema’s die leven in de stad
• Overstijgen van het persoonlijk en verenigingsbelang
• Maatschappelijk debat
• Meer transversaal
• Autonomie: proactief thema’s kunnen bepalen

59. De samenstelling van een adviesraad
• Mix in leeftijd
• Twintigers en dertigers
• Diversiteit in geslacht en origine
• Nieuwe werkvormen

60. De samenstelling van een adviesraad
• Ook individuele burgers en geïnteresseerden
• Diversiteit aan interesse en expertise
• Vers bloed
• Politieke onafhankelijkheid

61. De communicatie tussen stad en adviesraad
• Meer advies vanuit de stad
• Nood aan tijdige, correcte en volledige informatie
• Het mandaat van de AR moet helder zijn
• Het mandaat van de AR moet voldoende groot zijn

62. De communicatie tussen stad en adviesraad
• Een advies vereist een tijdig en gemotiveerd antwoord
• Een advies vereist een helder en verstaanbaar antwoord
• Digitaal platform

63. Externe communicatie
• Diversiteit aan communicatiekanalen
• Social media en influencers
• Vlotte toegang tot communicatiekanalen van de stad
• Digitaal participatieplatform
• Brugfiguren of antennes

64. Creatieve werkvormen
• Nood aan nieuwe, creatieve werkvormen
• Zowel voor werving als inhoudelijk een meerwaarde
• Ruimte voor thematisch of projectmatig engagement
• Ruimte voor kruisbestuiving

65. Creatieve werkvormen
• Flexibiliteit: soms open, soms gesloten
• Participatieambtenaar
• Ludieke voorstellen: wandel- of bierfietsvergaderingen
• Gluren bij de buren

66. Ondersteuning vanuit de stad
• Vertrouwen
• Communicatie
• Aanwezigheid van de betrokken schepen

67. Ondersteuning vanuit de stad
• Aanwezigheid en continuïteit van de betrokken ambtenaar
• Logistieke ondersteuning
• Financiële ondersteuning

68. Evaluatietools
• Om zowel de eigen werking als die van het stadsbestuur te evalueren.

69. Aandachtspunten vanuit
Vormingplus

70. Communiceer goed over het gelopen / te lopen proces

71. Respecteer de output van de workshop

72. Benut het huidige potentieel

73. Plaats jezelf in de schoenen van de burger

74. Ga voor een open structuur

75. Maak gebruik van de participatieladder

76. Maak gebruik van de participatieladder

78. Strategische ateliers

79. Wetgevend kader
• Decreet lokaal bestuur
• Decreet en Vlaamse codex ruimtelijke ordening
• Cultuurpactwetgeving
• Decreet lokaal jeugdbeleid
Transitie naar strategische ateliers

80. Voorstel toekomstige structuur
Transitie naar strategische ateliers
Model De Wakkere Burger … toegepast op Herentals

81. Inrichting
Transitie naar strategische ateliers
• Kern -> strategisch atelier
• Wettelijke toets?
• Samenstelling
• Stadsontwikkeling
• Vrije tijd
• Zorg en welzijn
• Opheffing & installatie tegelijkertijd
• Vrijheid van inrichting
• Adviesstructuur ≠
organiserende vereniging

82. Werking
Transitie naar strategische ateliers
Participatiereglement
• Advies organiseren
• Enige aanspreekpunt bestuur
• Burgermomenten
• Ondersteuning
• Evaluatie

83. Voorbeeld - inrichting
Transitie naar strategische ateliers
VRIJE
TIJD

84. @
Voorbeeld - werking
Transitie naar strategische ateliers

85. Valkuilen
Transitie naar strategische ateliers
• Politieke eensgezindheid
• Geloof en vertrouwen
• Organisatiebreed vs domeinspecifiek
• Standvastigheid
• Timing
• Communicatie

86. Vragen?