Chầm chậm 2015 - Dân tộc Chàm

1. 1
CHAM CHARM
CHẦM CHẬM
Về âm nhạc, chúng ta có khá nhiều bản nhạc nói về ý nghĩa “Chầm chậm”. Trước hết là
n ADAGIO (chầm chậm hậm r i o nh m t IL DIVO tr nh y
Lời hát của b n nhạ n y được dịch từ Ý ra Anh và Việt nghĩ l :
I don`t know where to find you
I don`t know how to reach you
I hear your voice in the wind
I feel you under my skin
Within my heart and my soul
I wait for you
Adagio – ( Slowly - i r i n
Tôi không biết ph i tìm bạn ở đâu
Tôi không biết á h n o để đến gần bạn
Tôi đã nghe giọng hát của bạn trong gió
Tôi c m giá như ạn đ ng nằm trong da thịt tôi
Bên trong trái tim và tâm hồn tôi
Tôi đ ng hờ bạn đây
Chậm rãi thôi.
Nhạc Việt thì có b n nhạ “Mơ về nơi x lắm” ủa nhạ sĩ Phú Qu ng :
“T mơ thấy em... ở nơi ki x lắm
Em ô đơn,
Căn phòng trống ô đơn
Dạ khú đêm n y... hẳng thể nào dang dở...
Trong nỗi khát khao... em chầm chậm quay về”.
Với b n nhạ “Chuyến tàu cuối” của một nhạ sĩ khá :
“Anh chầm chậm ướ lên tàu, sân g như níu chân anh, kỷ niệm về sân ga
này lại ùavề ..”
Với b n nhạ “Lú em về”
“Em ó về ũng uối mùa thu. Chiếc lá vàng nằm phơi trên ... Nắm tay
nhau chầm chậm giửa phố đông”
Đ l những liên tưởng của mình v á h đọc na ná giống nhau, khi

2. 2
Một hôm vô t nh m nh đã đến nh h ng “Cham Charm” - S c quyến rũ ủa
nền văn h Chăm P ” nh h ng uy nghi, lộng lẫy và huyền bí nằm tại trung tâm
tài chính Phú Mỹ Hưng
Nhà hàng toạ lạc bên dòng sông Thầy Tiêu, hồ Bán Nguyệt và bên cạnh cầu
Ánh S o thơ mộng. Không gian rộng lớn, nội thất sang trọng và cách trang trí giàu
tính văn h lịch sử.
Ch m Ch rm được nhiều tạp chí bầu chọn là một trong những nh h ng đẹp nhất
thế giới L nơi tổ ch c những lễ ưới đẹp như mơ
V o nh h ng trước hết là một bực tam cấp, s u đến là một dãy gạ h đá lớn
đặt giữ h i òng nướ v h i ãy đèn Gi thổi nhẹ xuống òng nước khiến ph n
chiếu ánh sáng lung linh khá đẹp Đối với người đ ng ị hoáng như tôi th lại
khác. Thấy h nh như những tấm gạch bị h o đ o, gập ghềnh. May mà tôi đã nắm
tay bà vợ, nếu không có thể đã té xuống òng nước hồ rồi Qu đoạn gạ h v đèn
v nước lung linh, lại là một dãy thang gồm c chục bậc khá cao, khiến mình mệt
nhoài ra.
V o trong nh h ng th tr ng trí khá đặc biệt theo kiểu Chăm v đẹp đẽ.

3. 3
Khaisilk – Cham Charm sở hữu một bộ sưu tập rượu đồ sộ với hơn 1 300
loại rượu đến từ khắp nơi trên thế giới.
*
Ngư i xư đâu?
Mà tháp thiêng o đứng như uồn rầu.

4. 4
Lầu á đâu?
Nay thấy hăng rừng xanh xanh một màu.
Hận Đồ Bàn -
Nhạ sĩ XUÂN TIÊN, sĩ : Tuấn Vũ, Thế Sơn, Chế Linh, Việt Ấn…
VĂN HÓA CHĂMPA
Chăm Pa có nghĩa theo tiếng Phạn là Nagara Champa (Vương quốc Chiêm Thành).
Ngoài ra Chăm Pa còn là một loài hoa có màu trắng và rất thơm ở Ấn Độ. Tên Chăm
Pa được nước ta gọi theo người Trung Quốc và thường được gọi là người Chăm.
Kinh tế
Ban đầu đã có một số giả thuyết cho rằng nền kinh tế của Chăm Pa dựa trên sự cướp
bóc bằng đường biển là chủ yếu giống như Srivijaya. Mặc dù trong thế kỷ XVIII-XIX đã
có không ít tù nhân được mua về ở Chăm Pa. Sau này các nhà khoa học đã tìm ra rằng
cư dân Chăm Pa là những thương nhân rất giỏi, nhờ vào địa hình có rừng và biển nên
trong thời kỳ này Chăm Pa đã có một mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng là cây Trầm Trong
thời kỳ này, người ta đã biết lấy bông ra dệt vãi bông và đã đạt được một trình độ phát
triên cao, chỉ được dùng để cống phẩm cho những nước lớn hoặc những gia đình giàu
có, nhà vua mới được sử dụng trong mùa đông.
Kiến trúc
Từ Đèo Ngang vào đến Phan Thiết, có thể bắt gặp những ngôi tháp Chăm nhiều tầng,
phía trên mở rộng và thon vút như hình bông hoa. Mặt tường ngoài của tháp được
chạm khắc hình hoa lá, chim muông, vũ nữ cùng với đường nét tinh xảo. Tháp Chăm là
công trình kiến trúc tôn giáo của vương quốc Chăm Pa cổ xưa, mang đặc trưng của
kiến trúc Ấn Độ giáo. Cho đến hôm nay, màu gạch vẫn đỏ tươi như mới. Hoa văn được
chạm khắc, gọt đẽo ngay trên gạch, một điều ít thấy có trong kỹ thuật xây dựng và kiến
trúc. Đặc biệt hơn hết là ở giữa các viên gạch không có mạch, lấy dao tích vào cũng
không lạch được vào mạch xây, tiêu biểu cho những công trình này như: Tháp Po Ina
Nagar (Khánh Hoà), Tháp Po Sha Inư (Bình Thuận).

5. 5
Tín ngưỡng
Theo như sử sách, Indravarman là vị vua Chăm đầu tiên theo Phật giáo Đại thừa và
xem đây là tôn giáo chính thức. Ở trung tâm của Indrapura, đã xây dựng một tu
viện Phật giáo (vihara) để thờ bồ tát Lokesvara (Quán Thế Âm). Di tích này đă bị hủy
hoại trong chiến tranh Việt Nam, chỉ còn lại một số hình ảnh và bản vẽ từ trước chiến
tranh.
Vương quốc Chăm Pa là một quốc gia độc lập, tồn tại liên tục qua các thời kỳ từ
năm 192 đến năm 1832 qua các tên gọi Lâm Ấp, Hoàn Vương, Chiêm Thành và cuối
cùng là Panduranga-Chăm Pa trên phần đất nay thuộc miền Trung Việt Nam. Cương
vực của Chăm Pa lúc mở rộng nhất trải dài từ dãy núi Hoành Sơn ở phía Bắc cho
đến Bình Thuận ở phía Nam và từ biển Đông cho đến tận miền núi phía Tây của
nước Lào ngày nay. Văn hóa Chăm Pa chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và Java đã
từng phát triển rực rỡ với những đỉnh cao nghệ thuật là phong cách Đồng Dương và
phong cách Mỹ Sơn mà nhiều di tích đền tháp và các công trình điêu khắc đá, đặc biệt
là các hiện vật có hình linga vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay cho thấy ảnh hưởng
của Ấn giáo và Phật giáo là hai tôn giáo chính của chủ nhân vương quốc Chăm Pa
xưa.
Chăm Pa hưng thịnh nhất vào thế kỷ thứ 9 và 10 và sau đó dần dần suy yếu dưới sức
ép của các vương triều Đại Việt từ phía Bắc và các cuộc chiến tranh với Đế quốc
Khmer. Năm 1471, Chăm Pa chịu thất bại nặng nề trước Đại Việt và bị mất phần lớn
lãnh thổ miền bắc vào Đại Việt. Phần lãnh thổ còn lại của Chăm Pa tiếp tục bị các chúa
Nguyễn thôn tính lần hồi và đến năm 1832 toàn bộ vương quốc chính thức bị sáp nhập
vào Việt Nam.
Vương quốc Chăm Pa không phải là một quốc gia có thể chế chính trị "Trung ương tập
quyền" mà là một dạng nhà nước liên bang gồm tộc người Chăm theo Đạo Bàlamon,
Phật giáo và Hồi giáo chiếm đa số và một số tộc người nhỏ hơn ở vùng núi Tây Nguyên
điển hình cùng ngôn ngữ như Ê đê, Giarai đã từng là cư dân vùng trung Chămpa duy
trì tín ngưỡng dân gian Nam Đảo bản địa, nay hầu hết chuyển sang Ki Tô giáo từ giữa
thế kỷ 19.
Phần đất còn lại của vương quốc Chăm Pa từ sau năm 1471 mà sách sử người Việt
gọi là Chiêm Thành chỉ từ đèo Cả ngày nay trở về Nam gồm hai địa khu Kauthara và
Panduranga. Năm 1594 vua Chăm là Po At đã gửi lực lượng sang giúp Sultan xứ Johor
để tấn công quân Bồ Đào Nha ở Malacca.
Năm 1611 Nguyễn Hoàng đã thực hiện cuộc Nam tiến đầu tiên sau khi trấn giữ Thuận
Quảng. Tiến chiếm đất từ đèo Cù Mông (bắc Phú Yên) đến đèo Cả (bắc Khánh Hòa)
của vương quốc Chăm Pa khi đó đã suy yếu rất nhiều, lập thành phủ Phú Yên gồm hai
huyện Tuy Hòa và Đồng Xuân, giao cho Văn Phong trấn giữ.
Năm 1629, Văn Phong liên kết với người Chăm Pa nổi lên chống lại chúa Nguyễn.
Chúa Sãi cử Phó tướng Nguyễn Hữu Vinh đem quân dẹp yên, và đổi phủ Phú Yên
thành dinh Trấn Biên.

6. 6
Năm 1631, chúa gả con gái là Ngọc Khoa (có sách gọi là Ngọc Hoa) cho vua Chăm Pa
là Po Rome. Cuộc hôn phối này làm quan hệ Việt - Chăm diễn ra tốt đẹp
Năm 1653, vua Po Sout quấy nhiễu ở đất Phú Yên, chúa Hiền cho 3000 quân sang
đánh, quân Nguyễn hạ được thành. Po Sout trốn chạy, sau phải dâng thư xin hàng,
vùng phía Đông sông đến địa đầu Phú Yên (vùng Kauthara) bị mất vào tay chúa
Nguyễn, chỉ còn phần phía Tây sông (vùng Panduranga) là thuộc về Chăm Pa.
Tới năm 1693, tướng Nguyễn Hữu Cảnh tấn công vào Panduranga, bắt vua Po Sout
đưa về Phú Xuân và đưa em trai của Po Sout là Po Saktiray Da Patih (Kế Bà Tử) lên
làm vua, Panduranga được đổi thành Thuận Thành Trấn và vua Chăm được gọi là Trấn
Vương cai trị Thuận Thành Trấn với sự giám sát chặt chẽ của các quan lại của chúa
Nguyễn. Chế độ tự trị này được duy trì cho đến tận năm 1832 qua các đời chúa
Nguyễn, thời Tây Sơn và thời kỳ đầu triều đại nhà Nguyễn. Tuy nhiên, các đời chúa
Chăm sau Po Saktiray Da Patih không còn duy trì được mối quan hệ trực tiếp với các
chúa Nguyễn và mọi công việc của Thuận Thành Trấn được tiến hành thông qua phủ
Bình Thuận.

7. 7
Điệu múa quạt Chăm.
Đến với tháp Bà Po Ina Nagar, chúng ta òn được dịp hiêm ngưỡng điệu múa
truyền thống o vũ nữ Chăm iểu diễn Vũ điệu truyền thống như iyén (mú him
trĩ mr i (mú him ông ti ong (mú him nhồng … ịu dàng trong tiếng trống
gineng, tiếng kèn saranai.
Ngư i xư đâu?
Mà tháp thiêng c o đứng như uồn rầu.
Lầu á đâu?
Nay thấy hăng rừng xanh xanh một màu.
VHN
8/4/2015
Rừng hoang vu
Vùi lấp chôn bao uất ăm hận thù
Ngàn gió ru, muôn tiếng vang trong tối tăm mịt mù
Vạ kêu sương, uồn nhắ đây o lú xư quật ư ng
Đèn đóm vương, như óng i trong lú đêm trư ng về
Rừng rậm ô tình, đèo o thá sâu, đồi hoang suối reo hoang vắng cheo leo
Ngàn muôn tiếng âm, tháng năm uồn ngân, âm thầm hòa bài hận vong quốc ca
Ngư i xư đâu, mà tháp thiêng o đứng như uồn rầu
Lầu tháp đâu, nay thấy hăng rừng xanh xanh một màu
Đồ Bàn miền trung đư ng về đây
Máu nhuộm lo ng thâm hư ph i dấu
Sương trắng sau bụi kỷ h n ăm, khó t n...
Kì ngoài trùng dương đoàn thuyền ai
Nhấp nhô trên sông xa xa thẳm
Mơ óng hiêm thuyền chế bồng nga
Vượt khơi.... về kinh đô
Ngàn thớt voi uy hiếp quân giặc thù
Triệu sóng xô, muôn lớp quân Chiêm tiến như tràn
Tiệc liên hoan, nhạc tấu vang trên xứ thiêng đồ bàn
Dạ yến ban, cung nữ dâng lên khúc ca về Chàm
Một th i oanh liệt ngư i dân nước Chiêm lừng ghi chiến công vang khắp non
sông
Mộng kia dẫu tan cuốn theo th i gi n nhưng hồn ngàn đ i òn theo nước non

8. 8
Ngư i xư đâu, mộ đắp o n y đã sâu thành hào
Lầu á đâu, n y thấy hăng rừng xanh xanh một màu
Ngư i xư đâu
&
Bài viết Cham Charm củ m nh được nhiều bạn hữu thí h hí m nh ũng h ng
khởi luôn v ũng nhân ịp con rễ TTT của mình vừa tặng một MVT (computer)
mới. Mình ph i install lại một v i softw re trong đ Proshow Pro u er Sẵn dịp
làm một video clip gởi lên Youtube, mời quí vị vào trang :
https://www.youtube.com/watch?v=1U4b6EPEQqU
để xem cho qua một vài trống nh “vui vẻ”
Ng y hôm n y s o vui quá m nh được tin một họ trò ũ ủa mình sau một thời
gian làm ở NASA, nay về làm hiệu trưởng Đại học Seattle. Thật là vui.
VÕ HIẾU NGHĨA
18/4/2015