2. Նպատակը
Ես որոշել եմ
գնալ Խոր
վիրապ
որովհետև
մարդիկ
ասում են
որ ենդեղից
Մասիսը
շատ լավ է
երևում, ու
որովհետև
Խոր
վիրապը
շատ
հետարքրք
իր տեղ է:
Երևանից 1ժ 4ր 43.9կմ
3. 8:00 – Մեկնում
9:00 – Հասնել Խոր վիրապ
9:00 – Նախաճաշել
9:20 – Մասիսը նայել
9:20 – Մտնել Խոր վիրապ վանք
10:40 – Մտնել Խոր վիրապ
11: 10 - Վերադառնալ
4. Խոր Վիրապ, Խոր վիրապի վանք, ճարտարապետական
հուշարձան, XVII դարի վանք-ամրոց Մեծ Հայքի Այրարատ
նահանգի Ոստան գավառում,Արաքս գետի ձախ կողմում,
Փոքր Վեդի գյուղի մոտակայքում, պատմական Արտաշատ
քաղաքի բլուրներից մեկի վրա (այժմ՝ ՀՀ Արարատ
մարզիԼուսառատ գյուղից հարավ-արևմուտք)։ Եղել է Հայոց
հանրահայտ ուխտատեղիներից՝ կապված Գրիգոր Ա
Լուսավորչի անվան հետ։
Վիրապը օձերով, թունավոր միջատներով լի մի խոր փոս
էր, ուր գցում էին դատապարտյալին։ Ըստ Ագաթանգեղոսի՝
Տրդատ 3-րդ Մեծը քրիստոնյաների հալածանքի
շրջանում Գրիգոր Լուսավորչին նետել է Արտաշատի
արքունական բանտի գուբը, որտեղ Լուսավորիչն
անցկացրել է մոտ 14 տարի։ Լուսավորիչը Խոր վիրապից
դուրս գալուց հետո ստանալով արքայի աջակցությունը,
քրիստոնեությունը դարձնում է իբրև պետական կրոն։
5. Մոտ 642 թ.-ին Ներսես Գ կաթողիկոսը սրբազան
վիրապի վրա կանգնեցրել է մի մատուռ, որը իր
ծավալատարածական կոմպոզիցիայով և
կառուցվածքային սկզբունքով որոշ նմանություն է
ունեցել Զվարթնոցին։
Ավերված շինության տեղում 1662-ին կառուցվել է
թաղածածկ մատուռ, որը կանգուն է մինչև օրս։
Մատուռի Ավագ խորանից աջ գտնվող մտոցը
ուղղաձիգ աստիճանների (ներկայիս՝ մետաղյա)
միջոցով տանում է ներքնահարկ, ուր 4, 4 մ
տրամագծով, 6 մ խորությամբ, գմբեթանման գոգավոր
ծածկով վիրապն է։
Կոմպլեքսից կիսավեր պահպանվել են նաև
բուրգավոր պարիսպը, որի պատերի երկայնքով
տեղադրված են սեղանատուն, խուցեր և այլ օժանդակ
վանքային կառույցներ։
Պարսպից ներս, կենտրոնում, Ս. Աստվածածին
գլխավոր եկեղեցին է, որին արևմուտքից կից է
զանգակատունը։
6. 13-րդ դարից սկսած Խոր Վիրապը բացի
կարևոր սրբատեղի լինելուց, դարձել է
կրթության և գիտության
համահայկական
կենտրոն. 1255 թ. Վարդան
Արևելցին վանքում հիմնում է
բարձրագույն դպրոց, որի նշանավոր
սաներից են դառնում Վարդան
Արևելցին, Եսայի Նչեցին, Հովհաննես
Երզնկացին,Գևորգ Սկևռացին, Ներսես
Մշեցին, որը հետագայում Խոր Վիրապի
դպրությունը բարձրացրեց նոր
մակարդակի։
