1. Монгол Улсад ханган
нийлүүлэгчдийг
хөгжүүлэх боломж
Доктор Фернандо Бертоли
2012 оны 9 дүгээрсарын21
Улаанбаатар хот, Монгол Улс

2. Монголд тулгарч буй сорилт
• Худалдан авагчийн шаардлагад
нийцсэн (чанар, тоо хэмжээ, хүргэлтийн
хуваарь гэх мэт)
• бизнесийн тогтвортой үндсэн дээр
• өрсөлдөөний үндсэн дээр дотоодоос
ханган нийлүүлэх
• үйл ажиллагаанд дотоодын оролцоог
эн тэргүүнд авч үзэхийг шаарддаг улс
төрийн орчинд
• эдийн засаг нь төдийлөн төрөлжөөгүй
орчинд
бараа, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрхэн
ил тод байдлаар худалдаж авах вэ?
Дарханы нэхий эдлэлийн үйлдвэрийн ажилчид нэхий
эдлэл оёж байгаа нь.
Зургийг: С.Үүрцайх

3. Ханган нийлүүлэгчдийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг
амжилтад хүргэх хүчин зүйлс нь:
1. Хэлцэлд тулгуурласан байх
2. Хувийн хэвшил тэргүүлэх үүрэгтэй оролцох
3. Бизнесийн зарчмуудад суурилсан байх
4. Ханган нийлүүлэлт хийх боломжтой бүх талуудыг тодорхойлох,
элсүүлэх үйл явцад идэвх санаачилгатай ажиллах
5. Ханган нийлүүлэгчдийн эгнээг өргөтгөх, эсвэл шинэ бизнесийг
ханган нийлүүлэгч болгон хөгжүүлэх боломжтой түншлэл,
хамтарсан бизнесийг эрж хайх болон бүтцийг бий болгоход
шинэлэг, “хайрцагнаас гадуур” сэтгэлгээгээр хандах
6. Үнэ багатай, боловсруулалт төдийлөн хийгддэггүй суурь
бүтээгдэхүүний худалдан авалтаас нэмүү өртөг өндөртэй
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авах зарчимд шилжих

4. Шийдэл: Монголын Ханган
Нийлүүлэгчдийг Хөгжүүлэх Төв
МХНХТ-ийн зорилго: Худалдан авагчдын эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн
бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан борлуулах Монгол Улсын хувийн
хэвшлийн компаниудын чадавхийг сайжруулах
Зургийг: Н.Цолмон

5. Монголын Ханган Нийлүүлэгчдийг
Хөгжүүлэх Төв (Жишиг бүтэц)
ТУЗ Дотоод аудит
Гүйцэтгэх захирал
Ханган нийлүүлэлт, Зах Техник туслалцааны Нягтлан бодох бүртгэл,
зээлийн шинжээч эргэлтийн сан (ТТЭС) Захиргаа
Бизнесийн хөгжлийн Бизнесийн хөгжлийн Санхүү, Өртгийн
мэргэжилтэн мэргэжилтэн мэргэжилтэн
Нийлүүлэлтэд тавигдсан шаардлагыг хангах, худалдан авагч болон ханган нийлүүлэгчдийн худалдааны хэлцлийг хаахад
туслах зорилгоор, хэрэв шаардлагатай бол Монголын ханган нийлүүлэгчид болон ТТЭС-гийн хооронд тогтсон үнийн дүн
бүхий богино хугацааны гэрээний үндсэн дээр техникийн шинжээч/мэргэжилтнийг ажиллуулж болно.

6. МХНХТ-ийн зорилтууд
• Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авагчийн шаардсан тоо хэмжээ, чанар,
үнэ, хуваарийн дагуу нийлүүлэхэд нь Монголын ханган нийлүүлэгчдэд
туслалцаа үзүүлэх
• Хэлцэлд тулгуурласан аргыг ашиглан техникийн шилдэг ноу хау,
бизнесийн үндсэн ажиллагаа, менежментэд шилдэг арга барил
нэвтрүүлэхийг дэмжих замаар ханган нийлүүлэгчдийн үйл ажиллагааг
сайжруулах
• Ханган нийлүүлэгчдийн борлуулалтыг өсгөж, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх
• Дотоодын бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний ханган нийлүүлэлтийг
хөхиүлэн дэмжих буюу ханган нийлүүлэлтэд дотоодын оролцоог
нэмэгдүүлэх замаар эдийн засгийг төрөлжүүлэн хөгжүүлэхэд туслалцаа
үзүүлэх
• Ханган нийлүүлэлтийг тогтвортой хөгжүүлж, сайжруулахад техникийн
туслалцаа үзүүлэх бие даасан, ил тод үйл ажиллагаа явуулдаг, бизнесийн
чиг баримжаа бүхий толгой байгууллагаар дамжуулан үйл ажиллагаа
явуулах Эргэлтийн санг (“Техник туслалцааны сан” буюу ТТС) байгуулах.

7. МХНХТ-ийн ТТС-гаас дэмжигдэх боломжтой “хэлцлүүд”
• Дотоодын ханган нийлүүлэлтийг шууд, эсвэл
туслан гүйцэтгэх гэрээгээр гүйцэтгүүлэх ажлыг
босоо түвшинд уялдуулан зохион байгуулах үйл
явцыг хөгжүүлэх – жишээ нь, тоног
төхөөрөмжийн засвар үйлчилгээ, сүү, цагаан
идээ, махны үйлдвэрлэл, нийтийн хоолны
үйлчилгээ, барилга, мэдээлэл, холбооны
технологийн үйлчилгээ гэх мэт
• Ханган нийлүүлэгчээр ажиллахыг зорьж буй
Монголын болон стратегийн ач холбогдолтой
гадаадын компаниуд буюу технологийн түншүүд
нийлж, хамтарсан компани байгуулахад нь
дэмжлэг үзүүлэх
• Ханган нийлүүлэгчдэд чиглэсэн хувьцааны
хэлцэлд дэмжлэг үзүүлэх
• Дэлхийн түвшинд хүрсэн түгээлт, хүргэлтийн
сүлжээ бүхий Өмнөд Африкийн South African
Breweries компанид хэрэгжсэн Эзэн-
Гүйцэтгэгчийн шуурхай үйлчилгээний Монгол Улсад автомашин, машин тоног
төхөөрөмжийн засвар үйлчилгээний бизнес
хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх эрхлэхэд ихээхэн бэрхшээлтэй тулгардаг. Зургийг:

8. МХНХТ-ийн үйл ажиллагааны арга зам
1. Худалдан авагчийн хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлох: бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээнд тавигдах шаардлагууд, тэдгээрийн тоо хэмжээ, хүргэх хуваарь
гэх мэт
2. Ханган нийлүүлэлтийн техник, эдийн засгийн судалгаа хийх: худалдан
авагчдын ашиглаж буй эх үүсвэр, үнэ тогтоох асуудал, тавьж буй
шаардлагууд, хүсч буй тоо хэмжээ гэх мэт
3. Дотоодын ханган нийлүүлэгчдийг тодорхойлох, үнэлэх (боломжит ханган
нийлүүлэгчийг нарийвчлан судлах)
4. Худалдан авагчийн санаа зорилго/нөхцлийг хэлэлцэн тохиролцоно
5. Техникийн туслалцааны сангаар дамжуулан зардал хуваах үндсэн дээр
ханган нийлүүлэгчдэд туслалцаа үзүүлэх
6. Худалдан авалтын захиалгыг худалдан авагч болон ханган нийлүүлэгч
хэлэлцэн тохиролцоно
7. Ханган нийлүүлэгч борлуулалт хийнэ.

9. ТХНХТ-ийг байгуулахтай холбоотой бусад асуудлууд:
• Бэлтгэлийг шуурхай хангах: Худалдан авагч болон ханган
нийлүүлэгч талуудын хооронд богино болон дунд хугацаанд
хийгдэх боломжтой хэлцлүүдийг бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ,
худалдан авагч, бүс нутаг тус бүрээр цаг алдалгүй судалж, ач
холбогдлоор нь эрэмбэлэх
• МХНХТ-ийн үзэл баримтлал: Тус төвийн хийх боломжтой болон
хийх ёстой зүйлс, хийх арга зам, бүтэц, засаглал, үйл ажиллагаа,
хөрөнгө, нөөц бололцоо (ТТС), хууль ёсны бүртгэл гэх мэт
• Хэрэгжилт: Хөрөнгийн хувь оролцоо, хууль ёсны бүртгэл, ажилтан
ажилд авах, ТТС-гийн журам, маягт, маркетинг, мэдээлэл гэх мэт
• Нээлтийн арга хэмжээ: 12-р сарын дундуур. Энэ хугацаанд
хоёроос цөөнгүй байгуулагад техникийн туслалцаа хэрэгжиж
эхэлсэн байна.

10. Хэлэлцүүлэг, ярилцлага…