hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang

http://www.ebook.edu.vnBiªn so¹n: Lª V¨n HiÕu
2
Môc lôc
Môc lôc................................................................................................................. 2
Ch−¬ng I: H−íng dÉn th¸o m¸y ........................................................................ 4
1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y .............................................................. 4
1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông ............................................ 6
1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y.................................................... 11
1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y ................................................... 13
Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh....................................... 15
2.1. Mèi ghÐp ren ......................................................................................... 15
2.2. Mèi ghÐp chªm...................................................................................... 19
2.3. Mèi ghÐp then........................................................................................ 20
2.4. Mèi ghÐp then hoa................................................................................. 21
Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vµ trôc truyÒn.................................. 23
3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt........................................ 23
3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n.......................................................................... 24
3.3. Trôc bÞ cong........................................................................................... 25
3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy.............................................................................. 25
Ch−¬ng IV: B¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh......................................................... 27
4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ c¸c d¹ng háng th−êng gÆp........................... 27
4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc.............................................................................. 28
4.3. Söa ch÷a lç c«n...................................................................................... 29
4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then.......................................................................... 30
4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm.......................................................................... 31
4.6. Söa ch÷a ngâng c«n............................................................................... 32
Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ.................................................................. 34
5.1. Söa ch÷a æ l¨n........................................................................................ 34
5.2. Söa ch÷a æ tr−ît..................................................................................... 35
Hotline: 033 666 2767
Kênh Youtube: Học Cơ Khí
Facebook: https://www.facebook.com/HocCoKhi
Website: www.hoccokhi.vn
Email: hoccokhi.info@gmail.com
shared
by
hoccokhi.vn

3
Ch−¬ng VI: B¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vµ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc......... 38
6.1. Trôc vÝt me............................................................................................. 38
6.2. §ai èc cña trôc vÝt me............................................................................ 38
6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc......................................................................... 38
Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh............................................. 40
7.1. Khíp nèi trôc......................................................................................... 40
7.2. Phanh..................................................................................................... 45
Ch−¬ng VIII: B¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch............................... 48
8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai .......................................................................... 48
8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch ................................................................. 49
Ch−¬ng IX: B¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt....................... 50
9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng .............................................................................. 50
9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt.................................................................... 54
Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn ................................ 56
10.1. Trôc khuûu .......................................................................................... 56
10.2. Thanh truyÒn........................................................................................ 57
Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bµn dao, bµn m¸y, b¨ng tr−ît..... 59
11.1. B¨ng m¸y............................................................................................. 59
11.2. Bµn dao m¸y tiÖn................................................................................. 65
Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................ 69
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

4
Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y
1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y
Dï m¸y háng ®ét xuÊt hoÆc ®em m¸y ®i söa ch÷a theo kÕ ho¹ch, tr−íc
khi th¸o cÇn quan s¸t kü toµn bé çc côm m¸y, çc chi tiÕt quan träng cña
m¸y ®Ó x¸c ®Þnh çc chç h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a.
Tr−íc khi th¸o m¸y ra ®Ó söa ch÷a cÇn chuÈn bÞ chi tiÕt thay thÕ, çc
dông cô vµ g¸ l¾p cÇn thiÕt. Çc bé phËn m¸y ph¶i ®−îc quÐt s¹ch phoi, m¹t
s¾t, lau chïi s¹ch dÇu mì, dung dÞch tr¬n nguéi vµ mäi vÕt bÈn kh¸c.
§Ó viÖc th¸o m¸y ®óng quy ph¹m, tr¸nh nhÇm lÉn thÊt l¹c vµ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho viÖc l¾p l¹i sau nµycÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c th¸o l¾p khi
söa ch÷a d−íi ®©y:
ChØ ®−îc phÐp th¸p rêi mét côm m¸y hoÆc c¬ cÊu nµo ®ã khi cÇn söa
ch÷a chÝnh côm m¸y hoÆc c¬ cÊu ®ã. §iÒu nµy cµng ®Æc biÖt quan träng khi
söa ch÷a m¸y cã cÊp chÝnh x¸c cao. ChØ ®−îc phÐp th¸o toµn bé m¸y khi söa
ch÷a lín (®¹i tu m¸y).
Tr−íc khi th¸o m¸y ph¶i nghiªn cøu m¸y th«ng qua b¶n vÏ vµ thuyÕt
minh cña m¸y n¾m v÷ng ®−îc b¶n vÏ çc côm m¸y chÝnh tõ ®ã v¹ch ra ®−îc
kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tr×nh tù th¸o m¸y. NÕu m¸y kh«ng cã b¶n vÏ s¬ ®éng th×
nhÊt thiÕt ph¶i lËp ®−îc s¬ ®å ®ã trong qu¸ tr×nh th¸o m¸y. §èi víi çc côm
m¸y phøc t¹p nªn thµnh lËp s¬ ®å th¸o. C«ng viÖc nµy sÏ tr¸nh ®−îc nhÇm lÉn
hoÆc lóng tóng khi l¾p tr¶ l¹i .
Trong qu¸ tr×nh th¸o cÇn ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh çc chi tiÕt h− háng vµ
lËp phiÕu söa ch÷a trong ®ã cã ghi t×nh tr¹ng kü thuËt h− háng cña chi tiÕt.
Th−êng b¾t ®Çu th¸o tõ çc vá, n¾p che, tÊm b¶o vÖ ®Ó cã chç mµ
th¸o çc chi tiÕt bªn trong. Khi l¾p th× ng−îc l¹i, chi tiÕt th¸o sau th× l¾p vµo
tr−íc.
Khi th¸o nhiÒu côm m¸y tr¸nh nhÇm lÉn cÇn ph¶i ®¸nh dÊu tõng côm
m¸y b»ng ký hiÖu riªng khi cÇn gi÷ nguyªn vÞ trÝ t−¬ng quan cña chi tiÕt.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

5
Mäi thiÕt bÞ vµo côm m¸y th¸o ra ph¶i t−¬ng øng víi phiÕu söa ch÷a
c¨n cø vµo tr×nh tù th¸o ®· dù kiÕn.
§Ó th¸o l¾p çc chi tiÕt l¾p chÆt hoÆc trung gian (b¸nh ®ai, nèi trôc, æ
trôc…) cÇn ph¶i dïng vam, m¸y Ðp hoÆc çc dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o.
Lùc th¸o (hoÆc l¾p) b»ng vam hoÆc trªn m¸y Ðp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
35,6
.).3,0(
+
+
=
d
D
li
d
D
a
P
Trong ®ã: P lµ lùc th¸o l¾p (tÊn)
D: ®−êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bÞ bao (mm)
d: ®−êng kÝnh trong cña chi tiÕt bao (mm)
i: ®é d«i l¾p ghÐp (søc c¨ng cña mèi ghÐp)
a: hÖ sè, ®èi víi thÐp a=7,5 ; gang a=4,3
l: chiÒu dµi may ¬ l¾p ghÐp (mm)
Khi kh«ng thÓ dïng vam hoÆc çc dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o l¾p
th× cho phÐp dïng bóa tay, bóa t¹ th«ng qua tÊm ®Öm b»ng kim lo¹i mÇu hoÆc
gç.
§Ó th¸o cho dÔ cã thÓ nung nãng tr−íc chi tiÕt bao b»ng çch ®æ dÇu
nãng, phun h¬i nãng hoÆc x× ngän löa. Nhiªt ®é nung nãng chi tiÕt bao ®−îc
tÝnh nh− sau:
1
.
t
d
i
t +=
α
Trong ®ã: t lµ nhiÖt ®é cÇn ®Ó ®èt nãng
i: ®é d«i l¾p ghÐp (mm)
α: hÖ sè d·n në dµi cña vËt liÖu, thÐp cacbon α=11,5.10-6
;
gang α=10,4.10-6
;
®ång α=17,5.10-6
d: ®−êng kÝnh chi tiÕt bao
t1: nhiÖt ®é m«i tr−êng
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

6
§Ó th¸o l¾p çc chi tiÕt nÆng nªn dïng cÇn trôc hoÆc pa l¨ng ®Ó tr¸ng
lµm r¬i vì, h− háng vµ gi¶m ®−îc søc lao ®éng cho c«ng nh©n.
1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông
1.2.1. Th¸o vÝt cÊy, bul«ng- ®ai èc
§Ó tr¸nh lµm toÐt çc mÆt c¹nh cña ®ai èc ta dïng ch×a vÆn (cê lª) cã
kÝch th−íc t−¬ng øng, kh«ng dïng cê lª tÊc anh th¸o bu l«ng ®ai èc hÖ mÐt vµ
ng−îc l¹i. Kh«ng dïng má lÕt th¸o bu l«ng ®ai èc qu¸ nhá g©y trßn c¹nh.
Kh«ng dïng tay c«ng qu¸ dµi, m« men qu¸ lín më ®ét ngét lµm g·y bu
l«ng, ®ai èc.
Th¸o çc bu l«ng, ®ai èc theo thø tù nhÊt ®Þnh, th¸o tõ ngoµi vµo trong,
th¸o tõ tõ, th¸o ®èi xøng qua t©m ®Ó tr¸nh cho chi tiÕt khái vªnh, nøt vì, ®Æc
biÖt lµ çc chi tiÕt máng, b»ng gang.
Chó ý: - Çc bu l«ng ®ai èc ren tr¸i
- Çc bu l«ng ë vÞ trÝ khuÊt
+ Ph−¬ng ph¸p th¸o bu l«ng, vÝt cÊy bÞ g·y:
NÕu vÝt cÊy hay bu l«ng bÞ g·y nh−ng vÉn cßn nh« lªn mét chiÒu cao
nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng ®Çu kÑp ®Ó th¸o. Cã hai lo¹i ®Çu kÑp.
a. §Çu kÑp con l¨n: Dïng th¸o vÝt cÊy hay bu l«ng nh−ng dông cô nµy
lµm háng phÇn ren v× bÞ con l¨n chÌn n¸t. §Çu kÑp cã ®u«i 1, cã v¸t c¹nh theo
®Çu ®ai èc ®Ó l¾p ch×a vÆn, trong th©n ®Çu kÑp cã lµm r·nh xo¾n gi÷ con l¨n 2
®Ó kÑp vµo ®Çu vÝt cÇn th¸o. Khi quay ®Çu kÑp vÝt cÊy quay theo. Vµnh 3 gi÷
cho con l¨n khái bÞ r¬i (h×nh 1.1)
H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

7
b. §Çu kÑp cã miÕng chÆn: Dïng ®Ó th¸o çc vÝt cÊy nh−ng kh«ng lµm
háng phÇn ren (h×nh 2.2.)
§Çu 1 ®−îc phay mét r·nh b¸n nguyÖt trong ®ã l¾p miÕng chÆn hai l¾c l−
trong chèt 3. Lß xo 4 lu«n lµm cho miÕng chÆn t× vµo vÝt cÊy theo chiÒu ng−îc
chiÒu kim ®ång hå trªn mÆt miÕng chÆn cã khÝa ren ®Ó chÌn vµo ren cña vÝt
cÊy.
Khi quay ®Çu kÑp do bè trÝ lÖch t©m miÕng chÆn kÑp vµo vÝt cÊy vµ xoay
vÝt cÊy ®i cïng.
Khi vÝt cÊy hoÆc bul«ng bÞ g·y s¸t mÆt ph¼ng chi tiÕt cã thÓ th¸o ra b»ng
çc ph−¬ng ph¸p sau:
a. Dïng mòi xo¸y r¨ng ( h×nh 1.3.a) cã kÕt cÊu lµ mét thanh h×nh c«n
b»ng thÐp ®· t«i cã mÆt c¾t ngang h×nh r¨ng c−a vµ ë chu«i cã mÆt c¾t h×nh
vu«ng ®Ó l¾p ch×a vÆn. Mòi r¨ng ®−îc ®ãng vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y.
Sau ®ã dïng ch×a vÆn quay mòi xo¸y r¨ng. Do ma s¸t gi÷a mòi r¨ng vµ vÝt cÊy
rÊt lín nªn khi quay ch×a vÆn vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi.
b. Dïng mòi chiÕt (h×nh 1.3.b) cã kÕt cÊu h×nh c«n víi gãc nghiªng nhá.
Trªn mÆt c«n cã xÎ çc r·nh tr¸i (gãc xo¾n b»ng 308). Mòi chiÕt ®−îc xo¸y
H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

8
vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y, nhê c¹nh s¾c cña mòi chiÕt nªn khi xo¸y vÝt
cÊy ®−îc th¸o ra khái lç ren.
Còng cã thÓ khoan mét lç trong vÝt cÊy råi ®em ta r« ren, cã chiÒu ren
ng−îc víi chiÒu ren cña vÝt cÊy. Dïng mét bu l«ng cã ®−êng kÝnh ren t−¬ng
øng vÆn vµo lç ren võa gia c«ng cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi.
c. Dïng ®ai èc: ( h×nh 1.3.c) cã ®−êng kÝnh ren nhá h¬n so víi ®−êng
kÝnh ren cña vÝt cÊy, hµn ®Ýnh víi phÇn cßn l¹i cña vÝt cÊy. Dïng ch×a vÆn cã
kÝch th−íc t−¬ng øng. Quay ®ai èc nãi trªn cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra
ngoµi.
d. Dïng thanh thÐp (h×nh 1.3.d) Hµn ®Ýnh vµo phÇn låi cßn l¹i cña vÝt
cÊy bÞ g·y tr−íc ®ã ph¶i ®Æt 1vßng ®Öm ë bªn d−íi thanh thÐp ,quay thanh
thÐp nãi trªn, vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi.
NÕu kh«ng thÓ ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó lÊy vÝt cÊy ta
khoan bá vµ sau ®ã tar« ren míi cã ®−êng kÝnh ren lín h¬n.
1.2.2. Th¸o khíp nèi trôc
H×nh 1.3: C¸c ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

9
Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt: Dông cô ®Ó th¸o: Dïng ®ét, bóa ®Ó th¸o, lùc
t¸c dông ®óng t©m chèt, lùc t¸c dông võa ph¶i, tr¸nh lµm toÐt ®Çu chèt, sao
cho ®−êng kÝnh ®ét ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh chèt mét Ýt. Sau khi ®ãng th× lÊy
chèt ra.
§èi víi chèt trô: Ta cã thÓ t¸c dông lùc vµo bÊt kú ®Çu nµo cña chèt.
§èi víi chèt c«n: Th× ta ph¶i t¸c dông lùc vµo ®Çu nhá cña chèt c«n, ë
khíp nèi lo¹i nµy ng−êi ta l¾p 2 chèt c«n ng−îc chiÒu nhau. Do vËy khi th¸o
xong chèt c«n thø nhÊt, ta t¸c dông vµo chèt c«n kia theo chiÒu ng−îc l¹i
(h×nh 1.4).
Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu:
Khíp nèi trôc kiÓu vÊu hay chÝnh lµ li hîp vÊu. Li hîp vÊu gåm nhiÒu
lo¹i: Li hîp r¨ng h×nh thang, h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh tam gi¸c.. .
Li hîp vÊu gåm hai nöa 1 vµ 2. Nöa1 l¾p chÆt ë ®o¹n cuèi mét trôc b»ng
then cã vÝt hoÆc chèt ®Þnh vÞ, nöa 2 l¾p di tr−ît trªn ®o¹n cuèi cña trôc thø 2.
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt hoÆc vÝt ®Þnh vÞ cña nöa li hîp mét l¾p víi
trôc, sau ®ã th¸o trôc ra khái nöa li hîp 1. Cßn trôc cña li hîp 2 cã thÓ th¸o dÔ
dµng (H×nh 1.5).
H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt
P
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

10
Th¸o Li hîp ma s¸t c«n
§Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ma s¸t c«n gåm 2 ®Üa ma s¸t 1vµ 2. §Üa c«n 1 chñ
®éng l¾p cè ®Þnh trªn trôc. §Üa c«n 2 bÞ ®éng l¾p di tr−ît theo chiÒu trôc, mÆt
lµm viÖc cña c¸c ®Üa lµ mÆt c«n, t¹o ra lùc ma s¸t ®Ó truyÒn m«men
xo¾n.(H×nh 1.6)
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o vÝt ®Þnh vÞ trªn ®Üa chñ ®éng, sau ®ã th¸o c¸c
trôc ra khái nöa chñ ®éng vµ bÞ ®éng.
§èi víi ®Üa c«n l¾p cè ®Þnh trªn trôc cã thÓ dïng vam, m¸y Ðp th¸o trôc
ra khái ®Üa c«n.
Th¸o li hîp ma s¸t ®Üa.
H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t
H×nh 1.5: Li hîp vÊu
1
2
2 1
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

11
Li hîp ma s¸t ®Üa gåm çc ®Üa chñ ®éng 3, l¾p vµo r·nh cña èng 4 ®−îc
l¾p cè ®Þnh trªn trôc dÉn 1. Xen gi÷a çc ®Üa 3 lµ ®Üa bÞ dÉn 2. Khi g¹t b¹c 6
sang ph¶i phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ n©ng ®ßn bÈy 8 tú vµo vµ Ðp chÆt çc ®Üa 2,3
víi nhau .§ai èc 5 ®iÒu chØnh khe hë gi÷a çc ®Üa (H×nh 1.7)
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt g¹t, trôc, th¸o èng dÉn sè 4, tiÕp ®ã dïng
®ét vµ bóa th¸o chèt cña ®ßn bÈy 8, th¸o ®ßn bÈy 8, th¸o ®Üa chñ ®éng, bÞ
®éng, th¸o ®ai èc 5 vµ th¸o b¹c g¹t 6.
1.2.3. Th¸o chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc
§Ó th¸o çc chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc nh− B¸nh r¨ng, nèi trôc, æ
l¨n...v.v
Ta th−êng dïng çc m¸y Ðp thuû lùc ®øng hoÆc ngang lùc ®øng hoÆc
ngang, khi Ðp çc chi tiÕt cã kÝch thø¬c kh¸c nhau cã thÓ dïng çc vßng ®Öm,
vßng ®ì ®Ó tr¸nh lµm s©y s¸t çc bÒ mÆt chi tiÕt vµ t¹o ®−îc diÖn tÝch mÆt tú
lín.
Khi kh«ng cã m¸y Ðp thuû lùc cã thÓ dïng çc vam th¸o cã 2 hoÆc 3 mãc
NÕu dïng vam ®Ó th¸o æ l¨n.
1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y
Çc chi tiÕt vµ côm m¸y võa th¸o ra ph¶i ®−îc chïi s¹ch mäi vÕt bÈn, dÇu
mì, ®¸nh s¹ch gØ, muéi than v.v...tr−íc khi ®em röa. Muéi than cã thÓ ®−îc
®¸nh s¹ch b»ng bµn ch¶i s¾t, dao c¹o hoÆc nhóng vµo dung dÞch gåm 24g xót
H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

12
¨n da, 35g canxi cacbonnat, 1,5g n−íc thuû tinh, 25g xµ phßng láng. TÊt c¶
çc chÊt ®ã ®−îc hoµ trong 1 lÝt n−íc.
Çc chi tiÕt ®−îc ng©m trong bÓ chøa tõ 2÷3h. Dung dÞch ®−îc ®un nãng
®Õn 80÷900
C ®Ó t¨ng ho¹t tÝnh. Sau khi lÊy çc chi tiÕt ë bÓ ra ®em tr¸ng qua
n−íc l¶ råi n−íc nãng.
Çnh röa s¹ch dÇu mì thuËn tiÖn nhÊt lµ dïng dÇu ho¶, x¨ng, dÇu ma dót.
DÇu háa, dÇu ma dót, x¨ng dÔ bèc h¬i vµ g©y ®éc h¹i cho ng−êi. V× vËy tèt
nhÊt lµ röa trong bÓ chuyªn ding (h×nh 1.8) vµ cã çc thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng
thÝch hîp.
BÓ röa ®−îc hµn ®Ýnh vµo khung 1. Bªn trong bÓ cã gi¸ ®Ó chi tiÕt (kiÓu
m¾t ço) vµ l−íi läc. N¾p bæ ®−îc nèi b¶n lÒ cã g¾n hai vµnh h×nh qu¹t 4 vµ
liªn hÖ víi bµn ®¹p 6 b»ng xÝch 5. Khi ®¹p ch©n vµo bµn ®¹p 6 n¾p bÓ sÏ më ra
vµ ta co thÓ bá chi tiÕt vµo bÓ hoÆc lÊy ra mét çch tho¶I m¸i. Khi nhÊc ch©n
khái bµn ®¹p, n¾p bÓ tù ®éng ®ãng l¹i do trong l−îng b¶n th©n.
H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

13
1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

14
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

15
Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a çc mèi ghÐp cè ®Þnh
2.1. Mèi ghÐp ren
2.1.1. C«ng dông, ph©n lo¹i
C«ng dông:
- Ren tam gi¸c lµ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th−êng
®−îc sö dông trong çc kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, çc èng thñy lùc,
nót ren ë çc van tr−ît.
- Ren vu«ng vµ ren thang th−êng ®−îc dïng trong çc c¬ cÊu truyÒn
®éng nh− çc vÝt me hµnh tinh, vÝt bµn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña
m¸y, vÝt me çi cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi…
- Ren r¨ng c−a th−êng dïng trong çc c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét
h−íng nh− m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, çc lo¹i kÝch …
- Ren cung trßn th−êng ®−îc dïng trong çc mãc nèi toa tµu, nèi çc
®−êng èng n−íc lín…
Ph©n lo¹i:
- C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ®−îc chia lµm nhiÒu lo¹i: ren tam
gi¸c, ren vu«ng, ren thang, ren r¨ng c−a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren
®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng…., ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.1).
- C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ngoµi vµ ren trong.
- C¨n cø theo h−íng xo¾n th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ph¶i vµ ren
tr¸i, nh− (h×nh 2.2) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn,
lµ ph¶i (®ai èc vÆn vµo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn,
tøc lµ ren tr¸i (®ai èc vÆn vµo ng−îc chiÒu kim ®ång hå).
- C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi
vµ ren nhiÒu ®Çu mèi.
Ngoµi ren th−êng dïng ra ng−êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vµ theo
c«ng dông:
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

16
- C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren trô vµ
ren c«n.
- C¨n cø theo c«ng dông th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren
truyÒn ®éng vµ ren chuyªn dïng.
- C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vµ
ren kh«ng tiªu chuÈn.
- Theo hÖ thèng ren th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh
vµ ren èng (trô), ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.3).
H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô;
c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng (hÖ anh)
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

17
H×nh 2.2: Ph−¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i.
H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt.
2.1.2. Çc d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp
Çc d¹ng h− háng th−êng gÆp nhÊt cña mèi ghÐp ren lµ:
- Mßn profin ren theo ®−êng kÝnh trung b×nh
- Gi¶m diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc cña ren (v× mßn).
- Th©n bul«ng bÞ gi·n v× biÕn d¹ng dÎo.
- Th©n bul«ng hoÆc vÝt cÊy bÞ uèn hoÆc bÞ ®øt.
- Çc vßng ren bÞ c¾t ®øt do lùc kÐo hoÆc nÐn däc trôc t¨ng ®ét ngét.
2.1.3. Çc biÖn ph¸p s÷a ch÷a çc lo¹i h− háng trªn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

18
Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren.
- TiÖn hÕt ren cò råi c¾t ren míi cã kÝch th−íc nhá h¬n, lóc nµy ph¶i
thay thÕ ®ai èc míi. NÕu ren cò ®· ®−îc t«i cøng th× tr−íc khi tiÖn cÇn ñ.
- NÕu kh«ng cho phÐp gi¶m kÝch th−íc ren th× phôc håi b»ng çch hµn
®¾p hoÆc m¹ kim lo¹i hoÆc gia c«ng c¬.
Ren bÞ mßn ®øt, vì hay mÎ, ë trong lç(trong th©n chi tiÕt m¸y).
- Söa tíikÝch th−íc söa ch÷a b»ng çch tiÖn, khoan hoÆc khoÐt hÕt ren
cò råi lµm l¹i ren míi cã kÝch th−íc lín h¬n lóc nµy ph¶i thay bu l«ng hoÆc vÝt
cÊy.
- §Ó söa ch÷a t¹m mèi ghÐp ren trong tr−êng hîp phøc t¹p ta cã thÓ
lµm bu l«ng hoÆc vÝt cÊy h¬i nhØnh h¬n lç cò ®Ó l¾p víi lç ren mßn. Khi cã dÞp
thuËn lîi ph¶i söa ch÷a chÝnh thøc ngay.
- Trong t−êng hîp lç ren ®−îc söa ch÷a b»ng chi tiÕt bæ sung: muèn
vËy ta khoÐt hoÆc khoan lç ren cã háng réng thªm 5-6 mm n÷a råi míi tiÖn
ren ë b¹c víi kÝch th−íc ren ban ®Çu.
Th©n bu l«ng bÞ cong.
N¾n b»ng bµn Ðp kiÓu vÝt me hoÆc ªt« ®Ó tr¸nh h− h¹i ren. Khi n¾n ph¶i
dïng ®Öm mÒm ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt.
Çc vÝt cÊy bÞ cong hoÆc ren háng ®Òu ®−îc thay míi mµ kh«ng söa ch÷a.
BÞ çc chÊt bÈn cóa chÆt vµo r·nh then.
Dïng bµn ren, tar« hoÆc chi tiÕt l¾p ren víi nã ®Ó c¹y chÊt bÈn ë ren vµ “
n¾n l¹i ren”
§Çu bu l«ng ®ai èc bÞ vì, mÐo “ chên” (kh«ng cã h×nh d¸ng s¸u c¹nh)
çc chi tiÕt kh¸c bÞ søt mÎ.
Dòa hµn ®¾p, råi gia c«ng c¬ hoÆc chØ gia c«ng c¬ råi dïng ch×a vÆn cã
ngµm hÑp h¬n vµ vÆn.
Çc chi tiÕt ren bÞ nøt.
Hµn ®¾p hoÆc thay míi
Ren mÐo v× xiÕt ®ai èc qu¶ t¶i.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

19
Tuú theo ®é h− háng mµ ¸p dông mét trong çc biÖn ph¸p söa ch÷a ®·
nªu hoÆc thay míi.
“ChÕt” ren (tøc ren bÞ chÆt cøng kh«ng vÆn ra ®−îc)
Ng©m trong x¨ng hoÆc dÇu ho¶ tõ vµi giê ®Õn vµi ngµy råi dïng ch×a vÆn
nèi víi çnh tay ®ßn mµ vÆn ra. VÆn ®−îc råi th× tuú theo h×nh d¹ng ren mµ
söa ch÷a.
2.2. Mèi ghÐp chªm
C«ng dông:
Çc lo¹i chªm dïng ®Ó ghÐp chÆt dïng trong mèi ghÐp cè ®Þnh vµ chªm
dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë trong mèi ghÐp ®éng, vÝ dô nh− chªm ë r·nh tr−ît
bµn dao m¸y TiÖn.
Ph©n lo¹i :
- Chªm ghÐp chÆt
- Chªm ®iÒu chØnh cã khe hë.
Nh÷ng d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp chªm lµ :
- Chªm bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng.
- Chªm vµ r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ.
- Çc chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt.
- Çc chªm háng ®Òu thay thÕ chø kh«ng söa ch÷a.
- NÕu chªm bÞ biÕn d¹ng Ýt vµ níi láng, cã thÓ dïng t¹m b»ng çch ®ãng
chªm chÆt l¹i, nh−ng çch nµy chØ lµ t¹m thêi khi ch−a cã chªm thay ®æi. V×
hiÖn t−îng nµy chøng tá chªm kh«ng ®ñ ®é cøng cÇn thiÕt nÕu dïng l¹i ch¾c
ch¾n sÏ l¹i bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng ra.
- Çc r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ ®−îc ra c«ng réng ra hoÆc l¾p chªm
míi hoÆc hµn liÒn råi gia c«ng r·nh míi cã kÝch th−íc ban ®Çu.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

20
- Çc chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt tuú t×nh tr¹ng sÏ hµn phôc håi hoÆc thay
míi.
2.3. Mèi ghÐp then
C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p çc chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n nh−:
b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... víi trôc. Nã ®−îc dïng réng r·i v× cÊu t¹o ®¬n
gi¶n, ch¾c ch¾n, dÔ th¸o l¾p, gi¸ thµnh h¹...
Ph©n lo¹i: Chia ra lµm hai lo¹i
- Then l¾p láng: Then b»ng, then b¸n nguyÖt, then dÉn h−íng.
- Then ghÐp c¨ng: then v¸t, then tiÕp tuyÕn,...
Mèi ghÐp then b»ng truyÒn m« men xo¾n chñ yªó nhê 2 mÆt bªn cña
then, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc mèi ghÐp then b»ng th−êng ph¶i chÞu t¶i träng
®ét ngét (khi b¾t ®Çu truyÒn chuyÓn ®éng). Do ®ã, mèi ghÐp th−êng cã d¹ng
háng nh−:
- R·nh then trªn may¬ vµ trªn trôc bÞ nong réng, biÓu hiÖn lµm mèi ghÐp then
lµm viÖc cã ®é r¬.
- Khi chÞu t¶i träng ®ét ngét hoÆc khi bÞ qu¸ t¶i mèi ghÐp then cã thÓ bÞ c¾t
®øt (biÕt con then). HËu qu¶ lµ mèi ghÐp kh«ng truyÒn ®−îc chuyÓn ®éng.
- Tr−êng hîp r·nh then trªn may ¬ hoÆc trªn trôc bÞ nong réng:
Söa l¹i r·nh then trªn trôc tíi kÝch th−¬c s÷a ch÷a sau ®ã lµm l¹i con then
míi. Chó ý: khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liªuô t−¬ng thÝch ®Ó
cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc çc yªu cÇu cña mèi ghÐp.
Trong t−êng hîp r·nh then trªn trôc hoÆc trªn may¬ bÞ nong qu¸ réng th×
chóng ta cã thÓ gia c«ng l¹i r·nh then míi, khi gia c«ng cÇn chó ý quay trôc
(may ¬) ®i mét gãc 900
, 1350
hoÆc 1800
vµ gia c«ng r·nh then míi t¹i vÞ trÝ
®ã.
- Tr−êng hîp con then bÞ c¾t ®øt:
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

21
Trong tr−êng hîp nµy chóng ta xö lý rÊt ®¬n gi¶n theo çch sau: lÊy phÇn
then bÞ c¾t ®øt trªn trôc vµ may ¬ ra sau ®ã gia c«ng l¹i con then míi. Chó ý:
Khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liÖu t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m
b¶o ®−îc ®óng yªu cÇu cña mèi ghÐp.
2.4. Mèi ghÐp then hoa
C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p çc chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n, ®¶m
b¶o mèi ghÐp ®−îc ®ång t©m h¬n vµ dÔ di tr−ît çc chi tiÕt kh¸c trªn trôc.
Ph©n lo¹i:
- Theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mèi ghÐp then hoa cã thÓ chia ra lµm 2 lo¹i :
+ GhÐp cè ®Þnh: Trong ®ã moay¬ ®−îc cè ®Þnh trªn trôc.
+ GhÐp di ®éng: Moay¬ cã thÓ tr−ît däc trôc.
- Theo d¹ng r¨ng th× cã 3 lo¹i :
+ Then hoa r¨ng ch÷ nhËt: Lo¹i nµy dïng kh¸ phæ biÕn trong ngµnh c¬
khÝ chÕ t¹o m¸y.
+ Then hoa r¨ng tam gi¸c: Dïng truyÒn m«men kh«ng lín, th−êng ¸p
dông cho mèi ghÐp cè ®Þnh.
+ Then hoa r¨ng th©n khai: Lo¹i nµy truyÒn m«men xo¾n lín, gi¶m
®−îc øng suÊt tËp ë ch©n then do cã biÕn d¹ng th©n khai.
- Theo çch ®Þnh t©m khi ghÐp chia ra:
+ §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh ngoµi: Dïng khi moay¬ kh«ng nhiÖt
luyÖn vµ ®¶m b¶o ®é ®ång t©m cao.
+ §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh trong: Dïng mèi ghÐp cÇn cã ®é ®ång
t©m cao.
+ §Þnh t©m theo c¹nh bªn: Kh«ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m nh−ng lùc
ph©n bè ®Òu trªn r¨ng, nªn dïng trong tr−êng hîp truyÒn m«men xo¾n lín.
Nh÷ng h− háng cña mèi ghÐp then hoa th−êng gÆp lµ:
- Mßn then trong trôc vµ r·nh then trong lç.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

22
- DËp, vì, søt mÎ then hoa.
- S©y s¸t hoÆc trãc bÒ mÆt lµm viÖc cña then hoa do t¸c dông cña t¶i träng
®éng
- NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh
trong cña trôc th× çch s÷a ch÷a tèt nhÊt lµ söa lç then hoa tíi kÝch th−íc söa
ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng çch sÊn tõng then mét theo
chiÒu däc then.
- NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh
ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau : Söa ch÷a then hoa tíi kÝch th−íc söa
ch÷a
Vµ n©ng ®−êng kÝnh ®−êng kÝnh ngoµi ®Ó çc r·nh then hÑp l¹i phï hîp víi
kÝch th−íc s÷a ch÷a cña chiÒu réng then hoa trªn trôc.
- NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu nh−ng ch−a qu¸ 20-25 % chiÒu
réng then thi gia c«ng lç then hoa ®Õn kÝch th−íc söa ch÷a, hµn ®¾p trôc then
hoa råi gia c«ng theo kÝch th−íc lç then hoa.
- NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu qu¸ 20-25 % chiÒu réng then th×
ta hµn ®¾p toµn bé r·nh then råi gia c«ng r·nh then míi.
+ L−u ý : Nh÷ng chi tiÕt phøc t¹p gia c«ng khã kh¨n vµ ®¾t tiÒn, nÕu cßn kh¶
n¨ng lµm viÖc, chØ cã mét phÇn then hoa bÞ háng mµ viÖc hµn ®¾p ¶nh h−ëng
®Õn ®é chÝnh x¸c cña chi tiÕt v× vËy ta ph¶i thay phÇn trôc cã then hoa.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

23
Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vμ trôc truyÒn
Trong söa ch÷a çc trôc t©m vµ trôc truyÒn chóng ta ph©n trôc lµm ba
lo¹i: trôc tr¬n, trôc bËc vµ trôc then hoa. Khi n¾n çc trôc cong, ta cßn ph©n
thµnh trôc cøng vµ trôc mÒm. Trôc mÒm lµ trôc cã chiÒu dµi gÊp 5 lÇn ®−êng
kÝnh trë lªn.
Tuy vËy ®èi víi tõng trôc cô thÓ trong söa ch÷a còng cã thÓ ph©n lo¹i
kh¸c víi chÕ t¹o trôc míi.
KÕt cÊu cña trôc t©m, trôc truyÒn c¬ b¶n gièng nhau vµ ®Òu dïng ®Ó ®ì
çc chi tiÕt quay. Chóng chØ kh¸c nhau ë chç: Trôc truyÒn ngoµi chÞu m«men
xo¾n vµ th−êng quay cïng víi çc chi tiÕt l¾p trªn nã, cßn trôc t©m th−êng
®øng yªn vµ chØ chÞu m«men uèn th«i.
Nh÷ng h− háng th−êng gÆp cña hai lo¹i trôc nµy lµ:
- Mßn ngçng trôcvµ mÊt ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
- BÞ xo¾n lµm mÊt ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a çc bé phËn
cña trôc (vÞ trÝ gi÷a çc r·nh then víi nhau …).
- BÞ uèn.
- BÞ nøt hoÆc gÉy.
3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt
3.1.1. Söa ch÷a ngâng trôc tíi kÝch th−íc söa ch÷a nhá h¬n kÝch th−íc ban
®Çu
Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ¸p dông cho çc ngâng trôc lµm viÖc trong æ
tr−ît babit hoÆc nh÷ng æ tr−ît sÏ ®−îc tr¸ng l¹i hoÆc thay míi khi söa ch÷a
®ång thêi víi trôc.
- NÕu ngâng trôc mßn ch−a tíi 0,2- 0,3 mm chØ viÖc mµi ®¹t ®é c«n, ®é «
van vµ ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
- NÕu ®é mßn lín h¬n th× ®em tiÖn. Sau ®ã mµi l¹i cho phÐp gi¶m ®−êng
kÝnh trôc kh«ng qu¸ 5%.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

24
3.1.2. Phôc håi ngâng trôc tíi kÝch th−íc ban ®Çu
Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho ngâng trôc l¾p víi æ l¨n.
- NÕu ngâng trôc mßn Ýt ta m¹ Cr«m (chiÒu dµy líp m¹ Cr«m chØ tíi vµi
tr¨m μm) råi mµi.
- NÕu mßn nhiÒu th× m¹ thÐp, phun thÐp, hµn ®iÖn hå quang rung sau ®ã
tiÖn råi mµi (chó ý ph¶i ñ tr−íc khi mµi).
3.1.3. Söa ch÷a b»ng b¹c Ðp trung gian
Tr−êng hîp ngâng trôc bÞ mßn nhiÒu cßn cã thÓ dïng b¹c söa ch÷a Ðp
vµo trôc cò (l¾p chÆ) råi gia c«ng b¹c nµy ®¹t kÝch th−íc vµ ®é nh½n bÒ mÆt
cÇn thiÕt.
H×nh 3.1: Phôc håi trôc mßn b»ng c¸ch Ðp b¹c trung gian
3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n
- ChØ trôc truyÒn míi cã d¹ng sai háng nµy. Tr−íc tiªn ph¶i kiÓm tra, x¸c
®Þnh chÝnh x¸c ®é sai lÖch vÒ xo¾n cña trôc råi ®−a lªn ®å g¸ chuyªn dïng vµ
xo¾n trôc theo chiÒu ng−îc l¹i.
- Khi thao t¸c ph¶i tiÕn hµnh tõ tõ ®Ó lùc xo¾n truyÒn ®Õn toµn bé trôc,
tr¸nh kh«ng ph¸ huû c¸c cø tú dïng ®Ó xo¾n trôc (th−êng lµ r·nh then).
- Sau khi n¾n ph¶i nung nãng trôc tíi nhiÖt ®é ram thÊp, gi÷ ë nhiÖt ®é
nµy 3÷ 4 giê råi lµm nguéi chËm (vÝ dô nguéi trong kh«ng khÝ tÜnh). Sau khi
nhiÖt luyÖn, nÕu trôc vÉn kh«ng bÞ xo¾n trë l¹i th× kÕt qu¶ nµy sÏ ®−îc duy tr×
l©u dµi.
Trôc
B¹c
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

25
3.3. Trôc bÞ cong
Söa ch÷a b»ng c¸ch n¾n hoÆc nung nãng côc bé:
N¾n trôc (ph−¬ng ph¸p c¬ khÝ): cã thÓ n¾n ë tr¹ng th¸i nguéi hoÆc nãng.
§èi víi trôc mÒm hoÆc trôc cã ®−êng kÝnh nhá h¬n 50mm ®Òu ®−îc n¾n
nguéi. ChØ cã nh÷ng trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n 50mm vµ bÞ cong nhiÒu míi
n¾n nãng; khi n¾n nãng cÇn ph¶i nung trôc ®Õn nghiÖt ®é rÌn (150÷450 0
C).
Cã thÓ n¾n trªn c¸c m¸y Ðp vÝt hoÆc m¸y Ðp thuû lùc.
Ph−¬ng ph¸p nung nãng côc bé: ¸p dông cho trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n
50mm.
3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy
Nh÷ng trôc kh«ng quan träng nÕu bÞ nøt vì nhá th× hµn v¸, nÕu nøt vì
lín hoÆc gÉy cã thÓ hµn nèi hai phÇn trôc víi nhau.
M¸y Ðp
H×nh 3.2: N¾n trôc
H×nh 3.3: Nung nãng côc bé
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

26
3.4.1. Hµn
Trªn trôc ë chç nøt hoÆc g·y t¹o 2 mÆt c«n ®èi ®Ønh nhau, gãc ë ®Ønh
900
, khoan lç Φ5 ÷ Φ10 l¾p chèt ghÐp s¬ bé kiÓm tra ®é ®ång t©m. Sau ®ã
hµn tõ tõ võa hµn võa xoay trôc, sau khi hµn th−êng hoa chç hµn ë nhiÖt ®é
8500
C.
3.4.2. Nèi trôc
Nh÷ng trôc bÞ nøt, g·y kÌm theo søt mÏ nÕu nèi nh− h×nh 3.4 sÏ bÞ hôt
chiÒu dµi th× cã thÓ nèi nh− h×nh 3.5, tøc lµ thªm mét ®o¹n phô thªm ®Ó b¶o
chiÒu dµi ban ®Çu cña trôc söa ch÷a. Sau khi hµn nÕu trôc bÞ cong th× ph¶i n¾n
söa, ®ång thêi ph¶i ñ ®Ó khö øng suÊt d− råi gia c«ng ®Ó ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ
®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
H×nh 3.5: Phôc håi trôc gÉy cã ®o¹n nèi thªm
H×nh 3.4: Phôc håi trôc gÉy hoÆc nøt nghiªm träng
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

27
Ch−¬ng IV: b¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh
4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ çc d¹ng háng th−êng gÆp
4.1.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh
Trôc chÝnh lµ mét trong nh÷ng chi tiÕt quan träng nhÊt cña çc m¸y c¾t
kim lo¹i. ë m¸y tiÖn, trôc chÝnh l¾p trùc tiÕp víi çc chi tiÕt gia c«ng. ë m¸y
phay, khoan, doa, mµi, ®¸nh bãng... trôc chÝnh mang cô c¾t vµ quay cïng víi
chóng. V× vËy ®é chÝnh x¸c, ®é cøng v÷ng vµ ®é æn ®Þnh chuyÓn ®éng cña
trôc chÝnh cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm gia c«ng trªn
m¸y.
Trong ®a sè çc m¸y c¾t kim lo¹i, trôc chÝnh lµ chi tiÕt gia c«ng rÊt phøc
t¹p vµ ®¾t tiÒn. V× vËy khi söa ch÷a m¸y ng−êi ta hÕt søc tr¸nh thay trôc chÝnh
mµ t×m çch phôc håi nã.
§Ó söa ch÷a tèt, cÇn n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña cÊu t¹o trôc
chÝnh.
H×nh 4.1 nªu cÊu t¹o trôc chÝnh cña ç lo¹i m¸y tiÖn th«ng dông chÝnh
x¸c th−êng. Ngâng sau vµ ngong tr−íc ®Ó l¾p æ trôc
4.1.2. Çc d¹ng háng hãc th−êng gÆp
Nh÷ng bé phËn cã thÓ h− háng cña çc lo¹i trôc chÝnh lµ:
- Ngâng trôc l¾p æ
- Lç c«n
H×nh 4.1: Trôc chÝnh cña çc lo¹i m¸y tiÖn chÝnh x¸c th−êng
1.Ngâng sau. 2. Th©n trôc; 3. NGâng tr−íc;
4. MÆt ®Þnh vÞ ®Ó l¾p m©m cÆp; 5. Lç c«n; 6. Ren ®Ó kÑp m©m cÆp
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

28
- Ren vµ then hoa
- Ngâng c«n
- Lç ®ãng chªm
4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc
4.2.1. C¸c d¹ng háng hãc cña ngâng trôc
Th−êng ngâng trôc h− háng v× mßn.
4.2.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc
- NÕu mßn Ýt < 0,02mm cã thÓ mµi trªn m¸y tiÖn b»ng kÑp gç víi bét mµi
nh·o.
- NÕu mßn qu¸ 0,02mm th× mµivíi kÝch th−íc sña ch÷a sau khi mµi ph¶i
kiÓm tra ®é cøng xem cßn cã líp thÊm than hoÆc t«i cøng. Kh«ng nÕu mµimÊt
líp cøng ph¶i nhiÖt luyÖn hoÆc hãa nhiÖt luyÖn l¹i. Khi gia c«ng ngâng trôc
®¹t tíi kÝch th−íc s÷a ch÷a ph¶i thay bËc lãt æ trôc.
- NÕu ngâng trôc mßn tíi 0,1 mm th× m¹ cr«m phun kim lo¹i hoÆc hµn hå
quang. Ph¶i ®¾p ®ñ c¶ l−îng d− gia c«ng v× sau khi tiÖn vµ mµi ph¶i ®¹t ®−îc
cña chi tiÕt.
- NÕu ngâng trôc mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn nhá ®i råi Ðp b¹c söa ch÷a
gièng nh− mét biÖn ph¸p phôc håi trôc t©m, trôc truyÒn. Nguyªn c«ng cuèi
cïng trong söa ch÷a ngâng trôc l¾p víi æ lµ ®¸nh bãng nh− sau: L¾p trôc lªn
c¸c mòi t©m, tèc ®é, quay cña trôc kho¶ng 50-70m/phót, ®¸ ®¸nh bãng lµ mét
miÕng gang peclit h¹t nhá cã b«i bét mµi nh·o ®Ó ®¸nh bãng ngâng trôc. Khi
thao t¸c tay cÇm miÕng gang ¸p nhÑ mÆt cã bét mµi vµo ngâng trôc vµ ®−a ®i
®−a l¹i theo chiÒu dµi ngâng trôc kho¶ng 3-5 phót. Trong qu¸ tr×nh ®¸nh bãng
ngâng trôc thØnh tho¶ng l¹i röa bét mµi dÝnh vµo ngâng trôc vµ miÕng gang
b»ng x¨ng, b«i líp bét mµi míi vµo miÕng gang vµ tiÕp tôc c«ng viÖc. §Õn khi
bÒ mÆt ngâng trôc bãng nh− g−¬ng th× ®−îc.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

29
4.3. Söa ch÷a lç c«n
4.3.1. Çc d¹ng háng hãc cña lç c«n
Lç c«n cña trôc chÝnh çc m¸y c¾t kim lo¹i th−êng bÞ háng v× mßn. KiÓm
tra ®é mßn b»ng çc vÕt s¬n tiÕp xóc gi÷a lç víi calip c«n.
NÕu lç mßn Ýt cã thÓ ®−a lªn m¸y mµi trßn trong ®Ó söa ch÷a, khi ®ã ®Æt
ngâng tr−íc cña trôc chÝnh cã lç c«n cÇn mµi lªn gi¸ ®ì chuyªn dïng (luynet),
®Çu sau trong m©m cÆp m¸y mµi. Sai sè g¸ ®Æt cho phÐp lµ 0,005 mm. Khi mµi
chó ý ®¶m b¶o ®é c«n ban ®Çu. NÕu ®é c«n cÇn mµi lµ cña trôc chÝnh m¸y tiÖn
cã thÓ ®Ó nguyªn trôc trªn m¸y ë d¹ng l¾p, dïng ®å g¸ mµi kÑp trªn bµn giao
®Ó mµi lç c«n.
NÕu lç c«n trôc chÝnh mßn nhiÒu th× cã thÓ phôc håi b»ng çch Ðp b¹c söa
ch÷a nh− sau:
TiÖn s½n mét b¹c c«n b»ng thÐp cacbon thÊp ( chi tiÕt 2 trong h×nh 4.2)
dµy 4-5mm, cã kÝch th−íc phï hîp ®Ó Ðp vµo lç c«n trôc chÝnh sau nµy. §Ó
®¶m b¶o ®ång t©m gi÷a ®−êng t©m lç c«n sau khi söa ch÷a víi ®−êng t©m trôc
chÝnh, cÇn ®Ó nguyªn trôc chÝnh l¾p trªn m¸y (nÕu lµ söa ch÷a trôc c«n trªn
trôc chÝnh m¸y tiÖn) mµ tiÖn lç c«n theo ®−êng kÝnh ngoµi cña b¹c 2 sao
chochiÒu dµi cña b¹c khi l¾p khÝt vµo lç c«n ®· tiÖn cña trôc chÝnh, lóc ch−a
H×nh 4.2: phôc håi lç c«n cña trôc chÝnh b»ng b¹c bæ
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

30
Ðp chÆt th× ®Çu b¹c thß ra ngoµi mÆt ®Çu trôc chÝnh 5mm. ThÊm than lç b¹c
s©u 0,5-8mm, t«i ®Õn HRC58-60, tÈy s¹ch gØ s¾t vµ çc chÊt bÈn b¸m ë b¹c
b«i mì mÆt ngoµi b¹c vµ ®Æt nã vµo lç c«n trôc chÝnh. Dïng mét ®å v¸ kiÓu
trôc hót ®Ó Ðp chÆt b¹c vµo lç c«n trôc chÝnh. Sau khi Ðp, mµi lç b¹c ®Ó ®¹t ®é
nh½n vµ ®é chÝnh x¸c yªu cÇu.
4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then
4.4.1. Çc d¹ng háng hãc cña ren vµ lç then
D¹ng háng c¬ b¶n cña ren vµ lç then lµ ren bÞ mßn, lç then bÞ hoÆc søt
mÎ.
§èi víi ren cña trôc chÝnh bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng m¹ ®iÖn, hµn l¾p
hoÆc hµn hå quang rung råi gia c«ng c¬ ®¹t kÝch th−íc ban ®Çu. NÕu c¾t ren
míi víi kÝch th−íc nhá ®i th× ph¶i thay ®Üa b¾t m©m cÆp vÆn vµo ren nµy, çch
nµy rÊt Ýt dïng v× kÝch th−íc phÇn trë nªn kh«ng tiªu chuÈn.
§èi víi r·nh then:
- NÕu mßn Ýt hoÆc søt mÎ th× hµn ®¾p nh÷ng chç søt mÎ råi gia c«ng ®¹t
kÝch th−íc ban ®Çu. Nh÷ng r·nh then bÞ háng nÆng th× kh«ng söa ch÷a mµ hµn
®¾p råi lµm r·nh then míi ë vÞ trÝ kh¸c çch r·nh cò 900
, 1350
, 1800
theo chu
vi nÕu kÕt cÊu cho phÐp.
- NÕu hµn ®¾p mµ sî vªnh th× cã thÓ Ðp mét ®Öm thÐp vµo r·nh cò råi hµn
liÒn hoÆc b¾t chÆt b¨ng vÝt.
§èi víi then hoa:
- NÕu mèi ghÐp then vµ then hoa mßn hÕt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo
®−êng bªn trong cña trôc th× çch söa ch÷a tèt nhÊt lµ: söa lç then hoa tíi kÝch
th−íc söa ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc theo kÝch th−íc cña r·nh
then lç sau khi söa ch÷a nÕu then vµ r·nh then ®· t«i cøng th× ph¶i ñ tr−íc khi
söa ch÷a.
- Lµm t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng çch xÊn tõng then mét
theo chiÒu däc däc then, xÊn then hoa lµ dïng mét ®Üa b»ng thÐp lµm h»n
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

31
thµnh vÕt trªn bÒ mÆt däc theo then hoa (bÒ mÆt then hoa theo ®−êng kÝnh
ngoµi). Sau khi xÊn kim lo¹i cña then ®−îc dån sang hai bªn lµm t¨ng chiÒu
réng vµ ®−êng kÝnh trong cña then. Ta xÊn tõng then tíi khi chiÒu réng cña
then tíi khi chiÒu réng cña then t¨ng tíi kÝch th−íc v−ît qu¸ chiÒu réng cña
r·nh ë lç. Sau khi söa ch÷a mét l−îng d− ®ñ ®Ó gia c«ng (0.1÷ 0,2) mm th×
sang then kh¸c, cø tiÕp tôc nh− thÕ ®Õn hÕt. Sau ®ã gia c«ng l¹i vµ nhiÖt luyÖn
®Ó ®¹t ®é cøng ban ®Çu.
- NÕu r·nh then vµ then hoa mßn Ýt ®èi víi mèi ghÐp ®Þnh t©n theo ®−êng
kÝnh ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau: Söa ch÷a trôc then hoa tíi kÝch th−íc
söa ch÷a vµ n©ng ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa ®Ó c¸c r·nh then hÑp l¹i
phï hîp víi kÝch th−íc söa ch÷a cña chiÒu réng then trªn trôc. Sau ®ã söa l¹i
chiÒu réng r·nh vµ ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa (may ¬).
- NÕu r·nh then vµ then hoa mßn nhiÒu th× hµn l¾p råi gia c«ng c¬ theo
kÝch th−íc söa ch÷a (ban ®Çu).
Chó ý: Nh÷ng mèi ghÐp ren vµ then trªn trôc chÝnh rÊt chÝnh x¸c vµ trôc
chÝnh lµ chi tiÕt quan träng kh«ng nªn v× söa ch÷a ren, then hoa vµ r·nh then
mµ lµm ¶nh h−ëng tíi ®é chÝnh x¸c cña toµn trôc.
4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm
4.5.1. C¸c d¹ng háng hãc cña lç ®ãng chªm
Lç ®ãng chªm ®Ó th¸o dông cô c¾t (mòi khoan) ë trôc chÝnh m¸y khoan
còng hay háng bÞ mßn.
C«ng nghÖ söa ch÷a nh− sau
H×nh 4.3: Söa ch÷a lç ®ãng chªm
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

32
Gia c«ng réng lç ®ã thµnh h×nh ch÷ nhËt trªn m¸y xäc ®Ó chuÈn bÞ Ðp b¹c
bæ sung vµo. Theo kÝch lç võa gia c«ng vµ ®−êng kÝnh trôc chÝnh, chÕ t¹o mét
b¹c ®Ó ®Õn l−îng d− mµi vµ ®é d«i l¾p ghÐp, v¸t bèn gãc b¹c ®Ó khái cÊn vµo
bèn gãc lç khi l¾p; t«i ®é b¹c ®Õn ®é cøng HRC55- 62 råi mµi bèn mÆt ngoµi
sÏ l¾p vµo lç. Cuèi cïng, nung nãng trôc chÝnh vµ Ðp b¹c vµo lç ch÷ nhËt võa
gia c«ng cña trôc.
4.6. Söa ch÷a ngâng c«n
NhiÒu lo¹i trôc l¾p ghÐp víi çc chi tiÕt ®èi tiÕp b»ng ngâng c«n cã then
(th−êng lµ then b¸n nguyÖt). Hai lo¹i trong sè çc ngâng c«n ®ã ®−îc giíi
thiÖu trªn h×nh 4.4. §ã lµ kÕt cÊu ®Çu tr−íc cña trôc chÝnh m¸y mµi, mµi dïng
®Ó l¾p víi may ¬ cña chi tiÕt ®èi tiÕp nh− Ých kÑp ®¸ mµi, b¹c, m©m cÆp .v.v...
4.6.1. Çc d¹ng háng hãc cña ngâng c«n
Çc d¹ng háng cña ngâng c«n th−êng lµ:
- Mßn mÆt c«n l¾p ghÐp trªn trôc vµ trªn lç lµm chi tiÕt bÞ láng chiÒu trôc, do
®ã còng bÞ láng h−íng t©m.
- Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç.
- ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then.
- Mßn vµ ph¸ huû ren.
ë ®©y ta chØ nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc d¹ng háng mßn mÆt c«n
(cßn çch kh¾c phôc d¹ng háng nh−: Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç;
ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then; Mßn vµ ph¸ huû ren t−¬ng tù nh− æ çc phÇn tr−íc).
H×nh 4.4: Ngâng c«n trôc chÝnh
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

33
- Khi mèi ghÐp bÞ láng v× bÞ mßm mÆt c«n, cã thÓ kh¾c phôc b»ng çch
c¾t bít mÆt ®Çu phÇn c«n trªn trôc (h×nh 4.5) ®Ó 1 tú ®−îc vµo chi tiÕt 2 trªn
l¾p.
- Khi kh«ng cho phÐp chi tiÕt dÞch chuyÓn chiÒu trôc, cÇn phôc håi çc mÆt
c«n víi kÝch th−íc ban ®Çu tøc lµ ph¶i söa c¶ lç vµ trôc: lç ®−îc phôc håi b¨ng
çch l¾p b¹c söa ch÷a, chån hoÆc hµn ®¾p gia c«ng c¬: trôc ®−îc m¹ cr«m
hoÆc hµn ®¾p hoÆc gia c«ng c¬, nÕu mßn qua ta thay trôc míi.
H×nh 4.5: Söa mèi ghÐp trªn ngâng c«n
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

34
Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ
5.1. Söa ch÷a æ l¨n
5.1.1. §Æc ®iÓm l¾p ghÐp
æ l¨n ®−îc l¾p ghÐp víi bé phËn m¸y theo ®−êng kÝnh trong- d ( l¾p víi
trôc) vµ kÝch th−íc ngoµi cña vßng ngoµi-D ( l¾p víi vá hép), æ dïng ®Ó ®ì
trôc vµ lµm cho trôc chuyÓn ®éng nhÑ nhµng b»ng çc con l¨n.
5.1.2. Çc d¹ng háng, nguyªn nh©n vµ ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc
D¹ng háng Nguyªn nh©n BiÖn ph¸p kh¾c phôc
Khe hë h−íng
kÝnh vµ chiÒu trôc
qu¸ lín.
Mßn çc chi tiÕt cña æ §iÒu chØnh cho khe hë nhá
®i. Sau khi ®iÒu chØnh ®èi
víi çc æ bi b×nh th−êng,
cho phÐp khe hë v−ît qu¸
trÞ sè ban ®Çu 3-4 lÇn. NÕu
khe hë lín qu¸ th× thay æ
Cã cÆn ®en tõ æ
lät ra ngoµi
Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i
tr¬n, æ nãng qu¸
Röa, b«i tr¬n vµ kiÓm tra
khe hë, nÕu kh«ng ®¹t yªu
cÇu kü thuËt th× thay
DÇu tõ æ lät ra cã
lÉn mÆt s¾t kim
lo¹i, æ lµm viÖc cã
tiÕng ån
VËt liÖu cña çc chi tiÕt æ
bÞ mßn nªn líp bÒ mÆt çc
vµnh æ vµ bi bÞ trãc
Thay míi
VÒ mÆt lµm viÖc
cña çc chi tiÕt æ
bÞ nøt, x−íc, vì
æ lµm viÖc qu¸ t¶i, l¾p
ghÐp chÆt qu¸ chÕ ®é
th«ng th−êng; cã vËt l¹ lät
vµo æ v× lãt kÝn kh«ng tèt
Thay æ. NÕu vÕt x−íc ë
vµnh æ däc theo chiÒu l¨n
cña bi th× cã thÓ dïng l¹i
®−îc
Háng vßng çch Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i tr¬n Söa vßng çch. NÕu kh«ng
®−îc th× thay æ
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

35
Çc bÒ mÆt lµm
viÖc bÞ han gØ
Cã h¬i Èm, n−íc, a xÝt, lät
vµo æ hoÆc dÇn mì b«i
tr¬n kh«ng tèt
Lau chïi hÕt vÕt han gØ,
kiÓm tra dÇu mì b«i tr¬n.
NÕu gØ nÆng th× thay æ
æ bÞ kÑt, quay
b¨ng tay thÊy
nÆng
Cã vËt l¹ chui vµo æ v×
“phít” lãt kÝn bÞ háng,
thiÕu dÇu mì b«i tr¬n.
Lau ch×u, b«i tr¬n ®Çy ®ñ
thay phít. NÕu çc vßng æ
mßn nhiÒu th× thay
Khe hë l¾p r¸p
gi÷a æ víi trôc vµ
lç th©n m¸y
kh«ng ®¶m b¶o
Mßn ngâng trôc, lç th©n
m¸y hoÆc çc vßng æ.
Söa ch÷a ngâng trôc vµ lç
th©n m¸y. NÕu çc chi tiÕt
æ mßn nhiÒu th× thay míi
Çc vßng lãt kÝn
kh«ng ®¶m b¶o
lãt kÝn æ
D¹ bÞ bÈn, cøng; chÊt dÎo
bÞ l·o ho¸, lâo cña vßng
lãt kÝn bÞ gi¶m tÝnh ®µn
håi hoÆc trôc mßn kh«ng
khÝt víi vµnh trong cña
vßng lãt kÝn
Röa vßng lãt kÝn b»ng
x¨ng, lau kh«, c¾t bít vµi
vßng lß xo. NÕu vßng lãt
kÝn mßn hoÆc cøng qu¸ th×
thay míi
5.2. Söa ch÷a æ tr−ît
Çc d¹ng háng cña æ tr−ît vµ nguyªn nh©n:
- Líp kim lo¹i chèng ma s¸t bÞ ch¸y hoÆc bÞ bong, bÒ mÆt cña b¹c bÞ c¹o
x−íc.
Nguyªn nh©n: Do cæ trôc vµ b¹c lu«n lu«n tiÕp xóc víi nhau g©y ra hiÖn
t−îng ma s¸t vµ mµi mßn çc chi tiÕt do ¸p suÊt dÇu thÊp kh«ng ®¶m b¶o
l−îng dÇu b«i tr¬n.
- æ bÞ nãng, trôc ®«i khi bÞ kÑt.
Nguyªn nh©n : Khe hë nhá qu¸ hoÆc bÞ x−íc v× b«i tr¬n kh«ng tèt
- æ kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc khe hë :
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

36
Nguyªn nh©n : MÆt lµm viÖc mßn qu¸ trÞ sè cho phÐp.
- MÆt lµm viÖc bÞ s©y s¸t lín, cã vÕt lâm, lµm viÖc ån
Nguyªn nh©n: Do thiÕu dÇu b«i tr¬n hoÆc dÇu b«i tr¬n bÈn, cã cÆn b·.
5.2.1. Söa ch÷a æ nguyªn
Mßn Ýt : ¸p dông mét sè biÖn ph¸p :
- Chïn cho èng lãt ng¾n l¹i th−êng ¸p dông cho èng lãt cã chiÒu dµi
L<2d vµ l−îng d− cña lç ch−a qu¸ 1% so víi ®−êng kÝnh ban ®Çu
- Tr¸ng mét líp kim lo¹i b»ng BalÝt sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o ®é
nh½n vµ ®é bãng cÇn thiÕt.
- NÕu èng lãt cã ®−êng kÝnh Φ > 100 mm th× tiÕn hµnh c¾t èng lãt lµm 2
phÇn, dòa mÆt c¾t v¸t mÐp sau ®ã hµn l¹i sao cho ®ñ l−îng d− gia c«ng theo
kÝch th−íc trªn æ.
- NÕu b¹c cã ®−êng kÝnh Φ < 100 mm th× kh«ng nªn c¾t lµm 2 nöa mµ cã
thÓ phun 1 líp kim lo¹i chÞu ma s¸t vµo lç b¹c sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o
®é nhít.
- NÕu b¹c bÞ mßn nhiÒu th× ta tiÕn hµnh b»ng c¸ch mµi l¹i ngâng trôc vµ
thay èng lãt cò b»ng èng lãt míi cã ®−êng kÝnh phï hîp víi ngâng trôc ®·
mµ.
5.2.2. Söa ch÷a æ ghÐp hai nöa
- Tr−íc hÕt ta ph¶i ®iÒu chØnh khe hë gi÷a ngâng trôc vµ b¹c b»ng c¸ch t¨ng
hoÆc gi¶m chiÒu dµy c¨n ®Öm ë bÒ mÆt l¾p ghÐp.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

37
- NÕu bÒ mÆt b¹c bi x−íc ta tiÕn hµnh c¹o :
Ph−¬ng ph¸p c¹o: Nöa b¹c d−íi ®−îc c¹o b»ng c¸ch ngâng trôc ®−îc phñ mét
líp s¬n máng vµ rµ víi nöa b¹c d−íi sau ®ã ta xoay ®i råi c¹o theo vÕt mµi tiÕp
xóc. Khi c¹o ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c : C¹o chç b¾t mµu vµ c¹o chç nÆng, bá
chç nhÑ.
Chó ý : Ph¶i thay ®æi mòi c¹o. Trong qu¸ tr×nh c¹o ®−îc tiÕp tôc ®Õn khi vÕt
mµu ph©n bè ®Òu trªn bÒ mÆt lµm viÖc cña nöa b¹c vµ chiÕm 70- 75 diÖn tÝch
bÒ mÆt tiÕp xóc.
- Sau khi c¹o ®−îc mÆt d−íi ta tiÕn hµnh c¹o mÆt trªn, t−¬ng tù
- Sau khi c¹o xong c¶ hai mÆt ta tiÕn hµnh b«i mµu vµ c¹o lÇn cuèi b»ng c¸ch
b«i mµu vµo cæ trôc sau, sau ®ã l¾p ghÐp vµ xoay trôc ®i vµi vßng, sau ®ã th¸o
trôc ra vµ tiÕn hµnh c¹o
- HiÖu chØnh sau khi c¹o xong ta lau s¹ch vµ l¾p vµo ngâng trôc vµ b«i tr¬n
mét líp dÇu.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

38
Ch−¬ng VI: b¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vμ bé truyÒn
vÝt me- ®ai èc
6.1. Trôc vÝt me
6.1.1. Çc d¹ng háng th−êng gÆp
Çc d¹ng háng th−êng gÆp cña trôc vÝt ®ã lµ:
- Trôc vÝt bÞ cong.
- Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc.
- Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn.
6.1.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ
- Trôc vÝt bÞ cong: ®−îc n¾n th¼ng b»ng ®Çu kÑp, b»ng ®ßn bÈy hoÆc b»ng
çc ph−¬ng ph¸p kh¸c. Khi n¾n trôc vÝt ®−îc chèng lªn 2 mòi t©m ®Ó x¸c ®Þnh
vÞ trÝ cã ®é ®¶o lín nhÊt, lç t©m ®−îc phôc håi trªn m¸y tiÖn, khi ®ã ph¶i xÐn
mÆt ®Çu råi míi söa lç.
- Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc: NÕu yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c
cña bé truyÒn kh«ng cao th× ta cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã tiÖn l¹i ren (tr−íc khi
tiÖn th× ta ph¶i ñ trôc vÝt).
- Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng çch m¹, phun kim
lo¹i. NÕu mßn nhiÒu th× ta tiÖn nhá ngâng trôc ®i sau ®ã Ðp b¹c.
6.2. §ai èc cña trôc vÝt me
Do ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ®ai èc lµ liªn tôc so víi trôc vÝt nªn ®ai èc
th−êng chãng mßn bÒ mÆt lµm viÖc, nøt hoÆc vì.
NÕu ®ai èc bÞ háng th× biÖn ph¸p söa ch÷a tèt nhÊt, kinh tÕ nhÊt lµ thay
míi. Bëi v× gi¸ thµnh söa ch÷a cã khi cßn cao h¬n gi¸ thµnh cña ®ai èc míi,
chÊt l−¬ng cña ®ai èc qua söa ch÷a phôc håi kh«ng thÓ b»ng ®ai èc míi.
6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

39
§Æc ®iÓm cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc: Do bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt
vµ ®ai èc kh¸c nhau, ®ai èc lµm viÖc liªn tôc nªn chãng mßn h¬n trôc vÝt, mÆt
kh¸c do ®Æc ®iÓm cña m¸y th−êng lµm viÖc kh«ng hÕt c«ng suÊt nªn b¶n th©n
trôc vÝt mßn còng kh«ng ®Òu. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn ta cã thÓ ®−a ra mét sè
d¹ng háng cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc lµ:
- Bé truyÒn lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh (lóc nÆng, lóc nhÑ kh«ng ®Òu).
Nguyªn nh©n do nhiÒu bôi bÈn, trôc vÝt cong, thiÕu dÇu b«i tr¬n.
- Trôc vÝt quay nh−ng ®ai èc kh«ng tÞnh tiÕn. Nguyªn nh©n do mßn hÕt
r¨ng cña ®ai èc.
- Bé truyÒn bÞ r¬ däc. Nguyªn nh©n do mßn ®ai èc.
§Ó kh¾c phôc c¸c d¹ng háng trªn tr−íc hÕt ta kiÓm tra l−îng dÇu b«i tr¬n,
vÖ sinh bé truyÒn, kiÓm tra bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt- ®ai èc, kiÓm tra ®é
th¼ng cña trôc vÝt, kiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc. NÕu l−îng dÇu
b«i tr¬n kh«ng ®ñ th× ta bæ xung thªm, nÕu ®ai èc bÞ mßn th× ta thay míi, trôc
vÝt cong th× ®em n¾n l¹i, chó ý ®iÒu chØnh sù ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

40
Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh
7.1. Khíp nèi trôc
Khíp nèi lµ chi tiÕt ®−îc tiªu chuÈn ho¸ t−¬ng ®èi cao. §−îc dïng ®Ó liªn
kÕt çc trôc víi nhau, lµm nhiÖm vô truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc hoÆc nèi
çc trôc ng¾n thµnh mét truc dµi. Ngoµi ra khíp nèi cßn cã t¸c dông ®ãng më
çc c¬ cÊu, ng¨n ngõa qua t¶i, gi¶m t¶i träng ®éng, bï sai lÖch cña trôc.
7.1.1. Çc kiÓu khíp nèi
Khíp nèi ®−îc ph©n chia thµnh 2 nhãm:
- Nèi trôc: lµ lo¹i khíp nèi liªn kÐt cè ®Þnh hai trôc víi nhau. chØ cã thÓ thùc
hiÖn nèi, hoÆc t¸ch rêi hai trôc khi dõng m¸y.
- Ly hîp: lµ lo¹i khíp nèi cã thÓ nèi hoÆc t¸ch rêi liªn kÕt ngay c¶ khi trôc
®ang quay.
H×nh 7.1 nªu çc nªu çc lo¹i khíp nèi trôc phæ biÕn nhÊt:
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

41
7.1.2. Çc d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ çch sö lý
KiÓu khíp nèi trôc Çc d¹ng háng Nguyªn nh©n vµ çch xö lý
(1) (2) (3)
B¹c nèi ®−îc cè ®Þnh b»ng
chèt (H×nh 7.1a) hoÆc vÝt
h·m khíp nèi h×nh 7.1a,
truyÒn m« men xo¾n b»ng
hai chèt c«n, khíp nèi ë
trôc (h×nh 7.1b) truyÒn m«
men xo¾n b»ng then
§øt chèt c«n.
Chên vÝt h·m.
ChÌn dËp then vµ
r·nh trôc.
Nøt ch©n r·nh then
V× qu¸ t¶i hoÆc t¶i träng va
®Ëp. Thay chèt
Thay vÝt
Söa then vµ r·nh then
Khíp nèi trôc (h×nh 7.1c)
®−îc dïng trong kÕt cÊu
kh«ng cho phÐp dïng b¹c
nguyªn. Hai nöa b¹c ®−îc
kÑp chÆt víi nhau b»ng bu
l«ng ®ai èc
Vì b¹c
Ren bu l«ng bÞ chên
chÌn dËp then vµ
r·nh then
V× qu¸ t¶i
Thay hoÆc söa çc chi tiÕt
t−¬ng tù nh− ®èi víi kiÓu
khíp nèi trªn.
Khíp nèi trôc kiÓu bÝch,
truyÒn m« men xo¾n b»ng
then vµ bu l«ng ghÐp hai
mÆt bÝch (H×nh 7.1d)
Bu l«ng bÞ ®øt hoÆc
uèn cong. Lç l¾p bu
l«ng ë bÝch bÞ mßn
hoÆc toÐt.
ChÌn dËp then vµ
r·nh then.
V× qua t¶i ph¶i thay bu l«ng.
Doa l¹i lç l¾p bu l«ng vµ
r·nh then.
Khíp nèi trôc r¨ng (h×nh
7.1c) truyÒn m« men xo¾n
b»ng ¨n khíp r¨ng trong (
hai b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ
bÞ ®éng cã m« ®un vµ sè
r¨ng b»ng nhau)
R¨ng bÞ mái uèn,
g·y, trãc. Then bÞ
chÌn dËp, søt mÎ
mßn, ...
R¨ng bÞ uèn v× mÒm qu¸,
g·y v× t«i cøng toµn bé vµ
qu¸ t¶i ®ét ngét; bÞ trãc v×
qu¸ t¶i liªn tôc; bÞ mßn
phanh cã thÓ bÞ mÒm qua
hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. NÕu
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

42
m« ®un nhá (2-3mm) cã thÓ
®−îc hµn ®¾p toµn bé råi gia
c«ng c¬ hoÆc söa ch÷a.
Khíp nèi trôc ch÷ thËp
(H×nh 7.1g) khíp nèi trôc
gåm ba ®Üa ¨n khíp víi
nhau b»ng vÊu vµ r·nh bè
trÝ chÕo nhau thµnh h×nh
ch÷ thËp
VÊu vµ r·nh bÞ mßn.
Khi ®¶o chiÒu cã
tiÕn kªu va ®Ëp
thËm chÝ bÞ trËt
khíp.
Bµo hoÆc phay réng r·nh
®ång thêi ph¶I thay ®æi ®Üa
gi÷a víi kÝch th−íc vÊu phï
hîp theo r·nh ®· söa ch÷a.
Khíp nèi chèt cã ®Öm cao
su ®µn håi (H×nh 7.1h).
Khíp nèi trôc gåm hai nöa
1 vµ 2 ®−îc l¾p ch¨th víi
çc ®Çu trôc, truyÒn m«
men xo¾n b»ng mèi ghÐp
chÆt vµ chèt (bu l«ng) 3;
®Öm 4 cho phÐp ®µn håi
theo chiÒu xo¾n vµ chiÒu
trôc.
Çc ®Öm cao su bÞ
mßn hoÆc l·o hãa
Çc lç l¾p chèt bÞ
mßn.
Khi më, t¾t m¸y cã
tiÕng kªu. Do kim
lo¹i va ®Ëp víi nhau
ë khíp nèi trôc
Thay míi. Cã thÓ dïng ®Öm
da thay còng ®−îc.
Doa l¹i lç c«n, thay chèt.
Láng ®ai èc kÑp chÆt chèt
c«n. NÕu lç c«n vµ chèt c«n
ch−a bÞ háng (bÞ mßn hoÆc
bÞ chÌn dËp) th× xiÕt l¹i ®ai
èc. NÕu h− háng th× söa ch÷a
l¹i lç c«n vµ thay chèt.
Khíp ly hîp vÊu (H×nh
7.1i) gåm hai nöa 1 vµ 2
¨n khíp víi nhau b»ng vÊu
3. Nöa khíp ly hîp 2 di
tr−ît ®−îc trªn trôc ®Ó thÓ
hiÖn ®ãng nh¶ ly hîp. VÊu
3 cã thÓ lµ h×nh ch÷ nhËt
hoÆc h×nh thang çc nöa
khíp ly hîp lµm b»ng thÐp
1. VÊu bÞ mßn
2. Then , r·nh then
bÞ mßn vµ h− háng.
3. R·nh l¾p ngµm
g¹t bÞ mßn lµm cho
tay g¹t ®iÒu khiÓn
kÐm nh¹y.
4. ë çc ly hîp vÊu
®µn håi ®Öm cao su
1. Hµn ®¾p, gia c«ng c¬
2. Söa ch÷a then vµ r·nh
then.
3. Gia c«ng r·nh ra vµ thay
ngµm g¹t hoÆc hµn ®¾p r·nh
nµy råi gia c«ng c¬.
4. Thay ®Öm cao su.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

43
12, 20X; vÊu ®−îc t«i
cøng tíi HRC56-62
bÞ mßn hoÆc l·o hãa
Khíp ly hîp c«n ma s¸t
(H×nh 7.1k) gåm 2 ®Üa ma
s¸t c«n 1 vµ 3. §Üa 1 chñ
®éng, ®Üa 3 bÞ ®éng vµ cã
thÓ di tr−ît theo then 2 ®Î
thùc hiÖn ®ãng vµ nh¶ ly
hîp
1. Khíp ly hîp bÞ
tr−îy kh«ng truyÒn
næi m« men xo¾n,
trôc bÞ ®éng cã tèc
®é kh«ng æn ®Þnh
2. Khíp ly hîp bÞ
tr−ît vµ cã tiÕng kªu
1. MÆt c«n lµm viÖc bÞ mßn
x©y s¸t lµm cho c¸c bÒ mÆt
tiÕp xóc kh«ng tèt. Ph¶i gia
c«ng l¹i 2 mÆt c«n trong vµ
ngoµi, nÕu cÇn co khi ph¶i
söa ch÷a mét sè kÝch th−íc
liªn quan ®Ó ®¶m b¶o 2 mÆt
c«n tiÕp xóc tèt.
- R·nh l¾p ngµm g¹t cña ®Üa
«n ma s¸t 3 bÞ mßn nªn
kh«ng ®ñ lùc Ðp khi ®iÒu
khiÓn ly hîp vµo khíp: söa
ch÷a gièng nh− söa ch÷a
r·nh ë khíp ly hîp vÊu
2. c¸c mÆt c«n bÞ mßn tíi
møc mÆt ®Çu cña bÝch nµy
ch¹m vµo mÆt ®¸y cña bÝch
kia, söa ch÷a: mµi l¹i chÝnh
x¸c mÆt c«n, c¾t ng¾n mÆt
bÝch cã c«n ngoµi. NÕu ®én
mµi qua lín co thÓ tiÖn mÆt
c«n ngoµi thµnh mÆt trô råi
lµm b¹c Ðp bæ xung vµo mÆt
trô nµy, cã chèt h·m b¹c.
Sau ®ã gia c«ng mÆt ngoµi
cña b¹c thµnh mÆt c«n, khíp
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

44
víi mÆt c«n trong cña bÝch 1.
Khíp ly hîp ®Üa ma s¸t
(h×nh 7.1 l ) gåm çc ®Üa
chñ ®éng 3 l¾p vµo r·nh
èng 1, èng ®−îc l¾p cè
®Þnh trªn trôc dÉn. Xen kÏ
gi÷a çc ®Üa 3 lµ çc ®Üa bÞ
®éng 2 l¾p vµo r·nh cña
mét èng lµm liÒn víi b¸nh
r¨ng 9. Khi g¹t b¹c 7 sang
tr¸i, phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ
n©ng ®ßn bÈy 8 lµm cho
®Çu ®ßn 8 tú vµo ®Üa 4 Ðp
chÆt çc ®Üa 2 vµ 3 víi
nhau. Muèn nh¶ ly hîp
b¹c sang ph¶i .
§ai èc 5 ®Ó ®iiªï chØnh
khe hë gi÷a ®Üa 2 vµ 3.
§Þnh vÞ ®ai èc 5 b»ng
chèt 6 ®−îc c¾m vµo mét
trong çc lç cña ®Üa 4. VËt
liÖu ®Üa ma s¸t: NÕu ly hîp
lµm viÖc trong dÇu th× ®Üa
lµm b»ng thÐp tÊm dµy
1,2-2mm. Ly hîp lµm viÖc
kh«, çc ®Üa cã cèt thÐp vµ
t¸n 2 t©m Ferodoo ë hai
bªn khíp nèi.
1. Çc ®Üa ma s¸t
nèng qu¸ kh«ng nh¶
®−îc ly hîp an toµn.
2. Çc ®Üa ma s¸t bÞ
tr−ît khi cã t¶i.
3. Çc ®Üa ma s¸t bÞ
tr−ît kh«ng ®iÒu
chØnh ®−îc
4. §ßn bÈy 8 bÞ mßn
®Çu.
5. §Çu c«n n©ng
®ßn bÈy cña b¹c sè
7 bÞ mßn.
6. R·nh l¾p ngµm
cña b¹c 7 bÞ mßn
1. Khe hë gi÷a çc ®Üa ma
s¸t nhá qu¸. Ph¶i ®iÒu chØnh
khe hë ®èi víi khíp ly hîp
lµm viÖc trong dÇu, khe hë
nµy ph¶i n»m trong kho¶ng
0,2-0,3mm; §èi víi khíp ly
hîp lµm trong m«i tr−êng
kh« 0,5-1mm.
2. Khe hë gi÷a çc ®Üa lín
qu¸ mÆc dï çc ®Üa cßn míi.
Ph¶i ®iÒu chØnh lai khe hë
theo çc trÞ sè ®· nªu trªn.
§iÒu chØnh b»ng çch rót
ch«t 6 ra khái lç ë ®Üa 4, v¨n
®ai èc 5 råi l¹i c¾m chèt 6
vµo lç ®Þnh vÞ ë lç 4.
3. Çc ®Üa ma s¸t bÞ mßn.
NÕu mßn Ýt th× mµi l¹i 2 mÆt
®Üa råi l¹i thªm vµo 2 ®Üa
míi. NÕu mßn nhiÒu ph¶i
thay ®Üa. Sau khi s−a ch÷a
ph¶i ®iªu chØnh khe hë theo
çc trÞ sè ®· nªu trªn. NÕu
çc ®Üa ma s¸t cã g¾n tÊm
Ferodoo bÞ háng th× thay tÊm
Ferodoo míi.
4. Hµn ®¾p råi gia c«ng c¬
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

45
hoÆc thay míi.
5. Mßn Ýt th× mµi ®Ó ®¹t ®é
c«n cÇn thiÕt, mßn nhiÒu th×
hµn ®¾p råi gia c«ng c¬.
6. Söa ch÷a gièng nh− çch
söa r·nh l¾p ngµm g¹t cña
khíp ly hîp vÊu.
Khíp nèi trôc an toµn kiÓu
lß xo vµ chèt h·m
B×nh th−êng kh«ng
truyÒn næi m« men
xo¾n ë t¶i träng lµm
viÖc. Khi ®iÒu chØnh
t¨ng lùc c¨ng lùc
c¨ng lß xo th× kh«ng
lµm ®óng nhiÖm vô
an toµn khi qu¸ t¶i,
kh«ng thÓ ®iÒu
chØnh tèt ®−îc
Lß xo yÕu qu¸ nªn thùc tÕ nã
kh«ng lµm viÖc. Khi ®iÒu
chØnh qu¸ møc th× vÝt cña lß
xo m¾c vµo chi tiÕt ®èi tiÕp
lµm khíp nèi trôc trë thµnh
cøng, mÊt t¸c dông an toµn.
Ph¶i thay lß xo míi.
7.2. Phanh
§Ó tr¸nh cho çc chi tiÕt khái bÞ gÉy, vì hoÆc va ®Ëp qÊ m¹nh khi thay ®æi
tèc ®é, ph¶i dõng hoÆc gi¶m tèc ®é cña çc chi tiÕt quay.
7.2.1. Çc kiÓu phanh
- Phanh c«n ma s¸t
- Phanh ®Üa ma s¸t
- Phanh cã vßng ®µn håi
- Phanh m¸
- Phanh ®ai
7.2.2. Çc d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ çch sö lý
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

46
KiÓu phanh Çc d¹ng háng Nguyªn nh©n Vµ çch sö lý
Phanh c«n ma s¸t:
Nguyªn lý lµm viÖc
vµ kÕt cÊu gièng nh−
ly hîp ma s¸t c«n.
Phanh bÞ tr−ît
kh«ng h·m ®−îc
m¸y
R·nh l¾p ngµm g¹t
cña ®Üa c«n di tr−ît
bÞ mßn
- §Üa c«ncè ®Þnh bÞ vªnh lªn çc
mÆt c«n ma s¸t kh«ng tiÕp xóc
tèt.
- MÆt ®µu ®Üa c«n ngoµi cham
vµo gê ®¸y ®Üa c«n trong v× mßn
mÆt c«n.
- Çc mÆt c«n bÞ x©y s¸t.
Xö lý:
- KiÓm tra ®Üa c«n cè ®Þnh ®iÒu
chØnh hoÆc c¹o rµ.
- C¾t bít mÆt ®Çu ®Üa c«n ngoµi,
cao rµ çc mÆt c«n.
- Mµi, c¹o çc mÆt c«n bÞ x©y
s¸t. TiÖn tíi kÝch th−íc söa ch÷a
hoÆc hµn ®¾p råi gia c«ng c¬.
Phanh ®Üa ma s¸t:
KÕt cÊu nhá gän,
®−îc sö dông réng
r·i trong çc m¸y
Gièng nh− ly hîp
ma s¸t ®Üa
Gièng nh− ly hîp ma s¸t ®Üa
Phanh cã vßng ®µn
håi: Ýt ®−îc sö dông
v× lùc ph©n bè lªn
çc bÒ mÆt kh«ng
®Òu vµ ®é tin cËy lµm
viÖc thÊp
Phanh bÞ tr−ît Mßn çc chi tiÕt cña vßng ®µn
håi, ®Üa vßng ®µn håi hoÆc mÆt
trong cña m¨t bÝch.
Xö lý:
§iÒu chØnh c¬ cÊu bung vßng:
NÕu cÇn th× thay çc chi tiÕt bÞ
mßn
Phanh m¸: 1. Phanh kh«ng ¨n. 1. §iÒu chØnh lß xo kh«ng ®óng
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

47
Cã hai kiÓu kÕt cÊu:
hai m¸ «m vµo trôc
hoÆc hai m¸ bung ra
Ðp vµo vµnh trèng.
Cã lo¹i phanh mét
m¸ vµ lo¹i phanh hai
m¸.
2. Phanh kh«ng
nh¶ ra ®−îc.
m¸ bÞ mßn
Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo thay
m¸ phanh bÞ mßn.
2. Lß xo c¨ng qu¸, cuén d©y
®iÖn tõ kh«ng hót næi.
Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo. Söa
ch÷a hoÆc thay cuén d©y ®iÖn tõ
Phanh ®ai:
KÕt cÊu nhá gän
nh−ng t¹o ®−îc m«
men phanh lín. §−îc
dïng nhiÒu trong çc
hép tèc ®é vµ çc c¬
cÊu. KhuyÕt ®iÓm
cña phanh nµy la tao
ra lùc kÐo trôc vÒ
mét phÝa theo
ph−¬ng h−íng kÝnh
lµm æ trôc chãng
mßn
1. Phanh kh«ng ¨n
2. Phanh kh«ng
nh¶ ®−îc
1. §iÒu chØnh khe hë gi÷a çc
b¸nh ®ai phanh vµ ®ai phanh
kh«ng ®óng. Mßn ®ai phanh. Lß
xo yÕu qu¸.
Xö lý: §iÒu chØnh l¹i khe hë.
Th«ng th−êng khe hë ph¶i ®Òu
®Æn vµ b»ng 1-2mm.
- Söa ch÷a hoÆc thay ®ai phanh.
- Thay lß xo phanh.
2. §ai èc ®ai phanh xiÕt chÆt
qu¸. Khe hë gi÷a ®ai phanh vµ
b¸nh ®ai phanh hÑp qu¸ hoÆc ë
trang th¸i b×nh th−êng ®ai
phanh ®· ch¹m vµo b¸nh ®ai
phanh.
Cã vËt l¹ m¾c vµo khe hë gi÷a
®ai vµ b¸nh ®ai phanh.
Xö lý:§iÒu chØnh l¹i khe hë, bá
vËt l¹, lau chïi s¹ch ®ai phanh
vµ b¸nh ®ai phanh.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

48
Ch−¬ng VIII: b¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch
8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai
Bé truyÒn ®ai dïng ®Ó truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a 2 trôc kh¸ xa nhau ®¶m
b¶o ªm vµ b¶o vÖ ®−îc khi qu¸ t¶i. Bé truyÒn ®ai ®−îc sö dông nhiÒu trong
ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o vµ mét sè m¸y c«ng nghiÖp nhÑ.
Bé truyÒn ®ai gåm cã hai b¸nh ®ai (b¸nh dÉn vµ b¸nh bÞ dÉn) vµ d©y ®ai.
8.1.1. Söa ch÷a b¸nh ®ai
C¸c d¹ng háng cña b¸nh ®ai lµ:
- B¸nh ®ai bÞ ®¶o nguyªn nh©n do sai sè gia c«ng, hoÆc do trôc bÞ cong, æ trôc
bÞ mßn, c«ng nghÖ l¾p kh«ng ®óng.
- BÒ mÆt lµm viÖc cña b¸nh ®ai bÞ mßn.
- Mßn lç may ¬, mßn mÆt ®Çu may ¬, mßn r·nh then, vì vµnh b¸nh ®ai, nøt vì
may ¬.
Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a:
- Söa ch÷a bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn:
+ §èi víi b¸nh ®ai dÑt th× tiÕn hµnh tiÖn l¹i m¨t ngoµi b¸nh ®ai. H×nh
d¸ng h×nh häc cÇn thiÕt ¸p dông ®èi víi bé truyÒn kh«ng quan träng cho phÐp
thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò.
+ NÕu gi÷ nguyªn tû sè truyÒn i th× ph¶i tiÖn c¶ hai b¸nh ®ai ®Ó ®¶m b¶o:
2
1
D
D
i =
+ NÕu bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn qua vµ vµnh ®ai ®ñ dµy th× tiÕn hµnh tiÖn
vµnh ngoµi ®Ó Ðp b¹c söa ch÷a sau ®ã gia c«ng c¬.
+ §èi víi ®ai thang khi mßn tiÕn hµnh tiÖn s©u r·nh. ¸p dông ®èi víi bé
truyÒn cho phÕp thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò.
8.1.2. Söa ch÷a ®ai truyÒn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

49
§ai bÞ trïng dÉn ®Õn tr−ît ®ai. Nguyªn nh©n lµ do d©y ®ai bÞ d·n trong
qu¸ tr×nh lµm viÖc do ®ã ta ph¶i tiÕn hµnh c¨ng ®ai ®Ó t¨ng gãc «m cña ®ai.
D©y ®ai bÞ mßn , bÞ ®øt th× thay ®ai míi (chän ®ai cã ký hiÖu nh− cò).
8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch
Khi cÇn truyÒn chuyÓn ®éng tõ mét trôc ®Õn nhiÒu trôc song song mµ bé
truyÒn b¸nh r¨ng kh«ng sö dông ®−îc, bé truyÒn ®ai kh«ng ch¾c ch¾n th× ta sö
dông bé truyÒn xÝch. HiÖn nay bé truyÒn xÝch ®−îc sö dông nhiÒu trong çc
ngµnh chÕ t¹o m¸y.
8.2.1. Çc d¹ng háng
Çc d¹ng háng cña bé truyÒn xÝch lµ:
- GØ bÒ mÆt khíp nèi
- Khíp nèi cøng bÞ xoay.
- Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay.
- Mßn b¶n lÒ, g·y chèt.
- XÝch bÞ ®øt.
- Con l¨n bÞ vì.
8.2.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a
- GØ bÒ mÆt khíp nèi. Nguyªn nh©n lµ do thiÕu dÇu b«i tr¬n v× v©y ph−¬ng
ph¸p kh¾c phôc lµ röa xÝch, dïng chÊt b«i tr¬n hîp lý.
- Khíp nèi cøng bÞ xoay. Nguyªn nh©n lµ do gØ sÐt bÞ ¨n mßn → thay xÝch
míi
- Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay do qu¸ t¶i → Thay
xÝch míi.
- Mßn b¶n lÒ, g·y chèt do ma s¸t, thiÕu dÇu b«i tr¬n g©y nªn, lµm cho sù ¨n
khíp th−êng xuyªn kh«ng chÝnh x¸c, g©y tuét xÝch → Thay xÝch míi.
- XÝch bÞ ®øt do mßn, do qu¸ t¶i → Nèi l¹i xÝch.
- Con l¨n bÞ vì do bôi bÈn, do va ®Ëp ®ét ngét → Lµm s¹ch vµ b«i tr¬n hîp lý
cho bé truyÒn.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

50
Ch−¬ng IX:
b¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt
9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng
9.1.1. Çc d¹ng h− háng cña bé truyÒn b¸nh r¨ng
Çc d¹ng háng cña b¸nh r¨ng rÊt ®a d¹ng trong ®ã chñ yÕu lµ :
- Mßn mÆt lµm viÖc cña r¨ng v× ma s¸t vµ gi÷a çc r¨ng ng¨n khíp víi
nhau trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nhÊt lµ çc b¸nh r¨ng di tr−ît.
- GÉy r¨ng v× qu¸ t¶i ®ét ngét hoÆc v× chÞu m«men uèn víi chu kú nhá.
- Ch¾p rç bÒ mÆt r¨ng v× mái tiÕp xóc
- vì vµnh r¨ng
9.1.2. Söa ch÷a b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng bÞ mßn
NÕu mßn Ýt (l−îng mßn v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp Ýt) th× cã thÓ hµn r¨ng.
§èi víi çc b¸nh r¨ng kh«ng quan träng ®é mßn cho phÐp ®Õn 0,2mm víi m«
®un tõ 1-3mm; ®Õn 0,3 víi m« ®un 4mm ®Õn 0,5mm víi m« ®un trªn 4mm.
Ph−¬ng ph¸p hµn ®¾p vµ bÒ mÆt lµm viÖc cña r¨ng b»ng hµn h¬i vµ hµn
®iÖn rÊt thÝch hîp víi çc b¸nh r¨ng m« ®un lín, chÝnh x¸c thÊp (cÊp 2 trë lªn)
vµ dïng trong çc bé truyÒn hë hoÆc nöa kÝn. §èi víi b¸nh r¨ng quan träng
kh«ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p nµy v× líp hµn ®¾p cã søc bÒn tiÕp xóc thÊp vµ
khã gia c«ng chÝnh x¸. Nh÷ng b¸nh r¨ng m« ®un nhá bÞ mßn Ýt cã thÓ ®¾p
b»ng hµn ®iÖn hµn quang rung.
Khi hµn phôc håi r¨ng, tèt nhÊt lµ dïng kim lo¹i ®¾p t−¬ng tù kim lo¹i
nÒn ( kim lo¹i cña b¸nh r¨ng). Kh«ng nªn hµn ®¾p nh÷ng b¸nh r¨ng b»ng thÐp
hîp kim .
1_d−ìng ®ång
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

51
- NÕu b¸nh r¨ng lµm viÖc mét chiÒu th× r¨ng chØ mßn mét phÝa, cã thÓ dïng l¹i
b»ng çch l¾p ®¶o chiÒu b¸nh r¨ng. NÕu may¬ b¸nh r¨ntg cã h×nh d¸ng ®èi
xøng ( ®èi xøng qua mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi ®−êng t©m vµ chia ®«i chiÒu
r«ng vµnh r¨ng) th× kh«ng ph¶i ®¶o may¬ ®ång thêi víi ®¶o b¸nh r¨ng.
- NÕu çc b¸nh r¨ng bÞ mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn hÕt r¨ng råi Ðp b¹c söa ch÷a,
sau ®ã gia c«ng r¨ng. L¾p b¹c cã thÓ b»ng keo d¸n, Ðp nãng hoÆc Ðp nguéi.
NÕu r¨ng ®−îc söa ch÷a kh«ng qua nhiÖt th× cã thÓ Ðp b»ng keo d¸n. NÕu cã
nhiÖt luyÖn th× ph¶i Ðp. Dïng ph−¬ng ph¸p Ðp nãng lµ tèt nhÊt. Khi nhiÖt
luþÖn r¨ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p t«i bÒ mÆt b»ng dßng ®iÖn cao tÇn hoÆc
b»ng ngän löa «xy axetilen. §Ó ch«ng xoay cho b¹c cã thÓ dïng vÝt h·m hoÆc
hµn theo chu vi l¾p ghÐp.
- NÕu mét b¸nh r¨ng trong bé b¸nh r¨ng bËc bÞ mßn th× nªn söa ch÷a b»ng
çch Ðp b¹c rèi míi lµm r¨ng trªn b¹c.
- Lç b¸nh r¨ng bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng çch tiÖn réng råi Ðp b¹c b»ng vÝt
ch«ng xoay, sau ®ã gia c«ng lç b¹c ®¹t kÝch th−íc yªu cÇu. §èi víi b¸nh r¨ng
®· t«i cøng, tr−íc khi tiÖn lç ph¶i ñ. NÕu lç b¸nh r¨ng mßn Ýt, cã thÓ hµn ®¾p
råi gia c«ng c¬, nh−ng tr−íc khi hµn ®¾p cung ph¶i tiÔn lç réng ®Ó chiÒu dµy
líp kim lo¹i ®¾p ®ñ lín.
- R·nh then trong lç b¸nh r¨ng bÞ h− háng ®−îc söa ch÷a theo çc biÖn ph¸p
®· nªu ë phÇn söa ch÷a then vµ r¨ng then.
- MÆt ®Çu r¨ng bÞ mßn : l−înh mßn nµy th−êng kh«ng ®¸mg kÓ vµ kh«ng quan
träng nªn kh«ng cÇn xö lý.
9.1.3. Söa ch÷a b¸nh r¨ng nøt vµnh hoÆc moay ¬
NÕu nøt ë vµnh th× hµn hoÆc t¸p mét miÕng ®Öm vµo chç nøt. TÊm t¸p
®−îc hµn hoÆc b¾t vÝt vµo vµnh b¸nh r¨ng. NÕu nøt ë moay¬ th× hµn hoÆc tiÖn
sÊn mÆt ngoµi moay¬ mét ®o¹n ng¾n råi Ðp ®ai thÐp vµo ®Ó ng¨n ngõa vÕt nøt
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

52
ph¸t triÓn. MÆt mót moay¬ bÞ mßn cã thÓ ®−îc tiÖn bít cho ph¼ng hoÆc hµn
®¾p gia c«ng c¬.
Çc b¸nh r¨ng sau khi söa ch÷a ph¶i tho¶ m·n çc sè liÖu trong çc b¶ng
tõ b¶ng 9.1 ®Õn b¶ng 9.3 vµ nh÷ng yªu cÇu sau ®©y:
+ Çc yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n cña chi tiÕt míi.
+ §é b¸m tèt cña líp ®¾p, nèi víi kim lo¹i nÒn mÆt r¨ng kh«ng ®−îc cã vÕt
x−íc hoÆc cã vÕt gia c«ng c¬.
+ §é ®¶o mÆt nót cña vµnh r¨ng kh«ng ®−îc qu¸ 0,1- 0,2mm
B¶ng 9.1: Tèc ®é vßng giíi h¹n vµ ®é chÝnh x¸c cña b¸nh r¨ng trô
Tèc ®é vßng giíi h¹n Vmax, m/s øng víi çc cÊp chÝnh x¸c
cña bé truyÒn theo TCVN 1067-72
D¹ng bé
truyÒn
6 7 8 9 10
R¨ng th¼ng §Õn 15 §Õn 10 §Õn 6 §Õn 2 §Õn 1
R¨ng nghiªng §Õn 25 §Õn 20 §Õn 10 §Õn 3,5 §Õn 2
B¶ng 9.2: Dung sai ®é ®¶o h−íng kÝnh cña vµnh b¸nh r¨ng trô, μm
(Theo TCVN1067-71)
Dung sai ®−êng kÝnh vßng chia, mmCÊp
chÝnh
x¸c
M«
®un
(mm)
50 50-80 80-
120
120-
200
200-
320
320-
500
500-
800
6 1-16 20 26 32 38 45 50 58
7 1-30 32 42 50 58 70 80 95
8 1-50 50 65 80 95 110 120 150
9 2,5-50 80 105 120 180 180 200 240
10 2,5-50 120 170 20 240 280 320 380
11 2,5-50 200 260 320 380 450 500 600
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

53
B¶ng 9.3: Dung sai cña sai sè h−íng r¨ng, ®é kh«ng song song vµ ®é xiªn
cña çc ®−êng t©m b¸nh r¨ng trô (Theo TCVN 1067-71)
Dung sai, μm, theo chiÒu réng vµnh r¨ng, mmCÊp
chÝnh
x¸c
M« ®un
(mm) 55 55-110 111-160 160-220 220-320
6 1- 16 13 15 17 19 22
7 1-30 17 19 21 21 28
8 1-50 21 24 26 36 36
9 2,5-50 26 30 34 38 45
10 2,5-50 34 38 42 48 55
11 2,5-50 42 48 52 58 70
B¶ng 9.4: H− háng trong çc bé truyÒn b¸nh r¨ng trô
H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n Çch sö lý
Trãc bÒ mÆt lµm
viÖc cña r¨ng
VËt liÖu b¸nh r¨ng bÞ mßn
v× lµm viÖc l©u víi t¶i
träng lín. BÒ mÆt lµm viÖc
cña r¨ng bÞ qu¸ t¶i kh«ng
®ñ dÇu b«i tr¬n hoÆc
kh«ng ®ñ ®é nhít
Thay b¸nh r¨ng, kiÓm tra
®é nhít cña dÇu nÕu cÇn
thi thay dÇu. nÕu thiÕu
dÇu th× bæ xung
X−íc bÒ mÆt lµm
viÖc cña r¨ng
R¨ng bÞ lµm viÖc trong
®iÒu kiÖn ma s¸t kh«
B«i tr¬n bé truyÒn ®óng
çc chÕ ®é quy ®Þnh
R¨ng mßn nhanh
qu¸, chãng mÊt
h×nh d¹ng cña
pr«fin r¨ng
Cã bïn, bôi, h¹t mµi hoÆc
m¹t s¾t lät vµo bé truyÒn
Lau chïi s¹ch vµ b«i tr¬n
hîp lý
GÉy r¨ng
R¨ng bÞ qu¸ t¶i hoÆc cã
vËt l¹ lät vµo
§· nªu çch söa ch÷a ë
trªn nÕu cÇn th× thay thÕ
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

54
Bé truyÒn lµm viÖc
ån qu¸ kÌm theo va
®Ëp
Kho¶ng çch trôc lín qu¸
Gi¶m kho¶ng çch trôc
(nÕu cã thÓ), §iÒu chØnh
bé truyÒn NÕu cÇn ®¶m
b¶o kho¶ng çch trôc vµ
tû sè truyÒn th× thay thÕ
b¸nh r¨ng míi
Bé truyÒn bÞ kÑt vµ
nãng qu¸
Khe hë c¹nh r¨ng qu¸ bÐ
thËm chÝ b»ng 0
Gi¶m chiÒu dµy r¨ng hoÆc
thay r¨ng míi (nÕu cÇn
gi÷ kho¶ng çch trôc)
t¨ng kho¶ng çch trôc
9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt
Bé truyÒn trôc vÝt – b¸nh vÝt ®−îc sö rông réng r·i trong çc m¸y c¾t kim lo¹i
vµ ë nh÷ng c¬ cÊu chia ®é. Trôc vÝt th−êng lµm liÒn víi trôc nh÷ng trôc vÝt lín
cã thÓ chÕ t¹o rêi víi trôc.
9.2.1. Çc d¹ng h− háng cña bé truyÒn trôc vÝt
Mßn r¨ng ë trôc vÝt vµ b¸nh vÝt; s©y s¸t mÆt r¨ng; trãc rç hoÆc søt mÎ
r¨ng b¸nh vÝt; mßn lç b¸nh vÝt; mßn ngâng trôc b¸nh vÝt; nøt çc chi tiÕt cña
bé truyÒn, r¨ng b¸nh vÝt kh«ng ®Òu..v.v.
9.2.2. Söa ch÷a bé truyÒn trôc vÝt
B¶ng 9.5: H− háng th−êng gÆp cña bé truyÒn trôc vÝt b¸nh vÝt
H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n Çch kh¾c phôc
TruyÒn ®éng nÆng hoÆc
kÑt t¾c
Çc ®−êng t©m cña trôc
vÝt vµ b¸nh vÝt kh«ng
vu«ng gãc víi nhau. khe
hë c¹nh r¨ng nhá qu¸
§iÒu chØnh vµ söa l¾p
T¨ng kho¶ng çch
trôc ( nÕu cã thÓ) Gia
c«ng nhá bít trôc vÝt
Trôc vÝt quay vµ b¸nh
vÝt kh«ng quay
TÊt c¶ çc bé phËn ®Òu
mßn qu¸ lµm cho r¨ng
Thay hoÆc söa ch÷a
nh− ®· nªu ë trªn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

55
trôc vÝt vµ b¸nh vÝt
kh«ng víi tíi nhau
§øt r¨ng b¸nh vÝt v× qu¸
t¶i
Thay b¸nh vÝt
Khe hë chiÒu trôc cña
b¸nh vÝt hoÆc trôc vÝt
qu¸ lín
Mßn æ trôc
§iªu chØnh khe hë æ
trôc nÕu cÇn th× thay
æ
Hµnh tr×nh tù do cña
trôc vÝt lín qu¸
Mßn c¸c chi tiÕt ë r¨ng
b¸nh vÝt vµ trôc vÝt
Thay trôc vÝt vµ b¸nh
vÝt
XuÊt hiÖn c¸c m¹t ®ång
trong bé truyÒn
Kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ
dÇu b«i tr¬n
Lau æ s¹ch råi ®æ ®Çy
dÇu b«i tr¬n
R¨ng b¸nh vÝt chØ mßn
ë mét ®©u( mßn kh«ng
®Òu)
§−êng t©m trôc vÝt
kh«ng n»m trong mÆt
ph¼ng trung b×nh cña
b¸nh vÝt ( Khi thö b»ng
s¬n thÊy vÕt s¬n ë r¨ng
b¸nh vÝt bÞ lÖch vÒ mét
phÝa
§iÒu chØnh b¸nh vÝt
theo chiÒu trôc ®¹t trÞ
sè cho phÐp trong
b¶ng 5-21
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

56
Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh
truyÒn
10.1. Trôc khuûu
Lµ chi tiÕt trung gian nèi gi÷a nguån chuyÓn ®éng trôc khuûu. Nã lµm
nhiÖm vô truyÒn lùc t¸c dông tõ nguån chuyÓn ®éng xuèng lµm quay trôc
khuûu vµ lµm biÕn ®æi chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn thµnh chuyÓn ®éng quay hoÆc
chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn ®éng tÞch tiÕn.
10.1.1. KiÓm tra s¬ bé
+ Dïng m¾t quan s¸t, ph¸t hiÖn çc vÕt cµo x−íc ch¸y rç r¹n nøt
+ KiÓm tra ®é « van: - Dïng panme trong kiÓm tra ®é mßn cña c«n, « van cña
tõng cæ mçi cæ ®o 3 vÞ trÝ çch m¸ khuûu 3-8mm. §é « van x¸c ®Þnh b»ng
hiÖu sè 2 ®−êng kÝnh vu«ng gãc ®o ®−îc trªn cïng mét tiÕt diÖn (mÆt c¾t
ngang) trôc - §é c«n x¸c ®Þnh b»ng hiÖu 2 ®−êng kÝnh trong cïng mét mÆt
ph¼ng däc ®−êng t©m trôc ë 2 vÞ trÝ ®o
- §é c«n, « van cho phÐp kh«ng qu¸ 0,05mm NÕu lín h¬n th× ph¶i mµi l¹i
theo cèt söa ch÷a.
+ KiÓm tra ®é c«n xo¾n :
- L¾p trôc khuûu lªn 2 gèi ®ì ( hoÆc l¾p lªn 2 mòi chèng t©m )dïng ®ång
hå so ®é cong cña trôc t¹i vÞ trÝ cña trôc ë gi÷a.
- L¾p trôc khuûu lªn gèi ®ì ( hoÆc l¾p trªn 2 mòi chèng t©m )®o chiÒu
cao cña 2 cæ biªn cïng ph−¬ng hiÖu s« cña 2 trÞ sè ®o ®−îc ®ã lµ ®é
xo¾n cña trôc.
10.1.2. Nguyªn nh©n g©y h− háng
Çc cæ trôc vµ cæ biªn bÞ mßn vµ kh«ng ®Òu g©y nªn c«n vµ « van çc cæ trôc
- Do trôc chÞu t¶i träng nÆng lu«n thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè
- Do chÊt l−îng dÇu b«i tr¬n kÐm, cã nhiÒu t¹p chÊt bÈn trong dÇu b«i
tr¬n
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

57
- Cæ trôc, cæ biªn bÞ mßn lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp g©y va ®Ëp trong qu¸
tr×nh lµm viÖc.
- BÒ mÆt cæ trôc bÞ cµo x−íc d¹n nøt, ch¸y dç do thiÕu dÇu b«i tr¬n, dÇu
bÈn
- §«i khi trôc bÞ cong xo¾n do phô t¶i thay ®æi chÕ ®é ®ét ngét sö dông
vµ söa ch÷a kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt do th¸o l¾p kh«ng ®óng kü
thuËt.
10.1.3. C¸c ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc, söa ch÷a
- NÕu ®é c«n vµ ®é « van nhá h¬n 0,05 mm vµ cã vÕt x−íc nhá th× dïng giÊy
nh¸m mÞn b«i dÇu dïng d©y quÊn vµo « trôc ®Ó ®¸nh bãng l¹i
- NÕu ®é c«n vµ ®é « van lín h¬n th× ta ph¶i mµi l¹i kÝch th−íc söa ch÷a. Mçi
cèt söa ch÷a nhá ®i 0,25 mm
- NÕu trôc bÞ cong, xo¾n th× ph¶i n¾n l¹i trªn m¸y Ðp thuû lùc
10.2. Thanh truyÒn
Thanh truyÒn lµ chi tiÕt lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn chÞu ¸p lùc phøc t¹p lu«n
thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè
H×nh 10.1: Thanh truyÒn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

58
10.2.1. Sù h− háng cña thanh truyÒn
- Thanh truyÒn bÞ cong : Nã lµm cho pitstong hoÆc con tr−ît ®i lÖch vÒ
mét phÝa do ®ã nã lµm gi¶m ®i tÝnh kÝn khÝt gi÷a pitston hoÆc lµm gi¶m ®i ma
sat truît, do ®ã kh«ng thÓ tr¸nh khái ma s¸t mµ xi lanh, pitston hay mÆt con
tr−ît sÏ mßn mét c¸ch nhanh chãng.
- Thanh truyÒn bÞ xo¾n : Lµm cho ®−êng t©m cña lç ®Çu cña thanh truyÒn
vµ ®Çu nhá cña thanh truyÒn kh«ng cïng n»m trªn cïng bÒ mÆt cña mét mÆt
ph¼ng,pitston xoay lÖch ®i trong xy lanh, b¹c ®Çu to, b¹c ®Çu nhá trong thanh
truyÒn mßn nhanh, thanh truyÒn bÞ mßn rçng chç ®Çu to, lç ®Çu nhá do b¹c bÞ
xoay lµm khe hë l¾p ghÐp mßn nhanh g©y va ®Ëp bã kÑt khi lµm viÖc
- §«i khi thanh truyÒn bÞ gÉy. Bul«ng ªcu bÞ nhên g©y cho pitston bÞ bã
kÑt trong xi lanh
- Thanh truyÒn bÞ ®øt g·y ¶nh h−ëng ®Õn chi tÝªt kh¸c
10.2.2. KiÓm tra thanh truyÒn
- Quan s¸t xem bul«ng ªcu cã bÞ mßn kh«ng?
-KiÓm tra c¸c lç phun dÇu xem xÐt cã bÞ t¾c kh«ng?
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

59
Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bμn dao, bμn
m¸y, b¨ng tr−ît
11.1. B¨ng m¸y
B¨ng m¸y lµ bÒ mÆt quan träng khi lµm viÖc cña çc m¸y c¾t kim
lo¹i,cã ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña çc chi tiÕt ra c«ng. B¨ng m¸y l¹i lµ
bÒ mÆt lµm viÖc cña th©n m¸y nªn viÖc söa ch÷a nã ph¶i hÕt søc thËn träng vµ
tû mØ
11.1.1. Çc ®iÒu kiÖn kü thuËt ®¶m b¶o khi söa ch÷a b¨ng m¸y
- B¨ng m¸y ph¶i th¼ng vµ ph¼ng çc bÒ mÆt cña b¨ng m¸y ph¶i song song víi
nhau .
- Sau khi söa ch÷a lÇn cuèi çc b¨ng m¸y lµm viÖc theo ma s¸t tr−ît, çc vÕt
s¬n tiÕp sóc khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng, mÆt ph¼ng vµ mÆt tr−ît cña chi tiÕt
®èi tiÕp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n çc trÞ sè cho trong b¶ng ( 11.1) vµ ph¶i ph©n
bè ®Òu.
B¶ng 11.1: Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc Ýt nhÊt cÇn cã cña çc b¨ng m¸y ma s¸t tr−ît
khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng hoÆc mÆt ph¼ng mÉu.
BÒ mÆt Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc/ 25x25
§èivíi m¸y chÝnh x¸c cao 20
§èivíi m¸y chÝnh x¸c th−êng 16
MÆt tr−ît ë bµn m¸y 10
MÆt tr−ît ë bµn dao vµ con tr−ît 10
- Trªn bÒ mÆt b¨ng m¸y kh«ng ®−îc cã vÕt x−íc, rç, lâm, vÕt gia c«ng c¬ ( trõ
v©n c¹o), ba via...
- §é cøng ph¶i ®ång ®Òu trªn toµn bé bÒ mÆt.
- B¨ng m¸y dµi ®Õn 1.5 m kh«ng ®−îc qu¸ 3 chç hµn ®¾p. B¨ng m¸y dµi trªn
1,5m kh«ng ®−îc qu¸ 6 chç hµn ®¾p.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

60
- §¶m b¶o ®é vu«ng gãc gi÷a çc bÒ mÆt b¨ng m¸y n»m ngang vµ bÒ mÆt
b¨ng m¸y th¼ng ®øng ( ë çc m¸y mµi trßn...)
- Chç chuyÓn tiÕp tõ mÆt kh«ng gia c«ng ®Õn mÆt gia c«ng hoÆc gi÷a çc mÆt
gia c«ng víi nhau ph¶i v¸t hoÆc l−în trßn.
11.1.2. Çc ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
Tuú theo chiÒu dµy líp kim lo¹i ®−îc lÊy ®i ë nguyªn c«ng gia c«ng chñ
yÕu, ng−êi ta ph©n biÖt 3 ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y chñ yÕu: Ph−¬ng
ph¸p c¹o, ph−¬ng ph¸p mµi vµ ph−¬ng ph¸p bµo hoÆc phay.
a. Ph−¬ng ph¸p c¹o
Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
B¶ng 11.2: Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
§é mßn, mm Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a
0,2 (C¹o ) ho¨c (c¹o + mµi nghiÒn)
0,3 (mµi) hoÆc ( dòa+ c¹o)
0,3-0,5 (bµo tinh hoÆc dòa)+(c¹o hoÆc mµi nghiÒn)
0,5 Bµo th« råi bµo tinh, sau ®ã míi bµo hoÆc c¹o.
Khi c¹o, ph¶i c¹o chç Ýt mßn nhÊt, l−îng d− ®Ó c¹o kh«ng ®−îc qu¸ trÞ sè cho
trong b¶ng 11.3. Trong qu¸ tr×nh c¹o ph¶i kiÓm tra ®é ph¼ng cña mÆt ®−îc c¹o
b»ng sè vÕt s¬n in vµo dïng th−íc hay mÆt ph¼ng mÉu ®Ó kiÓm tra. Mçi lÇn
kiÓm tra, ph¶i chïi s¹ch vÕt s¬n cò ë bÒ mÆt b¨ng m¸y, chïi s¹ch th−íc kiÓm
b»ng kh¨n cã thÈm x¨ng råi lau b»ng kh¨n lau kh«, sau ®ã phÕt s¬n lªn b¨ng
m¸y. Líp s¬n thËt ®Òu vµ máng, c¹o cµng tinh, líp s¬n kiÓm tra ph¶i cµng
máng muèn vËy ta dïng mét th−íc kiÓm kh¸c g¹t ®Òu lªn b¨ng m¸y.
L−îng d− cho c¹o, mm (B¶ng 11.3):
B¶ng 11.3: L−îng d− cho c¹o, mm
ChiÒu dµi mÆt ph¼ng ®−îc c¹o, mmChiÒu
réng mÆt
ph¼ng
100 - 500 500- 1000 1000-2000 2000-4000 4000-6000
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

61
®−îc c¹o,
mm
100 0.05 0.08 0.10 0.12 0.15
100-500 0.08 0.10 0.12 0.15 0.20
Khi c¹o, ngoµi ®é th¼ng vµ ®é ph¼ng cÇn kiÓm tra ®é song song cña çc bÒ
mÆt b¨ng m¸y (b»ng ®ång hå so vµ ®å g¸) vµ ®é cong vªnh cña toµn bé b¨ng
(b¨ng nivo vµ cÇu kiÓm tra ®−îc b¾c ngang qua b¨ng m¸y).
Ph−¬ng ph¸p c¹o ®¶m b¶o chÊt l−îng bÒ mÆt mÆt cao nh−ng tèn søc, n¨ng
suÊt thÊp vµ ®¾t tiÒn, v× vËy nªn thay b¨ng m¸i tÝnh hoÆc kÕt hîp c¹o víi m¸i
nghiÒn b»ng bét mµi; ®«i khi cã thÓ dïng bµo víi dao bµo réng b¶n ®¹t n¨ng
suÊt rÊt cao.
b) Ph−¬ng ph¸p mµi: Nguyªn c«ng mµi cã thÓ tiÕn hµnh trªn m¸y mµi chuyªn
dïng hoÆc trªn m¸y bµo gi−êng, m¸y phay gi−êng víi ®å g¸ mµi. Dïng ®¸
mµi h×nh b¸t trô (hoÆc b¸t c«n) ®−êng kÝnh 100 – 175mm, tèc ®é c¾t 30 –
40m/s. Cßn cã thÓ dïng mét ®å g¸ mµi rÊt gän nhÑ ®Æt trùc tiÕp lªn b¨ng m¸y
cÇn söa ch÷a vµ dÞch chuyÓn b¨ng truyÒn ®éng xÝch.
B¶ng 11.4: Çc d¹ng c¹o vµ c«ng dông.
D¹ng
c¹o
ChiÒu
réng mòi
cao
ChiÒu
dµi
®−êng
cao, mm
Sè vÕt tiÕp xóc
®¹t ®−îc trong
mçi « vu«ng 25
x 25mm
C«ng dông
Th« 20-25 10 4-6
C¹o chç cã vÕt s¬n tiÕp
xóc to qu¸, chuÈn bÞ bÒ
mÆt ®Ó c¹o b¸n tinh
B¸n tinh 12-16 5-10 8-15
Gia c«ng lÇn cuèi çc
b¨ng m¸y, mÆt tr−ît cña
bµn m¸y bµn c¹o.
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

62
Tinh 5-10 3-5 20-25
Gia c«ng tinh dông cô
kiÓm tra
Tinh - - - DÓ trang trÝ, t¹o v¨n ho¸
Ph−¬ng ph¸p mµi ®¶m b¶o chÝnh x¸c cao vµ n¨ng suÊt cao, v× vËy nã
®−îc sö dông réng r·i ë çc n−íc tiªn tiÕn ®Ó söa ch÷a b¨ng m¸y. Ng−êi ta
th−êng kÕt hîp mµi b¨ng m¸y vµ c¹o mÆt tr−íc cña çc chi tiÕt ®èi tiÕp (nh−
®Õ ô ®éng, bµn dao däc m¸y tiÖn, mÆt tr−ît bµn m¸y bµo,vv…)
c) Ph−¬ng ph¸p bµo: Ph−¬ng ph¸p nµy rÊt thÝch hîp ®Ó söa ch÷a nh÷ng b¨ng
m¸y bÞ mßn nhiÒu. M¸y ®−îc söa ch÷a ph¶i b¾t chÆt trªn m¸y bµo gi−êng vµ
®iÒu chØnh cÈn thËn b»ng ®ång hå so. Khi kÑp chÆt ®õng siÕt bul«ng qu¸ møc
v× cã thÓ lµm cho b¨ng m¸y bÞ biÕn d¹ng ®µn håi, kh«ng ®¹t ®−îc ®é chÝnh
x¸c sau khi gia c«ng.
Tho¹t tiªn bµo th«, sau ®ã dïng ®ång hå so kiÓm tra ®é th¼ng vµ ®iÒu
chØnh b¨ng chªm. Bµo tinh b»ng dao bµo réng b¶n cã g¾n m¶nh hîp kim BK6
hoÆc BK8, chiÒu réng l−ìi c¾t cña dao tíi 40mm. MÆt tr−íc vµ sau cña dao
®−îc gia c«ng tinh b»ng mµi nghiÒn. Khi bµo g¸ nghiªng l−ìi c¾t ®i 15 -300
so
víi ®−êng vu«ng gãc cña ph−¬ng tiÕn dao ®Î gi¶m lùc c¾t, t¨ng ®é nh½n gia
c«ng. L−îng d− bµo tinh nªn lÊy lµ 0,3 – 0,6 mm vµ gia c«ng lµm 4-7 b−íc:
Hai b−íc ®Çu víi chiÒu s©u c¾t 0.08 – 0.12mm; ba, bèn b−íc sau víi chiÒu s©u
c¾t 0.05mm; bµo tinh lµ nguyªn c«ng cuèi cïng cña c«ng viÖc söa ch÷a. Sau
khi bµo tinh b¨ng m¸y cã thÓ ®¹t ®é nh½n bÒ mÆt Δ7, Δ8, sai sè vÒ ®é ph¼ng
vµ ®é vªnh kh«ng qu¸ 0.02mm trªn chiÒu dµi 1000mm.
NÕu kh«ng cã dao bµo réng b¶n, cã thÓ bµo th« råi c¹o hoÆc mµi.
Ngoµi ba ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n trªn, çc ph−¬ng ph¸p kÕt hîp nhiÒu h×nh
thøc gia c«ng (c¹o, mµi, bµo , mµi nghiÒn) còng ®−îc dïng réng r·i nh»m môc
®Ých ph¸t huy −u ®iÓm cña tõng h×nh thøc gia c«ng c¬ ë çc giai ®o¹n söa
ch÷a b¨ng m¸y (th«, b¸n tinh, tinh) ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, ®é nh½n bÒ mÆt vµ
®é chÝnh x¸c hîp yªu cÇu kü thuËt.
11.1.3. Söa ch÷a b¨ng m¸y tiÖn
Hotline: 033 666 2767
shared
by
hoccokhi.vn

hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang

hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Similar to hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang

Similar to hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang (20)

More from Học Cơ Khí

More from Học Cơ Khí (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

hoccokhi.vn Công Nghệ Sửa Chữa Máy Công Cụ - Lê Văn Hiếu, 68 Trang