safety

1. CҬM NANG AN TOÀN SINH HӐC
PHÒNG THÍ NGHIӊM
Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi
Geneva
2004

2. x ii x
HiӋu ÿính
Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên
Thҥc sӻ NguyӉn Thӏ Thu Hѭѫng, Ĉҥi hӑc Quӕc gia Hà Nӝi
Cӱ nhân Lê Minh Tâm, Tәng cөc Tiêu chuҭn - Ĉo lѭӡng - Chҩt lѭӧng
Ngѭӡi dӏch
Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên
Thҥc sӻ Bùi Văn Trѭӡng, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên
Cùng vͣi s͹ tham gia cͯa
* Kӻ sѭ Phan Thӏ Thanh Thҧo, Cӱ nhân Võ Thӏ Thu Ngân,
Thҥc sӻ Hoàng Thӏ Minh Thҧo và Cӱ nhân VNJ Ĉình Chiêm
ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên
* Kӻ sѭ Lѭѫng Thӏ Mѫ, Chi nhánh phía Nam, Trung tâm NhiӋt ÿӟi
ViӋt – Nga và Cӱ nhân NguyӉn Thӏ Quý, Hӝi Y tӃ Công cӝng ViӋt Nam.
Cuӕn sách này do Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi xuҩt bҧn năm 2004 dѭӟi tiêu ÿӅ
Laboratory Biosafety Manual, xuҩt bҧn lҫn thӭ ba.
© Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi 2004
Tәng giám ÿӕc Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cho phép ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ
Tây Nguyên bҧn quyӅn dӏch ra tiӃng ViӋt Nam và chӏu trách nhiӋm duy nhҩt ÿӕi
vӟi bҧn dӏch này.

3. x iii x
Danh mөc nhӳng ҩn phҭm ÿã xuҩt bҧn cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi.
Cҭm nang an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm - Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3
1. Ngăn ngӯa các nguy hiӇm sinh hӑc - phѭѫng pháp
2. Phòng thí nghiӋm - Các tiêu chuҭn
3. NhiӉm trùng phòng thí nghiӋm - phòng chӕng và kiӇm soát
4. Cҭm nang I. Tiêu ÿӅ
ISBN 92 4 154650 6 (Phân loҥi LC/NLM: QY 25) WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11
̬n pẖm này ÿ˱ͫc h͟ trͫ theo hͫp ÿ͛ng c̭p phép/ hͫp tác s͙ U50/CCU012445-08 cͯa
Trung tâm phòng và ch͙ng b͏nh (CDC), Atlanta, GA, Hoa KǤ. N͡i dung ̭n pẖm là cͯa
riêng tác gi̫, không ÿ̩i di͏n cho quan ÿi͋m chính thͱc cͯa CDC.
© Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi, 2004
Giӳ bҧn quyӅn. Các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi có thӇ nhұn ÿѭӧc ӣ Bӝ
phұn TiӃp thӏ và Phân phӕi, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211
Geneva 27, Thөy Sӻ (ÿiӋn thoҥi: +41 22 791 2476; fax: +41 22 791 4857; email:
bookorders@who.int). Yêu cҫu ÿӇ tái bҧn hoһc dӏch các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y
tӃ ThӃ giӟi - dùng trong kinh doanh hay phân phӕi miӉn phí - phҧi ÿѭӧc gӱi tӟi
bӝ phұn xuҩt bҧn theo ÿӏa chӍ nêu trên (fax: +41 22 791 4806; email:
permissions@who.int).
Các tѭ liӋu trình bày trong ҩn phҭm này không nhҵm thӇ hiӋn bҩt kǤ quan ÿiӇm
nào cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi liên quan ÿӃn tính pháp lý cӫa bҩt kǤ quӕc gia,
lãnh thә, thành phӕ, khu vӵc hoһc cӫa cѫ quan chӭc năng nào cNJng nhѭ liên quan
ÿӃn sӵ phân chia biên giӟi, ranh giӟi. Các ÿѭӡng gҥch chҩm trên bҧn ÿӗ minh hoҥ
cho các ÿѭӡng biên giӟi mӝt cách tѭѫng ÿӕi nên có thӇ vүn còn nhӳng ý kiӃn
chѭa hoàn toàn ÿӗng ý vӟi nhұn ÿӏnh này.
ViӋc ÿӅ cұp ÿӃn mӝt sӕ công ty cө thӇ hay sҧn phҭm cӫa nhà sҧn xuҩt nào ÿó
không ÿӗng nghƭa rҵng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿánh giá cao và tiӃn cӱ vӟi sӵ ѭu
tiên hѫn nhӳng công ty hay sҧn phҭm khác có cùng tính chҩt. Tҩt cҧ các sҧn
phҭm có ÿăng ký ÿӝc quyӅn ÿӅu ÿѭӧc phân biӋt bҵng chӳ cái viӃt hoa ÿҫu tiên
trong tên sҧn phҭm ÿó, ngoҥi trӯ do mӝt sӕ lӛi chính tҧ trong ҩn phҭm này.
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi không bҧo ÿҧm rҵng thông tin trong ҩn phҭm là ÿҫy ÿӫ và
chính xác cNJng nhѭ không chӏu trách nhiӋm pháp lý cho bҩt kǤ thiӋt hҥi nào do
viӋc sӱ dөng ҩn phҭm này.

4. x iv x
Mөc lөc
Lӡi nhóm biên dӏch ...................................................................................... viii
Lӡi nói ÿҫu ................................................................................................... viii
Lӡi cҧm ѫn ....................................................................................................... x
1. Nguyên tҳc chung ....................................................................................... 1
Giӟi thiӋu ...................................................................................................... 1
PHҪN I. Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc .............................................................. 5
2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt ...................................................................... 7
Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ ....................................................................... 8
Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen .............................................. 8
3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ......................... 9
Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................... 9
ThiӃt kӃ và các tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ............................................... 12
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 14
Giám sát sӭc khӓe và y tӃ ........................................................................... 16
Ĉào tҥo ....................................................................................................... 16
Xӱ lý chҩt thҧi ............................................................................................ 17
An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ ................................... 19
4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - An toàn sinh hӑc cҩp 3 .......................... 20
Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 20
ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ...................................................... 21
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 22
Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe ...................................................................... 22
5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................ 25
Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 25
ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm ......................................... 25
6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm ....................................................................... 28
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1 ................................................... 29
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2 ................................................... 29
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3 ................................................... 30
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................................................... 31
Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ...................................................................... 32
7. Hѭӟng dүn kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ...................................... 33
8. Hѭӟng dүn cҩp giҩy chӭng nhұn phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ................... 36

5. x v x
PHҪN II. An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ............................................... 47
9. Khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ................................. 49
PHҪN III. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm .................................................. 51
10. Tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................................ 53
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I ............................................................................ 53
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II .......................................................................... 55
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III ......................................................................... 58
Nӕi khí cӫa tӫ an toàn sinh hӑc .................................................................. 58
Lӵa chӑn tӫ an toàn sinh hӑc ...................................................................... 59
Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm ................................. 59
11. Trang thiӃt bӏ an toàn ............................................................................ 63
Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm ................................................... 63
Dөng cө hӛ trӧ hút ...................................................................................... 65
Máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm ........................................ 66
Que cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn .................................................................... 66
Lò vi ÿӕt (Microincinerators) ..................................................................... 66
Trang thiӃt bӏ và quҫn áo bҧo hӝ cá nhân ................................................... 66
PHҪN IV. Kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn .......................................................... 69
12. Kӻ thuұt phòng thí nghiӋm .................................................................... 71
An toàn xӱ lý mүu trong phòng thí nghiӋm ............................................... 71
Sӱ dөng pi-pét và dөng cө hӛ trӧ hút mүu ................................................. 71
Tránh rѫi vãi vұt liӋu nhiӉm trùng .............................................................. 72
Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc ....................................................................... 72
Tránh nuӕt phҧi và ÿӇ các vұt nhiӉm trùng dính vào da và mҳt ................. 73
Tránh các vұt nhiӉm trùng ÿâm phҧi .......................................................... 73
Tách huyӃt thanh ........................................................................................ 74
Sӱ dөng máy ly tâm .................................................................................... 74
Sӱ dөng máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm .......................... 75
Sӱ dөng máy nghiӅn mô ............................................................................. 75
Bҧo dѭӥng và sӱ dөng tӫ lҥnh và tӫ ÿông .................................................. 76
Mӣ ӕng thuӕc chӭa vұt nhiӉm trùng ÿông khô .......................................... 76
Bҧo quҧn ӕng chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng .................................................... 76
Phòng ngӯa chuҭn khӓi mүu máu dӏch tiӃt, mô, và các dӏch cѫ thӇ khác .. 76
Phòng ngӯa các vұt chӭa prion ................................................................... 78
13. KӃ hoҥch dӵ phòng và qui trình xӱ lý khҭn cҩp ................................. 80
KӃ hoҥch dӵ phòng ..................................................................................... 80
Các qui trình xӱ lý khҭn cҩp cho phòng thí nghiӋm vi sinh vұt ................. 81
14. Khӱ trùng và tiӋt trùng .......................................................................... 84
Ĉӏnh nghƭa .................................................................................................. 84

6. x vi x
Làm sҥch vұt liӋu phòng thí nghiӋm ........................................................... 85
Hóa chҩt diӋt trùng ..................................................................................... 85
Khӱ khuҭn môi trѭӡng cөc bӝ .................................................................... 90
Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................... 91
Rӱa tay/khӱ nhiӉm tay ............................................................................... 91
Khӱ trùng và tiӋt trùng bҵng nhiӋt ............................................................. 92
Hҩp khӱ trùng ............................................................................................. 92
Thiêu hӫy .................................................................................................... 94
Thҧi bӓ ........................................................................................................ 95
15. Giӟi thiӋu vӅ vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng .................................... 96
Quy ÿӏnh vұn chuyӇn quӕc tӃ ..................................................................... 96
HӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp cѫ bҧn ............................................................... 97
Qui trình lau chùi ÿә vӥ .............................................................................. 97
PHҪN V. Giӟi thiӋu vӅ công nghӋ sinh hӑc ................................................. 101
16. An toàn sinh hӑc và công nghӋ DNA tái tә hӧp ................................. 103
Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc ........... 103
Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các véc tѫ thӇ hiӋn ............................. 104
Nhӳng véc tѫ vi rút cho chuyӇn gen ......................................................... 104
Ĉӝng vұt chuyӇn gien và ÿӝng vұt "khác thѭӡng " .................................. 104
Thӵc vұt chuyӇn gen ................................................................................ 105
Ĉánh giá nguy cѫ ÿӕi vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen ....................................... 105
Các quan tâm khác .................................................................................... 106
PHҪN VI. An toàn hoá chҩt, cháy nә và ÿiӋn ............................................. 109
17. Các hoá chҩt nguy hiӇm ....................................................................... 111
Nguӗn phѫi nhiӉm .................................................................................... 111
Bҧo quҧn hoá chҩt .................................................................................... 111
Các quy ÿӏnh chung ÿӕi vӟi nhӳng hoá chҩt kӷ nhau .............................. 111
Ҧnh hѭӣng ÿӝc hҥi cӫa hoá chҩt .............................................................. 111
Hóa chҩt gây nә ........................................................................................ 112
Hóa chҩt bӏ ÿә ........................................................................................... 112
Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 113
18. Các mӕi nguy khác trong phòng thí nghiӋm ...................................... 114
Nguy cѫ vӅ hӓa hoҥn ................................................................................ 114
Các nguy hiӇm vӅ ÿiӋn ............................................................................. 115
TiӃng ӗn .................................................................................................... 115
Phóng xҥ ion ............................................................................................. 115
PHҪN VII. Tә chӭc và ÿào tҥo an toàn ........................................................ 119
19. Chuyên viên và ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................ 121
Chuyên viên an toàn sinh hӑc..................................................................... 125

7. x vii x
Ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................................................. 125
20. An toàn cho nhân viên hӛ trӧ .............................................................. 124
Các dӏch vө bҧo trì nhà làm viӋc và máy móc .......................................... 124
Các dӏch vө dӑn dҽp vӋ sinh (trong phòng thí nghiӋm) ........................... 124
21. Chѭѫng trình ÿào tҥo ........................................................................... 125
PHҪN VIII. Bҧng kiӇm tính an toàn ............................................................ 127
22. Bҧng kiӇm tính an toàn ........................................................................ 129
Cѫ sӣ vұt chҩt phòng thí nghiӋm ............................................................... 129
Phѭѫng tiӋn bҧo quҧn ............................................................................... 130
VӋ sinh và các tiӋn nghi cho nhân viên .................................................... 130
Sѭӣi ҩm và thông gió ................................................................................ 130
Ánh sáng ................................................................................................... 130
Các dӏch vө ............................................................................................... 131
An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ......................................................... 131
Phòng và chӳa cháy .................................................................................. 131
Bҧo quҧn dung dӏch dӉ cháy ..................................................................... 132
Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 133
Nguy hiӇm vӅ ÿiӋn .................................................................................... 133
Bҧo hӝ cá nhân ......................................................................................... 133
An toàn và sӭc khӓe cho nhân viên .......................................................... 134
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ............................................................... 135
Vұt liӋu nhiӉm trùng ................................................................................. 135
Hóa chҩt và chҩt phóng xҥ ........................................................................ 136
PHҪN IX. Tài liӋu tham khҧo, phө lөc và bҧng chú dүn ........................... 137
Tài liӋu tham khҧo ...................................................................................... 139
PHӨ LӨC 1 Sѫ cӭu ban ÿҫu ..................................................................... 142
PHӨ LӨC 2 Tiêm phòng cho nhân viên ................................................... 143
PHӨ LӨC 3 Các trung tâm hӧp tác vӅ an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ
ThӃ giӟi ........................................................................................................ 144
PHӨ LӨC 4 An toàn trang thiӃt bӏ ........................................................... 145
PHӨ LӨC 5 Hoá chҩt: Nguy cѫ và cách phòng ngӯa ............................. 149

8. x viii x
Lӡi nhóm biên dӏch
"C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m" cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ
giӟi tái bҧn lҫn thӭ 3, năm 2004 là mӝt tài liӋu rҩt cҫn thiӃt và hӳu ích cho cán bӝ
chuyên môn làm viӋc trong phòng thí nghiӋm, nhӳng ngѭӡi trӧ giúp cNJng nhѭ
cán bӝ quҧn lý phòng thí nghiӋm.
Trong giai ÿoҥn hiӋn nay, nhiӅu bӋnh truyӅn nhiӉm ÿang nәi lên thành
vҩn ÿӅ thӡi sӵ trên toàn cҫu nhѭ SARS, cúm gà, Ebola, AIDS ... cùng vӟi sӵ
giao lѭu kinh tӃ, xã hӝi trong xu thӃ hӝi nhұp toàn cҫu thì vҩn ÿӅ an toàn sinh hӑc
nói chung và trong phòng thí nghiӋm cҫn ÿһc biӋt quan tâm hѫn. Ĉѭӧc sӵ hӛ trӧ
và khích lӋ cӫa Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng
và Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam, chúng tôi ÿã tә chӭc biên dӏch
tài liӋu này tӯ nguyên bҧn tiӃng Anh sang tiӃng ViӋt ÿӇ cung cҩp cho các cán bӝ
công tác tҥi các phòng thí nghiӋm. Mong rҵng tài liӋu sӁ giúp ích cho công tác an
toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm.
Trân trӑng cҧm ѫn Bӝ Y tӃ và ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên ÿã ÿӝng
viên, giúp ÿӥ và tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho công viӋc biên dӏch tài liӋu. Xin cҧm
ѫn Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cҩp bҧn quyӅn tiӃng ViӋt Nam, Văn
phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng và Văn phòng Tә
chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam ÿã hӛ trӧ tài chính cho công tác xuҩt bҧn ҩn
phҭm này.
Các dӏch giҧ ÿã cӕ gҳng biên dӏch ÿҫy ÿӫ các nӝi dung tӯ nguyên bҧn và
ViӋt hóa các thuұt ngӳ chuyên ngành dӵa trên các tӯ ÿiӇn chuyên ngành hiӋn
hành. Tuy nhiên, do hҥn chӃ vӅ thӡi gian, trình ÿӝ và lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc
phòng xét nghiӋm còn mӟi mҿ ӣ nѭӟc ta, nên chҳc rҵng bҧn dӏch sӁ không tránh
khӓi nhӳng ÿiӅu thiӃu sót.
Xin trân trӑng ghi nhұn và cҧm ѫn nhӳng ý kiӃn góp ý và bә sung cӫa quý
vӏ và các bҥn ÿӗng nghiӋp.
Thay mһt các dӏch giҧ
Thҥc sƭ Phҥm Văn Hұu
ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên

9. x ix x
Lӡi nói ÿҫu
Ĉã tӯ lâu, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã nhұn biӃt rҵng công tác an toàn, ÿһt biӋt là an
toàn sinh hӑc là vҩn ÿӅ quan trӑng toàn cҫu. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã xuҩt bҧn
lҫn ÿҫu ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c vào năm 1983. Ҩn phҭm khuyӃn
khích các quӕc gia chҩp nhұn và áp dөng nhӳng khái niӋm cѫ bҧn trong an toàn
sinh hӑc và phát triӇn thành tiêu chuҭn thӵc hành cӫa quӕc gia trong thao tác thӵc
hành an toàn các vi sinh vұt gây bӋnh trong phòng thí nghiӋm. Tӯ năm 1983,
nhiӅu quӕc gia ÿã sӱ dөng hѭӟng dүn chuyên môn trong ҩn phҭm này ÿӇ ban
hành các tiêu chuҭn thӵc hành nhѭ vұy. Cҭm nang ÿѭӧc xuҩt bҧn lҫn thӭ 2 vào
năm 1993.
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tiӃp tөc thӇ hiӋn vai trò tiên phong trên trѭӡng quӕc tӃ
trong lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc thông qua ҩn phҭm này bҵng cách nhҩn mҥnh vҩn
ÿӅ an ninh và an toàn sinh hӑc mà chúng ta ÿang ÿӕi phó trong thiên niên kӹ này.
Lҫn xuҩt bҧn thӭ ba nhҩn mҥnh tҫm quan trӑng cӫa trách nhiӋm cá nhân. Các
chѭѫng mӟi ÿѭӧc thêm vào nhѭ ÿánh giá rӫi ro, sӱ dөng an toàn kӻ thuұt tái tә
hӧp DNA và vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng. Nhӳng sӵ kiӋn trên thӃ giӟi gҫn
ÿây ÿã bӝc lӝ nhӳng mӕi ÿe dӑa mӟi mà viӋc lҥm dөng và thҧi ra các tác nhân và
ÿӝc tӕ vi sinh vұt gây ra ÿӕi vӟi sӭc khӓe cӝng ÿӗng . Do ÿó, lҫn xuҩt bҧn này
cNJng giӟi thiӋu khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc - sӵ bҧo vӋ tài sҧn vi sinh vұt khӓi
bӏ trӝm cҳp, mҩt mát hoһc chuyӇn ÿәi, dүn ÿӃn viӋc sӱ dөng không ÿúng gây
nguy hiӇm cho sӭc khӓe cӝng ÿӗng. Lҫn xuҩt bҧn này cNJng bao gӗm thông tin an
toàn trong tài liӋu "An toàn trong chăm sóc sӭc khӓe phòng thí nghiӋm" (1) cӫa
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1997.
Ҩn phҭm c̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 cӫa Tә
chӭc Y tӃ ThӃ giӟi là mӝt tài liӋu tham khҧo hӳu ích hѭӟng dүn các quӕc gia
chҩp thuұn thách thӭc này ÿӇ triӇn khai và ÿѭa ra các tiêu chuҭn thӵc hành quӕc
gia ÿӇ gìn giӳ tài sҧn vi sinh vұt, ÿӗng thӡi bҧo ÿҧm cho mөc ÿích lâm sàng,
nghiên cӭu và dӏch tӉ hӑc.
TiӃn sӻ A. Asamoa-Baah
Phó t͝ng giám ÿ͙c
Phòng ch͙ng b͏nh truy͉n nhi͍m
T͝ chͱc Y t͇ Th͇ giͣi
Geneva, Thͭy SͿ

10. x x x
Lӡi cҧm ѫn
Xin ÿѭӧc bày tӓ lòng biӃt ѫn ÿӃn các nhà chuyên môn sau ÿây ÿã có nhӳng ÿóng
góp quý báu ÿӇ ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn
lҫn thӭ ba này ÿѭӧc hoàn thành.
TiӃn sӻ W. Emmett Barkley, ViӋn Y hӑc Howard Hughes, Chevy Chase, MD, USA
TiӃn sӻ Murray L. Cohen, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ
(nghӍ hѭu)
TiӃn sӻ Ingegerd Kallings, ViӋn kiӇm soát bӋnh truyӉn nhiӉm Thөy ĈiӇn,
Stockholm, Thөy ĈiӇn
Bà Mary Ellen Kennedy, Cӕ vҩn vӅ An toàn Sinh hӑc, Ashton, Ontario, Canada.
Bà Margery Kennett, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian,
bҳc Melbourne, Australia (nghӍ hѭu)
TiӃn sӻ Richard Knudsen, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng và
chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ.
TiӃn sӻ Nicoletta Previsani, Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Tә chӭc Y tӃ ThӃ
giӟi, Geneva, Thөy sӻ.
TiӃn sӻ Jonathan Richmond, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng
và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, USA (nghӍ hѭu)
TiӃn sӻ Syed A. Sattar, Khoa Y, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Ottawa, Ottawa,
Ontario, Canada.
TiӃn sӻ Deborah E. Wilson, Ĉѫn vӏ An toàn và Sӭc khӓe NghӅ nghiӋp, Văn
phòng dӏch vө nghiên cӭu, ViӋn Sӭc khӓe quӕc gia, Bӝ sӭc khӓe và dӏch vө con
ngѭӡi, Washington, DC, Hoa kǤ.
TiӃn sӻ Riccardo Wittek, ViӋn Sinh vұt hӑc ÿӝng vұt, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp
Lausanne, Lausanne, Thөy Sӻ.
Xin trân trӑng cҧm ѫn sӵ giúp ÿӥ cӫa:
Bà Maureen Best, Văn phòng An ninh phòng thí nghiӋm, Tә chӭc sӭc khӓe
Canada, Ottawa, Canada.
TiӃn sӻ Mike Catton, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian,
Bҳc Melbourne, Australia.
TiӃn sӻ Shanna Nesby, Văn phòng Sӭc khӓe và An toàn, Trung tâm phòng và
chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa kǤ.
TiӃn sӻ Stefan Wagener, Trung tâm khoa hӑc vӅ con ngѭӡi và sӭc khӓe ÿӝng vұt,
Winnipeg, Canada.
Nhóm biên soҥn và ÿiӇm sách cNJng cҧm ѫn các nhà chuyên môn ÿã có nhӳng
ÿóng góp quý báu cho tài liӋu C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m trong
lҫn xuҩt bҧn thӭ nhҩt và thӭ hai cNJng nhѭ ҩn phҭm An toàn trong các phòng thí
nghi͏m chăm sóc sͱc kh͗e cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1977 (1).

11. x 1 x
1. Nguyên tҳc chung
Giӟi thiӋu
Các tham chiӃu trong tài liӋu này ÿѭӧc thiӃt lұp theo mӕi nguy hiӇm tѭѫng ÿӕi
cӫa vi sinh vұt gây nhiӉm trùng theo nhóm nguy cѫ (nhóm nguy cѫ 1, 2, 3 và 4
cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi). Phân loҥi nhóm nguy cѫ này chӍ áp dөng cho công
viӋc trong phòng thí nghiӋm. Bҧng 1 dѭӟi ÿây mô tҧ các nhóm nguy cѫ.
B̫ng 1. Phân lo̩i các vi sinh v̵t gây nhi͍m trùng theo nhóm nguy c˯
Nhóm nguy cѫ 1 (Không có ho̿c có nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng)
Các vi sinh vұt thѭӡng không có khҧ năng gây bӋnh cho ngѭӡi hay ÿӝng vұt.
Nhóm nguy cѫ 2 (Có nguy c˯ t˱˯ng ÿ͙i ÿôí vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi
c͡ng ÿ͛ng)
Các tác nhân có thӇ gây bӋnh cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt, nhѭng thѭӡng không phҧi
là mӕi nguy hiӇm cho nhân viên phòng thí nghiӋm, cӝng ÿӗng, vұt nuôi hay môi
trѭӡng. Phѫi nhiӉm phòng thí nghiӋm có thӇ gây ra nhiӉm trùng nghiêm trӑng,
nhѭng có biӋn pháp phòng ngӯa, ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu và nguy cѫ lan truyӅn trong
cӝng ÿӗng thҩp.
Nhóm nguy cѫ 3 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi c͡ng
ÿ͛ng)
Các tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt nhѭng
không lan truyӅn tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Có các biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ
hӳu hiӋu.
Nhóm nguy cѫ 4 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng)
Tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt và có thӇ lan
truyӅn trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp nhanh chóng tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Chѭa có các
biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu.
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ ӣ các mӭc cѫ bҧn - an toàn sinh
hӑc cҩp 1 và an toàn sinh hӑc cҩp 2, kiӇm soát – an toàn sinh hӑc cҩp 3 và kiӇm
soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4. ThiӃt kӃ cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc dӵa trên
nhiӅu yӃu tӕ nhѭ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, cҩu trúc, phѭѫng tiӋn ngăn chһn, trang thiӃt
bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quá trình hoҥt ÿӝng cҫn có khi làm viӋc vӟi các tác
nhân theo các nhóm nguy cѫ ÿa dҥng. Bҧng 2 nêu lên nhѭng không chӍ ra mӕi
liên hӋ giӳa các nhóm nguy cѫ vӟi cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa các phòng thí
nghiӋm làm viӋc vӅ các vi sinh vұt trong mӛi nhóm nguy cѫ.
Các quӕc gia (khu vӵc) cҫn nêu ra sӵ phân loҥi các vi sinh vұt cӫa quӕc gia (khu
vӵc) mình theo nhóm nguy cѫ xem xét ÿӃn:

12. x 2 x
B̫ng 2. M͙i liên quan giͷa các nhóm nguy c˯ vͣi c̭p ÿ͡, tiêu chu̱n th͹c
hành và trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c
NHÓM
NGUY
CѪ
CҨP ĈӜ
AN
TOÀN
SINH
HӐC
LOҤI
PHÒNG
XÉT
NGHIӊM
TIÊU CHUҬN
THӴC HÀNH
PHÒNG XÉT
NGHIӊM
THIӂT Bӎ
AN TOÀN
1 Cѫ bҧn -
An toàn
sinh hӑc
cҩp 1
Nghiên
cӭu và
giҧng dҥy
cѫ bҧn
GMT Không có gì, bàn làm
thí nghiӋm thông
thѭӡng
2 Cѫ bҧn -
An toàn
sinh hӑc
cҩp 2
Dӏch vө
chăm sóc
sӭc khoҿ
ban ÿҫu; cѫ
sӣ chҭn
ÿoán;
nghiên cӭu
GMT và có thêm
áo quҫn bҧo hӝ và
các biӇn báo nguy
hiӇm sinh hӑc
Bàn làm thí nghiӋm
thông thѭӡng cӝng
thêm BSC khi có nguy
cѫ tҥo khí dung.
3 KiӇm soát
- An toàn
sinh hӑc
cҩp 3
Dӏch vө
chҭn ÿoán
ÿһc biӋt,
nghiên cӭu
Nhѭ cҩp ÿӝ 2 và
có thêm áo quҫn
bҧo hӝ ÿһc biӋt,
kiӇm soát lӕi vào,
luӗng khí ÿӏnh
hѭӟng.
BSC và/hoһc dөng cө
cѫ bҧn cho tҩt cҧ các
hoҥt ÿӝng.
4 KiӇm soát
tӕi ÿa - An
toàn sinh
hӑc cҩp 4
Ĉѫn vӏ có
bӋnh phҭm
nguy hiӇm
Nhѭ cҩp 3 và có
thêm lӕi vào khóa
khí, tҳm trѭӟc khi
ra, loҥi bӓ chҩt
thҧi chuyên dөng.
BSC cҩp 3 hoһc quҫn
áo bҧo hӝ áp lӵc
dѭѫng cùng vӟi BSC
cҩp 2, nӗi hҩp hai nҳp
(gҳn vào thành nӗi),
không khí ÿѭӧc lӑc
BSC: tӫ an toàn sinh hӑc; GMT: kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn (xem phҫn IV cӫa cҭm nang
này)
1. Tính gây bӋnh cӫa sinh vұt.
2. Phѭѫng thӭc lan truyӅn và vұt chӫ cӫa vi sinh vұt. Nhӳng yӃu tӕ này có thӇ bӏ
ҧnh hѭӣng bӣi tính miӉn dӏch hiӋn có cӫa cӝng ÿӗng trong vùng, mұt ÿӝ và sӵ di
chuyӇn cӫa các quҫn thӇ vұt chӫ, sӵ hiӋn diӋn cӫa các trung gian truyӅn bӋnh
thích hӧp và tiêu chuҭn cӫa vӋ sinh môi trѭӡng.
3. Các biӋn pháp phòng chӕng hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ phòng ngӯa bҵng tiêm
phòng hoһc sӱ dөng huyӃt thanh (miӉn dӏch thө ÿӝng), các biӋn pháp vӋ sinh nhѭ
vӋ sinh nѭӟc uӕng và thӭc ăn, kiӇm soát nguӗn ÿӝng vұt hoһc các ÿӝng vұt chân
ÿӕt.
4. Các biӋn pháp ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ miӉn dӏch thө ÿӝng, tiêm
vҳc xin sau khi phѫi nhiӉm và dùng kháng sinh, kháng vi rút và hóa trӏ liӋu, cҫn

13. x 3 x
quan tâm ÿӃn khҧ năng xuҩt hiӋn các chӫng kháng thuӕc.
ViӋc xác ÿӏnh mӝt tác nhân thuӝc cҩp an toàn sinh hӑc nào phҧi ÿѭӧc dӵa trên
viӋc ÿánh giá nguy cѫ. Nó sӁ ÿánh giá nhóm nguy cѫ này cNJng nhѭ các yӃu tӕ
khác trong viӋc thiӃt lұp cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc thích hӧp. Ví dө mӝt tác nhân
ÿѭӧc chӍ ÿӏnh vào nhóm nguy cѫ 2 thì ÿӇ tiӃn hành công viӋc an toàn, các phѭѫng
tiӋn, trang thiӃt bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình nói chung ÿѭӧc yêu cҫu ӣ
mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, nӃu thӱ nghiӋm cө thӇ yêu cҫu tҥo ra
khí dung nhiӅu thì an toàn sinh hӑc cҩp 3 có thӇ thích hӧp hѫn ÿӇ có ÿѭӧc mӭc
ÿӝ an toàn cҫn thiӃt ÿҧm bҧo kiӇm soát ÿѭӧc khí dung ӣ nѫi làm viӋc cӫa phòng
thí nghiӋm. Do ÿó viӋc xác ÿӏnh mӝt công viӋc cө thӇ ӣ cҩp an toàn sinh hӑc nào
ÿѭӧc căn cӭ vào quyӃt ÿӏnh chuyên môn dӵa trên viӋc ÿánh giá nguy cѫ hѫn là
viӋc tӵ ÿánh giá cӫa mӝt cҩp an toàn sinh phòng thí nghiӋm theo quy ÿӏnh nhóm
nguy cѫ cө thӇ cӫa tác nhân ÿѭӧc thӵc hiӋn (xem Chѭѫng 2).
B̫ng 3. Tóm t̷t các yêu c̯u trang thi͇t b͓ cho c̭p an toàn sinh h͕c
CҨP AN TOÀN SINH HӐC
1 2 3 4
Phòng thí nghiӋm biӋt lұp a
Không Không Có Có
Phòng có thӇ khép kín ÿӇ tiӋt trùng Không Không Có Có
Thông gió
- Hѭӟng khí vào trong Không Nên có Có Có
- HӋ thӕng thông gió có ÿiӅu khiӇn Không Nên có Có Có
- Bӝ lӑc khí thҧi HEPA Không Không Có/không b
Có
Lӕi vào cӱa 2 lӟp Không Không Có Có
Khóa khí Không Không Không Có
Khóa khí có vòi tҳm Không Không Không Có
Phòng chuҭn bӏ Không Không Có -
Phòng chuҭn bӏ có vòi tҳm Không Không Có/không c
Có
Xӱ lý nѭӟc thҧi Không Không Có/không c
Có
Nӗi hҩp
- Tҥi chӛ Có Có Có Có
- Trong phòng thí nghiӋm Không Không Nên có Có
- 2 cӱa Không Không Nên có Có
Tӫ an toàn sinh hӑc Không Nên có Có Có
Khҧ năng kiӇm soát an toàn cho
nhân viên d
Không Không Nên có Có
a
Cách ly hoҥt ÿӝng và môi trѭӡng vӟi giao thông chung.
b
Tùy thuӝc vào vӏ trí cӫa cӫa ӕng khí thoát ra (xem chѭѫng 4)
c
Phө thuӝc vào tác nhân sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm.
d
Ví dө nhѭ cӱa sә, hӋ thӕng truyӅn hình cáp, liên lҥc hai chiӅu.
Do ÿó, viӋc quy ÿӏnh mӝt cҩp an toàn sinh hӑc cҫn quan tâm ÿӃn sinh vұt (tác
nhân gây bӋnh) ÿã sӱ dөng, thiӃt bӏ sҹn có cNJng nhѭ các tiêu chuҭn thӵc hành vӅ
thiӃt bӏ và các quy trình cҫn thiӃt ÿӇ tiӃn hành công viӋc trong phòng thí nghiӋm
mӝt cách an toàn.

14. x 4 x

15. x 5 x
PHҪN I
Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc

16. x 6 x

17. x 7 x
2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt
Vҩn ÿӅ cӕt lõi cӫa thӵc hành an toàn sinh hӑc là viӋc ÿánh giá nguy cѫ vi sinh
vұt. Trong khi các công cө hӛ trӧ ÿánh giá nguy cѫ cӫa mӝt quá trình hoһc thӵc
nghiӋm cho trѭӟc rҩt sҹn có thì viӋc quan trӑng nhҩt là sӵ phán ÿoán chuyên
nghiӋp. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ nên ÿѭӧc tiӃn hành bӣi nhӳng ngѭӡi hiӇu biӃt vӅ
nhӳng ÿһc ÿiӇm riêng cӫa vi sinh ÿang nghiên cӭu, thiӃt bӏ và quá trình ÿѭӧc
dùng, mүu ÿӝng vұt và các thiӃt bӏ lѭu giӳ cNJng nhѭ cѫ sӣ vұt chҩt sҹn có. Ngѭӡi
phө trách phòng thí nghiӋm hoһc ngѭӡi giám sát chính phҧi có trách nhiӋm ÿҧm
bҧo viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿҫy ÿӫ và ÿúng thӡi gian. Bên cҥnh ÿó phҧi
làm viӋc chһt chӁ vӟi ӫy ban an toàn và chuyên viên vӅ an toàn sinh hӑc ÿӇ ÿҧm
bҧo chҳc chҳn là nhӳng thiӃt bӏ và phѭѫng tiӋn vұt chҩt phù hӧp luôn sҹn sàng hӛ
trӧ công viӋc. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ cҫn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӏnh kǤ và bә sung khi
cҫn thiӃt, có tính ÿӃn các sӕ liӋu mӟi có ҧnh hѭӣng ÿӃn cҩp ÿӝ nguy cѫ và các
thông tin mӟi có liên quan khác trong các tài liӋu khoa hӑc.
Mӝt phѭѫng tiӋn hӳu hiӋu nhҩt cho viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hҥi là viӋc liӋt kê
các nhóm vi sinh vұt có khҧ năng gây ÿӝc hҥi (xem phө lөc 1). Tuy nhiên, viӋc
xem xét ÿѫn giҧn chӍ dӵa trên nhóm nguy cѫ cӫa mӝt tác nhân cө thӇ không ÿӫ
ÿӇ tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ. Cҫn xem xét hӧp lý ÿӃn mӝt sӕ yӃu tӕ khác nhѭ:
1. Khҧ năng gây bӋnh cӫa tác nhân và liӅu nhiӉm trùng
2. Hұu quҧ tiӅm tàng cӫa phѫi nhiӉm
3. Ĉѭӡng lây nhiӉm tӵ nhiên
4. Các ÿѭӡng lây nhiӉm khác do thao tác tӯ phòng thí nghiӋm (nhѭ tiêm truyӅn,
lây truyӅn qua không khí, tiêu hóa)
5. Tính bӅn vӳng cӫa tác nhân trong môi trѭӡng
6. Ĉӝ tұp trung cӫa các chҩt và khӕi lѭӧng các vұt liӋu có thӇ gây ra lӛi hoһc lây
nhiӉm trong khi thao tác
7. Sӵ hiӋn diӋn cӫa các vұt chӫ phù hӧp (ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt)
8. Thông tin vӅ các nghiên cӭu ÿӝng vұt, các báo cáo vӅ nhiӉm trùng mҳc phҧi
trong phòng thí nghiӋm hay các báo cáo lâm sàng
9. Các yӃu tӕ biӃt trѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm (tiӃng ӗn, khí dung, lӵc ly tâm ...)
10. Hoҥt ÿӝng phát sinh bҩt kǤ cӫa sinh vұt mà có thӇ gia tăng giӟi hҥn vұt chӫ
cӫa tác nhân hoһc thay thӃ tính nhұy cҧm ÿã biӃt cӫa tác nhân, các phѭѫng cách
ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ (xem Chѭѫng 16)
11. Có sҹn tҥi chӛ các phѭѫng tiӋn can thiӋp hoһc phòng ngӯa hiӋu quҧ
Trên cѫ sӣ cӫa thông tin ÿã xác ÿӏnh ÿѭӧc khi ÿánh giá nguy cѫ có thӇ ÿѭӧc xác
ÿӏnh mӝt cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc hӧp lý vӟi các công viӋc, lӵa chӑn nhӳng thiӃt

18. x 8 x
bӏ bҧo hӝ cá nhân, phát triӇn nhӳng quy chuҭn thao tác kӃt hӧp vӟi nhӳng biӋn
pháp an toàn khác nhҵm bҧo ÿҧm ÿӝ an toàn cao nhҩt trong công viӋc.
Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ
Quá trình ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿѭӧc miêu tҧ ӣ trên chӍ ÿѭӧc tiӃn hành
thuұn lӧi trong ÿiӅu kiӋn có ÿҫy ÿӫ thông tin. Tuy nhiên, trong thӵc tӃ có nhiӅu
trѭӡng hӧp chúng ta không có ÿӫ thông tin ÿӇ thӵc hiӋn các ÿánh giá vӅ mӭc ÿӝ
nguy hiӇm nhѭ vӟi các mүu thӵc nghiӋm hoһc các mүu trong nghiên cӭu dӏch tӉ
tҥi cѫ sӣ. Vӟi nhӳng trѭӡng hӧp nhѭ vұy, ngѭӡi ta chú trӑng hàng ÿҫu ÿӃn viӋc
tiӃp cұn mүu vұt.
1. Luôn tuân theo các tiêu chuҭn vӅ bҧo vӋ, dӵ báo, sӱ dөng nhӳng phѭѫng tiӋn
ngăn chһn nhѭ găng tay, áo bҧo vӋ, kính bҧo vӋ mҳt khi thu thұp mүu bӋnh phҭm.
2. Xӱ lý mүu vұt phҧi ÿѭӧc yêu cҫu tӕi thiӇu ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2.
3. ViӋc vұn chuyӇn mүu thí nghiӋm phҧi tuân theo quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và/hoһc
quӕc tӃ.
Các thông tin khác trӧ giúp xác ÿӏnh nguy cѫ trong viӋc xӱ lý các mүu vұt phҭm
thí nghiӋm:
1. Sӕ liӋu/thông tin y hӑc vӅ bӋnh nhân
2. Sӕ liӋu dӏch tӉ hӑc (tӹ suҩt sinh, tӹ suҩt tӱ, chu trình lây nhiӉm và các sӕ liӋu
ÿiӅu tra khác vӅ các vө dӏch.)
3. Thông tin vӅ vӏ trí ÿӏa lý nѫi bҳt nguӗn mҫm bӋnh.
Trong các trѭӡng hӧp có vө dӏch không rõ nguyên nhân, các hѭӟng dүn ÿһc biӋt
bӣi các cѫ quan có thҭm quyӇn và/hoһc Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi có thӇ ÿѭӧc ÿѭa ra
và ÿăng trên mҥng internet (nhѭ trѭӡng hӧp vӅ tình trҥng viêm ÿѭӡng hô hҩp cҩp
SARS - năm 2003) ÿӇ chӍ rõ các mүu vұt nên ÿѭӧc gӱi vұn chuyӇn nhѭ thӃ nào
và nên ÿѭӧc phân tích ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc nào.
Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen
ViӋc ÿánh giá nguy cѫ và sinh vұt biӃn ÿәi gen (GMOs) sӁ ÿѭӧc trình bày chi tiӃt
trong chѭѫng 16.

19. x 9 x
3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn -
An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2
Mөc ÿích cӫa cҭm nang này là ÿѭa ra các hѭӟng dүn và khuyӃn cáo vӅ các vi sinh
vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 1 - 4. Các hѭӟng dүn và và khuyӃn cáo này ÿѭӧc xem là
yêu cҫu tӕi thiӇu gҳn liӅn vӟi nhӳng phòng thí nghiӋm ӣ các cҩp an toàn sinh hӑc.
Mһc dù có nhӳng cҧnh báo có thӇ là không cҫn thiӃt cho mӝt sӕ vi sinh vұt thuӝc
nhóm nguy cѫ 1 nhѭng lҥi rҩt có giá trӏ cho mөc ÿích ÿào tҥo ÿӇ nâng cao kӻ
thuұt vi sinh vұt an toàn (GMT).
Phòng thí nghiӋm dùng ÿӇ chҭn ÿoán và chăm sóc sӭc khӓe (trong lƭnh vӵc y tӃ
công cӝng, lâm sàng, hay tҥi bӋnh viӋn) phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ vӟi mӭc ÿӝ an toàn
sinh hӑc tӯ cҩp 2 trӣ lên. Vì không có mӝt phòng thí nghiӋm nào có thӇ kiӇm soát
tuyӋt ÿӕi ÿѭӧc các mүu nhұn ÿѭӧc nên nhân viên làm viӋc tҥi các phòng thí
nghiӋm có thӇ bӏ phѫi nhiӉm vӟi các sinh vұt ӣ nhóm nguy cѫ cao hѫn dӵ tính.
Nguy cѫ này cҫn phҧi ÿѭӧc nhұn thӭc mӝt cách rõ ràng trong quá trình lên kӃ
hoҥch cNJng nhѭ chính sách vӅ an toàn. Tҥi mӝt sӕ quӕc gia, phòng thí nghiӋm
lâm sàng cNJng ÿѭӧc yêu cҫu vӅ an toàn. Nhӳng cҧnh báo chuҭn cҫn ÿѭӧc phê
duyӋt và thӵc hiӋn trên toàn cҫu.
Nhӳng hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2)
ÿѭӧc trình bày ӣ ÿây là toàn diӋn và chi tiӃt ÿӗng thӡi là cѫ sӣ cho các phòng thí
nghiӋm ӣ mӑi cҩp an toàn. Hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm ӣ cҩp an toàn
sinh hӑc cao hѫn (cҩp 3 và cҩp 4) ÿѭӧc trình bày ӣ hai chѭѫng sau ÿây (chѭѫng 4
và chѭѫng 5) là các hѭӟng dүn cѫ bҧn ÿѭӧc thay ÿәi, bә sung và thiӃt kӃ thêm ÿӇ
làm viӋc vӟi các tác nhân nguy hҥi hѫn.
Tiêu chuҭn thӵc hành
Tiêu chuҭn này là danh sách các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành phòng thí
nghiӋm cҫn thiӃt nhҩt trong kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn cѫ bҧn. Tҥi nhiӅu phòng
thí nghiӋm và chѭѫng trình phòng thí nghiӋm cҩp quӕc gia, tiêu chuҭn này ÿѭӧc
sӱ dөng ÿӇ thiӃt lұp các quy trình và thao tác an toàn. Mӛi phòng thí nghiӋm nên
ÿѭa ra nguyên tҳc vұn hành hay an toàn riêng ÿӇ loҥi trӯ hay làm giҧm thiӇu các
nguy hҥi ÿó. Kƭ thuұt vi sinh vұt an toàn là nӅn tҧng cӫa an toàn trong phòng thí
nghiӋm. Nhӳng thiӃt bӏ chuyên dөng trong phòng thí nghiӋm chӍ là nhӳng hӛ trӧ
cҫn thiӃt chӭ không thӇ thay thӃ ÿѭӧc các quy tҳc thao tác hӧp lý. Các khái niӋm
quan trӑng nhҩt là:
Ĉ˱ͥng vào
1. Các dҩu hiӋu và biӇu tѭӧng cҧnh báo quӕc tӃ vӅ nguy hiӇm sinh hӑc
(BIOHAZARD) phҧi ÿѭӧc ÿһt ngay cӱa các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӟi các
vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 2 trӣ lên (hình 1).

20. x 10 x
Hình 1. Bi͋n báo an toàn sinh h͕c ͧ c͵a phòng thí nghi͏m
KHÔNG CÓ NHIӊM VӨ, CҨM VÀO
Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc: ______________________________
ĈiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm: _________________________
Sӕ ÿiӋn thoҥi trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp: ________________
Sӕ ÿiӋn thoҥi cѫ quan: _______ Sӕ ÿiӋn thoҥi nhà riêng: _________
ChӍ ÿiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm có tên trên có quyӅn cho phép vào.
2. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép ra vào khu vӵc làm viӋc.
3. Luôn ÿóng cӱa phòng thí nghiӋm.
4. Không cho phép trҿ em vào khu vӵc làm viӋc.
5. ChӍ có nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm ÿһc biӋt mӟi ÿѭӧc ra vào khu vӵc nuôi
ÿӝng vұt thí nghiӋm.
6. ChӍ ÿѭa vào nhӳng ÿӝng vұt cҫn cho công viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
B̫o h͡ cá nhân
1. Phҧi mһc áo choàng, áo khoác hoһc ÿӗng phөc cӫa phòng thí nghiӋm trong
suӕt thӡi gian làm viӋc trong phòng thí nghiӋm.
2. Phҧi ÿeo găng tay trong tҩt cҧ các quá trình tiӃp xúc trӵc tiӃp hoһc tình cӡ vӟi
máu, dӏch cѫ thӇ và các chҩt có khҧ năng gây nhiӉm trùng khác hoһc ÿӝng vұt
nhiӉm bӋnh. Sau khi sӱ dөng, tháo bӓ găng tay ÿúng cách và phҧi rӱa tay.
3. Nhân viên phҧi rӱa tay sau khi thao tác vӟi vұt liӋu và ÿӝng vұt bӏ nhiӉm trùng
và trѭӟc khi ra khӓi khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
4. Luôn ÿeo kính bҧo hӝ, mһt nҥ hoһc các thiӃt bӏ bҧo hӝ khác ÿӇ không bӏ các
dung dӏch nhiӉm trùng bҳn vào mҳt và mһt cNJng nhѭ tránh ÿѭӧc các vұt có sӭc ép
lӟn và tia cӵc tím nhân tҥo.
WHO
04.64
BIOHAZARD

21. x 11 x
5. Cҩm mһc quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm nhѭ
nhà ăn, phòng giҧi khát, văn phòng, thѭ viӋn, phòng nhân viên và phòng vӋ sinh.
6. Không ÿѭӧc mang giày, dép hӣ mNJi trong phòng thí nghiӋm.
7. Cҩm ăn uӕng, hút thuӕc, dùng mӻ phҭm và ÿeo hay tháo kính áp tròng trong
khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
8. Cҩm ÿӇ ÿӗ ăn hay thӭc uӕng ӣ trong khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
9. Quҫn áo bҧo hӝ ÿã mһc không ÿѭӧc ÿӇ chung ngăn ÿӵng hoһc tӫ treo quҫn áo
thông thѭӡng.
Quy trình
1. TuyӋt ÿӕi cҩm hút pi-pét bҵng miӋng.
2. Không ngұm bҩt kǤ vұt gì trong miӋng. Không dùng nѭӟc bӑt ÿӇ dán nhãn.
3. Tҩt cҧ các thao tác cҫn ÿѭӧc thӵc hiӋn theo phѭѫng pháp làm giҧm tӕi thiӇu
viӋc tҥo các giӑt hay khí dung.
4. Hҥn chӃ tӕi ÿa viӋc dùng kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da. Không ÿѭӧc dùng
kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da ÿӇ thay thӃ pi-pét hoһc vào bҩt kǤ mөc ÿích khác
ngoài mөc ÿích tiêm truyӅn hay hút dӏch tӯ ÿӝng vұt thí nghiӋm.
5. Khi bӏ tràn, ÿә vӥ, rѫi vãi hay có khҧ năng phѫi nhiӉm vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng
phҧi báo cáo cho ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm. Cҫn lұp biên bҧn và lѭu lҥi
các sӵ cӕ này.
6. Quy trình xӱ lý sӵ cӕ phҧi ÿѭӧc lұp thành văn bҧn và thӵc hiӋn nghiêm túc.
7. Phҧi khӱ trùng các dung dӏch nhiӉm trùng (bҵng hóa chҩt hay vұt lý) trѭӟc khi
thҧi ra hӋ thӕng cӕng rãnh. Có thӇ yêu cҫu mӝt hӋ thӕng xӱ lý riêng tùy thuӝc vào
viӋc ÿánh giá nguy cѫ cӫa tác nhân ÿang ÿѭӧc thao tác.
8. Giҩy tӡ ghi chép ÿӇ ÿѭa ra ngoài cҫn ÿѭӧc bҧo vӋ khӓi bӏ ô nhiӉm khi ÿang ӣ
trong phòng thí nghiӋm.
Khu v͹c làm vi͏c cͯa phòng thí nghi͏m
1. Phòng thí nghiӋm cҫn phҧi ngăn nҳp, sҥch sӁ và chӍ ÿӇ nhӳng gì cҫn thiӃt cho
công viӋc.
2. Vào cuӕi mӛi ngày làm viӋc, các mһt bàn, ghӃ phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm sau khi
làm ÿә các vұt liӋu nguy hiӇm.
3. Tҩt cҧ các vұt liӋu, vұt phҭm và môi trѭӡng nuôi cҩy nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc
khӱ trùng trѭӟc khi thҧi bӓ hoһc rӱa sҥch ÿӇ sӱ dөng lҥi.
4. Ĉóng gói và vұn chuyӇn phҧi tuân theo quy ÿӏnh quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ.
5. Khi mӣ cӱa sә cҫn phҧi có lѭӟi chӕng côn trùng.
Qu̫n lý an toàn sinh h͕c
1. Trách nhiӋm cӫa trѭӣng phòng thí nghiӋm (ngѭӡi có trách nhiӋm trӵc tiӃp vӅ
phòng thí nghiӋm) là bҧo ÿҧm xây dӵng và thông qua kӃ hoҥch quҧn lý an toàn
sinh hӑc và tài liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn.

22. x 12 x
2. Giám sát viên phòng thí nghiӋm (báo cáo cho phө trách phòng thí nghiӋm) phҧi
bҧo ÿҧm viӋc tұp huҩn thѭӡng xuyên vӅ an toàn phòng thí nghiӋm.
3. Nhân viên cҫn phҧi hiӇu rõ vӅ nhӳng nguy hiӇm ÿһc biӋt và phҧi ÿӑc các tài
liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn và tuân thӫ theo các thao tác và quy trình chuҭn.
Giám sát viên phòng thí nghiӋm phҧi bҧo ÿҧm tҩt cҧ nhân viên nҳm ÿѭӧc quy
ÿӏnh này. Trong phòng thí nghiӋm luôn sҹn có các tài liӋu vӅ quy trình làm viӋc
và kӻ thuұt an toàn.
4. Cҫn phҧi có chѭѫng trình kiӇm soát các loài gһm nhҩm và côn trùng.
5. Cҫn phҧi khám sӭc khӓe, giám sát và ÿiӅu trӏ cho tҩt cҧ nhân viên trong trѭӡng
hӧp cҫn thiӃt. Cҫn lѭu giӳ lҥi sә khám sӭc khӓe và bӋnh án.
ThiӃt kӃ và các trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm
ViӋc thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm và chӍ ÿӏnh loҥi công viӋc xác ÿӏnh cho nó cҫn
ÿһc biӋt chú ý ÿӃn nhӳng ÿiӅu kiӋn ҧnh hѭӣng ÿӃn vҩn ÿӅ an toàn nhѭ sau:
1. Thao tác tҥo ra hҥt khí dung.
2. Làm viӋc vӟi lѭӧng lӟn và/hoһc nӗng ÿӝ cao các vi sinh vұt.
3. Quá ÿông nhân viên và quá nhiӅu trang thiӃt bӏ.
4. Ĉӝng vұt gһm nhҩm và ÿӝng vұt chân ÿӕt xâm nhұp.
5. Ngѭӡi không có trách nhiӋm vào phòng thí nghiӋm
6. Các thao tác: sӱ dөng mүu và thuӕc thӱ riêng biӋt.
Ví dө vӅ thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ÿѭӧc minh hӑa
trong hình 2 và 3.
Ĉ̿c ÿi͋m thi͇t k͇
1. Không gian cҫn ÿӫ rӝng ÿӇ thӵc hiӋn an toàn các công viӋc cNJng nhѭ lau chùi
và bҧo dѭӥng trong phòng thí nghiӋm .
2. Tѭӡng, trҫn nhà và sàn nhà cҫn phҧi bҵng phҷng, dӉ lau chùi, không thҩm nѭӟc
và chӕng ÿѭӧc hóa chҩt và chҩt diӋt khuҭn thѭӡng dùng trong phòng thí nghiӋm.
Sàn nhà không trѫn, trѭӧt.
3. Mһt bàn thí nghiӋm phҧi không thҩm nѭӟc và kháng vӟi chҩt khӱ khuҭn, axit,
kiӅm, dung môi hӳu cѫ và chӏu nhiӋt.
4. Ánh sáng vӯa ÿӫ cho các hoҥt ÿӝng. Cҫn tránh ánh sáng phҧn chiӃu hoһc quá
chói.
5. Ĉӗ ÿҥc cҫn chҳc chҳn. Cҫn có không gian ӣ giӳa và dѭӟi các bàn thí nghiӋm,
khoang tӫ và trang thiӃt bӏ ÿӇ dӉ lau chùi.
6. Phҧi có không gian ÿӫ rӝng ÿӇ cҩt giӳ các ÿӗ ÿҥc cҫn sӱ dөng ngay, nhѭ vұy
tránh ÿѭӧc tình trҥng ÿӇ lӝn xӝn trên bàn thí nghiӋm và lӕi ÿi lҥi. Trong trѭӡng
hӧp phҧi cҩt giӳ lâu dài, cҫn bӕ trí thêm khoҧng không gian tҥi mӝt vӏ trí thuұn
lӧi bên ngoài phòng thí nghiӋm.

23. x 13 x
Hình 2. Phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 ÿiӇn hình
(hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung c̭p)
7. Cҫn có ÿӫ không gian và ÿiӅu kiӋn ÿӇ thao tác an toàn và cҩt giӳ các dung môi,
chҩt phóng xҥ cNJng nhѭ khí nén và khí hóa lӓng.
8. Tӫ ÿӵng quҫn áo thѭӡng và ÿӗ dùng cá nhân phҧi ÿһt bên ngoài khu vӵc làm
viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
9. TiӋn nghi ÿӇ phөc vө ăn uӕng và nghӍ ngѫi phҧi bӕ trí bên ngoài khu vӵc làm
viӋc cӫa phòng thí nghiӋm.
10. Bӗn nѭӟc rӱa tay nên có vòi nѭӟc chҧy và cҫn bӕ trí ӣ mӛi phòng thí nghiӋm
và nên gҫn cӱa ra vào.
11. Cӱa ra vào nên có ô kính trong suӕt, có phân loҥi chӏu nhiӋt thích hӧp và tӵ
ÿóng là tӕt nhҩt.
12. Vӟi phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 2, cҫn có nӗi hҩp tiӋt trùng hoһc
phѭѫng tiӋn khác ÿӇ khӱ trùng gҫn phòng thí nghiӋm.
13. HӋ thӕng an toàn cҫn bao gӗm phѭѫng tiӋn cӭu hӓa, xӱ lý sӵ cӕ ÿiӋn khҭn
cҩp, vòi xҧ nѭӟc và rӱa mҳt khҭn cҩp.
14. Phòng hoһc khu vӵc sѫ cӭu ban ÿҫu ÿѭӧc trang bӏ thích hӧp và sҹn sàng cho
sӱ dөng. (xem phө lөc 1).
15. Trong kӃ hoҥch ÿҫu tѭ trang thiӃt bӏ mӟi cҫn lѭu ý ÿӃn hӋ thӕng thông khí cѫ
hӑc ÿӇ hѭӟng luӗng khí vào trong phòng mà không ÿѭӧc tái luân chuyӇn. NӃu

24. x 14 x
không có thông khí cѫ hӑc thì nên mӣ các cӱa sә có lѭӟi chӕng ÿӝng vұt chân
ÿӕt.
16. Cҫn phҧi có hӋ thӕng cҩp nѭӟc sҥch ÿáng tin cұy. Không ÿѭӧc nӕi hӋ thӕng
nѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm vӟi hӋ thӕng cung cҩp nѭӟc sinh hoҥt và cҫn có thiӃt
bӏ chӕng chҧy ngѭӧc ÿӇ bҧo vӋ hӋ thӕng nѭӟc công cӝng.
17. Cҫn có mӝt hӋ thӕng ÿiӋn әn ÿӏnh và ÿҫy ÿӫ cNJng nhѭ ÿiӋn chiӃu sáng khҭn
cҩp ÿӇ thoát ra an toàn. Nên có máy phát ÿiӋn ӣ tình trҥng sҹn sàng hoҥt ÿӝng ÿӇ
hӛ trӧ cho các trang thiӃt bӏ thiӃt yӃu nhѭ tӫ ҩm, tӫ an toàn sinh hӑc, tӫ lҥnh ... và
thông gió cho chuӗng nuôi ÿӝng vұt.
18. Cҫn có hӋ thӕng cung cҩp khí ÿӕt ÿҫy ÿӫ và liên tөc. Duy trì tӕt viӋc nҥp khí
là ÿiӅu bҳt buӝc.
19. Phòng thí nghiӋm và chuӗng nhӕt ÿӝng vұt ÿôi khi là mөc tiêu cӫa nhӳng kҿ
trӝm. Cҫn phҧi quan tâm ÿӃn an toàn cháy nә và an ninh con ngѭӡi. Cӱa ra vào
chҳc chҳn, cӱa sә có song và quҧn lý nghiêm ngһt chía khóa là ÿiӅu bҳt buӝc. Các
biӋn pháp khác cҫn ÿѭӧc quan tâm và áp dөng thích hӧp ÿӇ tăng cѭӡng an ninh
(xem chѭѫng 9).
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm
Cùng vӟi quy trình và thao tác an toàn, sӱ dөng thiӃt bӏ an toàn sӁ giúp làm giҧm
nguy cѫ khi tiӃp xúc vӟi các mӕi nguy hiӇm sinh hӑc. Phҫn này ÿӅ cұp ÿӃn các
nguyên tҳc cѫ bҧn liên quan ÿӃn trang thiӃt bӏ thích hӧp cho phòng thí nghiӋm ӣ
các cҩp an toàn sinh hӑc. Yêu cҫu trang thiӃt bӏ thích hӧp cho các cҩp an toàn
sinh hӑc cao hѫn ÿѭӧc ÿӅ cұp trong các chѭѫng liên quan.
Trѭӣng phòng thí nghiӋm sau khi thҧo luұn vӟi chuyên viên an toàn sinh hӑc và
ӫy ban an toàn (nӃu có) cҫn ÿҧm bҧo các thiӃt bӏ ÿѭӧc cung cҩp là thích hӧp và
ÿѭӧc sӱ dөng ÿúng. ThiӃt bӏ ÿѭӧc lӵa chӑn cҫn lѭu ý ÿӃn mӝt sӕ nguyên tҳc
chung nhѭ sau:
1. Ĉѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng ngӯa hoһc hҥn chӃ sӵ tiӃp xúc giӳa nhân viên xét
nghiӋm và vұt liӋu nhiӉm trùng.
2. Ĉѭӧc làm bҵng vұt liӋu không thҩm nѭӟc, chӕng ăn mòn và ÿҥt các yêu cҫu vӅ
cҩu trúc.
3. Cҩu trúc không rung, không có cҥnh sҳc và các phҫn di ÿӝng phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ.
4. Ĉѭӧc thiӃt kӃ, xây dӵng và lҳp ÿһt sao cho thuұn tiӋn cho viӋc vұn hành, bҧo
dѭӥng, lau chùi, khӱ trùng và ÿánh giá chӭng nhұn. NӃu có thӇ nên tránh dùng
vұt liӋu bҵng thӫy tinh và các vұt liӋu dӉ vӥ khác.
Chi tiӃt thiӃt kӃ và ÿһc ÿiӇm xây dӵng cҫn ÿѭӧc tham khҧo ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ
ÿҥt ÿѭӧc các ÿһc tính an toàn (xem chѭѫng 10 và 11).

25. x 15 x
Hình 3. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p 2
(Hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung cҩp). Các bѭӟc có thӇ tҥo
ra khí dung ÿѭӧc thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc. Ĉóng cӱa và treo
biӇn báo nguy hiӇm phù hӧp. Tách riêng chҩt thҧi ô nhiӉm và chҩt thҧi
thông thѭӡng.
Trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c c̯n thi͇t
1. Sӱ dөng các hӛ trӧ pi-pét, tránh hút mүu bҵng miӋng. HiӋn nay có nhiӅu loҥi
pi-pét khác nhau.
2. Tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc sӱ dөng khi:
- Thao tác vӟi các vұt liӋu nhiӉm trùng. Các vұt liӋu này có thӇ ly tâm trong
phòng thí nghiӋm mӣ nӃu sӱ dөng nút an toàn bӏt chһt ӕng ÿӵng dung dӏch
khi ly tâm và thӵc hiӋn thao tác mӣ và ÿóng nҳp trong tӫ an toàn sinh hӑc.
- Tăng nguy cѫ lây nhiӉm theo ÿѭӡng không khí.
- Thӵc hiӋn các thao tác có khҧ năng tҥo ra khí dung nhiӅu nhѭ ly tâm,
nghiӅn, bào chӃ, trӝn hoһc lҳc mҥnh hay mӣ các hӝp chӭa vұt liӋu nhiӉm
trùng có áp suҩt bên trong khác bên ngoài, nhӓ thuӕc vào mNJi ÿӝng vұt và
lҩy mô nhiӉm trùng tӯ ÿӝng vұt và trӭng.
3. Que cҩy chuyӇn bҵng nhӵa dùng mӝt lҫn. Ĉӕt que cҩy chuyӇn bҵng ÿiӋn có thӇ
sӱ dөng trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿӇ làm giҧm tҥo khí dung.
4. Lӑ và ӕng nghiӋm có nҳp xoáy.

26. x 16 x
5. Nӗi hҩp hoһc các thiӃt bӏ thích hӧp khác ÿӇ khӱ trùng các vұt liӋu nhiӉm trùng.
6. NӃu có, nên sӱ dөng pi-pét Pasteur nhӵa dùng mӝt lҫn, tránh dùng loҥi thӫy
tinh.
7. Các thiӃt bӏ nhѭ lò hҩp và tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc thҭm ÿӏnh bҵng các
phѭѫng pháp thích hӧp trѭӟc khi ÿѭa vào sӱ dөng. ViӋc cҩp giҩy chӭng nhұn lҥi
phҧi thӵc hiӋn thѭӡng xuyên theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt (xem chѭѫng 7).
Giám sát sӭc khӓe và y tӃ
Ngѭӡi sӱ dөng lao ÿӝng thông qua trѭӣng phòng xét nghiӋm chӏu trách nhiӋm
bҧo ÿҧm giám sát sӭc khӓe thích ÿáng cho nhân viên phòng thí nghiӋm. Mөc tiêu
cӫa giám sát là theo dõi các bӋnh nghӅ nghiӋp mҳc phҧi. Các hoҥt ÿӝng thích hӧp
ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu này là:
1. Tҥo miӉn dӏch chӫ ÿӝng hay thө ÿӝng khi có chӍ ÿӏnh (xem phө lөc 2).
2. Sӱ dөng các phѭѫng tiӋn phát hiӋn sӟm các nhiӉm trùng mҳc phҧi tҥi phòng thí
nghiӋm.
3. ChuyӇn nhӳng ngѭӡi có tính nhұy cҧm cao (ví dө: phө nӳ có thai hay ngѭӡi bӏ
tәn thѭѫng miӉn dӏch) ra khӓi công viӋc có mӭc ÿӝ nguy hiӇm cao trong phòng
thí nghiӋm.
4. Cung cҩp các thiӃt bӏ và các quy trình bҧo hӝ cá nhân hiӋu quҧ.
H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ
mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 1
Các bҵng chӭng trѭӟc ÿây cho thҩy rҵng thao tác vӟi các vi sinh vұt ӣ cҩp ÿӝ này
thѭӡng không gây bӋnh cho ngѭӡi và ÿӝng vұt. Tuy nhiên, tӕt nhҩt là tҩt cҧ các
nhân viên phòng thí nghiӋm cҫn kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và ghi lҥi
tiӅn sӱ bӋnh tұt. Cҫn quan tâm ÿӃn viӋc báo cáo ngay tình trҥng bӋnh tұt và các
tai nҥn phòng thí nghiӋm và tҩt cҧ các nhân viên nên biӃt tҫm quan trӑng cӫa viӋc
duy trì GMT.
H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ
mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 2
1. Cҫn phҧi kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và bӕ trí công tác. Nên lѭu lҥi
tiӅn sӱ bӋnh tұt và chú ý vào viӋc thӵc hiӋn ÿánh giá sӭc khӓe nghӅ nghiӋp.
2. Phө trách phòng thí nghiӋm nên giӳ các tài liӋu vӅ ngày nghӍ ӕm và nghӍ viӋc.
3. Phө nӳ tuәi sinh ÿҿ cҫn ÿѭӧc cҧnh báo các nguy cѫ thai nhi bӏ phѫi nhiӉm
nghӅ nghiӋp vӟi mӝt sӕ vi sinh vұt, ví dө vi rút rubella. Thӵc hiӋn chi tiӃt các
bѭӟc khác nhau bҧo vӋ bào thai, tùy thuӝc vào loҥi vi sinh vұt mà phө nӳ có thӇ
phѫi nhiӉm.
Ĉào tҥo
Sai sót do ngѭӡi và kӻ thuұt không an toàn có thӇ gây tәn hҥi ÿӃn sӵ an toàn cho
nhân viên phòng thí nghiӋm. Do ÿó, nhân viên phòng thí nghiӋm có ý thӭc vӅ an

27. x 17 x
toàn cNJng nhѭ hiӇu biӃt tӕt vӅ nhұn biӃt và kiӇm soát các nguy hiӇm phòng thí
nghiӋm là chìa khóa ÿӇ phòng ngӯa các tai nҥn, sӵ cӕ và nhiӉm trùng mҳc phҧi ӣ
phòng thí nghiӋm. Vì vұy, tiӃp tөc ÿào tҥo vӅ các biӋn pháp an toàn là cҫn thiӃt.
Chѭѫng trình an toàn hiӋu quҧ nên bҳt ÿҫu tӯ trѭӣng phòng thí nghiӋm, ngѭӡi
cҫn phҧi ÿҧm bҧo rҵng các thao tác và quy trình an toàn ÿѭӧc ÿѭa vào chѭѫng
trình ÿào tҥo cѫ bҧn cho nhân viên. Ĉào tҥo các biӋn pháp an toàn phҧi là mӝt
phҫn trong công viӋc giӟi thiӋu phòng thí nghiӋm cho nhân viên mӟi. Nhân viên
phҧi ÿѭӧc giӟi thiӋu vӅ tiêu chuҭn thӵc hành và các hѭӟng dүn bao gӗm hѭӟng
dүn sӱ dөng hoһc kӻ thuұt an toàn. Phҧi có các biӋn pháp ÿӇ ÿҧm bҧo rҵng nhân
viên ÿã ÿӑc và hiӇu ÿѭӧc các hѭӟng dүn nhѭ giҩy cam kӃt. Giám sát viên phòng
thí nghiӋm ÿóng vai trò then chӕt trong viӋc ÿào tҥo nhân viên vӅ kӻ thuұt thӵc
hành an toàn. Các chuyên viên an toàn sinh hӑc có thӇ hӛ trӧ thêm trong ÿào tҥo
(xem chѭѫng 21).
Ĉào tҥo nhân viên phҧi luôn bao gӗm thông tin vӅ các biӋn pháp an toàn cho
nhӳng quy trình nguy hiӇm cao mà tҩt cҧ nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng gһp
phҧi:
1. Nguy cѫ hít phҧi (tӭc là tҥo ra khí dung) khi sӱ dөng que cҩy, cҩy trên ÿƭa
thҥch, hút pi-pét, nhuӝm tiêu bҧn, mӣ môi trѭӡng, lҩy mүu máu/huyӃt thanh, ly
tâm ...
2. Nguy cѫ nuӕt phҧi khi thao tác mүu, nhuӝm tiêu bҧn và cҩy.
3. Nguy cѫ phѫi nhiӉm qua da khi sӱ dөng bѫm tiêm và kim.
4. Bӏ cҳn và cào khi thao tác vӟi ÿӝng vұt.
5. Thao tác vӟi máu và các bӋnh phҭm tiӅm tàng nguy hiӇm khác.
6. Khӱ trùng và thҧi bӓ các vұt liӋu nhiӉm trùng
Xӱ lý chҩt thҧi
Chҩt thҧi là tҩt cҧ các vұt liӋu cҫn thҧi bӓ.
Trong phòng thí nghiӋm, viӋc khӱ trùng các chҩt thҧi và thҧi bӓ chúng sau này
có liên quan chһt chӁ vӟi nhau. Trong khi sӱ dөng hàng ngày, chӍ mӝt sӕ ít vұt
liӋu nhiӉm trùng thӵc sӵ cҫn thҧi bӓ hoһc tiêu hӫy. Hҫu hӃt các vұt liӋu thӫy tinh,
dөng cө và áo quҫn bҧo hӝ sӁ ÿѭӧc sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh. Nguyên tҳc hàng
ÿҫu là tҩt cҧ các vұt liӋu nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc khӱ trùng, thanh trùng hoһc thiêu
hӫy trong phòng thí nghiӋm.
Các câu hӓi quan trӑng nhҩt ÿѭӧc ÿһt ra trѭӟc khi thҧi bӓ bҩt kǤ vұt gì hoһc
chҩt liӋu gì ra khӓi phòng thí nghiӋm mà có liên quan ÿӃn các vi sinh vұt hoһc mô
ÿӝng vұt có khҧ năng gây nhiӉm trùng là:
1. Dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm hoһc khӱ trùng hiӋu quҧ bҵng quy
trình phù hӧp chѭa?
2. NӃu chѭa, chúng ÿã ÿѭӧc ÿóng gói bҵng phѭѫng cách thích hӧp ÿӇ thiêu hӫy
tҥi chӛ ngay hoһc chuyӇn sang phѭѫng cách khác có khҧ năng thiêu hӫy?

28. x 18 x
3. ViӋc thҧi bӓ các dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã khӱ nhiӉm có liên quan ÿӃn bҩt kǤ
nguy hiӇm sinh hӑc hoһc nguy hiӇm khác vӟi ngѭӡi thӵc hiӋn quy trình thҧi bӓ
trӵc tiӃp hoһc ngѭӡi có thӇ ÿӃn tiӃp xúc vӟi các vұt thҧi bӓ ӣ ngoài phòng thí
nghiӋm hay không?
Kh͵ nhi͍m
Hҩp tiӋt trùng là phѭѫng pháp ÿѭӧc ѭu tiên cho tҩt cҧ các quá trình khӱ nhiӉm.
Các vұt liӋu ÿӇ khӱ nhiӉm hoһc thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ÿһt trong hӝp nhѭ túi nhӵa tәng
hӧp ÿѭӧc mã hóa màu theo nӝi dung công viӋc là thanh trùng hay thiêu hӫy. Có
thӇ sӱ dөng các phѭѫng pháp thay thӃ chӍ khi phѭѫng pháp này loҥi trӯ ÿѭӧc
và/hoһc diӋt ÿѭӧc vi sinh vұt (thông tin chi tiӃt, xem chѭѫng 14)
Quy trình thao tác và th̫i b͗ các v̵t li͏u và ch̭t th̫i ô nhi͍m
Cҫn có mӝt hӋ thӕng chuyên biӋt dùng cho vұt liӋu nhiӉm trùng và các dөng cө
chӭa. Phҧi tuân theo các quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và quӕc tӃ. Các mөc bao gӗm:
1. Chҩt thҧi không nhiӉm trùng có thӇ sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh hoһc thҧi bӓ nhѭ
các chҩt thҧi “sinh hoҥt hàng ngày” thông thѭӡng.
2. Vұt “sҳc nhӑn” ô nhiӉm (nhiӉm trùng) nhѭ kim tiêm dѭӟi da, dao mә, dao và
mҧnh thӫy tinh vӥ phҧi thu nhһt lҥi trong hӝp chӭa chӕng chӑc thӫng có nҳp ÿұy
và xӱ lý nhѭ vұt liӋu nhiӉm trùng.
3. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và sau ÿó rӱa sҥch ÿӇ tái
sӱ dөng hoһc tái sinh.
4. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và thҧi bӓ.
5. Trӵc tiӃp thiêu hӫy các vұt liӋu ô nhiӉm.
V̵t s̷c nh͕n
Sau khi sӱ dөng, không ÿұy nҳp kim tiêm lҥi mà bҿ cong kim hoһc lҩy nó ra khӓi
bѫm tiêm và ÿӇ tҩt cҧ trong hӝp chӭa chҩt thҧi bӓ sҳc nhӑn. Sau khi sӱ dөng bѫm
kim tiêm dùng mӝt lҫn có hoһc không có kim cҫn ÿӇ trong hӝp chӭa chҩt thҧi sҳc
nhӑn và thiêu hӫy, hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu hӫy nӃu cҫn.
Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn phҧi có chӭc năng chӕng ÿâm thӫng và
không ÿѭӧc ÿӵng ÿҫy quá. Khi ÿӵng ÿӃn ba phҫn tѭ, cҫn ÿѭӧc ÿһt vào chӛ “chҩt
thҧi nhiӉm trùng” và thiêu hӫy và hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu nӃu phòng thí
nghiӋm yêu cҫu. Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn không ÿѭӧc thҧi ra bãi rác.
H̭p kh͵ trùng và tái s͵ dͭng các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m
trùng)
Không cӕ gҳng rӱa bҩt kǤ các vұt liӋu ô nhiӉm (có thӇ gây nhiӉm trùng) nào ÿӇ
hҩp khӱ trùng và tái sӱ dөng. Bҩt kǤ viӋc làm sҥch hay sӱa chӳa nào ÿӅu phҧi
ÿѭӧc thӵc hiӋn sau khi hҩp khӱ trùng hoһc tiӋt trùng.

29. x 19 x
Hͯy b͗ các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m trùng)
Ngoài các dөng cө sҳc nhӑn cҫn ÿѭӧc xӱ lý nhѭ quy trình trên, tҩt cҧ dөng cө ô
nhiӉm (có khҧ năng gây nhiӉm trùng) cҫn phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trong nhӳng
thùng kín, ví dө nhѭ các túi nhӵa tәng hӧp mã hóa theo màu, có thӇ hҩp ÿѭӧc,
trѭӟc khi hӫy bӓ. Sau khi hҩp khӱ trùng, có thӇ ÿһt vұt liӋu trong hӝp vұn chuyӇn
ÿӃn lò thiêu hӫy. NӃu có thӇ, vұt liӋu dùng trong nhӳng hoҥt ÿӝng chăm sóc sӭc
khӓe không ÿѭӧc vӭt ra bãi rác, thұm chí cҧ khi ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm. NӃu có sҹn
mӝt lò thiêu hӫy ngay trong khu vӵc phòng thí nghiӋm thì có thӇ không cҫn lò
hҩp: chҩt thҧi ô nhiӉm cҫn ÿѭӧc ÿӇ trong dөng cө chӭa ÿѭӧc thiӃt kӃ riêng (túi
mã hóa theo màu) và vұn chuyӇn trӵc tiӃp tӟi lò thiêu hӫy. Dөng cө chӭa dùng
nhiӅu lҫn cҫn chӕng dò rӍ và có nҳp ÿұy vӯa khít. Chúng cҫn ÿѭӧc khӱ trùng và
rӱa sҥch trѭӟc khi ÿѭa trӣ lҥi phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng.
Loҥi thùng, bình hoһc lӑ ÿӵng chҩt thҧi không vӥ (nhѭ nhӵa) ÿѭӧc ѭa chuӝng
hѫn và nên ÿһt ӣ tҥi các nѫi làm viӋc. Vұt liӋu thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ngâm hoàn toàn
trong chҩt khӱ trùng vӟi thӡi gian thích hӧp, tùy theo loҥi hóa chҩt khӱ trùng sӱ
dөng (xem chѭѫng 14). Các dөng cө chӭa chҩt thҧi cҫn khӱ nhiӉm và rӱa sҥch
trѭӟc khi sӱ dөng lҥi.
Thiêu hӫy các chҩt thҧi ô nhiӉm phҧi ÿѭӧc sӵ thӯa nhұn cӫa cѫ quan chӭc năng
vӅ ô nhiӉm không khí và y tӃ công cӝng cNJng nhѭ nhân viên an toàn sinh hӑc
phòng thí nghiӋm (xem mөc thiêu hӫy ӣ chѭѫng 14).
An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ
Thҩt bҥi trong viӋc không chӃ các sinh vұt gây bӋnh có thӇ là kӃt quҧ gián tiӃp
cӫa nhӳng tai nҥn do hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn hoһc chҩt phóng xҥ. Do ÿó, duy trì các
tiêu chuҭn cao vӅ công tác an toàn trong nhӳng lƭnh vӵc này ӣ bҩt kǤ phòng thí
nghiӋm vi sinh vұt nào là ÿiӅu rҩt cҫn thiӃt. Nhӳng quy tҳc và thѭӡng quy này
ÿѭӧc thӵc hiӋn bӣi các cѫ quan chӭc năng ÿӏa phѭѫng hoһc cҩp quӕc gia, nhӳng
nѫi cNJng cҫn ÿѭӧc huy ÿӝng hӛ trӧ khi cҫn thiӃt. Nhӳng nguy hiӇm vӅ hóa hӑc,
lӱa, ÿiӋn và phóng xҥ ÿѭӧc xem xét chi tiӃt hѫn ӣ phҫn VI cӫa cҭm nang này
(Chѭѫng 17 và 18).
Thông tin chi tiӃt ÿӅ cұp ÿӃn an toàn thiӃt bӏ ÿѭӧc trình bày trong chѭѫng 11.

30. x 20 x
4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát -
An toàn sinh hӑc cҩp 3
Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm viӋc
vӟi vi sinh vұt nhóm nguy cѫ 3 và nhóm nguy cѫ 2 nhѭng ӣ mӭc ÿӝ tұp trung vi
sinh vұt cao hѫn và có nguy cѫ tăng sӵ nguy hiӇm khi lan toҧ khí dung. Mӭc ÿӝ
an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿòi hӓi mӝt chѭѫng trình thao tác và an toàn cao hѫn so
vӟi mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm cҩp 1 và 2 (ÿã trình bày trong
chѭѫng 3).
Nhӳng hѭӟng dүn trong chѭѫng này là phҫn bә sung vào nhӳng hѭӟng dүn
chohai loҥi phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (cҩp 1và 2), và do ÿó phҧi ÿѭӧc áp dөng
trѭӟc các hѭӟng dүn cho phòng thí nghiӋm có mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3.
Nhӳng thay ÿәi và bә sung cѫ bҧn là:
1. Tiêu chuҭn thӵc hành
2. ThiӃt kӃ và thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm
3. Giám sát y tӃ và sӭc khoҿ
Nhӳng phòng thí nghiӋm thuӝc mӭc ÿӝ này cҫn ÿѭӧc liӋt kê và ÿăng ký vӟi
nhӳng tә chӭc sӭc khoҿ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc gia.
Tiêu chuҭn thӵc hành
Áp dөng tҩt cҧ nhӳng quy tҳc cӫa phòng thí nghiӋm cѫ bҧn cҩp 1 và 2 và mӝt sӕ
ÿiӇm sau:
1. Tín hiӋu cҧnh báo nguy hiӇm sinh hӑc (hình 1) ÿһt ӣ cӱa ra vào phòng thí
nghiӋm phҧi ghi rõ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa phòng thí nghiӋm, tên ngѭӡi
giám sát có quyӅn kiӇm soát viӋc ra vào phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ nhӳng ÿiӅu
kiӋn ÿһc biӋt khi vào phòng thí nghiӋm, ví dө nhѭ tҥo miӉn dӏch.
2. Quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm phҧi là nhӳng loҥi quҫn áo ÿһc biӋt: loҥi kín
phía trѭӟc, áo dài có ÿӝ bao phӫ hoàn toàn, quҫn áo có thӇ cӑ rӱa, có che ÿҫu, khi
cҫn thiӃt có thӇ có giày kín mNJi hoһc loҥi giày riêng biӋt. Không nên sӱ dөng
quҫn áo cài khuy phía trѭӟc và tay áo không phӫ hӃt cánh tay. Không mһc quҫn
áo trong phòng thí nghiӋm ra khӓi phòng và quҫn áo này phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm
trѭӟc khi ÿem ÿi là/sҩy. Thay thѭӡng phөc bҵng quҫn áo chuyên dөng cho phòng
thí nghiӋm khi làm viӋc vӟi mӝt sӕ tác nhân (ví dө tác nhân trong nông nghiӋp
hay ÿӝng vұt gây bӋnh).
3. Thao tác mӣ bҩt cӭ loҥi vұt liӋu có khҧ năng gây lây nhiӉm nào cNJng phҧi ÿѭӧc
tiӃn hành trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn chһn khác (xem chѭѫng
10).4. Mӝt sӕ thao tác trong phòng thí nghiӋm hoһc làm viӋc vӟi ÿӝng vұt nhiӉm

31. x 21 x
mӝt sӕ bӋnh nào ÿó có thӇ cҫn nhӳng thiӃt bӏ bҧo vӋ hӋ thӕng hô hҩp (xem
chѭѫng 11).
ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm
Áp dөng thiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ nhѭ ÿӕi vӟi các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an
toàn sinh hӑc cҩp ÿӝ 1 và 2 và mӝt sӕ thay ÿәi nhѭ sau:
1. Phҧi tách riêng phòng thí nghiӋm ra khӓi khu vӵc có nhiӅu ngѭӡi qua lҥi
trong toà nhà. Có thӇ ÿһt phòng thí nghiӋm ӣ cuӕi hành lang, hoһc xây
mӝt vách ngăn và cӱa hoһc ÿi qua phòng chӡ vào phòng thí nghiӋm (ví dө
lӕi vào 2 cӱa hoһc phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an toàn sinh hӑc cҩp 2), mô
tҧ mӝt khu vӵc chuyên dөng ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ duy trì sӵ khác biӋt áp suҩt
giӳa phòng thí nghiӋm và không gian lân cұn. Phòng chӡ nên có các vұt
ÿӵng quҫn áo sҥch và bҭn riêng biӋt và phòng tҳm hoa sen.
2. Cӱa phòng chӡ có thӇ ÿóng tӵ ÿӝng và khoá liên ÿӝng ÿӇ trong mӝt thӡi
ÿiӇm chӍ mӝt cӱa mӣ. Có thӇ có mӝt tҩm panel dӉ ÿұp vӥ ÿӇ thoát hiӇm
khi khҭn cҩp.
3. BӅ mһt tѭӡng, sàn nhà và trҫn nhà phҧi chӕng thҩm nѭӟc và dӉ lau chùi.
Nhӳng chӛ mӣ thông qua các bӅ mһt này (ví dө các ӕng dүn chӭc năng)
phҧi ÿѭӧc hàn kín lҥi ÿӇ thuұn tiӋn cho viӋc khӱ nhiӉm.
4. Phòng thí nghiӋm phҧi có thӇ bӏt kín ÿӇ khӱ nhiӉm. Các hӋ thӕng ӕng khí
phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ cho phép viӋc ngăn chһn bҵng khí.
5. Các cӱa sә phҧi ÿóng chһt, có thӇ bӏt kín khí và khó vӥ.
6. Bӕ trí ӣ cӱa ra vào các bӗn rӱa có vòi nѭӟc tӵ ÿӝng.
7. Phҧi có hӋ thӕng thông gió có kiӇm soát duy trì hѭӟng luӗng khí vào
phòng thí nghiӋm. Nên lҳp ÿһt thiӃt bӏ kiӇm soát trӵc giác có hoһc không
có chuông báo ÿӝng ÿӇ nhân viên có thӇ bҩt kǤ lúc nào cNJng biӃt chҳc là
luӗng khí có hѭӟng thích hӧp vào phòng thí nghiӋm ÿang ÿѭӧc duy trì.
8. HӋ thӕng thông khí phҧi ÿѭӧc xây dӵng sao cho không khí tӯ phòng thí
nghiӋm không ÿѭӧc hoàn lѭu ÿӃn các khu vӵc khác trong cùng toà nhà.
Không khí có thӇ ÿѭӧc lӑc hiӋu năng cao (HEPA), hoàn lѭu và tái sӱ
dөng trong phòng thí nghiӋm. Khi không khí tӯ phòng thí nghiӋm (không
phҧi tӯ tӫ an toàn sinh hӑc) ÿѭӧc thҧi ra bên ngoài toà nhà, nó phҧi ÿѭӧc
phân tán xa khӓi khu vӵc toà nhà và nѫi lҩy không khí vào. Tùy vào tác
nhân ÿѭӧc sӱ dөng, không khí này có thӇ ÿѭӧc thҧi ra qua hӋ thӕng lӑc
HEPA. HӋ thӕng kiӇm soát ÿӝ nóng, thông hѫi và ÿiӅu hòa nhiӋt ÿӝ
(HVAC) có thӇ ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ ngăn ngӯa áp lӵc dѭѫng liên tөc trong
phòng thí nghiӋm. Phҧi quan tâm ÿӃn viӋc lҳp ÿһt chuông báo ÿӝng rõ
ràng ÿӇ thông báo cho nhân viên vӅ lӛi cӫa hӋ thӕng HVAC.
9. Tҩt cҧ các bӝ lӑc HEPA phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ có thӇ khӱ nhiӉm và kiӇm
tra khí.
10. Tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc ÿһt tránh lӕi ÿi lҥi, cӱa và các hӋ thӕng
thông hѫi (xem chѭѫng 10).

32. x 22 x
11. Khí tӯ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I và II (xem chѭѫng 10) thҧi ra ngoài qua
bӝ lӑc HEPA theo hѭӟng tránh giao thoa vӟi khí vào ÿӇ cân bҵng khí
trong tӫ hoһc hӋ thӕng thҧi cӫa toà nhà.
12. Phҧi có nӗi hҩp ÿӇ khӱ nhiӉm các chҩt thҧi ô nhiӉm trong phòng thí
nghiӋm. NӃu chҩt thҧi nhiӉm trùng phҧi ÿѭa ra ngoài phòng thí nghiӋm ÿӇ
khӱ nhiӉm và loҥi bӓ thì phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn trong các thùng chӭa kín,
không dӉ vӥ và rò rӍ theo các quy ÿӏnh phù hӧp cӫa quӕc gia hoһc quӕc tӃ.
13. HӋ thӕng cung cҩp nѭӟc phҧi ÿѭӧc lҳp các thiӃt bӏ chӕng chҧy ngѭӧc. Các
ÿoҥn ӕng chân không phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ bҵng ӕng xi-phông chӭa dung
dӏch khӱ trùng và bӝ lӑc HEPA hoһc các thiӃt bӏ tѭѫng tӵ. Bѫm chân
không khác nên ÿѭӧc bҧo vӋ thích hӧp bҵng các bҵng các ӕng xi-phông
và bӝ lӑc.
14. Các quy trình thiӃt kӃ cѫ sӣ hҥ tҫng và vұn hành phòng thí nghiӋm An
toàn sinh hӑc cҩp 3 phҧi ÿѭӧc thӇ hiӋn bҵng văn bҧn.
Hình 4 là mӝt ví dө vӅ mô hình thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm An toàn sinh hӑc cҩp 3.
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm
Các nguyên tҳc lӵa chӑn trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm bao gӗm các tӫ an toàn
sinh hӑc (xem chѭѫng 10) giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – An toàn sinh
hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3, các vұt liӋu có nguy cѫ
lây nhiӉm phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm ngay trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn
chһn cѫ bҧn khác. Cҫn quan tâm ÿӃn các thiӃt bӏ nhѭ máy ly tâm, loҥi máy cҫn
các thiӃt bӏ ngăn chһn hӛ trӧ nhѭ các chén an toàn hay roto ngăn chһn. Mӝt sӕ
máy ly tâm và trang thiӃt bӏ khác nhѭ thiӃt bӏ phân loҥi tӃ bào sӱ dөng vӟi tӃ bào
bӏ lây nhiӉm có thӇ cҫn thêm hӋ thӕng thông hѫi trong phòng có bӝ lӑc HEPA ÿӇ
ngăn chһn hiӋu quҧ.
Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe
Mөc ÿích cӫa chѭѫng trình theo dõi y tӃ và sӭc khӓe cho các phòng thí nghiӋm
cѫ bҧn – An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 cNJng ÿѭӧc áp dөng ÿӕi vӟi các phòng thí
nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3, ngoҥi trӯ các ÿiӇm thay ÿәi nhѭ sau:
1. ViӋc kiӇm tra y tӃ cho các nhân viên trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc
cҩp 3 là bҳt buӝc. Cҫn ghi lҥi chi tiӃt vӅ bӋnh sӱ và sӭc khӓe nghӅ nghiӋp.
2. Sau khi ÿánh giá lâm sàng thích ÿáng, ngѭӡi ÿѭӧc kiӇm tra ÿѭӧc phát thҿ y tӃ
(ví dө trong hình 5) cho biӃt ngѭӡi này ÿang làm viӋc ӣ phòng thí nghiӋm an toàn
sinh hӑc cҩp 3. Thҿ có dán ҧnh, có thӇ cho vào ví và luôn ÿѭӧc mang theo. Tên
cӫa ngѭӡi liên lҥc phҧi ÿѭӧc ngѭӡi ÿó ÿӗng ý cho viӃt vào thҿ nhѭng có thӇ viӃt
tên phө trách phòng thí nghiӋm, cӕ vҩn y tӃ và/hoһc chuyên viên an toàn sinh
hӑc.

33. x 23 x
Hình 4. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p ÿ͡ 3 ÿi͋n hình
(Mô hình do CUH2A, princeton, NJ, Hoa KǤ cung c̭p) Phòng thí
nghi͏m ÿ˱ͫc tách kh͗i l͙i ÿi l̩i chung và ÿi qua m͡t phòng chͥ (có
l͙i vào 2 lͣp c͵a ho̿c phòng thí nghi͏m c˯ b̫n – an toàn sinh h͕c
c̭p 2) ho̿c m͡t phòng kín khí. Phòng có m͡t n͛i h̭p ÿ͋ kh͵ nhi͍m
ch̭t th̫i tr˱ͣc khi lo̩i b͗. Có b͛n n˱ͣc vͣi vòi t͹ ÿ͡ng. Lu͛ng khí
h˱ͣng vào trong và ṱt c̫ các thao tác vͣi các v̵t li͏u nhi͍m trùng
ÿ˱ͫc th͹c hi͏n trong tͯ an toàn sinh h͕c.

34. x 24 x
A. Mһt trѭӟc thҿ
GIҨY KIӆM TRA BӊNH TҰT
Tên
DÀNH CHO NGѬӠI LAO ĈӜNG
Thҿ này là tài sҧn cӫa riêng bҥn. Trong trѭӡng hӧp ӕm sӕt
không rõ nguyên nhân, hãy trình thҿ này cho bác sƭ và thông
báo cho mӝt ngѭӡi trong danh sách dѭӟi ÿây theo thӭ tӵ ѭu
tiên.
Bác sӻ ĈiӋn thoҥi cѫ quan:
ĈiӋn thoҥi nhà riêng:
Bác sӻ ĈiӋn thoҥi cѫ quan:
ĈiӋn thoҥi nhà riêng:
A. Mһt sau thҿ
DÀNH CHO BÁC SƬ
Ngѭӡi mang thҿ này làm viӋc tҥi :
là nѫi có các tác nhân gây bӋnh nhѭ vi rút, vi khuҭn,
Ricketsia, ÿӝng vұt nguyên sinh hoһc giun sán. Trong
trѭӡng hӧp sӕt không rõ nguyên nhân, xin thông báo
cho ngѭӡi tuyӇn dөng vӅ các tác nhân mà bӋnh nhân
này có thӇ bӏ phѫi nhiӉm.
Tên phòng thí nghiӋm:
Ĉӏa chӍ:
ĈiӋn thoҥi:
Hình 5: M̳u th̓ y t͇ tham kh̫o
Ҧnh cӫa
ngѭӡi mang
thҿ

35. x 25 x
5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa -
An toàn sinh hӑc cҩp 4
Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm
viӋc vӟi các vi sinh vұt Nhóm nguy cѫ 4. Trѭӟc khi phòng thí nghiӋm loҥi này
ÿѭӧc xây dӵng và ÿѭa vào hoҥt ÿӝng, các hoҥt ÿӝng tѭ vҩn nên ÿѭӧc tăng cѭӡng
vӟi các tә chӭc ÿã có kinh nghiӋm trong hoҥt ÿӝng tѭѫng tӵ. Phòng thí nghiӋm
này nên nҵm dѭӟi sӵ kiӇm soát cӫa các cѫ quan y tӃ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc
gia. Thông tin dѭӟi ÿây chӍ có tính chҩt hѭӟng dүn. Các quӕc gia hoһc tә chӭc có
ý ÿӏnh phát triӇn phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cҫn liên lҥc vӟi
Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi ÿӇ có thêm thông tin. 1
Tiêu chuҭn thӵc hành
Áp dөng tiêu chuҭn thӵc hành cho mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3 và mӝt sӕ ÿiӇm
ÿѭӧc bә sung dѭӟi ÿây:
1. Cҫn áp dөng qui tҳc hai ngѭӡi, do ÿó không cá nhân nào làm viӋc mӝt
mình. Ĉây là qui tҳc ÿһc biӋt quan trӑng
2. Phҧi thay toàn bӝ quҫn áo và giày dép trѭӟc khi ra vào phòng thí nghiӋm.
3. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo vӅ các qui trình cҩp cӭu cѫ bҧn trong trѭӡng
hӧp có ngѭӡi chҩn thѭѫng hoһc ÿau ӕm.
4. Mӝt phѭѫng pháp thông tin liên lҥc thông thѭӡng và trong trѭӡng hӧp
khҭn cҩp phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa nhân viên làm viӋc trong phòng thí
nghiӋm và nhân viên hӛ trӧ ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm.
ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm
Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4 có các ÿһc ÿiӇm giӕng
vӟi phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 và có thêm mӝt sӕ ÿһc
ÿiӇm dѭӟi ÿây:
1
Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Khoa Giám sát và Phòng chӕng bӋnh truyӅn
nhiӉm, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ.
(http://www.who.int/csr/).

36. x 26 x
1. Ki͋m soát c˯ b̫n. Phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm soát cѫ bҧn hiӋu quҧ, bao gӗm
mӝt hoһc nhiӅu thӭ sau:
- Phòng thí nghi͏m vͣi tͯ an toàn sinh h͕c c̭p III/phòng thí nghi͏m ca-bin
III. Phҧi ÿi qua ít nhҩt hai cӱa trѭӟc khi vào các phòng ÿһt các tӫ an toàn sinh
hӑc cҩp III. Trong cҩu trúc phòng thí nghiӋm này, tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III
tҥo ra sӵ ngăn chһn cѫ bҧn. Nhҩt thiӃt phҧi có phòng tҳm cho nhân viên vӟi
các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Vұt liӋu và dөng cө không mang
vào trong phòng ca-bin qua khu vӵc thay ÿӗ phҧi ÿѭӧc kiӇm soát qua phòng
phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp 2 cӱa. Khi cӱa bên ngoài ÿã ÿѭӧc ÿóng an toàn,
nhân viên trong phòng thí nghiӋm có thӇ mӣ cӱa bên trong ÿӇ lҩy vұt liӋu.
Các cánh cӱa phòng phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp ÿѭӧc khóa liên ÿӝng ÿӇ cӱa
bên ngoài không thӇ mӣ ÿѭӧc trӯ khi nӗi hҩp tiӃn hành xong mӝt quá trình vô
khuҭn hoһc quá trình phun sѭѫng khӱ nhiӉm kӃt thúc (xem chѭѫng 10).
- Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ có thiӃt bӏ hô
hҩp ÿӝc lұp là khác biӋt chính vӅ yêu cҫu thiӃt kӃ và trang bӏ giӳa mӝt phòng
thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 vӟi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp 3. Các buӗng
trong phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿѭӧc bӕ trí ÿӇ cho nhân viên
ÿi qua khu vӵc thay ÿӗ và khӱ khuҭn trѭӟc khi vào khu vӵc ÿӇ thao tác các
vұt liӋu nhiӉm trùng. Phҧi có phòng tҳm ÿӇ khӱ khuҭn ÿӗ bҧo hӝ cho nhân
viên khi rӡi khӓi khu vӵc phòng thí nghiӋm. CNJng nên có mӝt phòng tҳm cho
tӯng nhân viên vӟi các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Nhân viên khi
vào khu vӵc này phҧi mһc mӝt bӝ quҫn áo liӅn thân cung cҩp khí, áp lӵc
dѭѫng, có bӝ lӑc HEPA. Không khí trong áo phҧi ÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt hӋ
thӕng có nguӗn khí ÿӝc lұp có khҧ năng cung cҩp thêm 100% lѭӧng khí trong
trѭӡng hӧp khҭn cҩp. Lӕi vào phòng thí nghiӋm phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿi qua
mӝt phòng khóa khí có cӱa kín khí. Cҫn có mӝt hӋ thӕng cҧnh báo phù hӧp
cho nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng trong trѭӡng hӧp
hӋ thӕng máy móc có sӵ cӕ hay xҧy ra trөc trһc vӅ khí (xem chѭѫng 10).
2. Ki͋m soát l͙i ra vào. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp
4 phҧi ÿѭӧc bӕ trí ӣ mӝt tòa nhà riêng biӋt hoһc ӣ mӝt khu vӵc ÿѭӧc mô tҧ rõ
ràng trong mӝt tòa nhà an toàn. Nhân viên và trang thiӃt bӏ ra vào phҧi qua mӝt
phòng khóa khí hoһc hӋ thӕng riêng biӋt. Khi vào nhân viên phҧi thay toàn bӝ
quҫn áo và trѭӟc khi ra phҧi tҳm rӱa sҥch sӁ rӗi mһc quҫn áo bình thѭӡng.
3. Ki͋m soát h͏ th͙ng không khí. Áp lӵc âm phҧi ÿѭӧc duy trì trong phòng. Cҧ
khí vào và ra phҧi ÿѭӧc lӑc bҵng bӝ lӑc HEPA. Có sӵ khác biӋt ÿáng kӇ vӅ hӋ
thӕng thông khí trong phòng thí nghiӋm ca-bin III và phòng thí nghiӋm yêu cҫu
mһc ÿӗ bҧo hӝ.
— Phòng thí nghi͏m ca-bin III. Khí cҩp cho tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III có thӇ
lҩy tӯ ngay trong phòng thông qua bӝ lӑc HEPA lҳp trên tӫ hoһc trӵc tiӃp
thông qua hӋ thӕng cung cҩp khí. Tӫ phҧi luôn hoҥt ÿӝng ӣ áp lӵc âm ÿӕi vӟi
môi trѭӡng xung quanh phòng thí nghiӋm. Cҫn lҳp ÿһt mӝt hӋ thӕng thông khí
không tuҫn hoàn riêng.
— Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi có các hӋ thӕng buӗng cҩp

37. x 27 x
và thҧi khí chuyên biӋt. Các bӝ phұn cҩp và thҧi cӫa hӋ thӕng thông khí ÿѭӧc
cân bҵng ÿӇ tҥo cho hѭӟng dòng khí ÿi tӯ nѫi nguy hiӇm thҩp ÿӃn nѫi nguy
hiӇm cao. Phҧi có quҥt thҧi khí dѭ ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ luôn ӣ dѭӟi áp lӵc âm.
Phҧi theo dõi áp suҩt khác nhau trong khu vӵc phòng thí nghiӋm và giӳa
phòng thí nghiӋm vӟi khu vӵc xung quanh. Phҧi kiӇm soát dòng khí trong các
bӝ phұn cҩp và thҧi khí cӫa hӋ thӕng thông khí và phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm
soát thích hӧp ÿӇ ngăn chһn tăng áp suҩt trong phòng thí nghiӋm. Phҧi có hӋ
thӕng cҩp khí qua bӝ lӑc HEPA cho khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, buӗng tҳm
khӱ nhiӉm và phòng khóa khí khӱ nhiӉm. Khí thҧi tӯ phòng thí nghiӋm phҧi
ÿѭӧc ÿi qua hai bӝ lӑc HEPA. Hoһc sau khi qua hai hӋ thӕng lӑc HEPA, khí
thҧi có thӇ tái tuҫn hoàn nhѭng chӍ trong phòng thí nghiӋm. Trong bҩt cӭ
trѭӡng hӧp nào, khí thҧi cӫa phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cNJng
không ÿѭӧc tái tuҫn hoàn ÿӃn các khu vӵc khác.Phҧi hӃt sӭc cҭn trӑng nӃu sӱ
dөng không khí tuҫn hoàn trong phòng thí nghiӋm. Phҧi xem xét loҥi nghiên
cӭu, trang thiӃt bӏ, hóa chҩt và các vұt liӋu khác ÿѭӧc sӱ dөng trong phòng thí
nghiӋm cNJng nhѭ mүu ÿӝng vұt trong các nghiên cӭu.
Tҩt cҧ bӝ lӑc HEPA cҫn phҧi ÿѭӧc kiӇm tra và chӭng nhұn hàng năm. Vҧi bӑc
cӫa bӝ lӑc HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ cho phép khӱ nhiӉm tҥi chӛ trѭӟc khi tháo ra.
Hoһc có thӇ tháo bӝ lӑc trong mӝt hӝp kín khí sau ÿó khӱ nhiӉm và/hoһc thiêu
hӫy.
4. Kh͵ nhi͍m ch̭t th̫i l͗ng. Tҩt cҧ chҩt thҧi lӓng tӯ khu vӵc ph̫i m̿c ÿ͛ b̫o
h͡, phòng khӱ nhiӉm, phòng tҳm khӱ nhiӉm, hoһc tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III
phҧi ÿѭӧc khӱ trùng. Phѭѫng pháp ѭu tiên là xӱ lý bҵng nhiӋt. Mӝt sӕ chҩt thҧi
lӓng ÿòi hӓi phҧi trung hòa ÿӝ pH trѭӟc khí thҧi ra ngoài. Nѭӟc thҧi tӯ phòng tҳm
cӫa nhân viên và nhà vӋ sinh có thӇ thҧi trӵc tiӃp ra hӋ thӕng cӕng mà không cҫn
xӱ lý.
5. Vô khu̱n ch̭t th̫i và v̵t li͏u. Phҧi có nӗi hҩp hai cӱa ӣ khu vӵc phòng thí
nghiӋm. Phҧi có các phѭѫng pháp khӱ nhiӉm khác cho thiӃt bӏ và các vұt dөng
không thӇ tiӋt trùng bҵng hѫi ÿѭӧc.
6. M̳u v̵t, v̵t li͏u và ÿ͡ng v̵t phҧi vào qua cәng khóa khí.
7. Ph̫i có ÿ˱ͥng dây ÿi͏n chuyên dͭng và ngu͛n ÿi͏n riêng trong trѭӡng hӧp
khҭn cҩp.
8. H͏ th͙ng c͙ng rãnh ngăn ch̿n phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt.
Do tính phӭc tҥp cao cӫa chӃ tҥo, lҳp ÿһt và xây dӵng các thiӃt bӏ an toàn sinh
hӑc cҩp 4, cҧ trong ca-bin hay trong khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, viӋc trình bày
các thiӃt bӏ nhѭ vұy dѭӟi dҥng sѫ ÿӗ không thӇ thӵc hiӋn ÿѭӧc.
Do tính phӭc tҥp cao cӫa công viӋc trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp
4 mӝt cҭm nang làm viӋc chi tiӃt riêng biӋt cҫn ÿѭӧc xây dӵng và thӱ nghiӋm qua
ÿào tҥo. Ngoài ra, phҧi ÿһt ra mӝt chѭѫng trình khҭn cҩp (xem chѭѫng 13).
Chuҭn bӏ chѭѫng trình này cҫn hӧp tác tích cӵc vӟi cѫ quan y tӃ ÿӏa phѭѫng và
quӕc gia. Nên có sӵ tham gia cӫa các dӏch vө khҭn cҩp khác nhѭ phòng cháy,
cҧnh sát, bӋnh viӋn.

38. x 28 x
6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm
Nhӳng ngѭӡi sӱ dөng ÿӝng vұt cho mөc ÿích chҭn ÿoán hay thӵc nghiӋm cҫn chú
ý vӅ phѭѫng diӋn ÿҥo ÿӭc là tránh gây ÿau ÿӟn hay khó chӏu không cҫn thiӃt cho
ÿӝng vұt. Ĉӝng vұt phҧi nhӕt trong phòng sҥch sӁ, thoҧi mái và ÿѭӧc cung cҩp ÿӫ
thӭc ăn và nѭӟc uӕng. Sau khi kӃt thúc thӵc nghiӋm, ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕi xӱ
mӝt cách nhân ÿҥo.
Chuӗng nuôi ÿӝng vұt nên ÿһt ӣ khu vӵc riêng, cách biӋt ÿӇ ÿҧm bҧo an toàn.
Trong trѭӡng hӧp chuӗng nuôi nӕi liӅn vӟi phòng thí nghiӋm thì cҫn phҧi thiӃt kӃ
sao cho cách biӋt vӟi khu vӵc chung cӫa phòng thí nghiӋm ÿӇ thuұn tiӋn cho
công viӋc khӱ trùng và tiӋt trùng.
B̫ng 4. Các mͱc ÿ͡ ki͋m soát c˯ sͧ ÿ͡ng v̵t: tóm t̷t tiêu chu̱n th͹c hành và
trang thi͇t b͓ an toàn
NHÓM
NGUY
CѪ
MӬC ĈӜ
KIӆM
SOÁT
CÁC TIÊU CHUҬN THӴC HÀNH PHÒNG
THÍ NGHIӊM VÀ
TRANG THIӂT Bӎ AN TOÀN
1 ABSL-1 Hҥn chӃ ngѭӡi vào, có quҫn áo và găng tay bҧo hӝ.
2 ABSL-2
Nhѭ ABSL-1 cӝng thêm: biӇn báo nguy hiӇm sinh
hӑc. BSC cҩp 1 hoһc 2 ÿӕi vӟi các hoҥt ÿӝng tҥo ra
khí dung. Khӱ nhiӉm trùng chҩt thҧi và lӗng trѭӟc
khi rӱa.
3 ABSL-3
Nhѭ ABSL-2 cӝng thêm: hҥn chӃ ngѭӡi vào. BSC
và quҫn áo bҧo hӝ ÿһc biӋt cho tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng.
4 ABSL-4
Nhѭ ABSL-3 cӝng thêm: hҥn chӃ nghiêm ngһt
ngѭӡi vào. Thay quҫn áo trѭӟc khi vào. BSC cҩp 3
hoһc quҫn áo áp lӵc dѭѫng. Tҳm trѭӟc khi ra. Tҩt
cҧ các chҩt thҧi ra phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm .
ABSL: Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cѫ sӣ ÿӝng vұt. BSC: Tӫ an toàn sinh hӑc
CNJng nhѭ phòng thí nghiӋm, thiӃt kӃ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt dӵa theo sӵ ÿánh giá
nguy cѫ và nhóm nguy cѫ cӫa vi sinh vұt ÿѭӧc khҧo sát nhѭ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt ӣ
các mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2, 3 hoһc 4.
Ĉӕi vӟi tác nhân ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các
yӃu tӕ sau ÿây:
1. Ĉѭӡng lan truyӅn thông thѭӡng
2. ThӇ tích và nӗng ÿӝ ÿѭӧc dùng
3. Ĉѭӡng tiêm truyӅn

39. x 29 x
4. Các tác nhân có thӇ thҧi ra ÿѭӧc không và theo ÿѭӡng nào
Ĉӕi vӟi ÿӝng vұt ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các
yӃu tӕ sau ÿây:
1. Ĉһc ÿiӇm tӵ nhiên (ví dө tính hung dӳ và khҧ năng cҳn, cào)
2. Ĉһc tính nӝi và ngoҥi ký sinh tӵ nhiên
3. Các bӋnh dӉ mҳc phҧi
4. Khҧ năng gieo rҳc các dӏ ӭng nguyên
Giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm, các yêu cҫu vӅ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, trang thiӃt bӏ và
phòng ngӯa gia tăng nghiêm ngһt theo cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cho ÿӝng vұt.
Nhӳng ÿiӅu này ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây và ÿѭӧc tóm tҳt ӣ bҧng 4. Các tiêu chuҭn
cӫa cҩp thҩp hѫn ÿѭӧc bә sung hѭӟng dүn ÿӇ thành tiêu chuҭn cӫa cҩp cao hѫn.
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1
Cҩp ÿӝ này phù hӧp cho viӋc lѭu giӳ hҫu hӃt các lô ÿӝng vұt ÿã qua kiӇm dӏch
(ngoҥi trӯ loài ÿӝng vұt linh trѭӣng không phҧi là con ngѭӡi cҫn có ý kiӃn cӫa cѫ
quan chӭc năng cҩp quӕc gia) và nhӳng ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các tác nhân
thuӝc nhóm nguy cѫ 1. Phҧi thӵc hiӋn kӻ thuұt vi sinh an toàn (GMT). Lãnh ÿҥo
cѫ sӣ phҧi thiӃt lұp ra các chính sách, quy trình và ÿiӅu khoҧn quy ÿӏnh trong tҩt
cҧ các hoҥt ÿӝng, kӇ cҧ viӋc ÿi vào khu vӵc nhӕt ÿӝng vұt. Chѭѫng trình giám sát
y tӃ thích hӧp cho nhân viên cNJng phҧi ÿѭӧc xây dӵng. Phҧi chuҭn bӏ và thông
qua tài liӋu hѭӟng dүn hoҥt ÿӝng hoһc tài liӋu vӅ an toàn.
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2
Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các vi sinh vұt
thuӝc Nhóm nguy cѫ 2. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau
ÿây:
1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu ÿӕi vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1.
2. Có biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc (xem hình 1) ӣ các cӱa ra vào và tҥi nhӳng
nѫi thích hӧp.
3. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ thuұn lӧi cho viӋc lau chùi và sҳp xӃp.
4. Cӱa phҧi ÿѭӧc mӣ vào trong và tӵ ÿóng.
5. Có ÿҫy ÿӫ thiӃt bӏ sѭӣi, thông hѫi và ánh sáng.
6. NӃu có thiӃt bӏ thông gió cѫ hӑc thì luӗng khí phҧi thәi vào bên trong. Khí thҧi
ÿѭӧc thҧi ra ngoài và không ÿѭӧc tái luân chuyӇn ÿӃn bҩt kǤ nѫi nào trong tòa
nhà.
7. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép vào.
8. Không ÿѭa vào các ÿӝng vұt không sӱ dөng cho viӋc thӵc nghiӋm.
9. Cҫn có chѭѫng trình kiӇm soát ÿӝng vұt gһm nhҩm và chân ÿӕt.
10. NӃu có cӱa sә, phҧi ÿҧm bҧo an ninh, không phá ÿѭӧc và nӃu có thӇ mӣ ÿѭӧc
thì phҧi lҳp ÿһt tҩm chҳn chӕng ÿӝng vұt chân ÿӕt.

40. x 30 x
11. Các bӅ mһt làm viӋc phҧi ÿѭӧc khӱ trùng bҵng chҩt khӱ trùng hiӋu quҧ sau
khi sӱ dөng (xem chѭѫng 14).
12. Phҧi có tӫ an toàn sinh hӑc (cҩp I hoһc II) hoһc lӗng cách ly vӟi bӝ cung cҩp
khí chuyên dөng và bӝ lӑc HEPA cho nhӳng công viӋc có thӇ tҥo ra khí dung.
13. Có sҹn nӗi hҩp tҥi chӛ hoһc gҫn vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt.
14. Vұt liӋu lót ә cho ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc loҥi bӓ theo cách làm giҧm thiӇu viӋc
tҥo khí dung hay bөi.
15. Tҩt cҧ các vұt liӋu thҧi và lót ә phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi loҥi bӓ.
16. NӃu có thӇ thì hҥn chӃ viӋc sӱ dөng các vұt liӋu sҳc nhӑn. Luôn bӓ các vұt
liӋu sҳc nhӑn vào các ÿӗ chӭa chuyên dөng chӕng chӑc thӫng có nҳp và xӱ lý
nhѭ vұt nhiӉm trùng.
17. Các vұt liӋu ÿӇ hҩp hoһc ÿӕt phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn an toàn trong các ÿӗ chӭa
ÿóng kín.
18. Lӗng nhӕt ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc khӱ trùng sau khi sӱ dөng.
19. Xác ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕt.
20. Phҧi mһc quҫn áo và trang thiӃt bӏ bҧo hӝ khi ӣ trong cѫ sӣ ÿӝng vұt và khi ra
ngoài thì cӣi ra.
21. Phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay. Nhân viên phҧi rӱa tay trѭӟc khi ra khӓi cѫ sӣ ÿӝng
vұt.
22. Tҩt cҧ các chҩn thѭѫng, dù là rҩt nhҽ, phҧi ÿѭӧc xӱ lý thích hӧp, báo cáo và
ghi chép lҥi.
23. Nghiêm cҩm ăn, uӕng, hút thuӕc và sӱ dөng mӻ phҭm trong cѫ sӣ.
24. Tҩt cҧ cán bӝ nhân viên phҧi ÿѭӧc tұp huҩn ÿҫy ÿӫ.
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3
Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã ÿѭӧc tiêm phòng vӟi các vi sinh
vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 hoһc chӍ ÿӏnh khi ÿánh giá nguy cѫ. Tҩt cҧ các hӋ
thӕng, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình phҧi ÿѭӧc xem xét và chӭng nhұn lҥi
hàng năm. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau ÿây:
1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2.
2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào.
3. Cѫ sӣ phҧi cách biӋt vӟi khu vӵc phòng thí nghiӋm và nhà nuôi ÿӝng vұt khác
bҵng mӝt bӝ cӱa kép tҥo thành mӝt phòng chuҭn bӏ.
4. Phòng chuҭn bӏ phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay.
5. Phòng chuҭn bӏ nên có vòi sen.
6. Phҧi có bӝ phұn thông gió cѫ hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo luӗng không khí liên tөc ӣ tҩt cҧ
các phòng. Khí thҧi phҧi qua hӋ thӕng lӑc HEPA trѭӟc khi thҧi ra ngoài và không
ÿѭӧc tái luân chuyӇn. HӋ thӕng phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng tránh luӗng khí ÿҧo
ngѭӧc và tҥo áp lӵc dѭѫng ӣ bҩt kǤ nѫi nào trong nhà nuôi ÿӝng vұt.

41. x 31 x
7. Phҧi có sҹn nӗi hҩp ӣ vӏ trí thuұn lӧi ÿӕi vӟi nhà nuôi ÿӝng vұt có chҩt nguy
hiӇm sinh hӑc. Chҩt thҧi nhiӉm trùng nên ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi chuyӇn
ÿӃn nѫi khác trong cѫ sӣ ÿӝng vұt.
8. Có sҹn lò thiêu tҥi chӛ hoһc thiӃt bӏ thay thӃ theo quy ÿӏnh cӫa cѫ quan chӭc
năng có thҭm quyӅn.
9. Ĉӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 phҧi ÿѭӧc nhӕt trong
lӗng ӣ vӏ trí cách ly hoһc trong phòng. Lӗng phҧi có thiӃt bӏ thông gió ÿһt ӣ sau.
10. Hҥn chӃ tӕi ÿa bөi trong ә.
11. Tҩt cҧ quҫn áo bҧo hӝ phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi giһt.
12. Cӱa sә phҧi ÿóng và bӏt kín, không phá ÿѭӧc.
13. Nên tiêm phòng thích hӧp cho nhân viên.
Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4
Công viӋc trong cѫ sӣ ÿӝng vұt này thѭӡng sӁ liên kӃt vӟi công viӋc trong phòng
thí nghiӋm biӋt lұp tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4. Phҧi áp dөng hài hòa các quy
tҳc và quy ÿӏnh cҩp quӕc gia và ÿӏa phѭѫng khi thӵc hiӋn cҧ hai công viӋc này.
NӃu công viӋc ÿѭӧc tiӃn hành trong mӝt phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc quҫn áo
bҧo hӝ thì các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành bә sung phҧi ÿѭӧc áp dөng trѭӟc
nhӳng gì ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây (xem chѭѫng 5).
1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2 và 3.
2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào. ChӍ nhӳng nhân viên ÿѭӧc giám ÿӕc cѫ
quan cho phép mӟi ÿѭӧc vào.
3. Không làm viӋc tӯng ngѭӡi riêng rӁ: phҧi áp dөng nguyên tҳc hai ngѭӡi.
4. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo ӣ mӭc ÿӝ cao nhҩt nhѭ các nhà vi sinh vұt và
quen vӟi nhӳng nguy hiӇm nghӅ nghiӋp và có sӵ phòng ngӯa cҫn thiӃt.
5. Khu vӵc nhà nuôi ÿӝng vұt nhiӉm các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4 phҧi
duy trì các tiêu chuҭn ngăn chһn ÿѭӧc mô tҧ và áp dөng cho phòng thí nghiӋm
biӋt lұp tuyӋt ÿӕi- an toàn sinh hӑc cҩp 4.
6. Phҧi vào cѫ sӣ qua mӝt phòng chuҭn bӏ khóa khí, phía sҥch cӫa phòng chuҭn bӏ
phҧi cách biӋt vӟi phía hҥn chӃ bҵng tiӋn nghi tҳm rӱa và thay ÿӗ ÿҥc.
7. Khi vào làm viӋc, nhân viên phҧi cӣi bӓ thѭӡng phөc và thay bҵng quҫn áo bҧo
hӝ ÿһc biӋt. Khi làm viӋc xong phҧi cӣi bӓ quҫn áo bҧo hӝ ÿӇ thanh hҩp tiӋt trùng
và tҳm rӱa trѭӟc khi ra.
8. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thông gió bҵng hӋ thӕng lӑc thҧi HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ ÿҧm
bҧo áp lӵc âm (luӗng khí hѭӟng vào trong).
9. HӋ thӕng thông gió phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ chӕng luӗng khí ÿҧo ngѭӧc và áp lӵc
dѭѫng.
10. Phҧi có nӗi hѫi hai cӱa có nҳp sҥch ÿһt ӣ mӝt phòng bên ngoài phòng biӋt lұp
ÿӇ trao ÿәi vұt liӋu.
11. Phҧi có 1 khóa khí riêng có mһt sҥch ÿһt trong mӝt phòng bên ngoài phòng

42. x 32 x
biӋt lұp ÿӇ trao ÿәi các vұt liӋu không hҩp ÿѭӧc.
12. Tҩt cҧ các thao tác vӟi ÿӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4
phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn trong ÿiӅu kiӋn biӋt lұp tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4.
13. Tҩt cҧ các ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc nhӕt riêng rӁ.
14. Tҩt cҧ chҩt thҧi và vұt liӋu lót ә phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi loҥi bӓ.
15. Phҧi có giám sát y tӃ cho nhân viên.
Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng
Nhѭ vӟi ÿӝng vұt có xѭѫng sӕng, cҩp an toàn sinh hӑc cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt không
xѭѫng sӕng cNJng do nhóm nguy cѫ cӫa các tác nhân theo ÿiӅu tra hoһc ÿánh giá
nguy cѫ quyӃt ÿӏnh. Nhӳng phòng ngӯa bә sung sau ÿây là cҫn thiӃt ÿӕi vӟi mӝt
sӕ ÿӝng vұt chân ÿӕt, ÿһc biӋt là côn trùng bay:
1. Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ÿã nhiӉm và không nhiӉm trùng cҫn có phòng
riêng biӋt.
2. Phòng có thӇ bӏt kín lҥi ÿӇ xông khói.
3. Luôn có bình phun diӋt côn trùng
4. Cҫn có thiӃt bӏ "làm lҥnh" ÿӇ làm giҧm hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt không xѭѫng
sӕng khi cҫn thiӃt.
5. Lӕi vào phҧi qua phòng chuҭn bӏ có bүy côn trùng và lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân
ÿӕt ӣ cӱa ra vào.
6. Tҩt cҧ các ӕng thông khí và cӱa sә có thӇ mӣ cҫn có lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân
ÿӕt.
7. Lѭӟi chҳn ӣ chұu rӱa và cӱa cӕng không ÿѭӧc ÿӇ khô.
8. Tҩt cҧ các chҩt thҧi cҫn ÿѭӧc khӱ trùng bҵng cách hҩp vì mӝt sӕ ÿӝng vұt
không xѭѫng sӕng không bӏ chҩt khӱ trùng tiêu diӋt.
9. KiӇm tra sӕ lѭӧng ҩu trùng và ÿӝng vұt chân ÿӕt bay, bò, nhҧy trѭӣng thành.
10. Dөng cө chӭa bӑ chét và mҥt cҫn ÿһt trên khay dҫu.
11. Các loài côn trùng biӃt bay ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc
nhӕt trong lӗng có lѭӟi kép.
12. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc nhӕt
trong phòng an toàn sinh hӑc hoһc cách ly.
13. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng có thӇ ÿѭӧc thao tác
trên khay lҥnh.
Xem thông tin chi tiӃt ӣ các tài liӋu tham khҧo (3–6).