Operation Odyssey Dawn – ปฏิบัติการทางทหารบนข้อจำกัด

1. 20/03/2554 1
Operation Odyssey Dawn – ปฏิบติการทางทหารบนข้ อจํากัด
ั
พันเอก ดร.ธีรนันท์ นันทขว้าง
นักวิชาการด้านความมันคงอิสระ
่
่
จากเมื่อคืนวันที่ 19 มี.ค. 54 ที่ผานมา ได้มีขีปนาวุธร่ อนโทมาฮอร์ค หรื อ Cruise Missile Tomahawk
จํานวนกว่า 110 ลูกถูกปล่อย โดยมีเป้ าหมายคือเป้ าหมายทางยุทธศาสตร์ของประเทศลิเบีย พร้อมทั้งมีการใช้
เครื่ องบินเข้าปฏิบติทางอากาศโจมตีเป้ าหมายทางยุทธศาสตร์ ในลิเบียไปพร้อมๆ กัน ที่ส่งผลให้มีผเู ้ สี ยชีวิต
ั
่
48 คน และ บาดเจ็บกว่า 150 คนนั้น ถือได้วาเป็ นการปฏิบติการทางทหารหลังจากที่ประชุมคณะมนตรี ความ
ั
มันคงแห่ งสหประชาชาติ (UNSC) ได้อนุมติให้ใช้ “ทุกมาตรการที่จาเป็ น” เพื่อปกป้ องประชาชนลิเบียจาก
่ ั ํ
การโจมตีของรัฐบาลกัดดาฟี ด้วยมติ 10-0 โดยมีชาติที่งดออกเสี ยง 5 ชาติ ได้แก่ รัสเซีย จีน บราซิล เยอรมนี
่
อินเดีย เมื่อวันที่ 17 มี.ค.54 ที่ผานมา
ปฏิบติการทางทหารในครั้งนี้ มีชื่อว่า Operation Odyssey Dawn สามารถกล่าวได้ว่าเป็ นการ
ั
ปฏิบติการทางทหารอย่างจํากัด ทั้งตามคําแถลงการณ์ของประธานาธิ บดี โอบามา ของสหรั ฐฯ เอง และ
ั
รู ปแบบของการปฏิบติการเองทําให้เห็นได้อย่างชัดเจนว่า การปฏิบติการครั้งนี้ คงเป็ นเรื่ องที่ตองดําเนินการ
ั ั ้
อย่างเร่ งรี บและบนความไม่พร้อม ของสหรัฐฯ เอง ส่ วนประเทศอื่นๆ นั้นเป้ นผูร่วมในการให้การสนับสนุน
้
มาถึงตรงนี้ หลายๆ ท่านอาจจะมองว่าทําไมผมถึงให้น้ าหนักสหรัฐฯ ในการกําหนดทิศทางของการ
ํ
ปฏิบติการทางทหาร ที่ผมให้น้ าหนักไปที่สหรั ฐฯ เพราะปั จจุ บน สหรั ฐฯ มี ปัจจัยที่ เอื้ อต่อการส่ งทหาร
ั ํ ั
ออกไปทัวโลก ด้วยปั จจัยดังนี้ คือ ในระดับนโยบาย สหรัฐฯ เป็ นประเทศทีมีความชัดเจนในการกําหนด
่
ยุทธศาสตร์ ที่รักษาผลประโยชน์นอกประเทศ อีกทั้งกฏหมายได้ให้อานาจประธานาธิ บดี ในการรั กษา
ํ
ํ
ผลประโยชน์นอกประเทศ นอกจากนี้ สหรัฐฯเอง ยังมีกองทัพที่มีกาลังพล 5 เหล่าทัพ (กองทัพบก เรื อ
อากาศ นาวิกโยธิน และ รักษาฝั่ง) พร้อมกองกําลัง National Guard และ กําลังสํารอง ประมาณ 2 ล้านนาย
ํ
ไม่เพียงแต่ความพร้อมในระดับนโยบาย และ ทางกองทัพมีกาลังพลจํานวนมากแล้ว สหรัฐฯ ยังมี
ประสบการณ์ในการนํากําลังทหารออกปฏิบติการหลายพื้นที่ในโลก จวบมาจนถึงปั จจุบน อีกทั้งสหรัฐฯ ยัง
ั ั
มีเหล่าทัพที่มีความสามารถออกไปปฏิบติการได้ทวโลกที่มีความสามารถดูแลตัวเองได้ 60 วันโดยไม่มีการ
ั ั่

2. 20/03/2554 2
สนับสนุ นจากภายนอก จํานวน 3 หน่ วย นั้นคือ กองกําลังนาวิกโยธิ นปฏิบติการนอกประเทศ (Marine
ั
Expeditionary Force) โดย กองกําลังนาวิกโยธิ นปฏิบติการนอกประเทศ จะมีขีดความสามารถในการ
ั
ปฏิบติการทางทหารทางบก และทางอากาศ และมีหน่ วยงานส่ งกําลังของตนเอง ซึ่ งเมื่อประกอบกําลังกับ
ั
กําลังทางเรื อ เช่ น เรื อรบ เรื อบรรทุกเครื่ องบิน เรื อลําเลียงพล และ รวมถึงเรื อยกพลขึ้นบก จะทําให้ กอง
กําลังนาวิกโยธิ นปฏิบติการนอกประเทศ เป็ นหน่ วยที่มีความพร้อมทั้ง ทางบก ทางนํ้า และทางอากาศ ใน
ั
ตัวเอง ซึ่งเป็ นขีดความสามารถที่ไม่มีประเทศไหนมีได้เท่า
อย่างไรก็ตามการที่สหรัฐฯ เป็ นประเทศเดียวในโลกแต่สภาพความเป็ นจริ งในปั จจุบนของสหรัฐฯ
ั
กับไม่เอื้ออํานวยให้ส่งกําลังเข้าปฏิบติการทางทหารในลิเบีย เนื่ องจาก ปั จจุบน สหรัฐฯมีกาลังทหารอยู่ใน
ั ั ํ
ํ ํ ่
อิรักประมาณ 90,000 นายเมื่อปี ที่แล้ว และปี นี้ กาลังทหารลดลง อีกทั้งยังมีกาลังทหารอยูในอัฟกานิ สถาน
ประมาณ 90,000 นาย โดยในอิรัก สหรัฐฯ เป็ นผูจดกําลังรับผิดชอบหลัก ส่ วนในอัฟกานิ สถาน จะเป็ นการ
้ั
จัดกําลังภายใต้กรอบของ องค์การสนธิ สัญญาป้ องกันแอตแลนติกเหนื อ (North Atlantic Treaty
Organization : NATO) ภายใต้ชื่อ International Security Assistance Force : ISAF การที่สหรัฐฯ คงกําลัง
ทหารไว้ในอิรัก และอัฟกานิ สถาน ทําให้สหัฐฯ ถูกตั้งคําถามว่า สหรัฐฯ สู ญเสี ยชี วิตคนสหรัฐฯไป 4,430
คนในอิรัก บาดเจ็บ 36,395 คน และ สู ญเสี ยชีวิตคนสหรัฐฯไป 1,412 คนในอิรัก บาดเจ็บ 10,468 คน เพื่อ
อะไร ทําให้แรงผลักดันในประเทศให้ถอนกําลังออกจากทั้ง 2 ประเทศ ประกอบกับสภาพเศรษฐกิจของ
สหรัฐฯเองก็ไม่ได้ดีและแข็งแกร่ งอย่างที่เคยเป็ นมาในอดีต
ไม่เพียงแต่ขอจํากัดเรื่ องกําลังที่คงไว้ใน อิรักและอัฟกานิสถานแล้ว สหรัฐฯ เองยังมีแนวคิดในการ
้
ทําสงครามที่ว่า Two-Major Theater War หรื อความสามารถที่จะเปิ ดสนามรบพร้อมกันได้ 2 สนามรบ แต่
ํ
ด้วยข้อจํากัดทางงบประมาณ สหรัฐฯ จึงได้กาหนดสนามรบออกเป็ น 3 ประเภทคือ
* พื้นที่ที่มีความขัดแย้งขนาดใหญ่ (Large Theater War: LTW)
* พื้นที่ทีมีความขัดแย้งขนาดเล็กที่มีขาศึกมีขีดความสามารถทางเทคโนโลยีสูง (STW
้
High-Technology)
* พื้นที่ที่มีความขัดแย้งขนาดเล็กในพื้นที่ปิด พื้นที่สิ่งปลูกสร้าง หรื อป่ าภูเขา (STW Low
Intensity)

3. 20/03/2554 3
ํ
โดยยามปกติ สหรั ฐฯ จะบรรจุกาลังพล ที่กองบัญชาการภาคพื้นยุโรป (Command: EUCOM)
100,000 นาย ที่กองบัญชาการภาคพื้นแปซิ ฟิก (Pacific Command: PACOM) 100,000 นาย และที่
กองบัญชาการภาคพื้นกลาง (Central Command: CENTCOM) 40,000 นาย ถ้ามีความขัดแย้งในแต่ละ
ภูมิภาคการประกอบกําลังดังต่อไปนี้
- พื้นที่ที่มีความขัดแย้งขนาดใหญ่ (LTW): 9 กองพลทหารราบ/นาวิกโยธิ น 12 กองบิน
ต่อสู /้ ขับไล่ 6 กองเรื อบรรทุกเครื่ องบิน
- พื้นที่ทีมีความขัดแย้งขนาดเล็กที่มีขาศึกมีขีดความสามารถทางเทคโนโลยีสูง (STW
้
High-Tech): 1 กองพลทหารราบ/นาวิกโยธิน 5 กองบินต่อสู/้ ขับไล่ 3 กองเรื อบรรทุกเครื่ องบิน
- พื้นที่ที่มีความขัดแย้งขนาดเล็กในพื้นที่ปิด พื้นที่สิ่งปลูกสร้าง หรื อป่ าภูเขา (STW Low-
Intensity): 3 กองพลทหารราบ/นาวิกโยธิน 3 กองบินต่อสู/้ ขับไล่ 1 กองเรื อบรรทุกเครื่ องบิน
โดยที่ ท้ ัง หมดจะมี ก องหนุ น 9 กองพลทหารราบ/นาวิ ก โยธิ น และ 2 กองเรื อ บรรทุ ก
เครื่ องบิน
แนวความคิดใหม่น้ ี ได้ปรั บเปลี่ยนสมมุติฐาน จากโอกาสที่จะเกิ ด พื้นที่ความขัดแย้งขนาดใหญ่
สองพื้นที่ มาเป็ นความขัดแย้ง มีโอกาสเกิดขึ้นได้มากว่า หนึ่ งพื้นที่ ณ เวลาหนึ่ ง แต่กรอบของความขัดแย้ง
ต่างกัน บางพื้นที่ อาจจะมีความขัดแย้งในลักษณะ LTW, STW High-Tech หรื อ STW Low-Intensity
เพราะฉะนั้นการเตรี ยมกําลัง และ ประกอบกําลังขึ้น ตามสมมุติฐานใหม่น้ ีจะมีความอ่อนตัวมากขึ้น และอาจ
ทําให้ กองทัพสหรัฐ ฯ มีขีดความสามารถที่จะทําการรบในพื้นที่ความขัดแย้งมากกว่า 1 พื้นที่ในเวลา
เดียวกัน
่
จากที่กล่าวมาในข้างต้นจะเห็นได้วา สหรัฐฯ เป็ นประเทศที่มีความสามารถในการส่ งกําลังออกนอก
่
ประเทศ แต่ดวยข้อจํากัดที่มีคือ การมีกองกําลังคงอยูในอิรัก และ อัฟกานิ สถาน ทําให้การเปิ ดสนามรบที่ 3
้
นั้นเป็ นไปได้แต่ สนามรบที่ ไม่ตองใช้ก าลังพลมาก ทําให้ส่งผลสะท้อนไปยังการปฏิ บติการ Operation
้ ํ ั
Odyssey Dawn ว่าสหรัฐฯ จะไม่ส่งกําลังทหารเข้าไป และจะปฏิบติการทางทหารอย่างจํากัด ส่ วนประเทศ
ั
อื่นๆ นั้น มีขอจํากัดนานาประการ เช่ น ประเทศในสหภาพยุโรป ต่างประสบปั ญหาเศรษฐกิ จ และมีกอง
้
กําลังของตนเองอยูใน อัฟกานิสถาน ทําให้ไม่ง่ายที่จะเป็ นผูนาในการนํากองกําลังทางบกเข้าสู่ลิเบีย
่ ้ ํ

4. 20/03/2554 4
ดังนั้นการปฏิบติ Operation Odyssey Dawn ที่เกิดขึ้นในครั้งนี้ จึงมีความเป็ นไปได้ 3 แนวทาง
ั
หลังจากการทิ้งโจมตีทางอากาศและ การโจมตีโดยขีปนาวุธร่ อน ดังปรากฏในภาพที่ 1 และ มีรายละเอียด
ดังนี้
สถานการณ์ ในลิเบีย
Operation
Odyssey Dawn
ความเป็ น
ไปได้
หลังจากนี ้
ส่ งกองกําลังทหารเข้ า ใช้ สงครามนอกแบบ
จับตัวผู้นําลิเบีย
ไปในลิเบีย จัดตังกองโจร
้
- แนวทางนี้เป็ นแนวทางที่มีโอกาสมาก - แนวทางนี้เป็ นเป็ นอีกแนวทางหนึ่งที่มี
- แนวทางนี้หากเกิดขึ้น กําลังหลัก
แนวทางหนึ่ง เพราะ สหรัฐฯ โอกาสมากอีกแนวทางหนึ่ง เพราะ
ที่นาเข้าจะไม่ใช่ สหรัฐฯ เพราะสหรัฐฯ
ํ
อาจจะสนับสนุนอาวุธยุทโธปกรณ์ได้ สหรัฐฯ สามารถใช้หน่วยปฏิบติการั
ใช้ทหารไปในอิรัก และอัฟกานิสถาน
สะดวก พิเศษ เข้าดําเนินเนินการจับกุมผูนาได้
้ ํ
เกือบ 200,000 นาย
โดยใช้เวลาในการปฏิบติไม่นานมากนัก
ั
- ข้อจํากัด หน่วยที่รับผิดชอบในเรื่ อง
- สหรัฐฯ ยังไม่มีความพร้อมในการเปิ ด
ของสงครามนอกแบบของสหรัฐฯ - การปฏิบติตามแนวทางนี้ตอง
ั ้
สนามรบ แห่งที่ 3 ด้วยเงื่อนไขหลาย
ในพื้นที่ของลิเบีย ปั จจุบนมีภารกิจ
ั ได้รับการสนับสนุนและยินยอมจาก
ประการ เช่น ปั ญหาเศรษฐกิจ
บางส่ วนหรื อ เพิงจบภารกิจจาก
่ นานาประเทศ
ปั ญหาการถอนกําลังในตะวันออกกลาง
อัฟกานิสถาน เมื่อปลายปี ที่แล้ว
ทําให้ตองใช้เวลา ฟื้ นฟู และ
้ - ที่สาคัญหลังจากการจับคุมแล้ว
ํ
่
- มีความยุงยากในเชิงปฏิบติ
ั
ปรับกําลังใหม่ ต้องหาแนวทางดําเนินการต่อ
เพราะต้องเตรี ยมการโดยใช้เวลานาน
เพราะอาจทําให้ ความสมดุลย์ทาง
- ใช้เวลานานในการดําเนินการจน การเมืองในภูมิภาคตะวันออกกลาง
ประสบความสําเร็ จ และแอฟริ กาตอนบนมีการเปลี่ยนแปลง
ภาพที่ 1 แนวทางที่เป็ นไปได้ในการปฏิบติการ Operation Odyssey Dawn
ั

5. 20/03/2554 5
1. แนวทางที่ 1 : นํากําลังจากสหรัฐฯ หรื อ นานาชาติ เข้าสู่ ลิเบีย ซึ่งหากแนวทางนี้เกิดขึ้น กําลังหลัก
ที่นําเข้าจะมีโอกาสน้อยมากที่ เป็ น สหรั ฐฯ เพราะสหรั ฐฯ ใช้ทหารไปในอิ รัก และอัฟกานิ สถาน เกื อบ
็
200,000 นาย แต่กอาจะมีความเป็ นไปได้ นอกจากนี้สหรัฐฯ ยังไม่มีความพร้อมในการเปิ ด สนามรบ แห่ งที่
3 ด้วยเงื่อนไขหลาย ประการ เช่น ปั ญหาเศรษฐกิจ ปั ญหาการถอนกําลังในตะวันออกกลาง อีกทั้งยังมีความ
่
ยุงยากในเชิงปฏิบติ เพราะต้องเตรี ยมการโดยใช้เวลานาน
ั
2. แนวทางที่ 2 : การใช้สงครามนอกแบบ โดยจัดตั้งกองโจร แนวทางนี้เป็ นแนวทางที่มีโอกาสมาก
แนวทางหนึ่ง เพราะ สหรัฐฯ อาจจะสนับสนุนอาวุธยุทโธปกรณ์ได้ สะดวก ข้อจํากัดที่จะเกิดขึ้นคือหน่วยที่
รับผิดชอบในเรื่ อง ของสงครามนอกแบบของสหรัฐฯ ในพื้นที่ของลิเบีย ปั จจุบนมีภารกิจ บางส่ วนหรื อ เพิ่ง
ั
จบภารกิจจาก อัฟกานิสถาน เมื่อปลายปี ที่แล้ว ทําให้ตองใช้เวลา ฟื้ นฟู และ ปรับกําลังใหม่ แต่ก็ใช้เวลานาน
้
ในการดําเนินการกว่าจะประสบความสําเร็ จ
ํ
3. แนวทางที่ 3 : การใช้กาลังจับตัวผูนา แนวทางนี้ เป็ นเป็ นอีกแนวทางหนึ่ งที่มี โอกาสมากอีก
้ ํ
แนวทางหนึ่ง เพราะ สหรัฐฯ สามารถใช้หน่วยปฏิบติการ พิเศษ เข้าดําเนินเนิ นการจับกุมผูนาได้ โดยใช้เวลา
ั ้ ํ
ในการปฏิบติไม่นานมากนัก การปฏิบติตามแนวทางนี้ ตอง ได้รับการสนับสนุ นและยินยอมจาก นานา
ั ั ้
ประเทศ ที่สาคัญหลังจากการจับคุมแล้ว ต้องหาแนวทางดําเนิ นการต่อ เพราะอาจทําให้ ความสมดุลย์ทาง
ํ
การเมืองในภูมิภาคตะวันออกกลาง และแอฟริ กาตอนบนมีการเปลี่ยนแปลง
ด้วยข้อจํากัดที่จากที่กล่าวมาในข้างต้น ทําให้เกิดประเด็นที่น่าสนใจว่า หลายประเทศที่เข้าร่ สมเล่น
ในสถานการณ์น้ ี จะมีแนวทางอย่างไร แต่ที่แน่ๆ ไม่ว่าจะอย่างไร ราคานํ้ามันก็คงขึ้นต่อไป และ ความสงบ
สุ ขในกลุ่มประเทศอาหรับก็ยงคงต้องติดตามต่อไปว่าจะไปสู่ จุดยุติอย่างไร แต่ที่แน่ ๆ ไม่ว่าจะยุติอย่างไร
ั
สถานการณ์เหล่านี้คงได้ยติชีวิตคนไปอีกหลายชีวิต นี่แหละอํานาจและผลประโยชน์ ..............เอวัง ครับ
ุ