tâm lý trẻ vị thành niên

1. DAc DIEM sU pHAr rnrEN - NuuT',rc vAN oB rAvt
722/
LY TRE EM VA TRE VI THANH NIEN
BS. Hoirng Vti Qulnh Trang.
Khoa Tim If, BQnh viQn Nhi tl6ng I
I. MUC TITU HQC TAP:
1. Nhan bi6t vai trd cta b6c si Nhi khoa Ph6t tri6n hdnh vi trong sg ph6t triiSn tr6 em.
2. Nhan bi6t duqc dec diOm chinh cria c6c giai tlo4n quan trgng trong sg ph6t ti6n trd em: 5
ndm dAu ddi, tir 5- 12 tu6i vd vi thanh ni6n.
3. Nhan bitit c6c vdn A6 ph6t tri6n vi hanh vi (tim lf) thuong g{p o timg giai do4n quan
trgng ctra tr6 em.
4. Bii5t chgn c6ng cg (bang cdu h6i vd c6c test) ct6 titip cfn v6n Ae theo lta tu6i cria tr6.
5. gi6t vai trd cria <td choi vi trd choi trong sp ph6t triiSn ciratr6 em.
6. Nhan bi6t nhAn thric vd benh tAt vd sg chtit theo h?a tu6i ctra tr6 em.
7. Bii5t ky ndng chinh yiSu dC tii5p cfn bQnh nhi vd th6n nhdn.
Il. NQr DUNc sAr.crANc:
A. Bni thtfr 1: 3 gilvt6,i 15' giii lao
1. Vai trd cria b6c siNhi khoa ph6t tri6n hanh vi trong sg ph6t triiSn tr6 em (15')
2. Dac diiSm chfnh vd sy ph6t tri6n ctia c6c giai dogn quan trgng tr6 em: 5 nlnr dAu ddi, tr) 5-
12tuiiivi vi thinh ni€n. (60'+ 30' Xem phim minh hga.)
Giii lao 15' ' ... :
3. Vai trd cta c6u truc gia dinh tong sg ph6t trirSn tr6 em (15')
4. Vai trd cria choi trong sp ph6t tri0n tr6 em.115')
5. NhAn bi6t nhan thtc vA benh tat vdr sg ch5t theo lfa tu6i (15')
6. Gi6i thiQu chck! n[ng chri yiSu d6 titip c{n bQnh nhi vd gia dinh (15')
B. Bei thir2z3 gidrvr6'i 15' giii lao
1. Nhan bitSt c6c v6n AA tam b? thudmg g4p 6 timg giai do4n quan trgng cria trd em:
a. Ri5i loqn ph6t triiSn : ri5i loan ph6 ty kj', chfm n6i, ch4m ph6t tri6n tri tuQ, ch$m
ph6t tri6n toan diQn.(45'+ 15' xem phim minh hga)
b. Kh6 khln hgc t+p (15')
L

2. Giai lao 15'
c. Rtii lo4n 6n u6ng, giAc ngri.(30')
d. ROi lo4n tdng dQng giim chri f, r6i lopn cu xir, lo 6u, trAm cAm vi tU tt o h6 vi
thehh ni6n( 60')
III. .THI/C HANH: 3 gi]vtii 15'giii lao
1. M6 hinh khoa Tim ly BV Nhi d6ng 1( 15')
2. H6 scv b0nh 6n- fniiSt ti5 phdng kh6m Tem l)t- Ph6t triAn tr6 em (30')
3. Chqn dd choi vd trd choi theo hla tu6i; choi theo nh6m tu6i vi theo to4i trd choi( 30')
4. C6ch sft dung bang c6u h6i theo hia tuOi va v6n A6 Ae ti6p cfln thdn nhdn vd trd em
theo hia tu6i (45'). PEDS; M CHAT; T(I TIN; fp"AU CAM
ry. REI'ERENCES:
1. Caring for your child 0-5; 5-12 ardTeens. The American Academy of Pediatrics.
Donals E. Greydanus, MD,FAAP, Editor in Chief and Philip Bashe.
2. Developmental Behavioral Pediatrics 2005. A Handbook of Primary Care second
Edition. Steve Parker, Barry Zuckerman, Marilyn Augustyn.
3. Rxperience of Psychology. Laura A. King Mac Graw Hill 2010.
4. Nelson. Textbook of Pediatrics 2011.
5. Touch points 0-3;3-6. T. Berry Brazelton, MD and Joshua D. Sparow, MD.2001
6. Tam ly gia dinh - Nguydn k'h6c ViQn Nhe XuAt Ban He nQi, Trung tdm nghiOn
ctiu Tdm lf Trd em Hi nQi, 1994.
r. nAc si NHr KHoA pHAr rRrEN HANH vr vA stI pHAr rRrtN rnt, npr
1. Bic si Nhi khoa phdt tri6n hirnh vi lugmg gi6, tham vdn vir cung c6p di6u tri cho
tr6 em, tr6 vi thinh ni6n vi gia tlinh vr6,i chu6i v6n tld phdt tri6n vi blrnh vi bao
l
gom :
o R6i 1o4n vA hqc tep nhu R6i lo4n dgc, viiSt vi ldm toan.
. Tturg dQng giam chri f, r6i loan 6m enh cuong chi5, rtii lo4n img xri, r5i loqn lo 6u,
hAm cdm.
. R6i lo4n 6n u6ng, v6n aC ti0u ti6u, ti6u dAm, x6n ph6n.

3. . ROi lo4n vC ph6t triiSn bao gdm: bai n6o, t.u ky, khi6m khuyi5t gi6c quan nhu
khiiSm thinh, khi6m thi.
. R6i lo4n ng6n ngf, riSi loen v6n itOng
. VAn tt6 ph6t triiSn vd hanh vi tir c6c bQnh hay tinh heng m6n tinh nhu: tiiSu dudng,
suy6n, ung thu, dQng kinh vi sanh non.
Bic si Nhi khoa phit tri6n hirnh vi lim viQc tgi bQnh viQn, trung tim y t5, cic
phdng khim, phdng kh6m tu nhfln, khoa Phgc hdi cn*c ning, vir trudmg hgc voi
myc ti6u hitiu rd vdn Oe cta tr6, t6c dQng cfuc viind6 nny tr6n gia ttinh vd biQn h0 cho
tr6 em vd gia ttinh beng c6ch ph6i hqp chflt chE voi huong hgc, nhi tr6, mdu gi6o vi .
c6c t6 chrtc 1i6n quan d5n viQc hgc cria tr6.
Bdc si Nhi khoa ph6t tri6n hinh vi phOi trqrp ch4t ch6 v6i b6c si t6m tlan nni, man
kinh nhi, B6c si rEng hinh m{t, tai mfli hgng trong viQc x6c ttlnh v6n aA y khoa. Bdn
cqnh d6, tem lli gia sE rillnh gi6 chi s6 thdng minh, giai quyi5t v6n aA tam ly k*ri c6n
thitit; chuy6n vi6n v$t lf tri tiQu hd trq vfln dQng th6 nhu lat, truon, ngdi, b6, di ch4y,
ohiy; chuy6n vi€n dm ngii sE chinh 6m; ho4t dQng tri liQu gitip h5 trq c6c ho4t dQng
cim nim; chuy6n vi6n vA giao dgc x6c tlinh c6c riSi loan hgc tfp; nhdn vi€n xd hQi
girip c6c v6n a6 an sinh x5 hQi.
rr. Dac Dr6M cHiNH VA S(I pHAr rRrEN CUA CAC GrAr DOAN QUAN
TRQNG rnE ru: s NAM oAu DoI , s- 12 TUOI vA vI THANH NrtN.
A. D4i cuorrg:
Theo HQi nhi ktroa Hoa kj,, tr6 em chia ldm 3 giai ilopn chfnh : 5 nflm diu ddi, tir 5 di5n
12 tu6i vi vi thinh ni6n trong d6, tu6i vi thdnh ni6n du-o. c T6 chric Y t.5 The gioi quy
dinh til 12- lg tu6i. Trong d6, ndm nim dAu ddi cria tr6 em c6 th6 dugc chia thanh giai
doan nh6 nhu sau:
o So sinh (new born) 30 ngdy tIAu ti6n ;
o T16 nh6 (Infant) : dudi 2 tu6i.
. Tflp di (toddler) : nim th?2-tru6c 3 tu6i.
. M6u gi6o (preschooler) tru6c 6 tu6i.
. Tu6i di hgc (school age) ttr 6- 12 tu6i.
2.
3.

4. . Tuisi day thi (teenager) tt 12- 19 tu6i.
Sp ph6t tri6n toan diQn ctia tr6 em g6m cic 16nh vgc sau: th6 ch6t, vfn dQng th6, v4n
dQng tinh, nh&r thtic, ng6n ngft, cim xric vi xE hQi du-oc t6ng hda tt ban than tre, gia
tlinh vi mdi trudmg. Trong d6, tre kh6m ph6 the gi6i qua cdc gi6c quan cta minh, nhfln
tir m6i truong am thanh, ti6ng dQng, ldi n6i, 6m nhpc cflng nhu c6c kich thich tu dO choi,
trd choi theo tu6i. Khi hoan thenh giai do4n ph6t tririn theo tudi sE girip tr6 bu6c sang
giai do4n m6i d6 dang. V6V ttC tr6 ph6t tri6n ttii uu tiAm ndng cira minh, nhirng nguoi
, I r .. I ^ .A,t ^ i r.L r.^
cnam soc gom cna m9, thAy c6 vdr nhdn viOn y ti5 ktr6ng nhiing can Uitit nhiQm w cua
m6i lfa tu6i me cdn cdn thdu hiOu nhu cAu tem t)t cfia tr6 em tt,5 tao di6u kiQn cho tr6
ph6t triOn tdi uu. Theo b6c siNguy6n Khic ViQn, nhu cAu tam 1), tfritit ytiu cta tr6 em li
sg AN TOAN v6i 3 yiSu tii h tintr thuong yOu, sg chdp nh$n vi sr;6n tlinh. E6 li y6u
thucrng tr6 tich cyc vi ch6p nh$n vO di6u kiQn cho di tre bikhitim khuytlt hay kh6ng d4t
theo k) vgng cria cha mg, ti5 aiSn h dugc 6n dinh vA ngudi ch[m s6c, vC m6i truong
s5ng, tr6 sE cim th6y an tam dC hqc h6i vi lon l6n.
B. Cic Iy thuy6t vd cdc giai dopn cfra sE ph 6t triiln tr6 em:
LYTHUYET Nhti nhi
0-2 tu6i
T3p tli
< 3 tudi
Mfiu gi6o
3- 6 tudi
Tu6i di hoca
6- 12 tu6i
Vi thnnh niOn
12- 19 tu6i
S.FREUD:
(1856-1939)
Tflrn ly dgc nlng
Giai doan
./
ml9ng
Giai do4n hflu
mon
Giai do4n ducrng
vqll Phric chm
Oedipe
Giai doAn 6n
ting
Giai do4n sinh
duc
J.PIAGET:
(1896-1980)
Nhfn thfc
Giai doan
gi6c dQng
Giai do4n gi6c
d0ng
Gd ti6n thao titc Gd thao t6c cu
tho
Gd thao tdc nghi
thirc
E.ERIKSON: Tin c[y- ngd Tu 10p- Xdu S6ng t?o- TQi l6i Ti6n ti6n- Khlng dinh
4

5. (1902 -1994)
Tffm If xfl hQi
v.uc hO vi nghi
ngd
ThAp k6m minh- Hda tan
L.KOHLBERG:
(1927-1987)
Dao drfrc
Ti0n quy udc:
Tr6nh hinh
phqtl danh
phAn thucrng
Quy u6c : sU tuan
thtr
Quy u6c:
Ludt vd thf tu
Sau quy uoc :
Nguy6n tic dao
5-,
ouc
C. wt5c ph6t tri6n cg thd vir sg phit tri6n toin di$n theo HQi Nhi khoa Hoa K):
1. So sinh- 1 thdng tu6i :
. NhExg m5c vfn tlQng :
- Crl dQng c6nh tay mdJ c6ch ltr6ng ddu, run rAy
- Eua ban tay ngang mit ve miQng
- Ct dQng diu tir b6n niy sang b6n kia khi nim s6p
- OAu ng6 ra phia sau ntiu kh6ng dugc vin
- Giii ban tay nim chit
- Crl dQng phan x4 m4nh
o Nhfrng m6c thi gi6c:
- Tflp trung 0 khoang cdch2O - 15 cm
- Uat nhin bAng quo vir d6i khi 16
- Thich mdu hinh triing tten ho{c tuong phan manh
- Thich guong mflt nguoi hon c6c m5u kh6c
o Nhtng m6c thinh gi6c:
- Thinh lpc gdn nhu truong thanh
- Nhan Uitit vai titing dOng
- C6 th6 quay vO phia nhting ti6ng dQng vd gigng n6i cua gia dinh
o Nhirng m6c khtfru gi6c vi xric gi6c:
- Thich mii nggt
- Trrinh mui diing ho[c chua

6. ' Nhan Uii5t mtri huong cta siia mg
- Thich cim gi6c mAm hon ctrng
- Ghet sd d6 xO xdm, ghd ghA.
2. Tt 1- 3 thing tu6i:
o NhthrB m5c v$n tlQng:
- Ngi5c dAu vi ngpc khi nim s6p
- Ndng ph6n tr6n cua thdn voi canh tay khi nim s6p
- nu6i chdn vi de khi nim s6p ho{c ngr}a
- M0 vd nim ban tay
- X6 ng6 tr6n hai ban chdn khi hai ban chin duo. c dflt tr6n mQt m{t cimg
- Duaban tay vio miQng
- Ldy ban tay danh mAnh vdo d6 vgt treo lung Hng
- Nim vi Hc d6 chcri blng tay
o NhfrnB m6c thi gi6c:
- Nhin guong mat mQt c6ch tfp trung
- Theo d6i cdc ttd v6t dang di chuyiSn
- Nhan bi6t nhtng <16 v$t vi nhting ngudi quen thuQc & mQt khoang c6ch
- e6t dAu sri dgng ph6i hqp ban tay vi mit
o Nhfing m6c thinh gi6c- Ili ndi:
- Cudi ktri nghe giqng n6i cta b4n
- nit dAu b0p be
- git ddu bit chu6c vii 6m thanh
- Quay dAu quahuong am thanh
o Nhiing m6c cflm xtc- xfl hQi:
- git dAu n0 np cuoi xd giao
- Thich choi voi ngudi kh6c, vi c6 th6 kh6c khi ngimg choi
- C6 sg giao tii5p, bi6u 10 voi v6 mflt vi co ttr6 nhiAu hcvn
- git chu6c vii crl dQng vi bieu 10 n6t m{t
3. Tir 4- 7 thing tu6i:
o NhfmE m6c v$n rlQng:

7. - Lan cf, hai chiAu (truoc dtin sau, sau ct6n tru6c)
- Ngdi vdi sU h6 trg cira bin tay,r6i sau d6 kh6ng cAn sU h5 trg
Chiu toirn b0 sric nflng cria co thti tr6n d6i ch6n
- VOi blng mQt bin tay
Chuy6n dd vat tir bin tay niy qua bdn tay kh6c
Dung nim tay dO cio i16 vflt (kh6ng kEp)
o Nhfrng m6c thi gi{c:
- Ph6t triiSn thi gi6c dAy dir miu sic
- Khe ndng nhin xa dugc hodn dipn
- Khe ndng bd theo nhirng vat di chuyOn cfing hoin dign
o Nhttng m6c ng6n ngtt:
D6p lpi v6i t6n minh
- gAt dAu phan rmg v6i "kh6ng"
- giet phan biet c6m xtic qua giqng n6i
- D6p rmg vdi 6m thanh bing cicht?o n6n 6m thanh
- Dtng gigng n6i Ae aiSn d4t sU hdi ldng ho{c kh6ng hai ldng
Bap be nhirng chuSi ptrU 6m
o Nhfrn m6c nh$n thrfrc:
- Tim ra mQt phAn dO vflt dugc catgidu
- KhAm ph6 bing tay vi mieng
CO ehnele1 r*rfrng vAt ngoii tAm v6i
o Nhfrng m6c cf,m xric- xfl hQi
Thfch ntrfrng trd choi x6 hQi
- Thf v! v6i nhirng hinh 6nh trong gucrng
D6p img vdi r*rirng bi6u lQ cam xric vdi ngudi kh6c
4. Tir 8- 12 thing tu6i:
o Nhting m6c vOn tlQng:
- TU ng6i mi khOng cAn giup dd
Bd ra phia trudc bdng bUng
Ki6m so6t tu thiS dAu g6i vd bin tay bing cl6u g6i

8. - Trudm bAng ban tay vi <tAu g6i
- Chuy0n tir tu th6 ngOi a6n bo hoflc nim s6p
- Tt k6o chin minh d6 dimg l6n
- Vin vio giudrng vi di <tugc l6m chSm
- Dung trong ch6c l6t md kh6ng c6n vin
- C6 th6 di ttu-o. c hai ho{c ba bu6c mi kh6ng cdn vin
o NhfrnB m6c cim nim:
- gi6t cim nam b6ng hai ng6n tay
- EAp hai hinh kh5i veo nhau
- D6 nhting <16 v6t vdo trong vft chtla
- Ldy nht'ng d6 vat ra kh6i vflt chrla
- TU nguyQn bu6ng nhtng d6 v$t ra
- DAy <td vflt blng ng6n tay tr6
- CO gfungbhtchu6c vE nguQch ngo?c
o Nhimg m6c ng6n ngtr:
- Gia tlng sy chf f ldi n6i
- Eip lai nhtng y€u ciu don gian beng ldi n6i
- D6p img vcri ti5ng "kh6ng"
- St dgng nhirng crl chi don gian, nhu l6c itiu tt6 n6i "ktt6ng"
- Bip b9 vdi sy tr6i chiy
- N6i "ba ba" v6i "ma ma"
- Sri dpng nhthrg tt cim thrin, chEng h4n nhu "Oh, oh"
- CO gling bit chu6c nhting tir ngtr.
o Nhihrg m6c nhfln thftc:
- Th6m hi,!m nhirng vft th6 trong nhi€u c6ch kh6c nhau (lEc, dfp, ndm, thi xu5ng)
- DE dang tim ra nhikrg v$t dugc cdt gi6u
- Nhin dung hinh anh dugc ggi t6n
- nit chudc nhfr'ng crl chi
- g6t dAu sri dung chinh x6c du-o. c dd vft (u6ng bdng ly, chai t6c)
- Quay s6 Aien tho4i (nghe vn nh4n)

9. . Nhfrng mdc cim xrric- xi hQi:
- Nhft nh6t ho{c lo 6ng voi ngudi 14
- Kh6c khi mg ho{c cha b6 mQt minh
- Thich bat chudc nguoi kh6c trong khi choi
- Bi6u l0 nhiing sd thich dac bi-6t voi mQt si5 nguoi vi d6 choi
- TrSc nghiQm d6p tmg cta cha me di5i voi nhihrg ho4t dQng cria t6 hong khi An @an ldm
gi ktri tre tir ctrtii ttrtc enl
- Tr6c nghiQm tt6p tmg cria cha m9 dOi v6i hanh vi criatr6 (ban lim gi khi con kh6c sau khi
roi kh6i phdng)
, C6 th6lo Eng nhiAu hong mQt s6 tintr hu6ng
- Thich mq/ hoflc nguoi chlm s6c thucmg xuy6n hon t6t c6 nhtng nguoi kh6c.
- L4p lai nhiing am ftanh hopc cti chi dO g6y sU chri f.
- TU en b5ng ng6n tay.
- OuSi tay hoic ch6n girip khi duo. c m{c qudn 6o
5. T16 2 tu6i
. Nhirng m6c vgn rlQng:
- Di mQt minh
- K6o <t6 choi sau ltmg tr6 khi di
- Mang t16 chcvi l6n ho{c nhiAu dd choi khi di
- gfu dAu ch4y
- Etmg tr6n diu ng6n ch6n
- D6 banh
- Leo lOn xu6ng ban ghti mi kh6ng cdn girip dO
- Leo l6n xuiSng cAu thang mn bit <t6u vin
o NhfrnB m6c cAm nim:
- Ve nghQch ngo?c t.u ph6t
- Trut vft chria AC AO v$t ra
- Xdy dpng th6p vdi 4 kh6i hoflc hon
- C6 tfr6 aung mQt ban tay thl$n hon ban tay kia
o Nhfmg m6c ng6n ngir:

10. - Chi tt6 vflt ho{c tranh anh khi dugc xuong tOn
- NhAn bii5t t6n cria nhting nguoi trong gia dinh, dO vft ho[c nhiing ph0n co thi5.
- N6i nhi6u tu ttcrn (hic 15 - 18 thrlng tu6i)
- Dung c6u don gian (lfc 18 -24thAng tu6i)
- Dung cAu g6m 2 - 4 tit
- Theo c6c huong ddn ilcrn gian
- L+p lai nhting tir nghe trong cdu chuyQn
o NhflnB m6c nh$n thfc:
- Tim dugc vft gi6u du6i 2ho{c 3 c6i nip
- git itiu lUa ra theo hinh dang vd mdu sic
- eft diu choi gia b0
o Nhitng m5c cf,m xfc- xfl hQi:
- git chudc hinh vi cria ngudi kh6c, d{c biet ld ngudi tru&ng thenh vi tr6 lcvn kh6c
- Tdng sU f thr?c vd Uan then khi dugc t6ch rdi kh6i nhtiTrg nguoi kh6c
- Tnng sU hlng say khi & cirng c6c tr6 kh6c
- T6 ra ty l4p hon
- eet dAu bi6u lO henh vi phan d6i
- Giai do4n 1o 6u vi xa c6ch t6ng diSn giiia n[m, rdi giam dan
6. T16 3 tu6i:
o Nhttng m6c vgn tlQng:
- Trdo gi6i
- Leo xul5ng cAu thang, thay d6i ban ch6n
- DA banh
- Chaya6 aang
- Eap xe ba brinh
- Nghi0ng minh dE dang md kh6ng ng6
r Nhimg m5c cAm n6m:
- VC nghQch ngo?c dudrng dgc, ngang vi trdn v6i brit mpc hoflc bft chi
- Liltirng trang s6ch
- Xdy th6p vdi hon 6 l,*r6i
10

11. - Cam bft trong tu thi5 vi6t
- XiiSt chflt vi th6o nip lg, i5c bir lon
- Xoay tay cim dO m0 crla
o Nhirng m5c ngdn ngtt:
- Tudntheo mQt mQnh lQnh g6m 2 -3 tir
- Nhan biiSt va x6c tllnh hiu h6t c6c tt6 vft vd hinh anh th6ng thucrng
- Hi6u da sii c6c cdu
- Hitiu mi5i quan he th6 ctr6t 1 "h6n" "trong" "duoi")
- Dung cdu v6i 4 - 5 tir
- C6 th6 n6i ten, tu6i, ph6i
- Dung d?i danh tt (t6i, anh, cta t6i, chring ta, chtng n6) vd vii s5 nhi6u
- Nguoi le c6 th6 hi6u da sr5 c6c tir
o Nhfnrg mdc nhfn thrfrc:
- Lem nhting tt6 choi co hgc
- Chgn m$t it6 v{t trong ban tay pht hqp voi hinh trong s6ch
- Choi gii vd voi bfp bC, tht vft vi nguoi lh6c
- X6p tt6 choi theo hinh d4ng vi mdu sic.
- Hoan thenh gh6p hinh vdi ba hoic b5n minh
- Hi6u kh6i niQm "hai"
o Nhfrng m6c cim xfic- xfl hQi:
- git chu6c nguoi ton vi b4n ctng choi
- TU ph6t t6 tinh cim voi nhting nguoi ben choi tuong gia dinh.
- C6 th6 thay phi6n trong trd choi ttiQn trl
- Hi6u kh6i niQm "cria t6i" vi'ocria ngutri kh6c"
7. TrG 4 tu6i:
o NhftnB m6c vfn tl0ng
- Nhiy ld cd vd dimg tr6n mQt ban chdn d6n 5 gi6y
- LOn xuiSng ciu thang kh6ng cdn vin
- Debanh ra phia tru6c
- N6m banh qua ban tay
LL

12. Chup lai banh dOi lai
- Di chuy6n trudc vi sau mQt c6ch nhanh ntrgn
o Nhttng m6c cAm nim:
- Chdp hinh vudng theo mdu
- Ve hinh ngudi v6i 2 ddn4 phdn ctra co thiS
- Dirng k6o
- Ve hinh trdn vir vu6ng
- git ddu chdp vii chfr cdi
o Nhfrng mdc ngdn ngif:
Hi0u dugc nhfrng kh6i nigm "gi6ng" "kh 6c"
NArn dugc vdi quy 1u0t cdn ban cua v[n pham
N6i blng cdu c6 5 - 6 tir
- N6i kh6 rd ring de ngudi lp c6 the hiOu dugc
Ke chuyQn
. Nhftng m6c nhfn thftc:
- N6i dung tOn vii miu
- Hi0u kh6i niQm d6m vi c6 thC i10m vdi sd
- TiCp cfln v6n A0 tt mQt g6c ntrin
- g6t dAu c6 kh6i nipm rd hcrn ve tnOi gian
- Tudn theo mQt menh lenh gdm 3 phAn
Nhd mQt s6 phdn cdu chuyQn
- Hi0u kh6i nipm gi6ng I l<hdc
Tham giatrd chcvi tucnrg tugng
o Nhilng miic cf,m xric- xil hQi:
- Quan tam diSn nhfrng kinh nghiQm mdi
- Hqrp thc vdi trd kh6c
,
- Choi "mg" hoflc
66b6"
- Tang s6ng t?o trong trd choi tucrng tugng
MEc vi cdi quAn 6o
Th6a thu4n gihi ph6p khi c6 xung dQt
L2

13. - TU lfp hon
- Tuong tuqng nhiOu hinh anh kh6ng quen thuQc c6 th6 li "qu6i v$f'
- Hinh dung ban th6n nhu mQt ngudi toan diQn gdm co th6, tinh thdn vd cim xric
- Thudrng kh6ng ttr6 phen biQt gita tuong tugng vd thUc ti5.
7.T165 tu6i:
o Nhirng m6c vfn tlQng:
- Etmg trOn I ban chdn it ntrAt 10 gi6y
- Nhny ld cd, nhiy lQn nhio
- Nhtin nhiy, leo hdo
- C6khinlngnhiyd6y
o Nhiurg m5c cAm nim:
- Ch6p m6u hinh tam gi6c vi nhtrng hinh hqc kh6c
- VC hinh ngucri voi thdn
-,. a. .
- vlet m val cnu
- Mac vi cdi quan 6o kh6ng c6n girip tt0
- Dung nia, muSng vd <16i khi dao
- Thucrng tU di v0 sinh
o Nhting m6c ngdn ngii:
- Nh6 mQt ph0n cdu chuyQn
- N6i cdu voi hon 5 tir
- Dung thi tuong lai
--x- r.e cnuy9n oal non
- N6i t€n vi ilia chi
o Nhimg mdc nhfn thrfrc:
- C6 tfr6 a6m 10 d6 vft tr& 16n
- Gqi ttung t€n tOi *rieu 4 miu
- Hi6u t5t hcrn kh6i niQm thoi gian
- giCt ve ntrtng d6 vflt srl dgng hang ngdy trong nhd (ti6n, thrtc 6n, dgng cg)
o NhfrnB m5c cim xric- xfl hQi:
- Mul5n hm vui ldng ban
13

14. - Mui5n gi6ng ban
- C6 v6 <16ng j v6i tuflt lQ hon
- Thich h6t mtia vd d6ng vai
- T6 ra t.u lap hon, vi cflng c6 tt6 tU di them mQt nguoi lang giAng gan *ra
- Nhan thfc vA gi6i tinh
- C6 khi n6ng phdn biQt tuong tugng vi thUc t0
- DOi khi ddi h6i, d6i khi hqp tdc mQt c6ch hlng h6i
8. Tt 6- 12 tu6i:
a. Nhgn thfc: O giai do4n niy, th6 ch6 cho nhting hi6u bi6t c6 tinh ki diQu vd ban then ffe
li trung tem, tre tuOi Ai hgc t6ng cucmg 6p dUng vd ch6p nhfln luflt lQ dUa tr6n sg quan s6t
da chiAu kich. Piaget ggi d6y h giai do4n chuyiSn tir tiAn thao t6c (preoperational) sang
thao t6c logic cg th6 (concrete logic operational). Lo 6u chia ly vd sy tir ch6i <1i5n trucrng
ld hiQn tuqng thuong g{p. Truong hqc ddi h6i tri thric, nhSn thtic vi ng6n ngfl lim viQc
k6t hqrp hiQu qui v6i nhau, do tt6 d6n lorp 3, tr6 sE tflp trung dugc 45 phrit vi c6 th6 hoan
thenh nhi6u nhiQm vg phfc tep. ViQc dqc o ddy ktrdng chi hi6u tir md cdn hi6u nQi dung
vd sopn lai thanh do4n v6n phong phf y tucrng.
b. Cf,m xfc- d4o ih,lc: Bit dAu tir tuOi ney tr6 phAn biet dung sai trong nghti canh cg th6,
bi6t n6i tdm h6a luflt lQ xE hQi, ch6p nhfn gieficria gia dinh vd cQng ddng, tim kitim sg
chdp nhfln cta c6c ban d6ng diog, tt cha m9 vi nhting m6u hinh nguoi lon. Dtin 10 tu6i,
hiu hi5t h6 hi€u sy c6ng bEng nhu li quan h6 tuong( AOi xtr v6i ngudi kh6c nhu h ban
mong dugc ngudi kh6c aOi xu nhu vdy).
c. Xfl hQi- cf,m xfc: Giai do4n ndy nOi Uat sy sing t4o vd n6ng su6t c6ng viQc, tr6 ktr6ng
cdn anh huong duy nh6t tir gia dinh mi cdn tir trudmg hgc vi l6ng giAng. Cha m9 n6n
kh6ng chi tfp trung ttiSn viQc hgc tfp cria tr6 mi cdn tpo di6u kiQn AO tre hm viQc nhd,
tham gia sinh hoat nh6m b4n ctng gi6i hay cirng sd thich ( th6 thao, 6m nh4c...) thuong
xuy$n sC girip tr6 ph6t triiSn khi ndng vi k! nnng x5 hQi. Anh chi em sE it6ng vai trd
canh tranh lanh mpnh, ung h0 trung thanh vd khudn mdu- thdn tugng. Tu6i niy aE Ui tac
ilQng bdi m$i truong xung quanh nhu bi bfitryt,bi l+m dung, drinh nhau, ttua ttdi h?y tU
.l
ro mo ve gror unh qua phuong tiQn truydn th6ng. Trd cfing can hgc c6ch chia sE, kiiSm
L4

15. 9.
so6t cirn xric d6 k6t b4n, duy tri tinh ban vi giao titip v6i ngudi kfr6c. Giai tto4n niy titip
tpc x6y dgng kh6 nlng ty lfp vd hinh thanh sy tp tin cho giai ttoan vO sau ti5t dqp.
fu6i afly thi: chia hm 3 giai do4n trong tt6 m5i giai do4n sE c6 nhtng quan tam khuynh
huong kh6c nhau. Tuy nhi6n, c6 th6 xem tu6i d6y thi h giai do4n chuy6n titip tt tuOi Ai
hgc sang tu6i thanh niOn voi bi6u tugng hinh con buorn cria T6 chric y t€ fhe giOi.
Vi thinh ni6n sdmr: 12- 13 tu6i
Vi thinh ni0n trung tim: 14- 16 tu6i
V! thinh ni6n tr6: 17- 19 tu6i
O giai do4n niy, tr6 c6 nhidu thay d6i chuyiSn tiiSp vC th6 ch6t ttr con ngii sang con buom
bieu 10 vcyi c6c thay d6i hg sinh dgc thrl ph6t d6c biet h khi ndng sinh san ktri c6 kinh
nguyQt & trd g6i hay xudt tinh d tre hai nhung vdn chua c6 kfri nlng ldm cha m9 nOn v6n
cdn tii5p tpc hgc h6i vi hoirn thinh nhiQm vg cfra hfra tu6i niy li: hgc c6ch ch6p nhfn
thay d6i co thiS; ph6t triiSn chuSi suy ngtri vA ty tuong, dpo dfc, gi6 tri vi sg uu ti6n; hgc
c6ch bQc lQ suy nghi, cim xfc theo c6ch ri6ng cria minh dQc lflp v6.i cha me; ti6p tgc duo. c
dinh huong vi gi6o dgc gioi tinh vi duo. c quan tdm diSn dinh huong nghA nghiQp. Trong
d6,sp ph6t tri6n cim xric vd x5 hQi cua tuOi Aay thi chua 6n ttinh, kh6 ki6m so6t, dE bi tdn
thucrng, bi t6c dQng tir xi hQi b6n ngoii nOn cAn ttu-q c titip cfln thich hgrp dtl trdnh ldm t6n
thuong tr6 ddn d6n r5i loqn lo 6u, trdm cim, cu xti krhOng phtr hqp trong gia dinh, 6
trudng hgc vd ngoi,i xA hQi cui5i cung li henh vi t.u tu li h6u qui ilang ti6c cho gia <linh x5
xfl hOi.
tu6i vithanh ni€n sorn s€ quan tdm nhidu til5n thay aOi ttr6 ch6t, hgc c6ch thich nghi v6i
nhting thay d6i d6. T16 cdn bit itiu bi 6p lyc <tdng itang nhiAu hcvn vi vigc kiSt ban r6t
quan trgng voi tr6. Trong khi d6 tuOi vi thanh niOn trung tAm sE c6 th6m nhiing tht th6ch
h tinh cim voi b+n ktr6c gioi ciing nhu viQc dinh huong nghd nghiQp h miii quan tdm dflc
thtr cta tuOi vi thenh ni6n tr6.
E[c thi cic giai tlo4n phit tri6n tr6 em ( theo Freud vfi y tu6rng 6y co th6- dgc
nlng lirm trung tf,m)
Sq phit tri6n tr6 so sinh- nhti nhi vir sq khim ph{ th6 girfi qua miQng-(giai doSn
migng)- sg gin o. 6 mg con
C.
1.
15

16. 2. Giai ttoan niy tflp trung vio sg th6a m6n kh6m ph6 thiS gi6i beng miQng qua dQng t6c bri,
mtt. O giai doqn niy, tr6 bri m9 n6n sg gan UO mg- con r5t quan trgng trong su ph6t tri6n
cta tre. Kh6ng nhfrng srlc kh6e mi cdn tinh thAn cria m9 anh hucrng rAt ton di5n sU 5n ngri
vi choi cria tr6. T16 b6t dAu cim nhdn sU xa c6ch mg, n6u trd phii s5ng xa m9 sdm lim
trd sg h6i, tho6i liri vd anh huong siu sEc d6n sy ph6t tri6n cria tr6.
Sg phit tri6n tr6 tu6i t$p di vi vai trd ki6m soit ti0u ti6u (giai tlo4n h$u m6n): Giai
dopn niy v6i f nghia girip tr6 bii5t ti6m so6t viQc iti ti6u ti6u.
Sp phdt tri6n tr6 tu6i m6u gi6o vir sg quy6n luy6n cha/mg khic phii ( phftc cim
Oedipe): Giai <to4n niy tr6 mu5n sd hiru cha mg khic ph6i, bit dAu f thric vA gi6i tinh
cria minh.
Sr; phdt tri6n tr6 tu6i c6p 1 vir sg ildng nh6t vrfi cha mg cirng phii ( giai tlo4n An
ting). Giai doan niy it v6n AA hon, chri y6u viQc hgc tfp, xu hucmg gi6i tinh Ult AAu
thlng hoa d0 d4t di5n k! ning xd hQi qua su ddng nh6t v6i cha mg ctrng gi6i v6i tr6.
Sg phit tri6n tr6 tuOi vi thinh ni6n (khring hof,ng tu6i vi thirnh ni6n): Giai do4n niy
sE bung nO t6t ci nhthrg v6n Ad chua dugc gi6i quy6t o c6c giai doan tru6c kiSt hq,p voi su
d6i thay toan diQn ve tfre ch6t t6n tinh than vi xd hQi khiiin tre d6i mflt r6t nhi6u 6p lgc vd
thir th6ch.
D. cAc cONc cU vA BANc sANc Lgc vA BANU clA rsAr rRrfN vA
TTANTT VI TRE EM
1. Bing ki6m: sE tlugc phit trong gid hgc lf thuy6t vi hutfng d6n cB th6
trong gi} thqc hinh.
3.
4.
-5.
6.
Chi tlinh/
NI6 tE
D0 tuOi Chffm
-.Lorem
Ngudti/ cfch
thrpc hiQn
Thli gian D0 nh4y/
chuy0n
biet
PEDCS 10 cdu h6i.
Sang lqc citc
v6n da phat
0-8 tu6i Nh0n bi6t
I
,A
cac van
l,
Lr L/
oe oe
sang lqc
Cha mel ve nha
chuy6n m6n bing
c6ch h6i trpc ti6p
2- 5 phut D0 nhay:
74- 79%
D0 chuy6n
16

17. tri,
0tr, hanh vl
lcdm xric vd
vi6c hoc.
ti6p, ldi
khuy0n
cho cha
mg; theo
lpo A
oor can
hay di6n vio biet:
70-800
ASQ -3 Nhi6u bang
kh6c nhau cho
citc ltia tu6i
Ith6ng- 66
th6ng. cdch
nhau 2
th6ng
Theo d6i khi 1
trong 5 lAnh vgc
Ard
map me ngucrng ,
Chuy6n n6u dudi
ngu0ng
1 5phut D0 nhay
theo tu6i:
g2- 89%
E0 chuy6n
biet theo
lanh v.uc
9t%
M-CHAT 23 cdu h6i c6l
khdng
t6- 30
thang tu6i
Cha m9
tra loi
Klrdng dqtl dAt.
CAn can thiQp
scnn khi c6 2 cdu
dflm ho{c t6ng
cQng 3 c6u kh6ng
dat
lOphut D0 nhay:
90%
E0 chuy6n
bieil99%
DSM-TV 3lAnh v.uc v6i
12 cdu h6i
Tr€n 3 tu6i BS Kh6ng datl dAt. l5-20' D0 nhay:
D0 chuy6n
biqt:
ADHD 2 Hnh v.uc vcvi
18 cdu.
TrOn 6 tu6i BS I Phu
huynh/
ThAy cO
gi6o
DAnh gie tdn sudt
d6u hieu vi tfnh
,A A '
t6ng sd cdc ddu
hi6u
TrOn 60
phut
E0 nhay:
E0 chuy6n
bi6t
TRAMCAM 27 cdu h6i/ Vi thenh TrO tU Chgn 1 trong 3 1 5 phut D0 ntray ;
L7

18. m6i cdu h6i c6
3 mtc d6
mtic dO cho m6i
cdu h6i
1. Cfc test drlnh giit z
ChI tlinh Tudi Nguli thgc
hiQn
Thli gian D0 nh4y/
chuyOn biQt
CAT .
CLAMS
Ednh gie nhanh su
ph6t triiSn ctra tr6
0-3 6 thang Bs/ 10 phut
BRIGRANCE E6nh gi6 sU ph6t triOn
ctra tr6
0-90 th6ng BS dAnh gte
kdm th6ng
tin tt cha
me
1 0-1 5phut 70-82%
BAYLEY D6nh gi6 sU ph6t tri6n
c[ra trd
0-42 th6ng BS/ tdm ly
gia
25- 60 phut
tuy theo lua
tu6i
IQ E6nh gie ffi thdng
minh cira tr6
>4 tudi Tdm ly gia 60 phut
IIr.vAI TRo cuA cAu rnUc cu, uiNn rRoNG sLI pHAr rnrtN rnn nur
Gia ttinh v6i cAu truc vi c6ch v$n hdnh sE d6ng vai trd quan trQng, chri chiSt trong sy
ph6t tri6n cira tr6 em. Trong d6, m5i thanh vi6n lai c6 mQt chric nlng nhigm vu nh6t
ttlnh, gdn b6 v6i nhau b6ng tinh y6u thucmg. Mu5n gia ttinh vfln hanh t6t dgp, tinh
cim gita cha vi m9 li nAn tang cho gia tlinh vi sp lon l6n cua c6c con. Ntri0u phg
huynh thudmg hy sinh tinh cim vg ch6ng dC cO thcri gian chim s6c con c6i. Nhung
Aidu d6, chi ttuqc ch6p nhfln trong thoi gian ogin, vi ni5u h cha mg qu6 tiSt cfing
k*r6ng girip tr6 ldrn l6n t6t dgp duo. c. Do d6, sU quan tdm, tdn trgng gitia cha vi mg
chinh ld mQt trong nhtTrg yOu t6 t4o hoi 6m cho gia ttinh. TiiSp theo, trong tti bdo x6
18

19. hQi nh6 ndy v6i vai trd ld phy huynh nhung cha vi mQ l?r c6 vai trd kh6c nhau vi bi5
sung cho nhau. Nguoi cha c6n tfre nien dugc uy quydn, nguoi me bieu hiQn cho tinh
thuong y6u, anh chi em phni ganh dua vi mgi nguoi <toan kiSt vdi nhau d6 cung xdy td
6-. Uy quy6n cria nguoi cha th6 hiQn viQc tt{t ra luet le, nQi quy, nA nCp trong nhi d0
c6c thanh vi6n noi theo. Tinh y6u thucrng cria nguoi m9 thdy rO n6t qua viQc cho b6
bri, Am b6ng, cho dn vd ru ngri, dgc truyQn vi td chuyQn v6i con. C6c anh chi em sE
tpo kh6ng khi ganh dua, hgc h6i Hn nhau nhrmg phai tloankiSt, dtm bgc nhau
ry.cAc vAN oE pnAr rRrf,N- uAxn vr rrrrIoNc GAp O rnn EM TiI 0- vI
THAIH NIEN:
A. THEOIUI.TUOI
1.TI, O- 5 TU6I:
o Theo d6i ph6t tri€n tr6 sanh non, chfm ph6t tritin toan diQn, HQi chimg DOWN,
mq trAm cim, tr6 xa c6ch mg qu6 scnn, kh6 khdn trong 6n u5ng, gi6c ngu.
o Nhftnh6thaygayh6n.
o Kh6 kh5n di5n truong nha tre- mdu gi6o
o Ch0m n6i
. R6i loan tu kl
2. TUs- rz TU6I:
o Kh6 kfitur hgc tfp
. R5i lo4n chtlc nlng (En u6ng, gi6c ngri, ti6u ti6u vi r6i loan thiS ch6( dau dAu, dau
bpng , dau khdp, co giflt) kh6ng do nguy6n nh6n y khoa
. Rl5i lo4n cu xri trong pham vi gia dinh nhe tru&ng.
. R6i lo4n lo 6u, trAm cim, iim sg
o B?o hanh gia dinh.
. v6n dA hanh vi llri mic benh mdn tfnh.
3. ruOr vI THANH NrtN
o Kh6 kh[n hqc tgp
o Lo 6u, TrAm cim.
r Hanh vi tu trl
L9

20. 1.
l.
ROi loan cu xir trong pham vi gia dinh, nha trucrng ve xa hQi.
Lech lac gioi tfnh.
ROi lopn hanh vi khi c6 bpnh m6n tfnh.
n. cAc vAN of cg rnE rrnldxc c+P
nOI lOLN pffO T$ Kt: (Nhi khoa Phdt tri6n Hhnh vi P.124) xem phim 30'
Md ti: n6i toan ph6 tp kf Autism spectrum disorders (ASD) ld r6i loan ph6t triOn 1i6n
quan d6n tfran mnl xuSt nign trong 3 nlm dAu, k6o dai su6t ddi. D6u hieu tta d4ng gdm 3
nh6m ruri6m ttruy6t vd tucrng tdcxdh$i, vA giao tiiSp- ng6n ngfr vi mQt chu6i hanh vi vi
sy quan tdm.
Rtii toan phd tg kf c6 th6 duo. c tC a6n r6i loqn qr kf tti6n hinh, HOi chimg Asperger vd
n6i toan tp kf htr6ng di6n hinh. Theo DSM IV: Rdi lo4n ph6t tritin lan t6a bao g6m: rtii
loAn tU kf di6n hinh, r6i loan t.u kf chric ndng cao- HQi chrmg Asperger vd r6i loan ty kf
1r'lr6ng di6n hinh, r6i lo4n Rett vd R6i loan tanrd,tr6 em.
Dich t6:
Dugc ph6t hiQn dAu ti6n rrdnr 1943, tli l9 r6i lo4n ph6t triiSn hn t6a tlng nhanh tt 0,5-
1/1000 ndm 1980 di5n 2011 h 1/88 1i6n quan tttin sy thay d6i <linh nghia cria r6i lo4n vi
c6c ti6u chudn chAn dorin. R6i loan ph6 Eu kf ph6t hiQn d tr6 trai nhiAu hon tr6 gii 4-5
/lvd kh6ng li6n quan d5n thdnh pnan nnn tti xA hQi vd miu da vi c6ch gi6o dgc.
Nguy6n nhAn: Chua tim ra nguyOn nhin nhmg duo. c xem nhu rdt da d4ng vd phrlc t4p
a^
flen quan oen gen.
d. Sirng lgc: bang cAu h6i cho h6 tflp di M-CHAT ( Modified Checklist for Autism in
Toddlers) :
B6o ilQng d6: Theo HOi tem thAn Hoa k!
. Kh6ng bflp be hic 9 thring tu6i
. Kh6ng chi ng6n tr6 lfc 12 th6ng tu6i
. Kh6ng n6i tir tlon hic 16 thring tu6i
. Kh6ng n6i tir d6i ltic 24 thang tu6i
. M6t U6t ty ng6n ngt hay kf n[ng xE h$i b6t ky thdi rti,5m nio.
b.
20

21. a
l.
ChAn doin: Dya theo DSM IV vd (ADI- R) Autism Diagnosis Interview- Revised) qua
quan s6t va d6nh gi6 qua test Autism Diagnosis Observation Schedule (ADOS). Chen
tloan dga vdo nh6m chuyOn nganh bao gdm bs Nhi kioa ph6t tri6n hanh vi, b6c si thdn
kinh nhi, bs tdm than nhi, nhe di truy6n hgc, chuy6n vi€n 6m ngii, chuy6n vi6n hoet dQng
tri liQu, chuy6n vi6n vflt lf tri liQu vd nh6n viOn x6 hQi y khoa.
Nguy6n tic can thiQp: Chua c6 phucrng cdch <tiAu tritriet dC. Can thiQp chfr yi5u cii thiQn
giao tii5p, hd,nh vi, gitip tr6 tU lflp, hda nhfp xE hQi. C6 nhi6u phuong c6ch vi chucrng
tinh kh6c nhau nhrmg d6u cirng muc ti6u chung vd can thiQp da nganh (6m ngt, gi6o dgc
d{c biQt,ho4t dQng tri liQu, tdm vfn itQng) cang sorn cang t5t, trudc 3 tu6i, dga vio gia
dinh dC girip tr6 c6 khd n6ng tU lfp vi scym duo. c hda nhfp, cdn chf f <ttin y hgc chimg c6,
tfnh khe thi, hiQu qua kfnh tii.
n6l lo4N NcoN NGLf: (Nelson 2011. P ) 30'
MO ti: C6 2 loai: r6i loan ng6n ngt ti6p nhfn( khi ndng nghe vi hi6u) vn rtii lo4n ng6n
ngfi diSn d+( khe nlng n6i). C6n loai trir diiSc b6ng do thinh lUc vi c6ch can thiQp L*r6c
nhau.
Bf,ng m6 ti m6c ngdn ngfr theo tu6i l Nelson 2011, P )
2.
L.
NGHE HIEU NOI
0-3 thang tu6i:
Quay dAu v0 phia dmthanh
YOn lang khi dugc n6i d6n
Nhan ra gisng b4n vd y6n lflng khi dang kh6c
T?o arn thanh vui thich
Kh6c nhi6u ki6u kh6c nhau theo y6u cAu
Dtmg bu hay bf t[ng 10n khi nghe ti6ng dQng Mim culi khi ntrin ban
4.6 THANG
n4at nhin vA phia ti6ng dQng Bap bs 6m m6i
21

22. D6p rmg vdi thay d6i giqng noi ctra bAn
Chf y clen d6 choi gdy tiiSng dQng, am nhac
fao arn khi phan khich hay bgc minh, luc
<l6n g6n hay rdi kh6i bd
7.12 THANG
Vui thich trd chcvi tr6n tim
Quay lpi vd nhin d0n hucrng 6m thanh
Nghe khi dugc n6i tl6n
NhAn ra tir n6i vO v4t quen thuQc: ly , giiy
gAt d6u d6p trdv6i y6u c6u ( den ddy,mu6n nfra?)
B4p bq 6m ngin, dai
Dirng ldi n6i vi am thanh hic khdng kh6c
d€, gdy sg chir y
Bfu.chudc nhimg ldi kh6c nhau
N6i dugc vdi tir: bae rro...
1. 2 TUOI
Chi vii b0 phAn cria co thiS khi dusc h6i d6n
Lim theo mQt sO te*r dcrn gi6n
Chi dugc tranh anh khi dugc xuong tOn
N6i dugc 50- 300 tir
DAt cdu hdi voi vii tu
N6i tt d6i
Dtng nhi6u phU am kh6c nhau 0 dAu m6i
tir.
Hi6u nhi0u nghia kh6c nhau
Lim theo lgnh g6m 2 phAn
2. 3 TUOI
N6i dusc 300-1000 tir
E?t cdu h6i 2- 3 tir
Ngudi quen co th6 hi6u da sd cdu
giet ten tu6i, phdi,
22

23. Dnng clai tu chfn1ta,t6i, cdc anh
3- 4 TUOI
Nghe dugc khi gAi o phong kh6c
Nghe TV hay radio cirng mQt d0 lfu nhu citc thanh
vi6n kh6c trong gia dinh
Hi6u khAi niem cdu h6i :Ai, The ndo,d ddu, tpi sao
N6i dusc 1000- 2000 tir
KC vC ho4t dQng d trudrng hay nha ban
Ngudi la hiOu hAu net 1t
Dung cdu dei hcrn trOn 4 tir
4. 5 TUOI
Chf y ct6n truyQn ngin vd trh ldi dugc cdc cdu h6i
dcrn giin
Nghe va hi6u hAu het nhCrng cti6u dugc n6i o nhi vi
0 trucnrg
N6i 2000- 6 000 tir
Gigng rd rdng hon
Nf cdu phfc tqp hcnr, dei hcrn
Ke chuyQn c6 chu d0
St dUng b6n pham ntru ld chc thanh vi6n
kh6c trong gia dinh
b. Dich tlz 8%t6 m6u gi6o,20Yoph6t hien tu6c2tu6i. fy l9 ch6m n6i d tr6 trul gii:2ll
c. Nguy0n.nhin: chrlc ning vi phtic tap li6n quan di5n *ran mnn; yiSu t6 di truyAn- gia dinh
chiiSm d6fi0%.
d. Nguy0n tic Can thiQp: 6m ngtl, choi d6 tiiSp nhQn c6c kf n6ng ti6n ng6n ngt nhu chri f,
bit chudc, lu6n phi€n, tao di6u kiQn t6i uu tt6 ttrng cudmg giao tii5p. TruyAn hinh kh6ng
phii ld c6ch gifp tr6 hgc n6i nh6t h tr6 du6i Z tuOi.
3. CHAM pnAr rnrEx roAx DIEN (GIobaI developmental Delay).
Eugc dung de m6 td sy ph6t tritin cta he bi chflm c6 f nghia so voi tuOi vd tr€n hay bang hai
ldnh vgc ph6t triiln nhu: vfn dQng th6, vfn dQng tinh, ng6n ngt, nhdn thrlc, cim xtic vd xd
h0i
23

24. 4.
a.
CIIAM PHAT TRIEN TRi TUp (Nhi khoa phdt tri6n hirnh vi 2005, P 234-241).
M6 ti: HQi ChAm hi tue Hoa K) <tinh nghia h: Ch{m tri tuQ dugc tl{c tnmg boi gi6i han
rft nnieu ci vd tri tuQ vd sy thich nghi cg tne U kf nnng xE hQi, k! nlng st5ng. Vi xu6t
hiQn tru6c 18 tu6i Eugc chAn dorln bang kCt qua chi s6 th6ng minh voi nhi6u mrlc dQ
nhg, vira nEng vi thi6u ndng.
Nguy0n nhf,n: C6 th6 da nguyOn nhdn t6c dQng vdi nhau.
o Sinh hgc: tru6c sanh, trong k*ri sanh vi sau sanh; di truydn, nhi6m dOc nhi6m
bdng.
o Xfl hQi: ThiSu kich thich
o Hdnh vi: sang ch6n tam lf, nghiQn trong thai k!.
o Gi6o dgc: ch6t lugng chucrng trinh hgc vd hu6n luyQn.
TANG EQNG GIAM CIIO f:
a. Md ti: Ddy ln mQt chAn dorin y khoa phrtc t4p, qua quan s6t nhidu d6u hiQu vi nhiAu
m6i trudrng kh6c nhau nhu d nhd, truong vd noi kh6c mQt c6ch hlng dinh. Cht y6u h
chuSi hanh vi inh hucmg d6n chrlc nlng v$n hanh sinh hopt vi mt5i quan hQ gitfa trd
vi ngudi chlm s6c. d tr6 vi thinh ni6n, c6 th6 anh huong ctiSn k6t qui hgc tfp, v6n
Ad Uen quan di5n luft ph6p, tai nan, hrit thuiSc vd nghiQn circ chdt.
b. Chfrn tloin: dpa vio ti6u chu6n cria DSM IV vdi zldnh v.uc: k6m tfp trung, tlng
dQng d6 xu6t hign tru6c 6- 7 tu6i, 0 m6i trulng nhi, truong, noi kh6c, k6o ddi tr6n 6
thang.
c. Tf lQ: khoang 3-SYo,tretr:aultrb gii:4-5ll
d. Nguy6nnh6n:
o Di truydn hgc:
o Sinh hqc:
e. BQnh kim theo:
. Riii lo+n loi n6i, Chfm ph6t tri6n tri tue.
. ROi loqn ccu xt}, chiSng di5i
. Ri5i loqn lo 6u, trAm cim.
. Rt5i lo4n sau ch6n thuong t6m lf.
b.
5.
24

25. f. Eilu tri:
o Thu6c
o Can thiQp hdnh vi.
o Tri liQu gia <tinh.
6. KH6 rcrAN HQC TaP 30',( Nhi khoa Ph6t tri6n hinh vi 2005, P 285)
a. MO til: T16 c6 kiSt qui hgc tflp bi giim srit can nnan chuong trinh gi6o duc dflc biQt vdi
nhi6u nguyOn nh6n kiSt hqp tt ban than tr6, gia ttinh vi nhd truong. Trong tt6 vai trd cua
nguoi bs Nhi khoa Ph6t tri6n hnnh vi ld sting cdn vi giup tim 16 nguy0n nhdn vi diAu
pmi Arintr gi6 vi can thiQp phir hgrp.
b. Dich t6: theo tni liQu Nhi Khoa phdt triSn hinh vi 2005 , fi Hoa K] tu6n 10% hgc sinh
nhfln gi6o dgc <1[c biQt vd nhiing dich vU k*r6c nhu can thi-Cp 6m ngti, hinh vi, thudc.
c. Nguy6n nhin: nhi6u nguy6n nh6n kOt hgp
o Ttr bin thfln tr6:
F Khi6m khuytit gi6c quan: k*rii5m thinh, khiiim thi
> Cham ph6t triOn trf tuQ
> n5i lo4n tp kf
F TIng ilQng giim cht f
> BQnh mdn tinh
> VAn ddicim xric
> ROi loan tinh khi
> ROi lo4n hgc t4p
o Tir gia tlinh:
) Cha mp ly d!, xa c6ch, cuQc sting khdng 6n ttinh
) Tangch6nguoith6n
) T16 bi b6 m{c,l+m dUng.
F Gia dinh nghdo kh6, nghiQn ngAp.
> Ap b" hgc tir cha mg
o Tir nhir trudrng:
> V6n il€ co s& trudrng lorp : d6ng hgc sinh, thi6u gi6o vi6n, nQi dung vi c6ch giang bdi
25

26. F Thi6u n6ng d0 vi itQng vi6n tir thAy c6 gi6o
D B4o lgc hgc dudmg
d. Nguy6n tic can thiQp
Da nginh, tim nguy6n nhdn y khoa vd tem l)r, ldm vigc v6i tr6 vi cha m9, thAy cO gi6o.
7. TV TIIO TRE vI THANH NItN: (Nhi khoa Phit tri6n Hirnh vi P 333) 30' :
a. M6 thz c6 3 mr?c dQ: f nghi t.u trl; hanh vi tu tu va tg t& hoan thenh (ch6t). BS Nhi ldroa
ph6t tri6n hinh vi c6 nhiQm v.u cung cdp tu v6n cho cdc coso gi6o dpc vd y t6 c6ng cQng
I r .I
v€ chi0n lusc can thiQp phir hgrp vd kh6ng phir hqp de tr6nh tiiphdt.
b. Dich t6: tuy hla tu6i.
Nem 2001, c6 9,91 100,000 tre t.u tft chi5t 6 tu6i 15- 24 tu6i vd 0,7 I loo,000 tre chi5t do
t.u trl tt 5- 14 tu6i dang tiing cao 3 nim niOn qua.
TU trl & trd vi thanh ni6n & Hoa Kf dung hang thrt 3 hong si5 c6c nguy6n nhdn tt vong
tu6,i 15- 24 tuli. d Hoa ky, he vi thanh ni€n g6i c6 hanh vi t.u trl gdp 2ldrL so voi tr6 trai
nhung tr6 vi thinh ni€n trai t.u tu hoan thanh cao 5 l6n so v6i tr6 vi thdnh ni6n g6i.
c. Nguy6n nhfln: tla nguy€n nhin
c. Bin thf,n tr6: y6u t6 sinh hgc, y6u tii tam li vi y6u t6 gia ttinh
d. Cdu trflc gia dinh : thiiSu gdn gfii, chia sE n6ng <tO tu gia dinh do s6ng xa cha mg, ly di,
b4o hanh, nghdo kh6, cEng tha"g.
e. Y6u t6 xfl hQi: 6p lgc hQc t{p, t6c dQng m6i truong b4n bd, nghiQn ch6t kich thich.
d. Nguy6n tic can thiQp:
a. Da nginh: BS Nhi khoa -bs tam then nhi, tdm ly gia,thAy c6 gi6o, nhdn vi6n xE hQi.
b. Dinh gi6 trAm cim,lo Au, ding thuSc klii c6 chi ilinh
c. Cf,i thiQn m6i trudmg s6ng.
s. vAN Bt ctAc NGU: (Nhi khoa Ph6 tri6n Hirnhvi P 317)
a. M6 thz c6 3 ki6u vdn aA gi6c ngri thudrng g[p: kh6 ngt, 6c mQng, quSy kt6c hic ngu
b. Dich t5: Chitim 25%tre em trong giai tlo4n ni6n thiiSu, C6c v6n d0 ndy c6 th6 thoring qua
vi tg gioi h4n, anh huong nhtng y6u t5 tu ban than tre nhu tinh khi kh6 khdn hay tir
trAm cim cria mg vd cdng thet g cria gia dinh hm vdn A6 niy k6o dai thenh mdn tinh.
26

27. V6n Ad gi6c ngri cria tr6 t6c ttQng tt thdi gian vd ch6t luqng gi6c ngu cta cha m9 khdng
dri vi mQt m6i, tt d6 tAc dQng ti6u cgc tr& lei viQq cha m9 cham s6c tr6. Vlin d6 gi6c ngt
ctng anh hu&ng tir sg nghdo kh6, cha m9 nghiQn ng$p vi stc kh6e tinh than cria cha mQ
vi b4o hdnh gia <tinh.
56 lugnrg giil ngfr cria tr6 theo tu6i: Nhi khoa Phit tri6n hirnh vi 2005
o So sinh: ngri 16- 20 gid/ ngdy, m5i chu ky 1- 4 gid, thric l-2 giit.
o Nhti nhi: ngt 14- 15 gid/ ngiy hic 4 th6ng tu6i, 13-14 lfc 6 thang tu6i
Khoang 9 th6ng 70- 80% tre ngu sutit d6m. Hiu h6t tre tu6i niy ngri trua2ldn
hong ngdy l,Croang 2- 4 giit.
Tuong tilc, sg gan UO gita nguoi ch[m s6c v6i t6 vi vai trd cria choi r6t quan
tgng trong dinh hinh gi6c ngri vi hnah vi cta tre. Vat chuy6n tiiSp nhu kh[n hay
gOi gfrien vi thri tpc gi6c ngt cfrng c6 vai hd quan trgng trong sy ti6n b0 cria tr6.
o T16 t$p ili: ngu l2l ngiy, sau 18 thdng t6 gi6m d6n ngt trua chi cdn mOt l6n
trong ngiy. Khoang 9- 18 thang h dinh tti6m cua lo 6u chia ly.
o T16 tu6i miu gi6o: ngri: ll- 12 gio/ tt6m. HAu hiSt tr6 sE kh6ng ngri trua sau 5
tu6i. Kh6 ngri hic dAu vi mQng du khoang 15- 30%c6 th6 g{p trong cung mQt h6.
o T16 tu6i ai hgc: Ngu 10- 11 gid/ d6m. Tf lQ v6n dO gi6c ngu giim aan tuOi nay.
. Tu6i vi thinh ni6n: ngri khoang 8- 9 gid/ d6m. C6 vii tai liQu cho rang tudi ndy
c6 th6 ngu trung binh ktroang 7 gid.
Nguy0n nhfin:
MAt ngrl: can toai tu li6n quan di5n y khoa ( thu6c, dau, ngimg th0 tong hic ngt), li6n
quan d6n hanh vi ( vQ sinh gi6c ngri)
Kh6 ngfr do tiim- sinh lf: kh6 vio giAc vd duy tri gi6c ngri. thucmg o tr6 lon- vi
thanh ni6n, kdm lo Au khi Uat eAu ngri, th6i quen ngri k6m
o Lo Au: hay c6 6c mQng, nhung hnh tinh. Lo 6u cira cha mg vi mdu thuAn gia dinh
lim nang l6n viQc sg ngti d tre tu d6 hm tr6 cang tinh ngri. Lo 6u vE gi6c ngri c6
ttr6 Ui6u $ b[ng hanh vi sg h6i nhu kh6c, biim mg, roi kh6i giucrng tte tim sU trdn
an cria cha mg, mu5n cha mg & b6n canh hic ngt, mQt s6 tre gip 6c mQng.
z. Ac MQNG vA coN euAy rn6c rRoNc crAc NGtr:
d.
1.
27

28. a. Con qu6y kh6c trong gi6c ngri: xhy ra trong 3 Yo ti em. K6o dii trong 5- 20 phrit vd
sau ngri 15- 60 phrit lim c6ng theng cho cha mg do sq diAu gi nguy hi6m cho tr6 vi r6t
kh6 d5 denh, mit dO d6n. Tuy nhi6n, ti6n luqng lanh tinh, can tr6n an cha m9, giai thich
vi lf do tam ly hay bii5n cd nio tt6 trong cuQc siSng. Tam l)t cha m9 y6n tim sE girip giim
b6t c[ng theng gia dinh. Sau con tr6 qu6n mgi sg, trOlei gi6c ngu aE aang.
b. Ac mQng: gdy c[ng therrg cho hd m{c dir tr6 bii5t d6 h gi6c mo nhtmg vi tr6 nhd rd gi6c
mo d6. Tuy nhi6n, 6c mgng c6 th0 duo. c giai khudy dE hon tinh tr4ng qu6y [*r6c trong
gi6c ngt nhmg tre nh6 rO chi tii5t cta 6c mQng nOn kh6 trd l4i gi6c ngri.
9. RoI LOAN LO AU: (Nhi khoa?h6t trien llinh vi 2005 P 106)
a. MO t6: thucmg g4p nh6t, anh huong da5n tr6 em vi tr6 vithanh ni6n. Trong khu6n kh6 bai
ndy, chi dd cflp diSn n5i 1o4n lo 6u t6ng qu6t vdr riSi loqn lo 6u chia ly.
> n6l LOAN Lo4.N Lo Au rONc QUAT: Lo 6u cgc dQ, kdo dii hcvn 6 th6ng, anh
hucrng <ti5n chfc nlng vfln hanh c6c co quan. Kdm theo it nh6t mQt trong nhiing d6u hiQu
bdin ch6n, dE mQt m6i, kh6 tflp trung vd but nit, co cdngvV hay kh6 ngri.
> n6f LOAN LO AU CHIA LY: lo 6u cgc dO khi bi tdch ra khoi gia dinh, ngudi th6n,
k6o dii tr6n I thrlng, anh huong nhiAu itlin chrlc nlng v{n hanh c6c co quan vi sg ph6t
tri6n trJrdng cdn pht hgrp ntia.
b. Dich t6: Chii5m khoang 13% te em vi tr6 vi thanh ni6n. Thuong kdm c6c rtSi loan kh6c
nhu tlng dQng gi6m chri 1i, him cdm vi c6 khuynh hucmg tr& thanh mdn tinh.
n6l IOAN LO AU TONC QUAT: ChiiSm 3Yohgc sinh, 10% tr6 vi thanh ni6n. Kh&i
phdt 6 tuOi ten 4 vi t4p trung nhi6u 0 l0- 13 tu6i, ddu 0 ch2 gioi d tre nh6 nhung tuOi vi
thenh ni6n thi tr(t gii chi6m nhi6u hon tr6 trai. Kh6ng ttugc diAu tri sE tr0 thanh trAm
cim, hd,nh vi tg trt vd nhihrg tinh tr4ng nh$p viQn do ytiu tO tam tnan.
ROI LOAN LO AU CHIA LY: ChiiSm 4Yohgcsinh vi tr6 l6m. T$p trung 6 7-8 tu6i.
Xudt Aq 2 gi6ib[ng nhau nhmg chiiSm cao hon o trd s6ng trong <ticu kiQn kinh t6 xa hQi
th6p vn gia dinh cha/ mq don thdn.
c. Nguy6nnhfln:
Do y5u t6 di truy6n: theo bAng chung kinh nghi$m quan s6t th6y tir cha/ mg lo 6u truyAn
cho con chi€m 1/3 truong hArp.
28

29. Do yi5u t6 m6i trudrng: m6i truong c6ng thdng, bQnh tft, tang chti, thay d6i- di
chuy6n.Thudmg tir 6p lpc hgc tfp, thi6n tai, tuong tfuc xdhQi tong cuQc s5ng, bAo hdnh
Do ban then trC : tfnh khi
d. Ddu hiQu:
ROI Lo4N Lo AU rONc QUAT: Nhimg kh6 chiu vd co ttr6 ntru dau dAu, dau
bgng,6i...
n6l loAN Lo Au cnra LY:75%& trd em.
> Tir 5- 8 tu6i: Tir ch6i di ngri, than phiAn eqp 6c mQng vi nguy hi6m diSn ngudi thdn vi
c6c thanh vi6n kh6c tuong gia dinh.
> Tir g- 12 tu6i: CEng th6"g khi phdi xa cha mg, b6m ch{t vdo cha m9, hay theo s6t cha m9
iti tir noi nay tl€n noi kh6c.
> Tir 13- 16 tu6i: CAc triQu chimg co th6 nhu dau dAu, dau b*g, 6i, budn r'Au ttri phii xa
cha mg.
10. TRAM CAiVt rnn, nna: (Nhi khoa Ph6r tri6n 2005 P 163)
a. M6 tn: R6i lo4n trAm cim tr6 em dflc tnmg boi sg thay t16i 16 n6t, L:truynh huong tiiphfit
li0n quan d5n cim xfc vi hanh vi bitiu hiQn trqrrg thdi kh6 chiu, kh6ng vui, vi gi6m sinh
ho4t & nhn, trucrng vd voi ban bd.
b. Dich t5:
> ty lO theo ddn s6 ntri chung
o Trd nh6 vi tre tu6i m6u gi6o: chitim lYo, clr4mlcm, c6 v6n Ad vA gan b6, xa c6ch
vi hanh vi.
o T16 tu6i di hgc: chii5m 2yo,tiidi6n, mfc t10 n4ng.Nhmg it c6 hinh vi t.u tr}.
o Trd vi thdnh ni6n: chi6m SYo c6 c6c d6u hiQu gan gi6ng ngudi lon vi cA'n duo. c
denh gi6 vA trantr vi t.u tu vi stl dung ch6t g6y nghiQn.
} Theo d6n si5 d{c thir: Chitim l%b}r.fr-nhi nQi tni vi 28%ffi 0 phdng kfi6m cO vlin de vC
tem then.
F I(hoang 60- 80% ktit hqp voi r6i lo4n 1o 6u, kdm tfp ffung, gdy nghiQn vi vlin dA cu xtl
nhu n6i d5i, an cfip, phi hoai, tri5n hgc. Vi v4y chii5n lu-o. c <liAu tti ce" chri f d6n can
thiQp nhtng hanh vi niy.
29

30. v.
c. Nguy0n nhffn:
o Di truy6n: Con crii c6 chamg bi trAm cim se 3 tdn c6 khinlng bi trAm cim.
o M6i trudnrg: Gia ttinh c6 cha mg ly di, tang chti cria cha m9, stress vi l4m dgng.
o Co th0: m6t cdn bang sinh hgc vA norepineplrine t4o d6u hiQu mQt moi, m6t c6n
bang vA serotonine gdy but rut vd lo du, c6 v6n <tC vC y khoa nhu m6t ngon, m6t
ndng luqng vd kh6 ch!u.
o Phit tri6n: Vi thanh ni6n li thoi gian thay d6i, dfly thi, xa c6che chuyiSn tii5p tir
gia ttinh tuOi ttro quen thuQc trong tinh hu6ng cen tU lflp hon. C6 thi5 tr6 c6 ddu
hiQu ctau diu, dau bgng vd cim giirctr5ng viing, chan nan, gifn dtl vi lJr6 chiu.
o Tuorrg tic trong gia dinh, nhn truong vd bpn bd kh6c nhau sE 6nh hu&ng b0i di
truyAn vd c6c yi5u t6 co thi5 nhu kI n6ng xd h6i, mdi quarl hQ, tri th6ng minh c6
ttr6 tam h6 ki6n nhdn hoac t6c nhdn g6y n{ng hon nhu m6t t6p trung, anh hucrng
kiSt qua hqc tap vi quan hQ ben bd.
vAr rRo D0 cHor- TRo cHor rRoNG s(I PHAT TRrEN Cta rnr eu:
Nelson 2011P.2192
Vai trd cria choi trong sg phit tri6n tr6 em: Maria Montessori xem choi ld ldm viQc
dOi vOi tr6 em. Choi girip tE hgc h6i, hogt ttQng th6 ch6t ve tuong tirc xdhQi voi ban bd
vi thgc thanh vai trd ctia nguoi l6n. Choi ph6t tri6n tri tuong tuqng (knh v.uc nhfn thtc)
tir iton gian d(in phrlc tap nhu li nhfrTrg c6ng viQc hlng ngdy nhu di mua s6m, cho em b6
en, di ngt, khrlm b6c si, lim cO gi6o d lta2- 3tu6i va phric tap hcrn nhu chuy6n di sd
thi, di mua sim & tu6i 3- 4 vitbay l6n m{t trdng khi bd 4- 5 tu6i). Ngodi ra, choi,girip tr6
c6u tnic t6 chrlc t6t nhu ch6ng kh6i khi cdn nh6 vd sau cdu tr0c phric t4p hon sip x6p
thanh ng6i nhi vd c6c c6ng trinh xdy dpg kh6c mi tr6 dugc huong adn. gen c4nh d6,
choi cdn hd trq viQc hgc h6i vd ch6p nhfln luft nhu sy xin thay vi 6y vn chia sO O tuOi Z-
3, dan aan nnAn ra luflt phtc t4p kh6ng th6 thay AOi O tu6i 16n 5 dO chuAn bi vio trudmg
hQc.
Choi cdn gifip tr6 giei quy6t mdu thuAn, t6n an sg lo 6u vd kfch thich h6 sring t4o. T16
lim ngu6i ccrn gi$n mQt cach an toin vdi viQc n6m brip b6, chQn siOu quyAn lyc nhu
badman vd superman ctng nhu chiiSm dopt vflt gi d6 khOng dugc ph6p trong cuQc sQng
30

31. thUc tti. T16 c6 the hgc s6ng t4o qua vE tranh, td miu, vi nhiing ho4t <lQng tht cdng ktr6c.
Dic biQt, hinh v0 ty do phan anh nhiing vAn AC cim xric quan trgng nh6t tong cuQc tloi
cta tr6 vi k6t qua vE hinh ngudi c6 thO danh gi6 scy lu-o. c khi nlng ti tue cta tr6.
u. HIEU BIfT ct.q. rnE vt B-ENH TAT vn sU cHtT P.155( DBP 2005)
rn X,
I UOI Hi6u bi6t- Nhffn thftc Cflm xric- tinh cf,m DAu hiQu
Ducri 3 tudi Kh6ng hi6u kh6i niQm
bgnh vd chi5t & giai dopn
niy
Mat mifi Bu6n, Sg hd| an k6m,
v6n d0 giec ngt, kh6
chiu, cham phdt tri6n,
tho6i lti, qudy kh6c, dau
kh6
Tir 3- 5
tudi
Ti6n logic/
tidn thao t6c
T16 chua hi6u khei niQm
benh, su tet nOi gifra
nguyOn nhdn vi benh Qt
chi At dcm giin nhu '(
"TrO ra ngodi vi bi dau
6m."TrO bi6t co quan b6n
ngoii co th6, chua hinh
dung dugc vQn hanh c0
quan trong co th6, chua
tiOn do6n dugc tucnrg lai.
Chet h hiEn htru nhmg
co thiS d6o ngugc. Chtit c6
nghia dau builn vA ngudi
kh6c
ChCt le t?m thdi, chOt le
ngtr, cdn thO, cdn 5.n.
Bict
.
ngoar
bi6u hien dau
viQc kh6c. T16
chua biet v0 nguy6n
nh6n gdy benh nhmg
di5n 5 tu6i, tr6 c6 the
hi6u ,6 benh hon tuy
v6n chua hiOu rd
nguy6n nhdn.
r-.^. ti. A
TQi l6i, xdu hO
Cam gi6c trtmg ph4t vi
nhthrg suy nglf, cim
xirc vi hinh dQng.
E6i d0m, x6n phan.
Kh6 nBt, 6c mQtrg,
Bung n6, tdng dQng,
,
ki6m so6t hdnh vi.
mAt
31

32. Sg ngudi thin ch
Gifln dfr khi ngudi thdn
m6t ai
CAn dugc gitli thich
"ch6t sE kh6ng th0
nfra?
Triqu cht'mg co th
Kh6ng mu6n diSn trudrng
Gi6m ket qua hqc tflp.
K6m tflp trung, dfuh
nhau, kh6ng the hodn
thenh bei tflp.
Gdy hdn
Gifln dfl, bu6n r6u
t-
Toi 16i
Sq 1u0t nhdn que.
ch6i b6
Tt 6- 11 tuOi
Tu duy logic,
cB th6
T16 hi6u rO hcrn v0 sric
kh6e, bQnh tAt vi nguy6n
nhdn edy benh, vfln hinh
circ c0 quan mQt c6ch don
gi6n nhu tim la mQt cdi
bcnn, da ddy nhu mQt cdi
gi6, t0 bio gi6ng mQt
viOn g?ch. Girip trd to
chric sinh ho4t hang ngay
l6ng ghdp vdi benh.
Ch0t li vinh cthr
Nhmg chiSt kh6ng xity ru
cho tr6.
Ch0t chi xtty ra cho mQi
nguli.
Ch0t la khdng cdn suy
nghi, cim xtic.
T16 c6 thd biet vO bqnh tat
qua hinh enh, c6 the hi6u
mirc dO trAm trgng cira
Tu duy logic
TrGn 12 tuOi
32

33. triru tugtrg benh minh
r. I . .
oleu tn.
hqrp
kh6ng the tr6ntr
le ti6n trinh .todn
titc
Ch6t
kh6i
/
cau.
YA
ChOt kh6ng the
ngugc.
Chet c6 th6 xay ra vdi tr6.
le
d6o
ChOi b6 su chi5t mdnh
H9t
Gifln dt.
r-.rr . t i.
I ol lol.
BuOn rAu
-..L. A. A , I
I,o1 rol, rnuon 0 gan
ngucri than
Pham tQi.
L?m dUng thu6c vi rugu
TriQu chrlmg co thiS
TrAm cim
'i nghi tu tri
Hanh vi gi6i tinh
;
That bai hqc tflp
vrr. crdr rrrrEu cAcn rrfp cAN BENH NHr vA cu. uinn. P 4-8 ( DBP 200s)
1. Giao ti5p vr6{ thin nhAn:
o Chio h6i- Tu gi6i thiQu vi n6i lf do c6 cuQc gflp m{t h6 vi gia dinh.
. L6ng nghe tich cyc.
. EiAu ph5i cuQc Aoi tfroai.
o Khoi gql d6 UiCt ty do cha mg dang lo lting cho t6.
o Khoi ggi mong dgi cria cha mg vA tre.
o Huong d6n ntlmg L*r6ng chi huy cuOc d6i thoei
o NhE nhin lich sU.
-^. Ldy gia dinh ldm trung tdm.
. Ki5t thric v6i chi6n luo. c can thiQp titip theo.
2. Giao ti6p vtii tr6:
o Chio h6i tre cirng ltic voi cha mg.
. Cdn c6 khoing cdch xd hOi phir hgrp n6u giao ti6p voi thdn nhan kh6 kh[n
vi hg dang qu6 lo Hng, nghi ngd vd b6t frq,p tac.
. C6n thdng b6o lf do cuQc gep gO h d6 gifp tr6, ttr tt6 t4o sp li6n kiSt gifa
cha mg vd b6c si diAu tr! vi trdn an h6.
33

34. . Trong khi hd chuyQn nen git ti6p xric mit voi tr& vd cha m9, nen chf f j
d6n nhfing giao titip khdng ldi vB nhtng dau kh6 vi ktr6ng dting y' vC sU
b6o ttlm vi s1r gi6m nhP.
34