Ένα καθημερινό πείραμα χημείας ...

1. 139 - Ανίχνευση Καρβοξυλικών Οξέων
Γουρζής Στάθης – Φυσικός ΥΣΕΦΕ 2012 - 2013
Εργαστήρια Φυσικών Επιστημών Νυδριού Λευκάδος

2. Tα σημαντικότερα οργανικά οξέα είναι αυτά Από το σχολικό βιβλίο Χημείας
που περιέχουν τη ρίζα καρβοξύλιο - COOH. ( Β ΄ Λυκείου – Γενικής Παιδείας )
Τα οργανικά αυτά οξέα ονομάζονται καρβοξυλικά οξέα.

4. Στο πείραμα που θα κάνουμε
θα χρησιμοποιήσουμε προϊόντα
καθημερινής χρήσης και διατροφής
για να ανιχνεύσουμε
τα ανάλογα καρβοξυλικά οξέα …

5. Χυμός
Αναψυκτικό Κρασί Γιαούρτι Ξύδι φρούτων

6. Στο πείραμα μας θα χρειαστούμε
και 5 μικρά ποτήρια ζέσης,
μαζί με λίγο νερό,
για τυχόν αραίωση του υλικού …

7. … καθώς και τους κλασικούς δείκτες, όπως :
Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

8. Θα χρειαστούμε ακόμα μια
μεγάλη βάση στήριξης
μικρών δοκιμαστικών σωλήνων
και 20 μικρούς δοκιμαστικούς
σωλήνες …

9. … καθώς και μερικά ακόμα όργανα,
όπως ποτήρι ζέσης με νερό,
γυάλινη ράβδο ανάδευσης,
υδροβολέα και ξύλινες λαβίδες …

10. Ξεκινάμε ανοίγοντας το αναψυκτικό …

11. … και τοποθετώντας 4 μικρούς δοκιμαστικούς σωλήνες στη βάση στήριξης …

12. Γεμίζουμε ένα μικρό ποτήρι ζέσης
με λίγο αναψυκτικό …

13. … και γεμίζουμε λίγο
τον 1ο δοκιμαστικό σωλήνα …

14. … κάνοντας το ίδιο, ( γέμισμα ), και με τους υπόλοιπους τρεις …

15. Χρησιμοποιώντας το σταγονόμετρο …

16. … παίρνουμε μερικές σταγόνες
από το κόκκινο λάχανο …

17. … και τις προσθέτουμε στο 1ο μας δείγμα του αναψυκτικού …

18. pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ΚΟΚΚΙΝΟ
ΛΑΧΑΝΟ
κόκκινο ροζ ιώδες πράσινο κίτρινο
Παρατηρούμε την αλλαγή του χρώματος
και την τιμή του Ph, ( περίπου ) …

19. Καθαρίζουμε, τώρα, το σταγονόμετρο,
τοποθετώντας το μέσα σε ένα ποτήρι ζέσης,
γεμάτο με νερό …

20. … και από το μπλε της θυμόλης …

21. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …

22. … και τις προσθέτουμε στο 2ο μας δείγμα του αναψυκτικού …

23. Πριν την ανάδευση … …και μετά, το μπλε της θυμόλης,
μας δείχνει ότι βρισκόμαστε
κοντά σε όξινο περιβάλλον …

24. Δοκιμάζουμε τώρα με την ηλιανθίνη …

25. … προσθέτοντας μερικές σταγόνες στο 3ο δείγμα του αναψυκτικού …

26. Πριν την ανάδευση … …και μετά, η ηλιανθίνη
μας δείχνει ότι βρισκόμαστε
Χρώμα Χρώμα σε όξινο περιβάλλον …
Δείκτης (σε όξινο Μεταβολή (σε βασικό
περιβάλλον) περιβάλλον)
Ηλιανθίνη
σε
Κόκκινο 3,1 - 4,4 Κίτρινο
υδατικό
διάλυμα

27. Δοκιμάζουμε τώρα και με την φαινολοφθαλεΐνη …

28. … προσθέτοντας μερικές σταγόνες στο 4ο δείγμα του αναψυκτικού μας …

29. Παρατηρούμε ότι δεν έχουμε αλλαγές στο χρώμα
και άρα βρισκόμαστε σε Ph τουλάχιστον κάτω από 8,
όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα,
που μας δίνει τις τιμές του Ph
για τον δείκτη της φαινολοφθαλεΐνης …
pH <0 0 − 8,2 8,2 − 12,0 > 12,0
όξινο ή σχεδόν
Διάλυμα ισχυρά όξινο αλκαλικό ισχυρά αλκαλικό
ουδέτερο
Κόκκινο - σκούρο ρόδινο-
Χρώμα δείκτη άχρωμο άχρωμο
πορτοκαλί κόκκινο

30. … και τα αποτελέσματά μας, όλα μαζί …

31. Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

32. Θα ανιχνεύσουμε, τώρα ,
τα οξέα που βρίσκοντας στο κρασί …

33. … βάζοντας μια ποσότητα κρασιού,
σε ένα μικρό ποτήρι ζέσης …

34. … και γεμίζοντας λίγο - λίγο …

35. … τους τέσσερεις δοκιμαστικούς σωλήνες …

36. Παίρνουμε το σταγονόμετρο …

37. … και βάζοντάς το στο μπουκάλι
με το κόκκινο λάχανο …

38. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …

39. … και τις προσθέτουμε στο 1ο μας δείγμα του κρασιού …

40. Ξαναβάζουμε το σταγονόμετρο στο ποτήρι …

41. … και κλείνουμε καλά το καπάκι
από το μπουκάλι με το κόκκινο λάχανο …

42. Σκεπάζουμε με φελλό, λόγω της οσμής …

43. pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ΚΟΚΚΙΝΟ
ΛΑΧΑΝΟ
κόκκινο ροζ ιώδες πράσινο κίτρινο
Βλέπουμε την αλλαγή του χρώματος
και υπολογίζουμε την τιμή του Ph, ( περίπου ) …

44. Με το σταγονόμετρο
από το μπλε της θυμόλης …

45. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …

46. … και τις προσθέτουμε στο 2ο δείγμα του κρασιού …

47. Βάζουμε το σταγονόμετρο πάλι στο ποτήρι με το νερό …

48. … και κλείνουμε καλά
το καπάκι από το μπουκάλι
με το μπλε της θυμόλης …

49. … αλλά και μετά,
το μπλε της θυμόλης,
μας δείχνει ότι βρισκόμαστε
Πριν την ανάδευση …
κοντά σε όξινο περιβάλλον …

50. Δοκιμάζουμε πάλι με την ηλιανθίνη …
… προσθέτοντας μερικές σταγόνες
στο 3ο δείγμα του κρασιού …

51. …και μετά, η ηλιανθίνη
Χρώμα Χρώμα
μας δείχνει ότι βρισκόμαστε
Δείκτης (σε όξινο Μεταβολή (σε βασικό
σε όξινο περιβάλλον …
περιβάλλον) περιβάλλον)
Ηλιανθίνη
σε
Κόκκινο 3,1 - 4,4 Κίτρινο
υδατικό
διάλυμα
Πριν την ανάδευση …

52. Δοκιμάζουμε τώρα με την φαινολοφθαλεΐνη …

53. … προσθέτοντας μερικές σταγόνες στο 4ο δείγμα του κρασιού …

54. Παρατηρούμε ότι δεν έχουμε αλλαγές στο χρώμα
και άρα βρισκόμαστε σε Ph τουλάχιστον κάτω από 8 …
pH 0 − 8,2 8,2 − 12,0
όξινο ή σχεδόν
Διάλυμα αλκαλικό
ουδέτερο
σκούρο ρόδινο-
Χρώμα δείκτη άχρωμο
κόκκινο

55. … και τα αποτελέσματά όλα μαζί …

56. Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

57. Θα δοκιμάσουμε τώρα να ανιχνεύσουμε,
τα οξέα που βρίσκοντας στο γιαούρτι …

58. Παίρνουμε λίγη ποσότητα γιαούρτι με το κουτάλι …

59. … και τη βάζουμε σε ένα μικρό ποτήρι ζέσης …

60. … προσθέτοντας λίγο νερό …

61. … και τη ανακατεύουμε με τη γυάλινη ράβδο …

62. Έτσι ετοιμάζουμε το διάλυμα …

63. … που θα προσθέσουμε στους δοκιμαστικούς σωλήνες …

64. … για να προσθέσουμε τους δείκτες μας …

65. Με το σταγονόμετρο
στο μπουκάλι
με το κόκκινο λάχανο …

66. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …
… και τις προσθέτουμε
στο 1ο δείγμα του διαλύματος …

67. pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ΚΟΚΚΙΝΟ
ΛΑΧΑΝΟ
κόκκινο ροζ ιώδες πράσινο κίτρινο
Η αλλαγή του χρώματος
δείχνει ότι η τιμή του Ph είναι στην όξινη περιοχή …

68. Με το σταγονόμετρο
στο μπλε της θυμόλης …

69. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …
… και τις προσθέτουμε στο 2ο δείγμα του διαλύματος …

70. Ο δείκτης μπλε της θυμόλης αντιδρά με το διάλυμα του γιαουρτιού …

71. … και μας δείχνει ότι βρισκόμαστε
σε όξινο περιβάλλον …

72. Δοκιμάζουμε με την ηλιανθίνη …
… προσθέτοντας μερικές σταγόνες στο 3ο δείγμα του διαλύματος …

73. Η ηλιανθίνη αντιδρά με το διάλυμα του γιαουρτιού …

74. Χρώμα Χρώμα
Δείκτης (σε όξινο Μεταβολή (σε βασικό
περιβάλλον) περιβάλλον)
Ηλιανθίνη
σε
Κόκκινο 3,1 - 4,4 Κίτρινο
υδατικό
διάλυμα
Ο δείκτης ηλιανθίνη
δεν μας δείχνει ξεκάθαρα αν
βρισκόμαστε
σε όξινο περιβάλλον ή όχι …

75. Δοκιμάζουμε και με την φαινολοφθαλεΐνη …

76. Παρατηρούμε και εδώ ότι επειδή
δεν έχουμε αλλαγές στο χρώμα του διαλύματος
πρέπει να βρισκόμαστε σε Ph τουλάχιστον κάτω από 8 …
pH 0 − 8,2 8,2 − 12,0
όξινο ή σχεδόν
Διάλυμα αλκαλικό
ουδέτερο
σκούρο ρόδινο-
Χρώμα δείκτη άχρωμο
κόκκινο

77. Τα αποτελέσματά μας όλα μαζί …

78. Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

79. Θα ανιχνεύσουμε, τώρα ,
τα οξέα που βρίσκοντας στο ξύδι …

80. Βάζουμε λίγο ξύδι …

81. … σε ένα μικρό ποτήρι ζέσης …

82. … και γεμίζουμε λίγο - λίγο
τους τέσσερεις δοκιμαστικούς σωλήνες …

83. … τους οποίους σκεπάζουμε με φελλούς, για λόγους οσμής …

84. Παίρνουμε λίγο
κόκκινο λάχανο με το σταγονόμετρο …

85. … και το προσθέτουμε στο 1ο μας δείγμα …

86. pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ΚΟΚΚΙΝΟ
ΛΑΧΑΝΟ
κόκκινο ροζ ιώδες πράσινο κίτρινο
Η αλλαγή του χρώματος
δείχνει ότι η τιμή του Ph είναι στην όξινη περιοχή …

87. Με το σταγονόμετρο
στο μπλε της θυμόλης …

88. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …
… και τις προσθέτουμε στο 2ο δείγμα …

89. Ο δείκτης μπλε της θυμόλης αντιδρά με το ξύδι …

90. … και μας δείχνει την παρουσία
του αιθανικού οξέος …

91. Βάζουμε την ηλιανθίνη στο 3ο μας δείγμα από το ξύδι …

92. … και παρατηρούμε την αλλαγή του χρώματος …

93. Ο δείκτης ηλιανθίνη
μας δείχνει και αυτός την
παρουσία του αιθανικού οξέος …
Χρώμα Χρώμα
Δείκτης (σε όξινο (σε βασικό
περιβάλλον) περιβάλλον)
Ηλιανθίνη
σε
Κόκκινο Κίτρινο
υδατικό
διάλυμα

94. Δοκιμάζουμε και με την φαινολοφθαλεΐνη …

95. Παρατηρούμε ότι επειδή δεν έχουμε σημαντικές αλλαγές στο χρώμα του διαλύματος
πρέπει να βρισκόμαστε σε Ph τουλάχιστον κάτω από 8 …
pH 0 − 8,2 8,2 − 12,0
όξινο ή σχεδόν
Διάλυμα αλκαλικό
ουδέτερο
σκούρο ρόδινο-
Χρώμα δείκτη άχρωμο
κόκκινο

96. Τα αποτελέσματά μας όλα μαζί …

97. Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

98. Θα ανιχνεύσουμε, τώρα ,
τα οξέα που βρίσκοντας στους χυμούς φρούτων …

99. Βάζουμε μια μικρή ποσότητα από χυμό φρούτων …

100. … και τη μοιράζουμε στους τέσσερεις δοκιμαστικούς σωλήνες …

101. … ετοιμάζοντας έτσι, τα δείγματά μας …

102. Με το σταγονόμετρο
στο μπουκάλι
με το κόκκινο λάχανο …

103. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …
… και τις προσθέτουμε στο 1ο μας δείγμα …

104. Παρατηρούμε την αλλαγή του χρώματος …

105. pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
ΚΟΚΚΙΝΟ
ΛΑΧΑΝΟ
κόκκινο ροζ ιώδες πράσινο κίτρινο
Η αλλαγή του χρώματος
δείχνει ότι η τιμή του Ph είναι στην όξινη περιοχή …

106. Με το σταγονόμετρο
στο μπλε της θυμόλης …

107. … παίρνουμε μερικές σταγόνες …

108. … και τις προσθέτουμε στο 2ο δείγμα …

109. Παρατηρούμε την αλλαγή του χρώματος …

110. …που μας δείχνει την παρουσία
του κιτρικού οξέος …

111. Βάζουμε την ηλιανθίνη στο 3ο μας δείγμα …

112. Η ηλιανθίνη αρχίζει να αντιδρά με το 3ο μας δείγμα …

113. Ο δείκτης ηλιανθίνη
μας δείχνει και αυτός την
παρουσία του κιτρικού οξέος …
Χρώμα Χρώμα
Δείκτης (σε όξινο (σε βασικό
περιβάλλον) περιβάλλον)
Ηλιανθίνη
σε
Κόκκινο Κίτρινο
υδατικό
διάλυμα

114. Δοκιμάζουμε και με την φαινολοφθαλεΐνη …

115. Δεν παρατηρούμε κάποια αλλαγή στο χρώμα …

116. Επειδή δεν έχουμε, και εδώ, σημαντικές αλλαγές στο χρώμα του διαλύματος
πρέπει να βρισκόμαστε σε Ph τουλάχιστον κάτω από 8 …
pH 0 − 8,2 8,2 − 12,0
όξινο ή
Διάλυμα σχεδόν αλκαλικό
ουδέτερο
σκούρο
Χρώμα
άχρωμο ρόδινο-
δείκτη
κόκκινο

117. Τα αποτελέσματά , όλα μαζί …

118. Κόκκινο λάχανο Μπλε της θυμόλης Ηλιανθίνη Φαινολοφθαλεΐνη

119. Εδώ είναι όλα τα δείγματα των δεικτών …

120. … από τη μια πλευρά της βάσης στήριξης …

121. … και από την άλλη πλευρά …

122. Τέλος παρουσίασης …