8-4 grade Mane Barseghyan

1. Ջերմաչափ
Միջին դպրոց
8-4 դասարան
Մանե Բարսեղյան

2.  Ջերմաչափ, ջերմաստիճանի չափման սարք։ Գործողության հիմքում
ընկած են ֆիզիկական այնպիսի երևույթներ, ինչպիսիք են հեղուկների,
գազերի և պինդ մարմինների ջերմային ընդարձակումը, գազի կամ
հագեցած գոլորշիների ճնշման, նյութերի էլեկտրական դիմադրության,
ջերմաէլեկտրաշարժ ուժի, պարամագնիսի մագնիսական
ընկալունակության ջերմաստիճանային կախումը են։ Ջերմաչափի
տարբերություն պիրոմետրի, անմիջականորեն հպվում է հետազոտվող
միջավայրի հետ։ Ջերմաչափի կիրառությունները խիստ բազմազան են․
գոյություն ունեն կենցաղային, տեխնիկական գործածության
ջերմաչափեր, բարձրահաճախային ջերմահետազոտական և
օդերևութաբանական աշխատանքների համար են։
 Ջերմաչափերի հիմնական և առավել տարածված տեսակներն են․
հեղուկային ջերմաչափը, որի գործողության սկզբում հեղուկային
ջերմաչափեր․
 ա․ սենյակային ջերմաչափ արտաքին ցուցնակով,
 բ. լաբորատոր ջերմաչափ ներդրված ցուցնակով բունքը հիմնված է
հեղուկի ջերմային ընդարձակման վրա։

3.  Անմիջական հաշվարկի ջերմաչափ է, լայնորեն կիրառվում է
տեխնիկայում և լաբորատոր աշխատանքներում՝ -200 °C-ից մինչև
750 °C տիրույթի ջերմաստիճաններ չափելու համար։ Չափումների
տիրույթից կախված՝ հեղուկային Ջերմաչափը կարող է լցվել
պենտանով, էթիլ սպիրտով, կերոսինով, սնդիկով։ Մանոմետրական
ջերմաչափը, որի գործողության հիմքում ընկած է հետևյալ երեք
սկզբունքներից մեկը, հեղուկի ջերմային ընդարձակումը, գազի ճնշման
և հեղուկի հագեցած գոլորշիների ճնշման ջերմաստիճանային
կախումները։ Տարբերում են գազային, հեղուկային և կոնդենսացիոն
կամ շոգեհեղուկային մանոմետրական ջերմաչափեր։ Չափման
տիրույթը 60 °C-ից մինչև 550 °C է։

4.  Մազական խողովակի երկարության շնորհիվ կարելի է չափումներ
կատարել հեռավորությունից։ Դիմադրության ջերմաչափը, որի
գործողության սկզբունքը հիմնված է մաքուր մետաղների,
համաձուլվածքների և կիսահաղորդիչների էլեկտրական
դիմադրության ջերմաստիճանային փոփոխության վրա: Առավել
տարածված են պլատինային և պղնձե ջերմաչափերը։ Ցածր
ջերմաստիճանների չափման համար լայնորեն կիրառվում են բարձր
զգայունության կիսահաղորդչային ջերմաչափերերը։ 4,2 °C-13,8 К
ջերմաստիճանային տիրույթում կիրառվում են գերմանիումային
ճշգրիտ ջերմաչափերը։

5. Գազային ջերմաչափ
 Գազային ջերմաչափը, որի գործողությունը հիմնված է
իդեալական գազի ճնշման կամ ծավալի ջերմաստիճանային
կախման վրա։ Առավել գործածական է հաստատուն
ծավալի գազային ջերմաչափեր որի անոթում եղած գազի
ջերմաստիճանային փոփոխությունը համեմատական է
ճնշման փոփոխությանը։ Չափման տիրույթը 2 °C-ից մինչև
1300 К է։ Հատուկ նշանակության ջերմաչափերից են
օդերեութաբանական ջերմաչափերը, որը ծառայում է
եռացող հեղուկի ջերմաստիճանով մթնոլորտային ճնշումը
չափելու համար, խորջրյա շրջվող ջերմաչափը որը
սնդիկային ջերմաստիճանը նախատեսված է ջրամբարների
ջրի ջերմաստիճանը տարբեր խորություններում չափելու
համար։

6.  Երբեմն կիրառում են նաե երկմետաղական ջերմաչափեր որի
գործողության հիմքում ընկած է այն նյութերի ջերմային
ընդարձակման տարբերությունը, որոնցից պատրաստված են
ջերմաչափի զգայուն տարրերի թիթեղները, քվարցային
ջերմաչափի՝ հիմնըված պիեգոքվարցի ռեզոնանսային
հաճախականության ջերմաստիճանային կախման վրա,
ունակային ջերմաչափեր որում օգտագործվում է
սեգնետոէլեկտրիկների դիէլեկտրական ընկալունակության
ջերմաստիճանային կախումը են։

7. Ինչ անել, երբ տանը ջերմաչափ է կոտրվել
 Ինչ անել, երբ ջերմաչափ է կոտրվել ու տանը երեխաներ կան: Ջերմաչափի
մեջ առկա սնդիկի պարունակությունը քիչ է, այսինքն հետևանքները շատ
լուրջ չեն լինի, բայց դրանից հանգստանալ պետք չէ:
Եթե կոտրվեց ջերմաչափը, ապա անմիջապես սենյակից պետք է դուրս հանեն
երեխաներին, կենդանիներին, պատուհանները բացեն, մյուս սենյակներին
միացնող դռները փակեն, որպեսզի այլ սենյակներ այդ օդը չներթափանցի:.
Հատակին կամ մեկ այլ տեղ թափված սնդիկի գնդիկները հնարավորինս լավ
հավաքելու համար պետք է նախ ձեռնոցներ ու բժշկական դիմակ հագնել,
թրջել բամբակն ու պահել գնդիկին հնարավորինս մոտ, գնդիկները բամբակի
վրա հավաքվելուց հետո պետք է այն լցնել նախապես սառ ջրով լցված տարայի
մեջ: Սնդիկը հնարավոր է հավաքել նաև ներարկիչով, ինչպես նաև կպչուն
ժապավենի միջոցով: Անկախ այն բանից, թե ինչով է հավաքվել, պետք է լցվի
ջրով լի տարայի մեջ: Խորհուրդ չի տրվում սնդիկը հավաքել փոշեծծիչով:
Հավաքելուց հետո պետք է հատակը ախտահանել մարգանցովկայի լուծույթով:

8.  Եթե սնդիկը թափվել է հագուստի վրա, ապա խորհուրդ չի տրվում
հետագայում այն հագնել, առավել ևս լվացքի մեքենայի մեջ գցել: Եթե
սնդիկի գնդիկները հայտնվել են մաշկի վրա, ապա պետք է հավաքել վերը
նշված մեթոդներով:
Եթե սնդիկը թափվելուց հետո սենյակը չօդափոխվի ու չախտահանվի,
ապա սենյակում գտնվողների մոտ հնարավոր է գլխացավ, սրտխառնոց,
փսխում, ախորժակի բացակություն, ցավեր որովայնի շրջանում և այլն: