Mane Barseghyan 9-4 grade

1. ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ
ԵՐԵՎՈՒՅԹՆԵՐ
Մանե Բարսեղյան
9-4 դասարան

2. Մարմինների Էլեկտրականացումը:
Էլեկտրական լիցք: Կուլոնի օրենքը:
 Դեռ հին ժամանակներից հայտնի էր, որ մի մարմինը մյուսով շփելիս՝
օրինակ, սաթը բրդով կամ ապակին մետաքսով, նրանք ձեռք են բերում
այլ մարմիններ դեպի իրենց ձգելու հատկության:
 Ակնհայտորեն երևում է նաև, որ ձգողության այդ ուժը բազմաթիվ
անգամ գերազանցում է նույն մարմինների գրավիտացիոն
փոխազդեցության ուժը: Այս նոր փոխազդեցությանն անվանում
են էլեկտրական (հուներեն «էլեկտրոն» բառը նշանակում է սաթ),
փոխազդող մարմիններին՝ էլեկտրականացած, իսկ
պրոցեսը՝ էլեկտրականացում:

3.  Մարմինների էլեկտրական
փոխազդեցությունը
քանակապես բնութագրող
ֆիզիկական մեծությունը
կոչվում է էլեկտրական լիցք և
նշանակվում q տառով:
 ՄՀ-ում էլեկտրական լիցքի
միավորը Կուլոնն է (1 Կլ)՝ ի
պատիվ Շառլ Կուլոնի
(1736−1806 թթ.), ով
ձևակերպել է էլեկտրական
լիցքերի փոխազդեցության
օրենքը:

4.  Ինչպես ցույց տվեցին փորձերը, բրդով շփված 2 սաթե կամ
մետաքսով շփված 2 ապակե միատեսակ ձողերը իրար վանում
են, իսկ ապակե և սաթե ձողերը՝ իրար ձգում:
 Նշանակում է գոյություն ունի երկու տեսակի էլեկտրական լիցք:
Ամերիկացի ֆիզիկոս Բենջամին Ֆրանկլինի առաջարկով
մետաքսով շփված ապակու վրա առաջացած լիցքն անվանեցին
դրական և վերագրեցին «+» նշան, իսկ բրդով շփված սաթի վրա
առաջացած լիցքին՝ բացասական և վերագրեցին «−» նշան: Այս
նշանակումից հետո կարելի է սահմանել լիցքավորված
մարմինների փոխազդեցության կանոնը:

5. Նույն նշանի (կամ նույնանուն) լիցքեր ունեցող
մարմինները փոխադարձաբար վանում են, իսկ
հակառակ նշանի (կամ տատանուն) լիցքեր ունեցող
մարմինները փոխադարձաբար ձգում են միմյանց:

6.  Էլեկտրական փոխազդեցության
ուժի գոյությունը պայմնավորված է մարմինների վրա
ստատիկ լիցքերի առկայությամբ, այդ
ուժի ուղղությանը՝ լիցքերի նշանով: Փորձը ցույց է տալիս,
որ լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության ուժի
մեծությունը կախված է նրանց լիցքերի մեծություններից և
լիցքավորված մարմինների միջև եղած հեռավորությունից:

7.  Երկու անշարժ, կետային (փոքր չափեր ունեցող) լիցքերի
փոխազդեցության ուժի մեծությունը ուղիղ համեմատական
է լիցքերի մոդուլների արտադրային և հակադարձ
համեմատական է դրանց հեռավորության քառակուսուն:
F=Kq1q2R2
որտեղ q1-ը և q2-ը փոխազդող մարմինների էլեկտրական
լիցքերի մեծություններն են, R-ը՝ նրանց միջև եղած
հեռավորությունը: k-ն համեմատականության գործակից է,
հաստատուն մեծություն, որը հավասար է k=9⋅109Ն⋅մ2/Կլ2
Փորձնական ճանապարհով ստացված այս օրենքը կոչվում
է Կուլոնի օրենք: