การสำรวจและติดตามตรวจสอบคุณภาพสิ่งแวดล้อม

1. การติดตามตรวจสอบคุณภาพสิ่งแวดล้อม
รองศาสตราจารย์ศิวพันธุ์ ชูอินทร์
คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
080-5050600, 02-1601143 ต่อ 76
sivapan.ch@ssru.ac.th

2. ประวัติ รศ.ศิวพันธุ์ ชูอินทร์
 การศึกษา
◦ วท.ม. วิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม ม.ธรรมศาสตร์
◦ วท.บ. วิทยาศาสตร์ เคมี ม. พระจอมเกล้าธนบุรี
 การทางาน
 Application Engineer บริษัทวอเตอร์เทส จากัด
 อาจารย์ประจาสาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม
 อาจารย์ประจาหลักสูตรการจัดการสิ่งแวดล้อม (ป.โท)
 ผู้อานวยการศูนย์วิทยาศาสตร์
คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

3. เนื้อหาบรรยาย
 คุณภาพสิ่งแวดล้อม
 สารมลพิษทางอากาศ
และการตรวจวัดคุณภาพอากาศ
 คุณภาพน้าและการตรวจวัดคุณภาพน้า

4. คุณภาพสิ่งแวดล้อม
 มลพิษทางน้า
 มลพิษทางอากาศ
 ขยะมูลฝอย
 มลพิษทางเสียง
 ของเสียอันตราย

5. การตรวจวัดสารมลพิษทางอากาศ

6. 6
มลพิษทางอากาศ
“มลพิษทางอากาศ หมายถึง ภาวะที่อากาศมีการปนเปื้อนของ
สารมลพิษทางอากาศตั้งแต่หนึ่งหรือหลายชนิด ในปริมาณที่มาก
พอ และระยะเวลาสัมผัสนานเพียงพอที่จะก่อให้เกิดผลต่อสุขภาพ
อนามัยของคน สัตว์ พืช และสิ่งแวดล้อมอื่นหรือลดความ
สะดวกสบายในการดารงชีวิต”

7. 7
ผลกระทบจาก
มลพิษทางอากาศ
ผลกระทบในระดับโลก
(ระดับกว้าง)
1. ปรากฏการณ์เรือนกระจก
2. การลดลงของชั้นโอโซน
3. การเกิดฝนกรด
4. ไฟป่ า
ผลกระทบที่ระดับผิวพื้น
1. อนุภาคฝุ่ น
2. ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
3. ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์
4. ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์
5. ก๊าซโอโซน
6. สารตะกั่ว
7. สารอินทรีย์ระเหยง่าย (VOCs)
8. ควันดา
9. ควันขาว

8. อนุภาคฝุ่ น (Particulate Matter – PM)
 “อนุภาคฝุ่นเป็นทั้งอนุภาคของแข็งและของเหลว ซึ่งไม่ใช่สารที่มี
โมเลกุลเดียว ขนาดของอนุภาคทาให้อัตราการคงอยู่ในอากาศ
เป็นไปได้ตั้งแต่ 2-3 วินาที ไปจนถึงหลาย ๆ เดือน”
 อนุภาคฝุ่นทั้งหมด (TSP)
 อนุภาคฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM- 10)
 อนุภาคฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM- 2.5)

9. อันตรายขึ้นกับขนาด
ขนาดอนุภาคฝุ่ น การเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
มากกว่า 10 ไมครอน ไม่เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
9.0 – 10 ไมครอน ไม่เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
5.8 – 9.0 ไมครอน ไม่เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
4.7 – 5.8 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึงคอ
หอย
3.3 – 4.7 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึง
หลอดลมส่วนต้น
2.1 – 3.3 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึง
หลอดลมส่วนกลาง
1.1 – 2.1 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึง
หลอดลมส่วนปลาย
0.65 – 1.1 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึงถุงลม
0.43 – 0.65 ไมครอน เข้าสูงระบบทางเดินหายใจถึงถุงลม

10. ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO)
 เป็นก๊าซพิษที่ไม่มีสี ไม่มีรส และไม่มีกลิ่น เบากว่าอากาศเล็กน้อย มี
ความคงตัวสูงมาก อยู่ในบรรยากาศได้นาน 2-3 เดือน
 มีผลต่อสุขภาพของคนโดยตรง ไม่มีผลต่อผิวของวัตถุและพืช
 เมื่อคนหายใจเอาก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์เข้าไปสู่ปอด จะทาให้เม็ด
เลือดแดงไม่สามารถรับออกซิเจนจากปอดไปเลี้ยงร่างกาย ทาให้ลด
ปริมาณการนาส่งออกซิเจนสู่อวัยวะและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกาย ทา
ให้เวียนศีรษะ ตาพร่ามัว หายใจอึดอัด คลื่นไส้อาเจียน เป็นลม หมด
สติ และถ้าร่างกายรับเข้าไปในปริมาณมากอาจเสียชีวิตได้

11. ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์
 ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี แต่มีกลิ่นกรด เมื่อถูก
ปล่อยออกสู่บรรยากาศสามารถรวมตัวกับน้าหรือไอน้าในอากาศ
กลายเป็นกรดซัลฟิวริก (H2SO4) ซึ่งเป็นตัวการที่ก่อให้เกิดฝนกรด
 มีอันตรายต่อร่างกายมากเมื่อรวมตัวกับฝุ่น
 โดยมีผลต่อการเจ็บป่วยการระคายเคืองของระบบทางเดินหายใจ
 โรคปอด โรคเกี่ยวกับหลอดเลือด หัวใจ หรือโรคปอด เช่น โรค
หลอดลมอักเสบ ถุงลมโป่งพอง และผู้ที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือ
เด็ก คนชรา และผู้ป่วยโรคหืด
 เป็นตัวการที่สาคัญที่ก่อให้เกิดฝนกรดในสิ่งแวดล้อม

12. ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์
 เป็นก๊าซสีน้าตาลแกมแดงที่มีกลิ่นฉุน คล้ายคลอรีน ละลายน้าได้ดี
และอยู่ในอากาศได้เพียง 3 วันเท่านั้นก่อนที่จะสลายตัว สามารถ
รวมตัวกับไอน้าในอากาศหรือน้าฝนกลายเป็นกรดไนทริก (HNO3)
 ให้เกิดการระคายเคืองในปอด
 ทาให้ปอดอักเสบ
 เกิดเนื้องอกในปอด
 หลอดลมตีบตัน
 ภูมิต้านทานของร่างกายต่าลง
 ทาให้เกิดโอโซนที่พื้นผิวโลก (ซึ่งเป็นก๊าซพิษ)
 เป็นตัวการสาคัญที่ทาให้เกิดฝนกรด

13. ก๊าซโอโซน
 ก๊าซโอโซน (O3) บริสุทธิ์จะมีสีน้าเงินแก่ มีกลิ่นคล้ายคลอรีน ละลาย
น้าได้มากกว่าออกซิเจน ก๊าซโอโซนที่ระดับพื้นผิวโลกถือว่าเป็นสาร
มลพิษทางอากาศชนิดหนึ่ง
 ก๊าซโอโซนทาให้ระคายตา ระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ ลด
ความสามารถในการทางานของปอด ทาให้เหนื่อยเร็ว
 โอโซนมีผลกระทบต่อวัสดุ เช่น ทาให้ยางและพลาสติกเสื่อมคุณภาพ
ได้เร็ว

14. สารตะกั่ว
 ตะกั่ว (Lead, Pb) เป็นสารโลหะหนักชนิดหนึ่ง มีสีเทาหรือขาวแกม
น้าเงิน และเป็นสารพิษ
 สารตะกั่วเป็นสาเหตุของโรคมะเร็งในเม็ดเลือด
 มีฤทธิ์ทาลายระบบประสาทส่วนกลาง
 ทาให้เกิดการเจริญเติบโตของทารกและเด็กช้าลง
 สัตว์น้า เช่น ปู ปลา กุ้ง หอย สามารถรับเอาสารตะกั่วเข้าไปสะสม
ในตัว เมื่อคนกินสัตว์น้าเหล่านี้เข้าไปก็ได้รับอันตรายจากพิษของ
ตะกั่วเข้าไปด้วย
 สัตว์น้าที่มีตะกั่วสะสมอยู่มาก คือ ปลา และหอยนางรม

15. 15
การตรวจวัดสารมลพิษทางอากาศ
1. การตรวจวัดในบรรยากาศภายนอกอาคาร
2. การตรวจวัดเพื่อดูผลกระทบเฉพาะบุคคล
3. การตรวจวัดในสถานประกอบการ
4. การตรวจวัดจากแหล่งกาเนิด

16. การตรวจวัดสารมลพิษทางอากาศในบรรยากาศ
สารมลพิษ วิธีการตรวจวัด
1. อนุภาคฝุ่น Gravimetric Hi - volume
2. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ NDIR
3. ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ Chemluminescence
4. ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ Pararosaniline
5. ก๊าซโอโซน Chemluminescence
6. สารตtกั่ว Gravimetric Hi – volume + AAS

17. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ น
พารามิเตอร์
ระยะเวลาใน
การตรวจวัด
วิธีมาตรฐานอ้างอิง วิธีอื่นที่กรมควบคุมมลพิษเห็นชอบ
TSP 24 ชั่วโมง ระบบกราวิเมตริก
PM – 10 24 ชั่วโมง ระบบกราวิเมตริก ระบบ เบต้า เร (Beta ray)
ระบบ เทปเปอ อิลิเมน ออสซิเลติ้ง ไม
โครบาลานซ์ (TEOM)
ระบบไดโคโตมัส (Dichotomous)
PM – 2.5 24 ชั่วโมง เป็น Federal
Reference Method
(FRM) ตามที่ US
EPA กาหนด
ระบบ เบต้า เร
ระบบ เทปเปอ อิลิเมน ออสซิเลติ้ง
ไมโครบาลานซ์
ระบบไดโคโตมัส

18. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ นทั้งหมด (TSP)

19. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ น
ที่มีขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM-10)

20. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ น
ที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM-2.5)
 สามารถวัดด้วยวิธีกราวิเมตริก (Gravimetric method) ซึ่งเป็น
วิธีการมาตรฐานของ US.EPA. ที่เรียกว่า Federal Reference
Method (FRM)
 วิธี Tapered Element Oscillating Microbalance (TEOM)

21. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ นที่ตัวบุคคล

22. การตรวจวัดอนุภาคฝุ่ นที่ปล่องควัน
 ใช้วิธี isokinetic

23. วิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม 23
มลพิษทางน้า
ลักษณะของน้าเสีย
ด้านกายภาพ
(physical)
ด้านเคมี
(chemical)
ด้านชีวภาพ
(biological)

24. 24
ลักษณะของน้าเสียทางกายภาพ
ของแข็ง (solid)
อุณหภูมิ
สี (color)
ความขุ่น (turbidity)
กลิ่น (odor)

25. ของแข็ง (solids)
 หมายถึง “ของแข็งประเภทต่าง ๆ ทั้งประเภทที่ละลายได้ดีในน้า
แขวนลอยในน้า หรือประเภทที่ลอยน้าได้เช่น ดิน เศษกระดาษ
ถุงพลาสติก เม็ดทราย เศษพืช”
 SS
 TS
 TDS
 Settleable Solids

26. อุณหภูมิ (temperature)
 คือ ความร้อน-เย็นของน้า
 อุณหภูมิของน้าที่สูงกว่าอุณหภูมิของน้าในธรรมชาติเนื่องจาก
ความร้อนจากน้าทิ้งของโรงงานอุตสาหกรรมหรือจากครัวเรือนมี
ผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตในน้า
 ทาให้การเจริญเติบโตของสัตว์และพืชน้าลดลง

27. สี (color)
 น้าทิ้งที่ปล่อยจากชุมชนจะมีสีเทาปนน้าตาลอ่อนและจะเปลี่ยนเป็น
สีเทาหรือสีดา
 น้าทิ้งจากอุตสาหกรรม มักมีสีเทา เทาเข้ม หรือสีดา ซึ่งเกิดจาก
พวกซัลไฟต์ของโลหะ
 นอกจากนี้สีอาจเกิดจากสาหร่าย หรือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กในน้าทาให้
แหล่งน้านั้นมีสีเขียว หรือเกิดจากตะกอนขนาดเล็กในน้า
 อุตสาหกรรมที่ก่อให้เกิดสีในน้าทิ้ง เช่น โรงงานกระดาษ โรงงาน
ฟอกย้อม เป็นต้น

28. ความขุ่น (turbidity)
 เกิดจากมีสารแขวนลอยต่าง ๆ เช่น ดิน ตะกอน แพลงค์ตอน
สารอินทรีย์สารอนินทรีย์สิ่งมีชีวิตทั้งพืชและสัตว์ที่มีขนาดเล็ก
ลอยอยู่ในน้า เป็นต้น มีผลในการบดบังไม่ให้แสงอาทิตย์ส่องลง
สู่ด้านล่างของแหล่งน้า

29. กลิ่น (odor)
 น้าทิ้งจากชุมชนมีกลิ่นเหม็นอับ เนื่องจากก๊าซไข่เน่าหรือก๊าซ
ไฮโดรเจนซัลไฟด์ที่เกิดขึ้นจากกระบวนการย่อยสลายที่ไม่ใช้
ออกซิเจน
 ส่วนน้าทิ้งจากอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมเคมี ยา อาหาร
กลิ่นเกิดจาก ฟีนอล แอมโมเนีย ไซยาไนด์ เป็นต้น

30. 30
สารอินทรีย์ (organic mater) สารอนินทรีย์ (inorganic mater)
ลักษณะของน้าเสียด้านเคมี
ไขข้น,ไขมัน และน้ามัน
(fat, oil and grease: FOG)
BOD (biochemical oxygen demand)
CH4
COD (chemical oxygen demand)
ความเป็นกรด-ด่าง (pH)
nitrogen (N)
ความกระด้าง (hardness)
phosphorus (P)
สารโลหะหนัก (heavy metal)
DO (dissolved oxygen)
HsS

31. ค่าความเป็นกรด – ด่าง
 พีเอช (pH : Positive Potential of the Hydrogen ions) เป็นการบอก
ถึงความเข้มข้นของไฮโดรเจนอิออน [H+] ในสารละลาย
 มีค่าตั้งแต่ 0 - 14
 มีความสาคัญในการควบคุมคุณภาพน้าให้เหมาะสมกับการ
เจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต
 โดยทั่วไปน้ามีค่ากรด - เบส อยู่ในช่วง 5-8

32. FOG)
 ไขข้น น้ามัน และไขมัน (fat, oil และ grease : FOG)
 น้าทิ้งจากชุมชนมีการปนเปื้อนของไขมันหรือน้ามันจาก
กระบวนการชาระล้าง อู่ซ่อมรถ สถานีบริการน้ามัน เป็นต้น
 เป็นสารที่มีความคงตัวสูงมาก จุลินทรีย์ย่อยสลายได้ยาก
 หากมีการปนเปื้อนในแหล่งน้าทาให้ดูไม่สวยงาม
 จากลักษณะสมบัติที่ลอยเหนือน้าทาให้สามารถกันไม่ให้แสงอาทิตย์
และออกซิเจนกระจายลงสู่น้า ทาให้เกิดสภาวะไร้ออกซิเจนขึ้นได้

33. ปริมาณออกซิเจนละลายน้า
 Dissolved Oxygen : DO) เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพน้า
 โดยทั่วไปไม่ควรมีปริมาณต่ากว่า 4 มิลลิกรัมต่อลิตร
 หากมีปริมาณน้อยสิ่งมีชีวิตไม่สามารถอาศัยอยู่ในน้าได้
 ในน้าเมื่อไม่มีออกซิเจนจะเกิดการย่อยสลายสารอินทรีย์ของจุลินทรีย์
ที่ไม่ใช้ออกซิเจนได้ผลผลิตเป็นก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์ซึ่งมีกลิ่น
เหม็น และก๊าซมีเธน

34. ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์ (H2S)
 เป็นก๊าซที่ไม่มีสี
 มีกลิ่นคล้ายไข่เน่า ทาให้มีการเรียกก๊าซชนิดนี้ว่า “ก๊าซไข่เน่า”
 เป็นก๊าซที่มีความเป็นพิษ ไม่ติดไฟ
 เกิดขึ้นในการย่อยสลายในสภาวะที่ไม่มีออกซิเจน
 หากรวมตัวกับเหล็กจะเกิดเป็นสีดาของซัลไฟต์(FeS)
 บ่อเกรอะของส้วมมักให้ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์ (H2S) ออกมา
เสมอ เนื่องจากเกิดการหมักแบบไม่ใช้ออกซิเจน

35. บีโอดี (BOD)
 บีโอดี (biochemical oxygen demand : BOD) หมายถึง “ปริมาณ
ออกซิเจนที่แบคทีเรียใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์ในเวลา 5 วัน ที่
อุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียส”
 เป็นค่าที่บอกให้ทราบถึงปริมาณของออกซิเจนที่แบคทีเรียใช้ในการ
ย่อยสลายสารอินทรีย์ที่ปนเปื้อนในน้า
 ซึ่งถือว่ามีการย่อยสลายได้หมดในเวลา 5 วัน ที่ 20 องศาเซลเซียส
 จากการศึกษาหากค่าบีโอดีมีค่าสูงแสดงว่าน้านั้นเน่าเสียมาก มีการ
ปนเปื้อนของสารอินทรีย์ที่สามารถถูกย่อยสลายได้โดยจุลินทรีย์อยู่
ในปริมาณมาก
 ค่าบีโอดีแสดงถึงความสกปรกของน้า

36. ซีโอดี (COD)
 ซีโอดี (chemical oxygen demand : COD) หมายถึง “ปริมาณ
ออกซิเจนทั้งหมดที่ต้องการใช้เพื่อออกซิเดชันสารอินทรีย์ในน้า
(ย่อยสลายและเพิ่มออกซิเจนให้กับสารอินทรีย์) ในน้าให้เป็นก๊าซ
คาร์บอนไดออกไซด์และน้า”
 ค่าซีโอดีมีความสาคัญในการวิเคราะห์คุณภาพน้าและการควบคุม
ระบบบาบัดน้าเสียเช่นเดียวกับค่าบีโอดี
 ค่าซีโอดีหากมีค่าสูงแสดงว่าน้านั้นเน่าเสียมากและมีสารอินทรีย์ที่
สามารถย่อยสลายได้โดยสารเคมีอยู่ในปริมาณมาก

37. ไนโตรเจน (nitrogen : N)
 เป็นธาตุที่มีความสาคัญในการสังเคราะห์โปรตีน
 สารไนโตรเจนในน้าอยู่ในรูปสารอินทรีย์ไนโตรเจน แอมโมเนีย
ไนไตรท์ไนเตรต
 ถ้ามีไนโตรเจนในแหล่งน้ามาก ทาให้พืชน้ามีการเจริญเติบโต
อย่างรวดเร็ว (eutrophication)

38. ฟอสฟอรัส (phosphorus : P)
 สารฟอสฟอรัสในน้าอยู่ในรูปของออร์โธฟอสเฟต (orthophosphate)
ซึ่งมาจากการปล่อยน้าทิ้งของกระบวนการชาระล้าง การซักผ้า
(ผงซักฟอกมีสารฟอสฟอรัสเป็นองค์ประกอบ) เป็นต้น
 ถ้ามีฟอสฟอรัสในแหล่งน้ามาก ทาให้พืชน้ามีการเจริญเติบโตอย่าง
รวดเร็วเช่นเดียวกับสารไนโตรเจน

39. สารโลหะหนัก (heavy metal)
 ที่สาคัญ ได้แก่ สารตะกั่ว (Pb) ทองแดง (Cu) โครเมียม (Cr)
แคดเมียม (Cd) และสารหนู (As) เป็นต้น
 สารโลหะหนักที่แพร่กระจายส่งสู่แหล่งน้าส่วนใหญ่มาจากน้าทิ้ง
ของอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น กระบวนการชุบโลหะ โรงงานเคมี
โรงงานผลิตแบตเตอรี และมาจากการใช้สารปราบศัตรูพืช เป็นต้น
 สารโลหะหนักยอมให้มีได้ในน้าในปริมาณน้อยมาก เนื่องจากเป็น
สารที่มีความเป็นพิษแม้จะปนเปื้อนในปริมาณที่น้อย
 แต่มีบางชนิดหากปริมาณไม่มากนักจะมีผลดีต่อสิ่งมีชีวิตในน้า เช่น
สารทองแดง สังกะสี เป็นต้น

40. ผลกระทบของสารโลหะหนัก
สารโลหะหนัก ผลกระทบ
ต่อสุขภาพ
ตัวอย่างสถานที่
เกิดผลกระทบ
1. ตะกั่ว โรคโลหิตจาง ลาห้วยคลีตี้จ.กาญจนบุรี
2. แคดเมียม โรคอิไต-อิไต การปนเปื้อนของ
แคดเมียมในนาข้าว
จ. ตาก
3. ปรอท โรคมินามาตะ อ่าวมินามาตะ
ประเทศญี่ปุ่น
4. สารหนู โรคไข้ดา
มะเร็งผิวหนัง
อาเภอร่อนพิบูลย์
จ.นครศรีธรรมราช

41. การตรวจวัดคุณภาพน้า
 การกาหนดจุดเก็บตัวอย่างน้า
 การเก็บตัวอย่างน้า
 การวิเคราะห์คุณภาพน้า
◦ การตรวจวัดในภาคสนาม
◦ การวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ
 การรายงานผล

42. การวางแผนการติดตามตรวจสอบ
 ติดตามตรวจสอบอะไร (what)
 ติดตามตรวจสอบที่ไหน (where)
 ทาการติดตามตรวจสอบเมื่อไหร่ (when)
 มีวิธีการติดตามตรวจสอบอย่างไร (how)

43. การตรวจวัดคุณภาพน้า
 น้าทิ้งจากแหล่งกาเนิด : โรงงาน
◦ มาตรฐานของกรมโรงงานอุตสาหกรรม
◦ มาตรฐานของกรมควบคุมมลพิษ
น้าทิ้งจากชุมชน : หมู่บ้าน คอนโด โรงแรม ห้างสรรพสินค้า
◦ มาตรฐานของกรมควบคุมมลพิษ
 น้าผิวดิน : คลอง บึง แม่น้า
◦ มาตรฐานของกรมควบคุมมลพิษ

44. วิธีการวิเคราะห์คุณภาพน้า
ที่ ดัชนีคุณภาพน้า วิธีการตรวจสอบ
1 ความเป็นกรดและด่าง (pH) pH meter
2 Fat, Oil and Grease (FOG) สกัดด้วยตัวทาละลาย แล้วแยกหา
น้าหนักของน้ามันและไขมัน
4 บีโอดี (BOD) Azide Modification ที่ 20 0C 5 วัน
5 ซีโอดี (COD) Potassium Dichromate Digestion
6 TKN หรือ
Total Kjeldahl Nitrogen
Kjeldahl

45. วิธีการวิเคราะห์คุณภาพน้า
ที่ ดัชนีคุณภาพน้า วิธีการตรวจสอบ
7 โลหะหนัก (Cu, Ni, Mn, Zn,
Cd, Cr6+, Pb, As)
Atomic Absorption หรือ ICP

46. การวัดค่าของแข็งแขวนลอย
 วิธี Glass Filter Disk Dried at 103-105 องศาเซลเซียส
 กรองน้าตัวอย่างผ่านกระดาษกรอง Glass Microfibre Filter, GF/C
ขนาดรู 1.2 ไมครอน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 47 มล. ที่ทราบ
น้าหนักแน่นอน
 อบในตู้อบที่อุณหภูมิ 103-105 ๐C เป็นเวลา 2 ชั่วโมง หลังจากนั้น
นาไปเข้าตู้ดูดความชื้น แล้วนามาชั่งน้าหนัก
 น้าหนักส่วนที่เพิ่มขึ้นมาจะเป็นปริมาณสารแขวนลอยที่มีอยู่ในน้า
โดยคิดเทียบเป็นหน่วยมิลลิกรัมต่อลิตร (mg/l)

47. การวัดค่าความขุ่นของน้า
 ความขุ่นของน้าวัดได้2 วิธี คือ การวัดปริมาณแสงที่ส่องทะลุความ
ขุ่น (Turbidimetry) และการวัดปริมาณแสงที่สะท้อนออกมาใน
ทิศทางตั้งฉากหลังจากที่แสงกระทบกับความขุ่น (Nepthelometry)
ในปัจจุบันนิยมวัดการสะท้อนของแสง
 หน่วยของความขุ่นคือ “เอ็นทียู (NTU : Nephelometric Turbidity
Unit)
(secchi disk)

48. การวัดสีของน้า
 ใช้การดูด้วยตา
 ในวิธี ADMI ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรมและกระทรวง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
กาหนดค่าของสีในน้าทิ้งต้องไม่เกิน 300 ADMI

49. การวัดค่าพีเอช
การวัดค่าพีเอชทาได้2 วิธี คือ
1. วิธีเทียบสี
กระดาษลิตมัส
กระดาษ พีเอช
2. วิธีไฟฟ้า
pH meter

50. DO
 วิธีมาตรฐานคือ Azide Modification
 ใช้DO meter
◦ Membrane
◦ Optic

51. วิธีวัดบีโอดี
 BOD = DO0 – DO5
 วัด DO0, 5 เช่นเดี่ยวกับ DO
 น้าผิวดินมีค่า ประมาณ 1 – 7 mg/L
 น้าเสียมีค่ามาก ต้องเจือจางก่อน

52. COD
 Chemical Oxygen Demand : COD
 วิเคราะห์โดยวิธีโพแทสเซียมไดโครเมต
◦ Open Reflux Method
◦ Close Reflux, Titrimetric Method
◦ Close Reflux, Colorimetric Method

53. ไนโตรเจน (nitrogen : N)
สารไนโตรเจน วิธีวิเคราะห์
ไนโตรเจนทั้งหมด ย่อย + กลั่น + ไตเตรท
Ammonia กลั่น + ไตเตรท
Nitrite Colorimety
Nitrate Cadmium reduction

54. ฟอสฟอรัส (phosphorus : P)
 ฟอสเฟตที่ทาการวิเคราะห์อยู่ในรูปออร์โธฟอสเฟต
 วิธีมาตรฐาน เป็นการวิเคราะห์โดยการวัดสี ซึ่งมี 3 วิธี คือ
◦ วิธีวานาโดโมลิบโดฟอสฟลอริก แอซิค
(Vanadomolybdophosphoric Acid)
◦ วิธีสแตนนัส คลอไรด์ (Stannous Chloride)
◦ วิธีแอสคอบิค แอซิค (Ascobic Acid)
 ทั้ง 3 วิธีใช้หลักการในการวิเคราะห์เหมือนกัน แต่ต่างกันตรงที่ชนิด
ของสารเคมีที่ใช้