Projekt edukacyjny 2016 - klasa 2B. Publiczne Gimnazjum w Małogoszczu.

1. ZWIEDZAMY CH CINY !!Ę

2. MIAsto CH CINYę
Chęciny – miasto w woj. świętokrzyskim,
w powiecie kieleckim, siedziba gminy
miejsko-wiejskiej Chęciny. Położone ok.
15 km od Kielc, na Wyżynie Kieleckiej,
historycznie w Małopolsce. Według
danych z 31 grudnia 2010 r. miasto
zajmowało powierzchnię 14,13 km
Pierwsza wzmianka o wsi Chęciny
pochodzi z 1275. Prawa miejskie zostały
nadane w 1325.

3. CH CINYĘ
Najważniejszym zabytkiem są ruiny zamku
królewskiego z przełomu XIII i XIV wieku.
Zamek pozostaje ruiną od XVIII wieku. Do 1954
siedziba gminy Korzecko. Miasto leży w
środkowej części województwa świętokrzyskiego,
w zachodniej części Gór Świętokrzyskich[5],
między Pasmem Chęcińskim, a Pasmem
Zelejowskim. Historycznie należy do
Małopolski. Leżało w ziemi sandomierskiej,
następnie w województwie sandomierskim, gdzie
było siedzibą powiatu. W latach 1975–1998 miasto
administracyjnie należało do woj. kieleckiego

4. tURYstYKA CH CINĘ
Miasto położone jest między Pasmem
Chęcińskim, a Pasmem Zelejowskim Gór
Świętokrzyskich, co zachęca do uprawiania
turystyki. Z Chęcin wytyczone są szlaki
piesze prowadzące m.in. na Górę Zamkową
i do jaskini Raj. W mieście funkcjonują
schroniska młodzieżowe. Uzupełnieniem
bazy noclegowej Chęcin są gospodarstwa
agroturystyczne w pobliskim Korzecku
oraz Starochęcinach i internat w
Podzamczu Chęcińskim.

5. HIstoRIA CH CINĘ
Pierwsze wzmianki o Chęcinach pochodzą
z 1275. Miasto otrzymało prawa miejskie w
I połowie XIV wieku. W 1306 r.
właścicielem Chęcin oraz 11 wsi został
biskup Jan Muskata, który jednak po
zdradzie króla Władysława Łokietka prawo
własności utracił. W 1331 szykujący się do
wojny z Krzyżakami Władysław Łokietek
zwołał na zamku w Chęcinach zjazd ziem
małopolskich i wielkopolskich Na sejmie
tym wielkorządcą w Wielkopolsce
ogłoszono królewicza Kazimierza.

6. HIstoRIA CH CINĘ
W 1387 na zamku więziony był brat króla Jagiełły
kniaź Andrzej Garbaty[]. W 1465 miasto zostało
doszczętnie zniszczone przez pożar. W tym
samym roku król Kazimierz Jagiellończyk na
sejmie w Kaliszu ponowił przywilej miejski
Chęcin. Pierwotny dokument lokacyjny spłonął.
Miasto rządziło się na prawie niemieckim. Aby
podźwignąć podupadłe Chęciny w 1487 król
nadał mieszkańcom prawo do miejscowych
kopalń. . W 1494 przywileje powiększył Jan
Olbracht urządzając prawa górnicze na sposób
olkuskich. W 1507 Chęciny spaliły się ponownie

7. HIstoRIA CH CINĘ
Prawa miejskie odnowił Chęcinom król Zygmunt I Stary. Miasto
było ośrodkiem górnictwa i przemysłu sukienniczegoW XVII
wieku miasto zostało zniszczone podczas rokoszu
Zebrzydowskiego. Jeszcze więcej zniszczeń przyniosły wojny
szwedzkie i najazd Jerzego II Rakoczego. Miasto zostało przez
wojska Rakoczego splądrowane i spalone 1 kwietnia 1657. Przez
kolejne 4 lata szerzyła się tu zaraza, która do reszty spustoszyła
Chęciny. Lustracja z 1660 wykazała zaledwie 48 domów, z 341
znajdujących się tu przedtem. Aby podnieść miasto z upadku król
Jan Kazimierz ustanowił w 1666 przywilej na pięć jarmarków W
1764 Chęciny przeznaczono na drugie miejsce sądów ziemskich
radomskich, dla powiatów: radomskiego, opoczyńskiego i
chęcińskiego. W 1795 miasto znalazło się w zaborze austriackim .

8. HIstoRIA YDóW WŻ
CH CINACH.ę
Wzmianka o pierwszych Żydach w
Chęcinach pochodzi z 1564. Dopiero
jednak w 1581 król Stefan Batory
pozwolił im się osiedlać w tym mieście,
co potwierdził w przywileju Zygmunt III
Waza w 1597. W czasie okupacji istniało
tu getto dla 4 tysięcy osób. 1 września
1942 roku Niemcy dokonali deportacji
Żydów z chęcińskiego getta do obozu
zagłady w Treblince.

9. ZAMEK KRólEWsKI
Na bazie istniejących dokumentów
można domniemywać, iż budowę
warowni rozpoczęto pod koniec XIII
wieku. Zamek odegrał ważną rolę jako
miejsce koncentracji wojsk
wyruszających na wojnę z Krzyżakami.

10. HIstoRIA ZAMKU W
CH CINACHĘ
Nie ma wyraźnych danych źródłowych na
temat powstania chęcińskiego zamku. Na
bazie istniejących dokumentów można
domniemywać, iż budowę warowni rozpoczęto
pod koniec XIII wieku. Jest pewne, iż zamek
istniał w 1306 r., kiedy to Władysław Łokietek
nadał go biskupowi krakowskiemu, Janowi
Muskacie. Rok później pod pretekstem
wykrycia spisku przeciwko władzy królewskiej
cofnął ów przywilej przejmując tym samym
warownię. Łokietek uczynił ją terytorialnym
ośrodkiem swej władzy w zakresie
gospodarczym, politycznym i militarnym.

11. HISTORIA ZAMKU W
CH CINACHĘ
Przeniósł tu z Małogoszcza administrację rozległych posiadłości
książęcych. W Chęcinach w latach 1310, 1318, 1331 i 1333 odbywały
się zjazdy możnowładców i rycerstwa małopolskiego oraz
wielkopolskiego. Zamek odegrał ważną rolę jako miejsce
koncentracji wojsk wyruszających na wojnę z Krzyżakami. Właśnie
z tego miejsca w 1331 roku wyruszono na Bitwę pod Płowcami. W
1318 r. ze względu na niedostępność zamku, zdeponowano tu
skarbiec archidiecezji gnieźnieńskiej, dla zabezpieczenia przed
wrogim Zakonem Prowadzone od maja do lipca 2013 roku prace
archeologiczne pozwoliły rzucić nowe światło na historię zamku
Podczas prac natknięto się na fundamenty nieznanej dotąd wieży.
Według Archeologa Waldemara Glińskiego jest to najstarszy
element zabudowy zamku powstały z inicjatywy Króla Polski
Wacława II Czeskiego.

12. KO CIó W.ś ł ś
BART OMIejAł
Obecna świątynia została zbudowana w
XIV wieku. Zapewne ufundował ją król
Władysław I Łokietek (około 1315 rok), ale
jej budowę ukończył syn Łokietka, król
Kazimierz III Wielki (ok. 1350 rok). W
czasie reformacji kościół został przejęty
przez protestantów. W 1603 roku został
zwrócony katolikom i dokonano jego
ponownej konsekracji. W pierwsze połowie
XV wieku budowla została rozbudowana.
W latach 1830-1840 świątynia została
poddana gruntownej restauracji.

13. ARCHITeKTóRA
KO CIO Aś ł
Jest to budowla halowa wzniesiona w stylu
gotyckim z cegły i otynkowana. Posiada
trzy nawy i prezbiterium zamknięte
wielobocznie. Ołtarz główny został
zbudowany w stylu wczesnobarokowym.
Znajdują się w nim dwa obrazy: św.
Bartłomieja i Świętej Anny. Przed ołtarzem
są umieszczone stalle zbudowane w stylu
późnorenesansowym. Na nich są
namalowane sceny z życia św. Franciszka.

14. RyNeK GóRNy
Rynek pochodzi z okresu lokacji miasta i
pełnił w przeszłości rolę targową. Miał
kształt prostokątny z ulicami
wychodzącymi na cztery strony świata i
otoczony był domami o układzie
szczytowym z drewnianymi podcieniami,
które usunięto w latach 20-tych XIX w.

15. ZAjAZd pOd SReBNą
GóR .ą
W jednopiętrowej kamienicy z końca XVIII
w. na rogu pierzei zachodniej dawniej
mieściła się gospoda „Pod Srebrną Górą”,
której kamienny szyld do dzisiaj widnieje nad
bramą przejazdową. Poniżej stoi jeden z
najstarszych budynków w Chęcinach (XV w.)
z dwiema starymi piwnicami z gotyckim
wejściem.

16. SyNAGOGA
Synagoga w Chęcinach –znajdująca się w
Chęcinach przy obecnej ulicy Długiej 21,
zaraz obok dawnego domu rabina.

17. HISTORIA SyNAGOGI
Synagoga została zbudowana po 1638
roku, dzięki przywilejowi króla
Władysława IV Wazy, który zezwolił
Żydom na wybudowanie dwuizbowego
domu modlitwy. Miała powstać na placu
Turgalowskim, zakupionym od
nieznanego z nazwiska Marcina.

18. NIeMCZóWKA
Niemczówka - jedna z najstarszych kamienic
Chęcin, posiada renesansowy portal z 1570
roku i drewnianą belkę stropową z 1634 roku.
Jej właścicielami byli Anna i Walenty z
Wrześniów Niemczowie. Ma
charakterystyczną zabudowę - przejazdową
sień na środku i pomieszczenia mieszkalne po
bokach. Pod budynkiem ciągną się sklepione
piwnice, posiada też podwórko ze studnią i
widokiem na zamek. W pięknie
wyremontowanej Niemczówce mieści się
Centrum Informacji Turystycznej i
Historycznej Gminy Chęciny.

19. KlASZTOR I KO CIóś ł
BeRNARdyNeK
Zakon reguły św. Klary założyła w
Chęcinach Klara Grędoszewska, która w
1643 r. wystarała się u prymasa Macieja
Łubieńskiego o pozwolenie na
utworzenie klasztoru. Budynek, w
którym mieszkały zakonnice, został im
ofiarowany po bezpotomnej śmierci jego
budowniczego Kaspra Fodygi.

20. HISTORIA
Klaryski nie miały początkowo swojego
miejsca modlitw i dopiero w 1673 r.
uzyskały kościółek św. Marii Magdaleny,
który rozbudował starosta Stanisław
Bidziński oraz dokupił ogród i całość
otoczył murem (jego córka była w
zakonie). W 1685 r. kościółek poświęcono.
Klasztor został dwukrotnie zniszczony
przez pożary (1700 r., 1731 r.) i dopiero w II
poł. XVIII w. – dzięki darowiznom –
zdołano go odbudować.

21. Pomnik Przy ulicy
ma goskiejł
Naprzeciwko kościoła św. Marii Magdaleny
stoi pomnik ofiar II wojny światowej. Jego
uroczyste odsłonięcie miało miejsce w
styczniu 1962 r. Poświęcony jest
kilkudziesięciu mieszkańcom Chęcin
zamordowanym w odwecie za udaną akcję
partyzancką oddziału „Wilka” na
Czerwonej Górze. Dla upamiętnienia daty
tej pacyfikacji (2.VI.1944 r.) Rynek Górny
nazwano Placem 2-go Czerwca.

22. ko ció klasztorś ł
Franciszkanów
Klasztor i kościół Franciszkanów.
Dochodzimy do nich idąc od pomnika ofiar
II wojny światowej w dół ul.
Franciszkańską (dawną 1-Maja). Ostatnie
zabudowania po prawej stronie za
wysokimi murami to właśnie zabytkowy
obiekt sakralny. Wejście do niego prowadzi
przez wjazdową bramę zachodnią, w której
znajdują się otwory strzelnicze oraz
marmurowa tablica upamiętniająca pobyt
tutaj w 1822 r. Namiestnika Królestwa
Polskiego – gen. Józefa Zajączka.

23. architektóra
Budynek klasztorny, pierwotnie gotycki,
przebudowano w XVIII w. Posiadał
sklepienia kolebkowo-krzyżowe z I poł.
XVII w. ze stiukowymi żebrami.
Ostrołukowe okna krużganka na
parterze pochodzą z XIV w., a okienka
na piętrze z XVII w. (podobne okna są w
budynku kościelnym).

24. rynek Dolny
Rynek Dolny jest dowodem na dalszy
rozwój przestrzenny
późnośredniowiecznego miasta w
kierunku północnym.

25. rynek Dolny –
Pi trowy BuDynekĘ
Na uwagę zasługuje tu piętrowy
budynek w pierzei zachodniej – dawny
zajazd z 1826 r. Obok niego stoi
parterowy dom z XVIII/XIX w. z sienią
przejazdową, która dzieli go na część
mieszkalną i stodołę.

26. cm tarz yDowskiĘ Ż
Położony jest poza zwartą zabudową
przy ul. Radkowskiej, na północno-
wschodnim zboczu Góry Zamkowej. Na
terenie nekropolii znajduje się około 150
nagrobków w różnym stanie zachow
Najstarsze z nich pochodzą z drugiej
połowy XVII wiekuania.

27. historia
cmentarzu
yDowskiegoŻ
Wzmiankę o nekropolii można znaleźć w
przywileju starościńskim z 21 marca
1668, w którym starosta chęciński Stefan
Bidziński pozwolił Żydom na odbudowę
cmentarza zniszczonego podczas potopu
szwedzkiego. Sam kirkut istniał
prawdopodobnie już na początku XVII
wieku.
Obiekt został zamknięty dla celów
grzebalnych w 1964.

28. góra rzePka
Na Górze Rzepka występują dolomity
organogeniczne zaliczane do dolnego
żywetu oraz wapienie
stromatoporoidowe z wkładkami
dolomitów i krzemieni. Skały te są silnie
spękane, zmineralizowane przede
wszystkim kalcytem. Występują zjawiska
krasowe.

29. rezerwat
PrzyroDy góra
rzePka
Rezerwat przyrody nieożywionej na
terenie Chęcińsko-Kieleckiego Parku
Krajobrazowego w gminie Chęciny, w
powiecie kieleckim, w województwie
świętokrzyskim .
Powieszchnia : 9,09 ha
Rok utworzenia : 1981

30. Dwór oBrony
Branickich
Dwór obronny. Powstał na początku XVII wieku na
rozkaz starosty chęcińskiego Jana Branickiego na
miejscu folwarku. Po spustoszeniu Chęcin, w tym
zamku chęcińskiego przez Szwedów w czasie Potopu
do Podzamcza przeniesiono siedzibę starosty
chęcińskiego i rozbudowano dwór, dobudowując
oficynę. Na początku XVIII wieku, w związku z
odbudową Chęcin, starosta opuścił Podzamcze, a sam
dwór pełnił już tylko rolę folwarku.

31. DWÓR OBRONNY
• W XIX wieku przebudowano dwór na
spichlerz skuwając większość
elementów wystroju barokowego. W
latach 20. XX wieku przekazano
budynki jako siedzibę szkoły rolniczej,
wtedy też przebudowano dwór i
oficynę i dobudowano dwa łączniki
między głównym budynkiem dworu a
sąsiednimi budowlami. Kolejny remont
miał miejsce w okresie 1939-1944. Po
1945 we dworze mieściła się siedziba
technikum rolniczego, a następnie
dyrekcji tej szkoły.

32. DWÓR OBRONNY W
BRANICKICH.BAROKOWA
BRAMA OZDOBNA I
ALEJA LIPOWA
BAROKOWA BRAMA OZDOBNA,
będąca wolno stojącym łukiem
triumfalnym wzniesionym na część
zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod
Wiedniem w 1683 r. Według innych
źródeł powstała ona w pierwszej
dekadzie XVII wieku z fundacji starosty
chęcińskiego Stanisława z Ruszczy
ALEJA LIPOWA, której drzewa liczą
ponad 300 lat oraz otaczający Dwór park.

33. MICHA NAHORSKIŁ
Michał Nahorski - porucznik WP II RP,
uczestnik kampanii wrześniowej jako dowódca
1 Plutonu Szwadronu Samochodów
Pancernych wz.29 11 Dywizjonu Pancernego.
M. Nahorski karierę sportową rozpoczął w
Polskim Klubie Motocyklowym w 1934 r. Jego
sukcesy to między innymi: 1938 - wygrana
Grand Prix Polski w klasie 250 junior, 1939 -
zwycięstwo w III Rajdzie Tatrzańskim, 1954,
1955 i 1957 - w tych latach trzy razy zdobył
tytuł automobilowego mistrza Polski.

34. MIEJSCE
TRAGICZNEJ MIERCIŚ
MICHA AŁ
NAHORSKIEGO
Wraz z Janem Langerem byli uczestnikami
VIII Rajdu Adriatyckiego i obaj zginęli w
tragicznym wypadku na jego trasie, w
okolicach zamku w Chęcinach, w dniu 22
lipca 1959 r. Na jednym z zakrętów
samochód Nahorskiego Triumph TR2
uderzył w drzewo i dachował. Samochód
zapalił się i obaj spłonęli wewnątrz.
Obecnie w tym miejscu stoi pomnik
upamiętniający to wydarzenie

35. RATUSZ W
CH CINACHĘ
Ratusz w Chęcinach – zabytkowa siedziba
władz miejskich znajdująca się w Chęcinach,
w powiecie kieleckim, w województwie
świętokrzyskim w Polsce. Jest to piętrowa
budowla wzniesiona w 1837 roku, posiadająca
zegar na głównej elewacji[2]. Prace budowlane
były prowadzone przez firmę Majera
Ginsberga. Złej jakości materiały i wadliwie
przeprowadzona budowa spowodowały, że już
w 1856 roku należało ratusz wyremontować.
Niestety remont ten w dużym stopniu zatarł
pierwotną klasycystyczną architekturę
budynku, który posiadał arkadowy, wgłębny
portyk na głównej osi

36. RATUSZ
W styczniu 2008 roku rozpoczął się ponowny
remont budowli. W grudniu 2010 został on
zakończony. Okazało się, że budowla była w
bardzo złym stanie technicznym. Prace
remontowe obejmowały: wymianę stropów,
więźby dachowej, założenie nowych instalacji,
ocieplenie, odnowienie elewacji,
uporządkowanie dziedzińca, a także
wyposażenie pomieszczeń w nowe meble
biurowe. Koszty remontu wyniosły 2600
tysięcy złotych. W marcu 2011 roku ratusz
został ponownie oddany do użytku

37. MYKWA
Mykwa– w judaizmie zbiornik z bieżącą wodą do mycia
naczyń skalanych nieczystością rytualną. Od
średniowiecza łączona była z łaźnią, również określaną
tym tytułem. Osoby przechodzące na judaizm musiały
odbyć rytualną kąpiel w mykwie, w obecności trzech
świadków. W czasie takiej kąpieli woda powinna
pochodzić z naturalnego źródła (np. deszczu), a
odbywająca ją osoba powinna zanurzyć w wodzie całe
ciało. Chasydzi codziennie przed modłami odbywają
podobną kąpiel, wszyscy mężczyźni są natomiast
zobowiązani do tego przed świętem Jom Kippur. W
judaizmie ortodoksyjnym żydówki powinny odbywać
kąpiele przy okazji każdego ważnego wydarzenia w ich
życiu.